Κατεπείγον πολυνομοσχέδιο

Λίγο πριν από την ονομαστική ψηφοφορία στη Βουλή του πονήματος του τίτλου, σπεύδω να το κάνω λιανά για όσους δεν το εννοούν.

     Ορισμός: Ιδιοφυής εφεύρεση των αρχών του 21ου αιώνα στην Ελλάδα (έχει λάβει σχετικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, αλλά μου διαφεύγει ο αριθμός), με την οποία αποφασίζονται, προωθούνται, ψηφίζονται και τίθενται σε εφαρμογή δεκάδες μέτρα και σταθμά, καθένα από τα οποία αποτελεί μια μικρή ή μεγάλη αφορμή πολέμου ή κοινωνικής αναταραχής. Επειδή όμως σχεδόν κανένα από τα μέτρα δεν θα περνούσε μόνο του, τα κάνουμε πακέτο, τα τυλίγουμε με διπλή στρώση κομματικής πειθαρχίας, βάζουμε για γλάσο τον κίνδυνο των πρόωρων εκλογών και για κερασάκια τα μερικά δισεκατομμύρια ευρώ που προσδοκούμε από τους μεγαλόψυχους δανειστές μας, και τα σερβίρουμε στο κοινοβούλιο όπως είναι, μεταξύ 12 και 1 τη νύχτα. Αυτό στη σύγχρονη γλώσσα λέγεται «Ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε!» Αν η πρώτη δόση δεν επαρκέσει, μπορούμε να την επαναλάβουμε, με ολόφρεσκα υλικά και νέο περιτύλιγμα, μετά από μερικούς μήνες. Το ιδιοφυές έγκειται στο γεγονός ότι αυτοί που τα υπερψηφίζουν δεν χρειάζεται να τα διαβάσουν διότι δεν τους αφορούν: τον λογαριασμό θα τον πληρώνουν επ’ αόριστον όλοι οι άλλοι, οι εκτός αιθούσης, και οι απόγονοί τους. 

     Ας σημειωθεί ότι για να φτάσουμε στο μεγάλο αυτό επίτευγμα της δημοκρατίας χρειάσθηκε μια ιστορική επανάσταση και κάπου διακόσια χρόνια κάθε λογής αγώνων. Όχι αστεία πράγματα!
[Μια συντετμημένη μορφή του παρόντος αναρτήθηκε προ ημερών στην ηλεκτρονική Καθημερινή]

Αίνιγμα

Το μυστήριο του χαμένου Μπόινγκ δεν απασχόλησε την ιστοσελίδα μας. Τόσοι άλλοι έγραψαν σχετικά, και περιμένω με περιέργεια να δω πόσα βιβλία θα κυκλοφορήσουν για την ιστορία αυτή (όπως γινόταν κάποτε με το τρίγωνο των Βερμούδων) που φαίνεται ότι έφθασε στο τραγικό της τέλος με το πιθανώτατο συμπέρασμα ότι το αεροσκάφος χάθηκε αύτανδρο κάπου στον Ινδικό Ωκεανό. Οπωσδήποτε μυστήριο συμβάν, και σίγουρα δημιουργεί ανησυχίες το γεγονός ότι παρά τα προηγμένα συστήματα ασφαλείας, επιτήρησης, ενημέρωσης, καταγραφής κινήσεων και τόσα άλλα που διαθέτει η σύγχρονη αεροπορική τεχνολογία, μπορεί ένα τεράστιο αεροσκάφος με εκατοντάδες επιβάτες να χαθεί χωρίς ίχνη και να μην έχουμε κυριολεκτικά ιδέα για το τί συνέβη. Να τολμήσω να εισηγηθώ ότι ως άνθρωποι θα πρέπει να είμαστε πιο φειδωλοί στον κομπασμό για τα όποια επιτεύγματά μας, και να έχουμε πάντα στο νου μας ότι τελικά δεν είμαστε ούτε αυθύπαρκτοι ούτε κυρίαρχοι του κόσμου γύρω μας; 

In memoriam

Από τις πιο χαρακτηριστικές φωνές του Νέου Κύματος, ο Λάκης Παππάς άφησε σήμερα τον κόσμο αυτό στα 76 του. Ποιος δεν θυμάται τις ερμηνείες του στον ‘Ματωμένο Γάμο’ και στο ‘Παραμύθι χωρίς όνομα’ του Μάνου Χατζηδάκι; Ο Θεός να τον αναπαύσει, κι εμείς να τον θυμόμαστε πάντα, μέσα από κομμάτια σαν κι αυτά.

    
     Υστερόγραφο: Στην τακτική αναγνώστρια που απέκτησε σήμερα τη δεύτερη εγγονή της, να της ζήσει!

Δαπάνες

Διαβάζω [ΕΔΩ] ότι ο πρόεδρος Ομπάμα επισκέπτεται σήμερα για πρώτη φορά το Βέλγιο με αφορμή τις διασκέψεις κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Για 24 ώρες η Βελγική πρωτεύουσα θα φιλοξενήσει έναν (ακόμη) ηγέτη από τους πολλούς που θα περάσουν από εκεί. Με προσωπική συνοδεία κάπου 900 άτομα, 45 οχήματα και 3 μεταφορικά αεροπλάνα. Με κόστος (για την πόλη και τους δημότες της) κάπου 10 εκατομμύρια ευρώ. Αφήνοντας στην άκρη τις ανατροπές στη δημόσια ζωή από το δρακόντια μέτρα ασφάλειας και τα σχετικά. Θα έχουν να το θυμούνται οι Βέλγοι.
     Λοιπόν, εδώ στην Ελλάδα μας βάζουν να καταργήσουμε δομές και οργανισμούς που στοιχίζουν στο δημόσιο ταμείο πολλά και αποφέρουν ελάχιστα ή καθόλου (μερικοί μάλιστα φτάνουν στο σημείο να λένε να απαλλαγούμε από ένοπλες δυνάμεις και σώματα ασφαλείας). Η φιλοσοφία αυτή δεν φαίνεται να απασχολεί τους παγκόσμιους οικονομικούς διαχειριστές. Σε μια εποχή που οι διασκέψεις μπορούν να γίνονται διαδικτυακά και από την άνεση της πολυθρόνας τους, ποιος ο λόγος να ταξιδεύουν οι παγκόσμιοι ηγέτες και να βάζουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους και σε έξοδα τους οικοδεσπότες τους; Δεν κάθονται καλύτερα στα σπίτια τους;
     Εκτός κι αν κάτι πολύ σοβαρό μαγειρεύουν.

