Homo homini lupus

Βράδυ της Εθνικής Επετείου, και η ΝΕΤ μας εξιστορεί την τραγική σφαγή του Κομμένου, ένα από εκείνα τα λιγότερο γνωστά δράματα (κοντά στα Καλάβρυτα, το Δίστομο, την Κάνδανο της Κρήτης, τον Χορτιάτη) όπου άνθρωποι έγιναν λύκοι προς ανθρώπους (φοβούμαι πως το λατινικό απόφθεγμα αδικεί τους λύκους). Την ίδια μέρα μαθαίνουμε από τις ειδήσεις για το γάζωμα έξι αστυφυλάκων με εκατό σφαίρες στην Αθήνα. Έχουν διαφορά τα δυο γεγονότα; Μόνο στον αριθμό των θυμάτων και τις εξωτερικές συνθήκες (ναζιστική κατοχή εκεί, ελεύθερη δημοκρατία εδώ). Κατά τα λοιπά, ο σκοπός και στις δυο περιπτώσεις ο ίδιος: επίδειξη βαρβαρότητας εναντίον αθώων ανθρώπων, που στη μια σκηνή γιόρταζαν ένα γάμο και στην άλλη βρίσκονταν σε ειρηνική υπηρεσία. Ελαφρυντικά; Απολύτως κανένα, ούτε στη μία ούτε στην άλλη. Κανένα από τα δυο γεγονότα δεν επιδέχεται θεωρητική ή «ιδεολογική» ερμηνεία. Μόνο ως ‘βία για τη βία’ μπορούμε να τα εννοήσουμε, όχι όμως και να τα κατανοήσουμε.

[Δημοσιεύθηκε ως επιστολή στο ΒΗΜΑ 3/11/2009]

Η ελευθερία της λήθης

«Δόξα σοι τω δείξαντι το φως, δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία.
Η δεξιά σου, Κύριε, δεδόξασται εν ισχύι, η δεξιά σου, Κύριε, έθραυσεν εχθρούς.
Εν τω πλήθει της δόξης σου συνέτριψας τους υπεναντίους.
Ταλαιπωρία εταλαιπωρήσαμεν, ελογίσθημεν ως πρόβατα σφαγής.
Οι αγροί ημών διεμερίσθησαν, οι οίκοι ηρημώθησαν και ημείς περιυβρίσθημεν.
Αυτοί συνεποδίσθησαν και έπεσον, ημείς δεν ανέστημεν και ανωρθώθημεν.
Αλαλάξατε τω Θεώ πάσα η γη, πάντα τα έθνη κροτήσατε χείρας. Αλληλούια«.

«...Και ήκεν εφ’ ημάς το έθνος το οπλομάχον και είπον ημίν: ‘κύψατε ίνα παρέλθωμεν’, ο δε λαός Σου ανέστη και εν τω ονόματί Σου ημύνατο αυτούς, και εδίωξεν οπίσω αυτών, και εδίωξεν είς χιλίους και δύο μετεκίνησαν μυριάδας... Επένθησεν η γη, και εκ πάσης οικίας ήρθη ευφροσύνη και χαρά. Και εκλαίομεν ου τους τεθνηκότας ουδέ εθρηνούμεν επ’ αυτούς, αλλ’ εκλαίομεν κλαυθμώ τους εκπορευομένους, ότι ουκ ην επιστρέψαι έτι και ιδείν την γην της πατρίδος αυτών. Ότε δε συνετελέσθη η πονηρία των αμαρτωλών... εβρόντησεν εξ ουρανού ο Κύριος και ο Ύψιστος έδωκε φωνήν αυτού... και εγενήθησαν αιχμάλωτοι οι αιχμαλωτεύσαντες ημάς, ότι ημέρα Κυρίου επί πάντα υβριστήν και υπερήφανον και επί πάντα υψηλόν και μετέωρον...»

     [Από την Δοξολογία για την 28η Οκτωβρίου που συνέταξε ο μακαριστός επίσκοπος Κοζάνης Διονύσιος, ευλαβικό μνημόσυνο ‘εις τας προαναπαυσαμένας ψυχάς’, που μας επέτρεψαν να ζούμε σήμερα ελεύθεροι. Eλεύθεροι ακόμη και να ξεχνούμε...]

