Γλωσσικά ενδύματα

Τι μεγάλο πράγμα οι λέξεις! Όπως συχνά λέμε ειρωνικά ότι με τη στατιστική μπορούμε να αποδείξουμε οτιδήποτε, έτσι ακόμη περισσότερο μπορούμε να πούμε ότι και με τις λέξεις μπορούμε να κάνουμε τα πάντα. Δεν είναι βέβαια κάτι καινούργιο ή ιδιαίτερα πρωτότυπο αυτό: από λέξεις αποτελούνται τα Ευαγγέλια, από λέξεις και τα παραμύθια· λέξεις απαρτίζουν τις έντιμες απολογίες, λέξεις και τις κακόβουλες συκοφαντίες. Οι λέξεις είναι εργαλείο αλλά συγχρόνως και όπλο. Είναι ένδυμα πολυτελείας, είναι και μασκαράτα που κρύβει από κάτω της έσχατη ευτέλεια. Ένα περίτεχνο λεκτικό σχήμα μπορεί να καμουφλάρει μια δυσάρεστη πραγματικότητα, αυτό που ονομάζουμε σήμερα πολιτική ορθότητα (το θέμα το έχει αναπτύξει διεξοδικά ο Orwell στο κλασικό δοκίμιό του ‘Πολιτική και αγγλική γλώσσα’ [μεταφρασμένο ΕΔΩ]).
     Γιατί παρουσιάζω το θέμα; Διότι διαβάζω σε είδηση εφημερίδας την ακόλουθη διατύπωση: «Η ενέργεια αυτή πραγματοποιείται στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων πρωτοβουλιών αναδιάρθρωσης του παραγωγικού ιστού της, που αποσκοπεί στη βελτίωση της κοστολογικής δομής της και στην ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της». Βρίσκετε κάτι αρνητικό στη φρασεολογία αυτή; Ούτε ένα γράμμα. Απεναντίας, υπάρχουν τουλάχιστον έξι λέξεις φορτωμένες με θετική ενέργεια (με πλάγια στοιχεία για να ξεχωρίζουν). Έτσι το κλείσιμο ενός εργοστασίου (διότι περί αυτού πρόκειται) με τις συνεπαγόμενες απολύσεις προσωπικού βαπτίζεται ‘αναδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού’ και ο αναγνώστης μένει με το στόμα ανοιχτό θαυμάζοντας μια ενέργεια που αποσκοπεί σε βελτίωση και ενίσχυση. «Τέτοια να γίνονται», λέει μέσα του, για να επαληθεύσει τον Orwell που γράφει ότι η γλώσσα «μπορεί να κάνει τα ψέματα να ακούγονται σαν αλήθειες και το έγκλημα σαν αξιοπρέπεια, και να δίνει μια εικόνα στερεότητας σε αέρα φρέσκο». Σε οποιονδήποτε τομέα και χώρο.