Επετειακό

Επί της ουσίας

Ξέρω ότι η φερόμενη ως ρήση του Κίσιγκερ για το πώς πρέπει να υποταγούν οι Έλληνες αμφισβητείται ως προς την πατρότητά της. Δεν παίρνω θέση επί ενός τόσο επιμάχου ζητήματος. Διαβάστε όμως το παρακάτω κείμενο και σκεφθείτε ότι όσα γράφει δεν ισχύουν μόνο για την Ινδία και την Αγγλία, ούτε μόνο για τον 19ο αιώνα: 

     ‘Έχω ταξιδέψει την Ινδία κατά μήκος και κατά πλάτος, και δεν έχω δει ούτε έναν ζητιάνο, ούτε έναν κλέφτη. Έχω δει τέτοιο πλούτο σ’ αυτή τη χώρα, τόσο υψηλές ηθικές αξίες, ανθρώπους τέτοιου αναστήματος, που δεν νομίζω ότι ποτέ θα κατακτήσουμε αυτή τη χώρα, εκτός κι αν σπάσουμε τη ραχοκοκκαλιά του έθνους αυτού, που είναι η πνευματική και πολιτιστική του κληρονομιά, και συνεπώς προτείνω να αντικαταστήσουμε το αρχαίο εκπαιδευτικό της σύστημα, την κουλτούρα της, διότι αν οι Ινδοί νομίσουν ότι καθετί ξένο και Αγγλικό είναι καλό και μεγαλύτερο από το δικό τους, θα χάσουν την αυτοεκτίμησή τους, τον ιθαγενή πολιτισμό τους, και θα γίνουν αυτό που εμείς θέλουμε, ένα πραγματικά υπόδουλο έθνος’.

     Το απόσπασμα υποτίθεται ότι είναι από λόγο του Λόρδου Macaulay στο Βρετανικό Κοινοβούλιο στις 2/2/1835. Ο ευγενής αυτός, παιδευμένος στις κλασικές σπουδές και καλός γνώστης των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ήταν υπεύθυνος για την εισαγωγή της Αγγλικής γλώσσας στην ινδική εκπαίδευση (αντί για τη σανσκριτική ή την περσική), ώστε να χρησιμοποιηθεί ως μέσο επικοινωνίας των Άγγλων με τους Ινδούς, αλλά και όλων των Ινδών μεταξύ τους (στην Ινδία υπάρχουν πάνω από 70 τοπικές γλώσσες). Ωστόσο, μια πρόχειρη αναζήτηση στο Διαδίκτυο μου έδειξε ότι και αυτό το κείμενο αμφισβητείται σοβαρά ως προς την ορθότητά του (αρχίζει πλέον κανείς να αμφιβάλλει και για τις αμφισβητήσεις, ιδίως τις ψηφιακές). Ανεξάρτητα όμως αν είπε ή όχι τέτοια πράγματα ο όποιος Macaulay (ή αντίστοιχα Κίσιγκερ), επί της ουσίας θα μπορούσε κανείς να προβληματισθεί; Για να το θέσουμε αλλιώς: ακόμη κι αν δεν μας εισαγάγει το ‘ξένο’ κάποιος τρίτος επίβουλος, αν μόνοι μας το υιοθετήσουμε απαρνούμενοι τη δική μας κληρονομιά, το αποτέλεσμα δεν θα είναι το ίδιο;

Άνοιξη

Αφήσαμε την 21η και πέρασε αμίλητη, αδιάβαστη, ασχολίαστη. Κι ας ήταν παγκόσμια ημέρα της ποίησης, του ύπνου (αυτό το ξαναγράψαμε) και κατά του ρατσισμού. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Πώς καταπολεμάς τον ρατσισμό όταν αφιερώνεις ημέρα στην ποίηση και όχι στον πεζό λόγο; Γιατί γιορτάζεις τον ύπνο και δεν τιμάς τον ξύπνιο; (Αν και, εδώ που τα λέμε, ο πρώτος συνήθως μας λείπει, ενώ από τους δεύτερους έχουμε... πρωτογενές πλεόνασμα). Και τι είδους αντιρατσιστική συμπεριφορά είναι να διαπραγματεύεσαι και να νομοθετείς για την τιμή του γάλακτος και να αφήνεις απείραχτη τη σοκολάτα; Χρωματικές διακρίσεις θα αρχίσουμε πάλι, μετά από τόσα χρόνια αγώνες για την κατάργησή τους;
     Όπως καταλαβαίνω, με τις παγκόσμιες ημέρες δεν βγάζουμε άκρη. Οπότε ας περιορισθούμε στη γνωστή μας ισημερία (που κι αυτήν φέτος την έβαλαν μια μέρα νωρίτερα), κι ας απολαύσουμε τα πλούσια δείγματα της άνοιξης γύρω μας. Πάντα ευπρόσδεκτη, πάντα μας ανοίγει την καρδιά, έστω κι αν ο φετινός χειμώνας μας ήταν (ευτυχώς...) από τους πιο ήπιους στον κόσμο. Μικρή συλλογή παρακάτω.

 Άνθη βερικοκιάς

 Μοναχική παπαρούνα...

Ο ήλιος άρχισε να γέρνει, και οι μαργαρίτες να κλείνουν από την 'σκοτεινή' πλευρά.

Θρίαμβος

[Σκίτσο του Α. Πετρουλάκη, Καθημερινή 20/3/2014]

     Μόνο ως πρώτη ύλη για σκιτσογράφους αξίζουν τα αποτελέσματα της σκληρής διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με τους δανειστές, για τα οποία τόση θριαμβολογία πέφτει τις μέρες αυτές. Για να θυμηθούμε και το άλλο μεγάλο κατόρθωμα, της μείωσης του ΦΠΑ στην εστίαση, άλλη θα είναι η τιμή αν το γάλα πίνεται εντός του καταστήματος και άλλη αν το παίρνουμε για το σπίτι; Ιδού η απορία.