Αντικοινωνική ‘δημοκρατία’

Διαβάζω πάντα με ενδιαφέρον τα κείμενα της Τασούλας Καραϊσκάκη, και γενικά συμφωνώ με τις απόψεις της. Θα πρέπει να διαφωνήσω όμως με την τακτική του «Ναι μεν, αλλά...» που εισηγείται στο σημερινό της σημείωμα για το ‘σπάσιμο που έγινε «παράδοση»’ (Καθημερινή 26/10/2009). Ο βανδαλισμός της περιουσίας του άλλου ή του κράτους (= κοινό κτήμα, πληρωμένο πάμπολλες φορές από όλους μας) δεν είναι απλώς αντιδημοκρατική πράξη: είναι ποινικό αδίκημα, που όταν γίνεται οργανωμένα εγγίζει τα όρια της στάσης. Η αντιμετώπισή του από το κράτος δεν πρέπει να κινείται με γνώμονα το «Προς Θεού, μη θίξουμε δημοκρατικά δικαιώματα». Γι’ αυτά θα συζητήσουμε όταν ο δράστης (δεν υπάρχει άλλος ευφημιστικός χαρακτηρισμός) έχει συλληφθεί και αντιμετωπίζει τον αρμόδιο εισαγγελέα. Αυτός που πιάνει την πέτρα, τη βαριοπούλα ή την Μολότοφ δεν έχει καμιά σχέση με τον Γιάννη Αγιάννη των ‘Αθλίων’ που έκλεψε ένα ψωμί για να θρέψει τους δικούς του που λιμοκτονούσαν. Όταν απροκάλυπτα καταλύεις το κράτος, δεν μπορείς να διαμαρτύρεσαι ότι αυτό το κράτος δεν σε προστατεύει. Η όποια αναγνώριση ‘ελαφρυντικών’ σε τέτοιες συμπεριφορές απλώς τις ενθαρρύνει.

Φθινόπωρο

Κίτρινα φύλλα
πέφτουν από τα δέντρα
χειμώνας φτάνει.

Με αφορμή την... πολλοστή επέτειο γάμου δυο παλιών καλών φίλων, που στεφάνωσε ο υποφαινόμενος, βρεθήκαμε να απολαμβάνουμε τη φθινοπωρινή φύση κάπου στα ορεινά του νομού Θεσσαλονίκης, που τόσο λίγο τα γνωρίζουμε. Ο καιρός συννεφιασμένος, αλλά χωρίς ίχνος βροχής, μας επέτρεψε να απαθανατίσουμε το τοπίο με τα ιδιαίτερα χρώματα. Και εις ανώτερα, και πάντα χαρές και ευλογίες!

Ειδωλολατρία

Ο σύγχρονος άνθρωπος αρέσκεται να καυχάται ότι είναι ελεύθερος από προλήψεις που έδεναν τους πιο καθυστερημένους προγόνους του και δεν πιστεύει σε είδωλα. Αλήθεια; Μακάρι να ήταν. Άκουσα στο ραδιόφωνο για πρόσφατη δημοπρασία στην οποία εκποιήθηκαν προσωπικά αντικείμενα του αλήστου μνήμης Έλβις Πρίσλεϋ (ακόμη και μια τούφα από τα μαλλιά που του έκοψαν όταν κατατάχθηκε στο στρατό!) σε τιμές πολλών χιλιάδων δολλαρίων. Αποδεικνύεται ότι ούτε η οικονομική κρίση δεν μπορεί να ασκήσει ευεργετική επίδραση στη νοητική επάρκεια και ακεραιότητα κάποιων ανθρώπων.

Ποιά αξιοπιστία;

Ούτε ενθουσιασμό ούτε βέβαια ‘χαράν μεγάλην σφόδρα’ μπορεί να προκαλεί το γεγονός ότι οι ‘κουτόφραγκοι’ μας τραβάνε σοβαρά το αυτί για τα οικονομικά και άλλα στοιχεία που βγάζουμε προς τα έξω ως χώρα. Ο Σολομών έγραφε ότι ‘αιρετώτερον όνομα καλόν ή πλούτος πολύς’, που σημαίνει ότι το καλό όνομα (κύρος, αξιοπιστία, φερεγγυότητα, αξιοπρέπεια και ό,τι άλλο θετικό) δύσκολα αποκτάται και ακόμη πιο δύσκολα αποκαθίσταται αν καταρρακωθεί.

Ακόμη κι αν υποτεθεί ότι καταχρηστικά αποδεχόμαστε την περιστασιακή ανάγκη για ‘κατά συνθήκην ψεύδη’ και ‘δημιουργική λογιστική’ στα δημόσια οικονομικά προκειμένου να ισορροπήσουν κάπως τα πολλά καρπούζια στη στενόχωρη κρατική ‘μασχάλη’, ποια ανάγκη μπορούμε να επικαλεσθούμε για να δικαιολογήσουμε το κουρέλιασμα της επιστημονικής αξιοπιστίας με την αντιποίηση επιστημονικών εργασιών που περιγράφει η Λίνα Γιάνναρου στην ‘Καθημερινή’ (‘Και... διατριβή στη λογοκλοπή από καθηγητές ΑΕΙ’, 22/10/2009); Δυστυχώς το ευγενές αυτό άθλημα αμαυρώνει την εικόνα και το κύρος των γνησίων επιστημόνων, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να σταθεί κανείς με στοιχειώδη αξιοπρέπεια απέναντι στους ξένους. Εξ ου και οι εκστρατείες συγκάλυψης τέτοιων φαινομένων πάση θυσία, που όμως σημαίνουν σιωπηρή αποδοχή της απάτης. Που βέβαια οδηγεί την όποια απομένουσα αξιοπιστία κατευθείαν στο βάραθρο («Δεν βαριέσαι, όλοι τα ίδια κάνουν!»).

Στο παλιό παραμύθι κανένας δεν πίστευε τον βοσκό που φώναζε «Λύκος στα πρόβατα!» γιατί ήξεραν από προηγούμενη πείρα ότι επανειλημμένα τους είχε κοροϊδέψει. Αν σήμερα η Ελλάδα μιλήσει για ισχυρή οικονομία ή τα εγχώρια πανεπιστήμια για ποιότητα έρευνας, ποιος θα δώσει σημασία; Μέχρι πότε θα λέμε ψέματα ακόμη και στους ευατούς μας;

Εσπερινό σχολείο

Η πρόσκληση του Συλλόγου Γονέων ενός εσπερινού σχολείου της πόλης μας, μέσω του δραστήριου Συλλόγου Καρκινοπαθών Μακεδονίας-Θράκης, να μιλήσω στους μαθητές για το κάπνισμα με έφερε σε επαφή με έναν κόσμο διαφορετικό. Οι ‘μαθητές’ είναι, όπως μου λέει ο διευθυντής, από 18 ως 58 ετών, και καθένας κουβαλάει και μια ιστορία. Άνθρωποι που για οποιοδήποτε λόγο δεν ακολούθησαν τη γνωστή (και συχνά παρεξηγημένη) διαδικασία της εκπαίδευσης στην κανονική ηλικία, που τώρα έχουν ως κύριο μέλημα τον βιοπορισμό ή και τη δημιουργία και συντήρηση οικογένειας, αλλά ταυτόχρονα διαθέτουν και το εσωτερικό πείσμα και φιλότιμο να τελειώσουν το σχολείο. Με ξαφνιάζουν ευχάριστα με την τάξη, την προσοχή, τη συμμετοχή τους στο διάλογο. Από τη σύντομη συνάντησή μας αβίαστα θα τους χαρακτήριζα ώριμους.

Καθώς το ‘εσπερινόν φως της ηλίου δύσεως’ δίνει τη θέση του στα φώτα των αιθουσών διδασκαλίας, άνθρωποι κάθε κοινωνικής θέσης--ανάμεσά τους κι ένας κληρικός--αναζητούν τον δικό τους φωτισμό. Τους τον ευχόμαστε ολόψυχα.

Έξι χαϊκού στο λεωφορείο

«Νάρθεις στο σπίτι
είναι μεγάλη ανάγκη
δεν περπατάει».

Λεωφορείο
διασχίζει την πόλη
κόσμο γεμάτο.

Μαύρα ντυμένος
μαλλιά μέχρι τους ώμους
χαλκά στη μύτη.