Τζέντλεμαν

Πόσο ‘κύριος’ πρέπει να είσαι για να παίρνεις τηλέφωνο από την πρωτεύουσα και να βρίζεις και να απειλείς με απόλυση την προϊσταμένη που νοσηλεύει επί εβδομάδες τη μητέρα σου--κι αυτό γιατί; Διότι δεν δουλεύει, λες, εδώ και μέρες το τηλέφωνο στο δωμάτιό της. Το ότι η γυναίκα των 92 Δεκεμβρίων επιβιώνει χάρη στο έλεος του Θεού και την αδιάκοπη φροντίδα ανθρώπων σαν την προϊσταμένη είναι προφανώς ζήτημα άνευ σημασίας. Το ότι στα 92 της δεν ακούει και πολύ καλά προφανώς δεν περνάει καν από το μυαλό σου ως αιτία πιθανής ‘δυσλειτουργίας’ του τηλεφώνου (το οποίο, δοκιμασμένα, λειτουργεί). Άλλωστε, εσύ μεγαλοπιάνεσαι, συνομιλείς με υπουργούς, διασώζεις επιχειρήσεις, πιάνεις πουλιά στον αέρα, τίποτε δεν σου ξεφεύγει. Κρίμα όμως που οι μεγάλες δουλειές, οι υψηλές συναναστροφές, οι πολλές και δυσθεώρητες περγαμηνές δεν σου δίδαξαν στοιχειώδη ευγένεια. Στα πόσα πτυχία άραγε μαθαίνει κανείς να λέει ένα ‘ευχαριστώ’;

Φιλανθρωπία

Το Διαδίκτυο προσφέρεται για κάθε είδους συμπεριφορές, από τις πιο έντιμες και φιλάνθρωπες μέχρι τις πιο αδιάντροπα απατεωνικές. Στις τελευταίες περιλαμβάνονται και τα δακρύβρεκτα μηνύματα που εμφανίζονται κάθε τόσο για το ζεύγος Τάδε που έχει δυο παιδάκια, από τα οποία το ένα έχει καρδιακή ανεπάρκεια και πρέπει να χειρουργηθεί επειγόντως στην Αμερική, οπότε please στείλτε αυτό το μήνυμα δεξιά, αριστερά, πάνω, κάτω, σε ποτάμια, δάση, κοιλάδες και βουνά, και με κάθε μήνυμα που φεύγει η οικογένεια θα παίρνει ένα ευρώ, και ΜΠΙΝΓΚΟ: αμέσως μαζεύτηκε το εκατομμύριο και σώθηκε το παιδάκι και δεν θα έχετε τύψεις για το υπόλοιπο της ζωής σας.
     Μια φιλική υπόδειξη και μια πρακτική συμβουλή. Πρώτον, κανείς δεν δίνει πεντάρα (μεταφορικά και κυριολεκτικά) για το πόσα e-mail προωθείτε: για τόσο χαζούς τους περνάτε όλους αυτούς; Και δεύτερον, βάλτε τα στοιχεία του μηνύματος στο Google και δείτε πόσα χρόνια έχει που κυκλοφορεί αυτή η κατεπείγουσα έκκληση-απάτη. Και σταματήστε εκεί, χωρίς καμία τύψη.
     Συγγνώμη αν υποσκάπτω τα φιλάνθρωπα αισθήματά σας, αλλά έχω χάσει την αθωότητά μου εδώ και καιρό στα θέματα αυτά. Κατ’ εξαίρεσιν, αυτό το μήνυμα μπορείτε να το στείλετε σε όποιον θέλετε, για ενημέρωση. Σε κάθε περίπτωση, εσείς ούτε θα χάσετε, ούτε θα κερδίσετε τίποτε.

Χαλινούς αποπτύσας

Το ωραίο ιδιόμελο των Αποστίχων του σημερινού Κατανυκτικού Εσπερινού, με αναφορά στον πάντοτε επίκαιρο Άσωτο Υιό και την σωτήρια επιστροφή του:

                 Χαλινοὺς ἀποπτύσας τοὺς πατρικούς ἀστάτῳ φρενί,
                 τοῖς κτηνώδεσι τῆς ἁμαρτίας λογισμοῖς συνέζησα,
                 ὅλον μου τὸν βίον δαπανήσας ἀσώτως ὁ τάλας ἐγώ,
                 τροφῆς δὲ λειπόμενος βεβαιούσης καρδίαν,
                 πρὸς καιρὸν λιπαίνουσαν ἡδονὴν ἐσιτούμην.
                 Ἀλλὰ Πάτερ ἀγαθέ, μὴ κλείσῃς μοι τὰ φιλάνθρωπα σπλάγχνα,
                 ἀλλ’ ἀνοίξας δέξαι με ὡς τὸν Ἄσωτον Υἱόν καὶ σῶσόν με. 

     Το αυτό σε μουσική εκτέλεση από την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία του Λυκούργου Αγγελόπουλου:

Διαπραγμάτευση

Σαν να ξεχαστήκαμε, δεν νομίζετε; Οπωσδήποτε ένα μικρό διάλειμμα δεν βλάπτει. Δεν λείπουν όμως και τα ερεθίσματα και οι αφορμές για σκέψη και τα ‘αγκάθια’ που θέλουν ξερίζωμα. Όλες αυτές τις μέρες, σε κάθε δελτίο ειδήσεων ακούει κανείς για τη σκληρή διαπραγμάτευση με την τρόικα που πρέπει να κλείσει μέχρι Κυριακή βράδυ, άντε Δευτέρα πρωί, και που περιλαμβάνει από τράπεζες (πάντα στο προσκήνιο αυτές) μέχρι γάλα υψηλής παστερίωσης, ψωμάκι, φάρμακα και βιβλία (γιατί θυμήθηκα τώρα τον παλιό Χάρυ Κλυν: «Φασολάκια Βοιωτίας δεκαέξι και σαράντα!»). Υπάρχει κάτι που δεν περνάει από διαπραγμάτευση με τους de facto διαχειριστές της χώρας; Και πόσο σκληρή είναι η διαπραγμάτευση; Αν η κλίμακα σκληρότητος εκτείνεται από γιαούρτι μέχρι πλαστελίνη, τότε φοβούμαι ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας για το ατσάλι και τα διαμάντια. Υποψία μου βέβαια είναι ότι κάθε πλευρά έχει προαποφασισμένες τις υποχωρήσεις και τις παραχωρήσεις που θα κάνει, απλώς πρέπει να τραβήξει ως το τέλος την υπάρχουσα προθεσμία ώστε να μη φανεί ενδοτική και ‘εύκολη’ απέναντι στον συνομιλητή. Ένα παιχνίδι είναι κι αυτό, που παίζεται με ξένα λεφτά πάνω στις πλάτες όλων των άλλων.   