Δυο πιτσιρίκια
με κινητά στα χέρια

φάρσες σκαρώνουν.

Δάκρυ στην όψη
λόγια πολλά δε λέει
τα λέει όλα.

Τρέμουν τα χέρια
ο γιατρός δε μιλάει
άσχημα θάναι.

Σημ. Οι καταξιωμένοι ποιητές ελπίζω να συγχωρήσουν το τόλμημα. Τα ερεθίσματα--από μια αστική διαδρομή με λεωφορείο και μερικούς συνεπιβάτες και μια βραδινή κατ' οίκον επίσκεψη σε "δύσκολο" ασθενή--συνδυάστηκαν αυθαίρετα, με χρήση της γνωστής ποιητικής αδείας...

Γιατί απέτυχε το πείραμα του CERN

Το περιοδικό PC Magazine παρουσιάζει τις απόψεις δυο φυσικών για την αποτυχία του περιβόητου (και πανάκριβου) αυτού πειράματος να παραγάγει το λεγόμενο ‘μποζόνιο του Higgs’ (γνωστό και με την πιο ταπεινή ονομασία ’Σωματίδιο του Θεού’), ένα θεωρητικό αρχέγονο σωματίδιο που υποτίθεται ότι αποτελεί την απαρχή της δημιουργίας του κόσμου. Πριν αρκετούς μήνες είχα παρομοιάσει στη σελίδα αυτή τον επιταχυντή LHC με τον Πύργο της Βαβέλ. Η φιλοδοξία της επιστημονικής κοινότητας να αναπαραστήσει την πρώτη στιγμή της δημιουργίας μόνο ως 'ύβρις' (= αλαζονεία) μπορεί να χαρακτηρισθεί. Κατά τους αρχαίους μας προγόνους, η ύβρις είχε ως αποτέλεσμα την Νέμεσι (τιμωρία), οι συνέπειες της οποίας είναι ιστορικά γνωστές, από πολλές περιπτώσεις (π.χ. Τιτανικός, Challenger κτλ.). Να μια γνώση από το παρελθόν που καλό θα ήταν να μη λησμονούμε.

Παρελθοντολογία

«Το μικρόβιο δεν το κόλλησες εδώ, το έφερες από το προηγούμενο νοσοκομείο», είπε γιατρός σε ασθενή που διακομίσθηκε από ένα νοσηλευτικό ίδρυμα σε άλλο και παρουσίασε πνευμονική λοίμωξη μετά από μερικές μέρες. Το σχόλιο θυμίζει λίγο πολιτικό ‘καρφί’ για το χάος που (συνήθως) άφησε πίσω της η προηγούμενη (πάντα!) κυβέρνηση. Όσο κι αν το παρελθόν μας ενδιαφέρει ιστορικά ή επιδημιολογικά, πρακτική σημασία έχει η επίλυση του τρέχοντος προβλήματος του αρρώστου και όχι η ανάλωση σε επιμερισμό της ευθύνης.
Κάπως έτσι διαβάζω και πρόσφατο άρθρο πανεπιστημιακού καθηγητή που ανάγει το πρόβλημα της Νέας Δημοκρατίας στο ότι είναι, λέει, ‘διάδοχος’ της αντιβενιζελικής παράταξης και ακόμη δεν έχει ζητήσει συγγνώμη για τη Μικρασιατική καταστροφή! Πολύ κοντόφθαλμη προσέγγιση. Γιατί όχι για την άλωση της Πόλης, την καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες, τον Τρωικό Πόλεμο; Ακόμη κι αν δεχθούμε ότι έχει δίκαιο, μια τέτοια ενοχική θεώρηση κάνει το ‘παρελθόν’ να μοιάζει με τη σιδερένια μπάλα που αλυσόδεναν στα πόδια των βαρυποινιτών για να μη μπορούν να αποδράσουν. Ίσως αυτό είναι ένα από προβλήματα της σύγχρονης Ελλάδας.