Πώς να ΜΗΝ επιβιώσετε

Κυκλοφορεί κάθε τόσο στο διαδίκτυο ένα μήνυμα που μας συμβουλεύει πώς να επιβιώσουμε αν πάθουμε αιφνίδια καρδιακή προσβολή και είμαστε μόνοι, χωρίς να υπάρχει κανείς που να μας προσφέρει πρώτες βοήθειες. Η ‘συμβουλή’ είναι στα 10 δευτερόλεπτα που έχουμε στη διάθεσή μας πριν χάσουμε τις αισθήσεις μας να πάρουμε βαθιές ανάσες και να βήξουμε απανωτά, ελπίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό κάνουμε ‘μαλάξεις’ στην καρδιά μας και συγχρόνως παίρνουμε και το πρόσθετο οξυγόνο που μας χρειάζεται.
     Λίαν επιεικώς, η συμβουλή ‘κόβεται’ μετά πολλών επαίνων. Όταν παθαίνεις καρδιακή ανακοπή (γι’ αυτήν μιλάει το μήνυμα), ζήτημα είναι αν προλαβαίνεις να πεις ένα ‘Κύριε ελέησον’. Η απώλεια συνειδήσεως έρχεται τόσο γρήγορα που δεν μπορείς να σκεφτείς οποιαδήποτε οδηγία, πολύ περισσότερο να την εφαρμόσεις. Από εκεί και πέρα, τα πράγματα ακολουθούν τον φυσικό τους δρόμο, συνήθως προς τον άλλο κόσμο αν δεν υπάρχουν εκπαιδευμένοι διασώστες σε ακτίνα βολής. Συνεπώς, το πιο συνετό είναι να χρησιμοποιήσεις την όποια ανάσα έχεις για να φωνάξεις ‘ΒΟΗΘΕΙΑ!’, και όποιος σ’ ακούσει: είτε εκ των κάτω είτε μόνο εκ των Άνω. Όσο για τις διαδικτυακές αυτές συμβουλές, σταματήστε να τις στέλνετε δεξιά και αριστερά, μήπως και γλιτώσει και κανένας άνθρωπος που δεν θα τις διαβάσει.

Ενεργός αδιαφορία

Πολλή φασαρία έχει γίνει αυτές τις μέρες για τη δημοσίευση του βιβλίου ενός κατά συρροήν δολοφόνου από μεγάλο εκδοτικό οίκο. Έπρεπε ή δεν έπρεπε; Άλλοι επικαλούνται την ελευθερία του τύπου, άλλοι το καθήκον του σεβασμού στη μνήμη των θυμάτων και στις οικογένειές τους. Χαρακτηριστικό δείγμα του πόσο εύκολα χάνουμε την ουσία εν ονόματι της όποιας ‘αρχής’, αλλά και του πόσο λίγο σκεφτόμαστε τις συνέπειες των πράξεών μας. Μας διαφεύγει προφανώς η δύναμη της ενεργού αδιαφορίας.
     Εξηγούμαι. Μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης και την αποκάλυψη των ‘ιατρικών πειραμάτων’ που γίνονταν στα ναζιστικά στρατόπεδα πάνω σε ακούσια πειραματόζωα, απαγορεύθηκε διεθνώς η χρησιμοποίηση δεδομένων ή δημοσιευμάτων που βασίζονταν σε τέτοια πειράματα, τα οποία αποτελούσαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητος. Από επιστημονική πλευρά τα ‘πειράματα’ αυτά είναι σαν να μην υπάρχουν, σαν να μην έγιναν ποτέ. Από τη στιγμή που καταδικάζονται δολοφόνοι τύπου Κουφοντίνα θα πρέπει για την κοινωνία να είναι σαν να μην υπάρχουν: να μη δίνεται καμία απολύτως σημασία στα λόγια και στα έργα τους. Ίσως με τον τρόπο αυτό να έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα στην καταπολέμηση τέτοιου είδους εγκλημάτων. Με την τρέχουσα δημοσιογραφική πρακτική, ο ‘συγγραφέας’ και ο οίκος Λιβάνη έχουν απολαύσει την δωρεάν διαφήμιση της ζωής τους. Τι περισσότερο ήθελαν;
     Εκτός κι αν όλη αυτή η φασαρία δεν έγινε τελείως δωρεάν...

Κυριακή Ορθοδοξίας

Από το Συνοδικόν της Ορθοδοξίας:

     "Οἱ προφῆται ὡς εἶδον, οἱ ἀπόστολοι ὡς ἐδίδαξαν, ἡ ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν, οἱ διδάσκαλοι ὡς ἐδογμάτισαν, ἡ οἰκουμένη ὡς συμπεφρόνηκεν, ἡ χάρις ὡς ἔλαμψεν, ἡ ἀλήθεια ὡς ἀποδέδεικται, τὸ ψεῦδος ὡς ἀπελήλαται, ἡ σοφία ὡς ἐπαρρησιάσατο, ὁ Χριστὸς ὡς ἐβράβευσεν· οὕτω φρονοῦμεν, οὕτω λαλοῦμεν, οὕτω κηρύσσομεν, Χριστὸν τὸν ἀληθινὸν Θεὸν ἡμῶν καὶ τοὺς αὐτοῦ ἁγίους ἐν λόγοις τιμῶντες, ἐν συγγραφαῖς, ἐν νοήμασιν, ἐν θυσίαις, ἐν ναοῖς, ἐν εἰκονίσμασι, τὸν μὲν ὡς Θεὸν καὶ δεσπότην προσκυνοῦντες καὶ σέβοντες, τοὺς δὲ διὰ τὸν κοινὸν δεσπότην ὡς αὐτοῦ γνησίους θεράποντας τιμῶντες καὶ τὴν κατὰ σχέσιν προσκύνησιν ἀπονέμοντες.
     Αὕτη ἡ πίστις τῶν ἀποστόλων, αὕτη ἡ πίστις τῶν πατέρων, αὕτη ἡ πίστις τῶν ὀρθοδόξων, αὕτη ἡ πίστις τὴν οἰκουμένην ἐστήριξεν".

     Ας μην τα ξεχνάμε αυτά.

Ανθυγιεινοί διάλογοι-2

Συνεχίζοντας από προηγούμενο σημείωμα, ας ασχοληθούμε λίγο με τους λειτουργούς του συστήματος υγείας, και ειδικά με τους γιατρούς. Όχι ότι οι υπόλοιποι συντελεστές δεν είναι σημαντικοί και δεν συμβάλλουν με την εργασία τους, φανερά ή αδιόρατα, στην ομαλή λειτουργία της ‘μηχανής’: απλώς αυτή τη δουλειά γνωρίζω, και γι’ αυτή μπορώ να γράψω δυο κουβέντες.
     Λοιπόν, για να ελκυσθεί και να εργασθεί ένας γιατρός σ’ ένα σύστημα υγείας (το δημόσιο είναι το παράδειγμα διότι είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης, αλλά και διότι αυτό απασχολεί την τρέχουσα επικαιρότητα) θα πρέπει να προκαθορισθούν και να πληρούνται ορισμένες ελάχιστες προϋποθέσεις. Αυτές μπορεί να είναι:
     - Οι όροι εργασίας (ωράριο, εφημερίες, χώρος και συνθήκες εργασίας, καθήκοντα και βαθμός ευθύνης κ.τ.λ). Στα οργανωμένα συστήματα (π.χ. το αγγλικό NHS που το ξέρω αρκετά καλά) όλα αυτά περιλαμβάνονται στο λεγόμενο ‘Job description’ [περιγραφή της εργασίας], ένα αναλυτικό κείμενο που υπάρχει για όλες τις θέσεις, από τον ειδικευόμενο μέχρι τον διευθυντή της κλινικής. Τα ίδια στοιχεία, όπως και τα προσόντα και οι δεξιότητες που απαιτούνται για μια θέση, περιλαμβάνονται και στο συμβόλαιο που υπογράφει ο κάθε εργαζόμενος, και που αποτελεί τον κώδικα που διέπει την εργασιακή του σχέση και συμπεριφορά όσο κατέχει τη συγκεκριμένη θέση. Τέτοιο κείμενο δεν έχω δει πουθενά στην Ελλάδα, και θα ήταν οπωσδήποτε ενδιαφέρον να ακούσει κανείς τη γνώμη τόσο του υπουργού όσο και των διαφόρων ιατροσυνδικαλιστών για το θέμα αυτό.
     - Οι αποδοχές (μισθός, εφημερίες και έκτακτες αμοιβές, ασφάλιση κ.τ.λ.). Αυτές καθορίζονται από θεσμικά όργανα και υπόκεινται σε μεταβολές σε εθνικό επίπεδο, αλλά γενικά θα πρέπει αυτός που θέλει να μπει στο σύστημα να ξέρει τι περίπου θα περιμένει να βγάζει από την εργασία του. Οπωσδήποτε όμως όσοι βλέπουν την ιατρική ως πεδίο για πλουτισμό ίσως θα πρέπει να ξανασκεφθούν το θέμα.
     - Η επιστημονική κατοχύρωση. Για να φθάσει ένας ειδικός γιατρός στην πόρτα του συστήματος υγείας έχει περάσει από μια ολόκληρη ζωή εκπαίδευσης και ειδίκευσης, που μπορεί να κυμαίνεται από 10 μέχρι και 20 χρόνια. Βέβαια, ο αριθμός των ετών δεν αποτιμά από μόνος του την ποιότητα των σπουδών ή της εμπειρίας του κάθε γιατρού: αυτή αναδεικνύεται μέσα από το αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα, τις συστατικές επιστολές που μπορεί να ζητήσει ο υποψήφιος εργοδότης και από άλλα ουσιαστικά και τεκμηριωμένα στοιχεία (όχι όμως από τον βουλευτή της περιφέρειας ή άλλο κομματικό στέλεχος). Επιστημονική κατοχύρωση σημαίνει να αναγνωρίζονται τα πραγματικά προσόντα και να μην έχει την αίσθηση ο γιατρός ότι άλλα κριτήρια υπεισέρχονται στην επιλογή. Σημαίνει ακόμη ότι στη θέση στην οποία προσλαμβάνεται θα έχει στοιχειωδώς τη δυνατότητα να επιτελεί το έργο για το οποίο εκπαιδεύθηκε, δηλ. δεν θα γίνει από διευθυντής βοηθός, όπως και ότι θα μπορεί μέσω της εργασίας του να επιμορφώνεται και να προάγει τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα, κατά περίπτωση.
      - Η διασφάλιση του κύρους της θέσης του. Αυτό δεν μεταφράζεται σε επαγγελματικό εγωισμό, αλλά σημαίνει πρακτικά πώς βλέπει η κοινωνία και η πολιτεία τη θέση του γιατρού. Η ποιότητα της εργασίας και η όλη συμπεριφορά του γιατρού μπορεί να αναδεικνύουν κάποιον οπουδήποτε κι αν απασχολείται (ο άνθρωπος καταξιώνει τη θέση και όχι η θέση τον άνθρωπο). Αν όμως συναντά καθημερινά μια γενική απαξίωση του συστήματος στο οποίο δουλεύει, είτε από την κοινωνία είτε από την προϊσταμένη αρχή του (π.χ. υπουργείο υγείας), αυτό τον καταρρακώνει ηθικά και του αφαιρεί την αίσθηση της ικανοποίησης ότι προσφέρει και ότι η προσφορά του αναγνωρίζεται. Αν στην απαξίωση αυτή προστεθούν και οι εργασιακές απαιτήσεις που τον μετατρέπουν από θεράποντα ιατρό σε απλό συνταγογράφο, με την πίεση του χρόνου (τόσα ραντεβού σε τόσες ώρες) και της συνοδού γραφειοκρατίας, τότε έχει κανείς μια εξαιρετική συνταγή για κατάθλιψη, ή τουλάχιστον για μειωμένη απόδοση και καθαρά ‘υπαλληλική’ εργασία (= να βγαίνει το ψωμί). Απαξιωμένοι λειτουργοί δεν μπορούν ποτέ να απαρτίσουν ένα σύστημα υγείας με αξιώσεις .
     - Η εμπιστοσύνη του κοινού είναι αποτέλεσμα της σωστής λειτουργίας του όλου συστήματος, και συνεπώς και των επιμέρους στοιχείων του, και αποτελεί βέβαια συνάρτηση της προηγούμενης προϋπόθεσης. Είναι πικρή εμπειρία να ρωτάς ασθενή γιατί έκανε τρεις ώρες ταξίδι από μεγάλη επαρχιακή πόλη με δύσκολο καιρό  και για σχετικά απλό πρόβλημα υγείας, και να τον ακούς να σου λέει ότι «Δεν έχω εμπιστοσύνη στο νοσοκομείο μας». Ίσως να πρόκειται για ακραία εξαίρεση, αλλά νομίζω ότι κάτι στραβό υπάρχει σ’ ένα τέτοιο σύστημα... [ας σκεφθούμε, σε αντιδιαστολή, ότι για τους άγγλους το NHS είναι ο πιο αξιόπιστος θεσμός στη χώρα τους].
     - Ως τελευταία προϋπόθεση ας αναφερθεί η (αυτονόητη) υποχρέωση του συστήματος να τηρεί τους κανόνες με τους οποίους προσλαμβάνει τους λειτουργούς του. Αλλαγές μπορεί να χρειάζονται κάποτε, αλλά θα πρέπει να γίνονται με επαρκή ενημέρωση για τη σκοπιμότητά τους και για τις υπάρχουσες εναλλακτικές λύσεις και με ανάλογη χρονική προθεσμία.
     Ας σημειώσουμε ότι ίσως είναι ουτοπία να περιμένει κανείς να βρει όλα τα προσόντα του συστήματος μαζεμένα, και μάλιστα από την πρώτη στιγμή. Κάποια θα πρέπει να σχεδιασθούν εκ των προτέρων, ενώ άλλα θα δημιουργηθούν στην πορεία με την συμβολή και των προσώπων που θα στελεχώσουν το σύστημα. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει η βασική δομή που θα ελκύσει τα κατάλληλα πρόσωπα και θα τους δώσει τη δυνατότητα να αναδειχθούν και να αναδείξουν το σύστημα.
     Νομίζω ότι αρκετά είπαμε. Το θέμα ‘υγεία’ όμως έχει και άλλες πτυχές, και θα επανέλθουμε.