Η κρυφή γοητεία της ανοησίας

Μόλις δυο εβδομάδες μετά τις εκλογές και την ανάδειξη νέας κυβέρνησης, σε τι ακριβώς αποβλέπει το δημοσκοπικό ερώτημα ‘Ποιός είναι καταλληλότερος για πρωθυπουργός;’ που ανακοινώθηκε σήμερα στα δελτία ειδήσεων; Φαίνεται ότι μερικοί άνθρωποι ηδονίζονται με το να ανοηταίνουν. Μήπως, αντί να απαγορεύεται η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων πριν από τις εκλογές, θα πρέπει να απαγορευθούν τελείως οι τέτοιου είδους δημοσκοπήσεις μετά τις εκλογές;

Πώς αλλάζουν οι καιροί...

Διαβάζω στο ΒΗΜΑ (16/10/2009), σχετικά με το θέμα της Κινεζικής σύμβασης για το λιμάνι του Πειραιά:

• Κύριο άρθρο με τίτλο ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ: «Οφείλουν πρώτοι οι εργαζόμενοι να κατανοήσουν ότι το εθνικό συμφέρον υπερισχύει των όποιων διεκδικήσεών τους».

• Α. Καρακούσης (Μεταξύ Πεκίνου, Βερολίνου...): «Με άλλα λόγια ο κ. Παπανδρέου έχει να λύσει δύσκολη άσκηση, οφείλει να ισορροπήσει σε σχοινί που πολλοί κουνάνε και προφανέστατα σε τέτοιες στιγμές δεν μπορεί να ετεροκαθορίζεται από συνδικαλιστές».

Απολύτως καμία αντίρρηση. Έλα όμως που διαφορετικά πράγματα τους διδάξαμε τόσα χρόνια τώρα...

‘Μη ομόσαι όλως’

Ορκωμοσία της νέας Βουλής προχθές, και είδηση πρώτου μεγέθους (κάτι μεταξύ κοινωνικού κουτσομπολιού και κοσμοθεωριακής φιλοσοφίας) ότι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ απέσχαν από τον αγιασμό και δεν ύψωσαν το χέρι στον όρκο. Ανεξάρτητα από τα κίνητρα της συγκεκριμένης πολιτικής μερίδας, ομολογώ ότι αναρωτήθηκα για πολλοστή φορά: ποιο είναι το νόημα του όρκου, όχι μόνο στο Κοινοβούλιο, αλλά και στις δημόσιες θέσεις, τον στρατό ή τα δικαστήρια; Εκείνος που δεν πιστεύει σ’ αυτό που ορκίζεται δεν δεσμεύεται. Εκείνος που πιστεύει θα πρέπει να γνωρίζει ότι ο όρκος απαγορεύθηκε από το στόμα του Ιησού Χριστού, στην Επί του Όρους Ομιλία του (Ματθ. ε΄ 34). Εξάλλου, αν κάποιος προτίθεται να καταθέσει ψέματα ή να επιορκήσει δεν πρόκειται να αποτραπεί από την ψηλάφηση του Ευαγγελίου, ενώ εκείνος που σκοπεύει να τηρήσει την υπόσχεσή του θα το κάνει ακόμη και χωρίς αυτήν. Αντιμετωπίζουμε λοιπόν το παράδοξο η εκκλησία να ευλογεί επίσημα τον όρκο που απαγορεύει ο ιδρυτής της. Αγιασμός στη Βουλή για την έναρξη λειτουργίας της, ναι! Εκκλησιαστική ορκωμοσία όμως; Μάλλον οξύμωρο. Δεν είναι πιο σωστή η υπογραφή από όλους τους ενδιαφερομένους μιας επίσημης υπεύθυνης δήλωσης, εν γνώσει των συνεπειών, για την ακριβή τήρηση του Συντάγματος και των νόμων και την ευσυνείδητη εκτέλεση των καθηκόντων τους; Ίσως πρώτη η εκκλησία θα έπρεπε να σκεφθεί να εισηγηθεί κάτι τέτοιο.