Αιώνιοι

Σύμφωνα με τη Στατιστική Αρχή η Ελλάδα έχει κάπου 596.000 φοιτητές, από τους οποίους οι 300.000 χαρακτηρίζονται ως μη ενεργοί, ενώ οι 180.000 απ’ αυτούς έχουν περάσει το προβλεπόμενο όριο περάτωσης των σπουδών τους και θα πρέπει να διαγραφούν από τις σχολές όπου φέρονται εγγεγραμμένοι, μια και δεν έχουν εμφανίσει φοιτητική δραστηριότητα από το 2005. Αυτά γράφουν σήμερα οι ειδήσεις, με αφορμή την άρνηση κάποιων επωνύμων πρυτάνεων να αποδεχθούν το απλό γεγονός ότι το να μπαίνεις στο Πανεπιστήμιο δεν σημαίνει υποχρεωτικά και απονομή πτυχίου, έστω και μετά από μια ζωή.
     Σαφώς και υπάρχουν πολλοί νέοι που για οποιοδήποτε σοβαρό λόγο δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους με τον κανονικό ρυθμό. Αυτοί θα μπορούσαν ίσως να ‘εισαχθούν’ ξανά όταν θα έχουν τη δυνατότητα, με κάποιες ανάλογες εξετάσεις και με την προϋπόθεση να ολοκληρώσουν σε ορισμένο διάστημα. Εκτός όμως από αυτούς υπάρχει και πλήθος ανθρώπων που δεν μπορούν να γίνουν επιστήμονες είτε διότι βρέθηκαν τυχαία σε κάποια σχολή που δεν πολυήθελαν με το ισχύον σύστημα εισαγωγών, είτε διότι έπαψαν να ενδιαφέρονται για τις σπουδές και λειτουργούν ως κομματικά όργανα, είτε διότι ποτέ δεν λογάριαζαν να σπουδάσουν και απλώς κωλυσιεργούσαν παρατείνοντας την ηλικία της ανευθυνότητας δαπάναις του δημοσίου. Κάποια στιγμή όλα τα ψέματα έχουν τέλος. Καιρός είναι να σταματήσει και το ακριβό αυτό παραμύθι της ‘ανώτατης παιδιάς’ στην Ελλάδα, και να το πάρουν είδηση και οι πρυτάνεις.