«Γιατί σε μένα, Θεέ μου;»

Δεν πρόκειται για την υπαρξιακή κραυγή αγωνίας που εκφράζει κάθε άρρωστος που μαθαίνει ότι έχει ανίατη νόσο, και που τελείως λανθασμένα ερμηνεύθηκε σε μία τουλάχιστον περίπτωση (εκείνη του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου) ότι σήμαινε «Γιατί σε μένα και όχι σε κάποιον άλλο;». Το ερώτημα πάντα έχει να κάνει με το γιατί να με βρει αυτή η συγκεκριμένη αρρώστια αυτή τη χρονική στιγμή. Ας μου επιτραπεί όμως να του δώσω και μια άλλη διάσταση. Γιατί να τύχει σε μένα ο κλήρος να αναγγείλω ακόμη μια φορά σ’ έναν νέο άνθρωπο, μικρότερό μου, με οικογένεια και υποχρεώσεις, ότι η διάγνωσή του είναι προχωρημένος καρκίνος και ότι το μόνο που μπορώ να του προσφέρω είναι η ‘αναβολή της εκτέλεσης’ (ή η παράταση της αγωνίας) για ένα αβέβαιο χρονικό διάστημα; Γιατί να πρέπει εγώ να σαμποτάρω ακόμη μια ζωή; Και όχι μόνο μία, αν λάβουμε υπόψη και την οικογένεια. Το ξέρω, εγώ διάλεξα αυτό το ρόλο. Πώς όμως να εξηγήσω στους ανθρώπους που φεύγουν εμβρόντητοι από την είδηση ότι παίρνουν μαζί τους κι ένα κομμάτι της δικής μου ψυχής;

Μεράκι και πραγματικότητα

Αντιγράφω από απόκομμα εφημερίδας (δεν είχα σημειωμένη την ακριβή προέλευση) που ανακάλυψα στο πρόσφατο ξεκαθάρισμα:

‘Οι περισότεροι πολίτες, λένε οι στατιστικές, ακολουθούν άλλο επάγγελμα από αυτό που θέλουν...
«Αν θέλεις να συντρίψεις, να εξουθενώσεις έναν άνθρωπο, να τον βάλεις να κάνει μια δουλειά απολύτως, εντελώς άσχετη μ’ αυτόν, άχρηστη και παράλογη» (Φ. Ντοστογιέφσκι)
«Τίποτα δεν κουράζει, δεν απογοητεύει, δεν μαραζώνει τον άνθρωπο όσο η διάσταση και η δυσαρμονία ανάμεσα στις ικανότητες, τα αισθήματα και τις ιδέες του και στο επάγγελμα που ασκεί για βιοπορισμό» (Ε. Παπανούτσος)’

Δική μου σκέψη: αν και σίγουρα θα ήταν πιο ευχάριστο και πιο αποδοτικό, δεν ξέρω πόσο πρακτικά εφικτό θα ήταν να εργάζεται ο καθένας σ' αυτό που ‘του πάει’ (άλλωστε όλοι μας έχουμε μεταπτώσεις στις ορέξεις, τις επιθυμίες και τις κλίσεις μας). Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν και τα χόμπι. Και γι’ αυτό ονειρευόμαστε. Και γράφουμε.

O tempora, o mores!

Εδώ και αρκετούς μήνες η Βρετανική πολιτική ζωή ασχολείται με ένα σκάνδαλο που παίρνει σβάρνα πολλούς και διάφορους, από όλα τα πολιτικά κόμματα. Με λίγα λόγια, διαπιστώθηκε ότι βουλευτές και υπουργοί κάθε αρώματος, χρησιμοποιώντας με απλοχεριά τον νόμο που τους επιτρέπει να διεκδικούν από το κρατικό ταμείο δαπάνες διαβίωσης λόγω του αξιώματός τους, έπαιρναν χιλιάδες λίρες για ανακαινίσεις δευτέρων κατοικιών, περιποίηση κήπου και άλλα τέτοια αναγκαία. Κι αντί να ενεργοποιήσουν καμιά διάταξη ‘περί ευθύνης υπουργών’, τί επενόησαν οι αθεόφοβοι; Έβαλαν επίσημο ελεγκτή, τον Sir Thomas Legg, να περάσει από ψιλό κόσκινο όλες αυτές τις νόμιμες απαιτήσεις. Αυτός με τη σειρά του αναθεώρησε ριζικά προς τα κάτω το όριο επιδότησης για τέτοια έξοδα, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, περικόπτοντας ποσά που ήταν νόμιμα όταν εισπράχθηκαν. Έτσι τώρα ζητάει από όλους τους βουλευτές και υπουργούς να επιστρέψουν χρήματα στο κράτος, με πρώτο τον πρωθυπουργό Gordon Brown που οφείλει κάπου 12.000 λίρες για καθαριότητα του σπιτιού και φροντίδα του κήπου του. Όλα αυτά, που μας τα περιγράφει αναλυτικά η σημερινή Guardian, κάτι μου θυμίζουν (κάπως αόριστα, είναι αλήθεια), αλλά δεν μπορώ να το προσδιορίσω. Ίσως, με την ιδιόρρυθμη (για μας) αίσθηση του χιούμορ που έχουν οι Βρετανοί, βρήκαν αυτόν τον τρόπο για να μειώσουν το έλλειμμά τους. Και να δώσουν κακό παράδειγμα στον υπόλοιπο δημοκρατικό κόσμο.