Κυνισμός

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία, την τελευταία σκακιέρα αντιπαράθεσης των παγκοσμίων παικτών, μονοπωλούν σχεδόν τα δελτία ειδήσεων, και μας κάνουν να βλέπουμε με όλο και περισσότερο κυνισμό τις καλές προθέσεις των μεγάλων. Ενδεικτικό της θεώρησης αυτής είναι το παρακάτω απόσπασμα από το σημερινό χρονογράφημα του Π. Μπουκάλα (Καθημερινή), με τίτλο ‘Ειρηνικός’ πόλεμος:  

     ‘Οι αυτοκρατορίες πάντως, η μία που θα προτιμούσε να παραμείνει μία και μόνη και η άλλη που επιδιώκει τη μερική έστω ανασύστασή της, δεν ταλανίζονται από συνειδησιακά προβλήματα. Ηθικά άλλωστε (κι αν υποθέσουμε πως η λέξη αυτή είχε ποτέ στοιχειώδες αντίκρισμα στις δοσοληψίες τους), είναι αλληλοεξουδετερωμένες. Αρχίζει η μία τα μαθήματα διεθνούς δικαίου και η άλλη τής θυμίζει Ιράκ, Γιουγκοσλαβίες, Γκουαντάναμο κτλ. Πιάνει η άλλη το τροπάριο και η πρώτη τής φρεσκάρει το μνημονικό με Γεωργίες, Αφγανιστάν, Τσεχοσλοβακίες κτλ. Λένε «δίκαιο» και ακούς «πετρέλαιο». Λένε «ο αέρας της δημοκρατίας» και ακούς «φυσικό αέριο»’.

     Στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου στην οποία γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε ακούγαμε συχνά για ισορροπίες τρόμου μεταξύ των υπερδυνάμεων, που αναφέρονταν κυρίως στα αντίστοιχα πυρηνικά οπλοστάσια και την καταστροφική τους ισχύ (= ποιος μπορούσε να εξαφανίσει τη Γη περισσότερες φορές). Σήμερα το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι μικρότερες χώρες είναι σε ποιον να εμπιστευθούν τη φιλία τους, αφού οι ορατές επιλογές είναι 'πάρε τη μία και χτύπα την άλλη'. Ξεχνώντας βέβαια ότι η μόνη Υπερδύναμη 'ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου'. 

Αντίδοτο

Μια παράδοξη σκέψη μου γεννήθηκε καθώς άκουσα για πρώτη φετινή φορά μια δέηση που λέγεται στο τέλος του κατανυκτικού Εσπερινού: ‘Τα έθνη πράυνον’. Τρεις λέξεις όλες κι όλες, αλλά πάντα επίκαιρες, ιδίως στις ταραγμένες μέρες μας, όπου έχουμε ‘πολέμους και ακοάς πολέμων’ σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από την κήρυξη του φονικού Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και οι φόβοι για νέες συρράξεις είναι καθημερινοί. Η σκέψη λοιπόν είναι η εξής: Άραγε ποια θα ήταν η κατάσταση του κόσμου αν όλοι οι ‘ιθύνοντες νόες’ της οικουμένης άκουγαν με προσοχή ένα Μεγάλο Απόδειπνο; Πουθενά στα κείμενά του δεν υπάρχει διάθεση κυριαρχίας κάποιων πάνω σε όλους τους άλλους, απαιτητική διεκδίκηση δικαιωμάτων, γεωστρατηγικός ανταγωνισμός, ακόρεστη κερδοσκοπία, αδελφοκτόνες συγκρούσεις. Μόνο εκούσια υποχώρηση, εκκοπή θελήματος, κλίση της κεφαλής στον Θεό, ταπείνωση, διότι όλοι είμαστε υπαίτιοι και δεν έχουμε να καυχηθούμε για κάτι απέναντι στους άλλους. Όλα αυτά μαζί με τη μνήμη του θανάτου: κανείς δεν ξέρει αν αύριο θα υπάρχει. Προς τι επομένως η απαίτηση και ο ανταγωνισμός; ‘Τι μάτην ταραττόμεθα;’

Σης και βρώσις

Ακούσαμε χθες το πρωί στο ευαγγέλιο (από την Επί του Όρους Ομιλία) τη μεγάλη αλήθεια ότι «όπου είναι ο θησαυρός μας, εκεί βρίσκεται και η καρδιά μας». Αν ο ‘θησαυρός’ είναι στον ουρανό ή στη γη ή στα υποχθόνια ή στα βάθη της θάλασσας, εκεί θα βρίσκεται και η σκέψη, η επιθυμία, η καρδιά, η ψυχή και η ζωή μας. Αν ο ‘θησαυρός’ αποτελείται από μέταλλα, χαρτιά, πετρέλαια, πέτρες πολύτιμες και ημιπολύτιμες, ακίνητα, κτήματα, εξουσία, δόξα, θα γίνει ‘σκωλήκων βρώμα’ και θα σκωροφαγωθεί και θα κλαπεί, και μαζί μ’ αυτόν και η ψυχή και η ζωή μας.
     Έκανα τις σκέψεις αυτές χθες βράδυ ακούγοντας για τις σκληρές απαιτήσεις του φημισμένου London School of Economics, που παίρνει ταλαντούχους νέους με ψυχή και τους μεταμορφώνει σε κουρντισμένες μηχανές παραγωγής και μεγιστοποίησης κέρδους, με αντάλλαγμα και τίμημα την ψυχική τους ισορροπία και υγεία. Τα ‘golden boys’ (όχι βέβαια αποκλειστικώς αγόρια) που ακούγονται τα τελευταία χρόνια σε όλα τα ρεπορτάζ για την οικονομία (που βέβαια μόνο ως ορθή νομή του οίκου μας δεν μπορεί να εννοηθεί) είναι ρομπότ χωρίς μέλλον. Τον περασμένο Αύγουστο έγραψαν οι εφημερίδες για ένα νεαρό μαθητευόμενο οικονομικό αναλυτή, τον Moritz Erhardt, που πέθανε μετά από 72 ώρες συνεχούς εργασίας με σκοπό την ανάδειξη στον ανταγωνιστικό χώρο της τράπεζας Merrill Lynch. Όπως λέει η Polly Courtney, που εργάσθηκε παλιότερα στον ίδιο χώρο, στο βιβλίο της με τίτλο ‘Golden Handcuffs’ (Χρυσές χειροπέδες), «τελικά τα χρήματα και τα μπόνους ποτέ δεν μπορούσαν να αντισταθμίσουν την εξάντληση και την έλλειψη του ελέγχου της ζωής μας, αλλά μας χρειάσθηκαν κάποια χρόνια για να το συνειδητοποιήσουμε. Τα χρήματα ήταν απλώς ένα αναισθητικό». 
     Για να παραφράσουμε λοιπόν (χωρίς να διαστρέψουμε) την ευαγγελική ρήση, ας βάλουμε τον θησαυρό μας εκεί που ειλικρινά θέλουμε να είναι και η καρδιά μας.

Αντίο

Το τηλεφώνημα έρχεται από την Εντατική λίγο πριν από τα μεσάνυχτα. Η νέα γυναίκα με την πνευμονία που βάλαμε μέσα νωρίτερα χρειάσθηκε αναπνευστήρα μετά από μια ώρα. Μια ανάσα ανακούφισης που η άρρωστη δεν έμεινε στο θάλαμο: υπήρχε το ιστορικό της σοβαρής καρδιοπάθειας, οι αντοχές της ήταν άγνωστες, τα σημάδια ήταν ανησυχητικά. Ο μη επεμβατικός αερισμός σύντομα έδωσε τη θέση του στη διασωλήνωση. Τώρα όμως η καρδιά αρχίζει να εκδηλώνει το ζόρι της. Ο εμφυτευμένος απινιδωτής έχει ήδη πυροδοτηθεί μια φορά: το χαμηλό οξυγόνο ενεργεί αρνητικά, οι πιέσεις της είναι χαμηλές, το σηπτικό σοκ σιγοβράζει. Τι γίνεται από εδώ και πέρα;
     Δεν πιστεύω βέβαια σε οιωνούς, αλλά καθώς φορώ το σακάκι μου ακούω μια σειρήνα ασθενοφόρου έξω στο δρόμο. Κι άλλοι άνθρωποι βρίσκονται σε δυσκολίες, σκέφτομαι. Μακάρι να έχουν καλό τέλος, κι εκείνοι και η δική μας ασθενής. Κατηφορίζω τις σκάλες, μπαίνω στο αυτοκίνητο, ανάβω τη μηχανή, ανοίγω το ραδιόφωνο. Τέλος των ειδήσεων, ο καιρός, μεταμεσονύκτια μουσική. Ο τυφλός τενόρος Αντρέα Μποτσέλι τραγουδάει ‘Time to say goodbye’: έξοχο τραγούδι, αλλά σε τέτοια περίσταση να ακούς ‘Ώρα να πούμε αντίο’; Είπαμε, δεν πιστεύω σε οιωνούς, αλλά το συγκεκριμένο άκουσμα μου δημιουργεί ένα άσχημο προαίσθημα.
     Σε ένα τέταρτο βρίσκομαι στην Εντατική. Οι συνάδελφοι συνοφρυωμένοι: η εικόνα απαισιόδοξη. Πιέσεις χαμηλές, κοιλιακές αρρυθμίες απανωτές, τα ηλεκτροσόκ του απινιδωτή επαναλαμβάνονται. Οι φαρμακευτικές παρεμβάσεις δεν έχουν ορατό αποτέλεσμα. Πνευμονικό οίδημα στην ακτινογραφία. Κι άλλο προσωπικό καταφθάνει, ενισχύσεις στην απεγνωσμένη μάχη να κερδίσουμε τη ζωή. Νιώθω απόμακρος, καθώς άλλοι παίζουν τους κύριους ρόλους. Πρέπει να ενημερώσουμε την οικογένεια ότι η εικόνα με την οποία έφυγαν δυο ώρες νωρίτερα έχει ανατραπεί. Πιάνω το τηλέφωνο και τους ξυπνάω. «Είναι κρίσιμα;» «Δυστυχώς ναι. Καλύτερα να έρθετε εδώ».
     Η ώρα περνάει, η άρρωστη αποχωρεί. Μπροστά στα μάτια μας, και παρά τις προσπάθειες όλων των ειδικών, μια καρδιά παραδίδει τα όπλα. Η λειτουργία της όπως απεικονίζεται στο υπερηχογράφημα έχει αλλάξει ριζικά. Οι νοσηλευτές εναλλάσσονται στις μαλάξεις, ο ενδοαορτικός ασκός λειτουργεί, τα φάρμακα δίνουν και παίρνουν, αλλά χωρίς καμιά θετική μεταβολή: η πίεση δεν ανεβαίνει, το οξυγόνο όσο πάει και βυθίζεται. Κατεβαίνω στο χωλ να μιλήσω με τους οικείους που έχουν φθάσει και αγωνιούν μόνοι τους. «Γιατρέ, την χάνουμε;» «Κρεμόμαστε από μια κλωστή».
     Λίγα λεπτά αργότερα η κλωστή έχει πλέον μαδήσει εντελώς. Η καρδιά δεν ανταποκρίθηκε σε τίποτε. Η αυλαία πέφτει, ώρα να πούμε το δικό μας ‘αντίο’ στην πρωταγωνίστρια των 35 χρόνων, και να μεταφέρουμε το τραγικό νέο στο σύζυγο και την αδελφή, δυο ανθρώπους που συνάντησα για πρώτη φορά μόλις πριν τέσσερεις ώρες. Ένα δυσίατο τραύμα ζωής για κείνους, μια επώδυνη πληγή και στις δικές μας ψυχές...
     Το ραδιόφωνο μένει σιωπηλό στο δρόμο της επιστροφής. Η μόνη μουσική που μου έρχεται στο μυαλό και το στόμα είναι η εξόδιος ακολουθία. ‘Ως άνθος μαραίνεται και ως όναρ παρέρχεται και διαλύεται πας άνθρωπος’. ‘Ανάπαυσον, σωτήρ ημών ζωοδότα, ην μετέστησας αδελφήν ημών εκ των προσκαίρων...’
     Με τα λόγια του Ιώβ, ‘ως τω Κυρίω έδοξε, ούτω και εγένετο’.

Καλή Σαρακοστή

Το Sarabande του Χαίντελ που ακολουθεί είναι θρησκευτικός τελετουργικός χορός, ιδιαίτερα σοβαρός στην απλότητα, το ρυθμό και την όλη του σύλληψη και εκτέλεση. Ό,τι πρέπει για να κλείσει το πρώτο μέρος του Τριωδίου.