Όσα παίρνει ο άνεμος

Έπιασα να ξεκαθαρίσω κάποια κουτιά με αποκόμματα παλαιών εφημερίδων, με κείμενα και θέματα που τότε φάνταζαν ενδιαφέροντα, και που είχα ξεχάσει καν ότι τα είχα ποτέ δει. Όπως π.χ. τις προεκλογικές εκτιμήσεις του 2004: γιατί θα χάσει το ΠΑΣΟΚ, γιατί θα κερδίσει η ΝΔ. Και πιο κάτω, αναθεωρημένες επανεκτιμήσεις μετά τις εκλογές του 2007. Θα είχε ίσως ενδιαφέρον να τα διαβάσει κανείς τώρα, ξέροντας την εξέλιξη του έργου, αλλά πού χρόνος; Πιο εύκολο είναι να τα πετάξει: άλλωστε μπαγιάτιασαν πλέον. Σαν το χορτάρι του αγρού που χθες ήταν και σήμερα μπήκε στον κλίβανο.
Κάποια άλλα είναι λίγο πιο διαχρονικά, όπως οι δαπάνες υγείας: ‘Εφοριακοί εφορμούν στα κρατικά νοσοκομεία’ (Καθημερινή, 4/11/2007). Είδατε ή ακούσατε τίποτε; Ξαναπήγαν από τότε; Άλλος τίτλος: ‘Παράνομες μετεγγραφές ημετέρων από ΑΕΙ-ΤΕΙ με τις ευλογίες του Υπ. Παιδείας’ (Καθημερινή, 15/10/2000). Σας θυμίζει κάτι; Και μερικά νοσταλγικά, όπως η νεκρολογία που έγραψε η Άννα Συνοδινού (Μακεδονία, 13/11/2007), που αρχίζει με την γνήσια Ορθόδοξη ευχή "Φίλε μου και συνάδελφε Δημήτρη Καρέλλη, καλό παράδεισο". Πόσο γρήγορα λησμονούμε το πέρασμα κάποιων σπουδαίων ανθρώπων!

To Βραβείο Νομπέλ ως προκαταβολή;

Ένας Άγγλος γιατρός, μακαρίτης εδώ και χρόνια, έγραφε κάποτε ότι το Βραβείο Νομπέλ είναι σαν τον Βόρειο Πόλο: όταν φτάσεις εκεί, μόνο να κατέβεις μπορείς, δεν υπάρχει ψηλότερο σημείο. Με τη λογική αυτή η απονομή του φετινού Νομπέλ Ειρήνης στον κατά τα άλλα συμπαθέστατο Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα πριν καλά-καλά γιορτάσει την πρώτη επέτειο της εκλογής του δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά και ενστάσεις, που εμφανίζονται κατά εκατοντάδες σε ιστολόγια ξένων εφημερίδων. Αν τα καταφέρει τόσο καλά όσο δηλώνουν οι καλές του προθέσεις, τι θα απομένει να του απονείμουμε; Με ανάλογο σκεπτικό, θα μπορούσαμε π.χ. να αρχίζουμε τη σχολική χρονιά δίνοντας βραβεία εκ των προτέρων σε όλους τους μαθητές και περιμένοντας να ανταποκριθούν φιλότιμα στη γενναιόδωρη χειρονομία μας. Να δίνουμε το χρυσό μετάλλιο στον αθλητή της προτίμησής μας, ελπίζοντας ότι θα τερματίσει πρώτος, για να μη γίνουμε ρεζίλι. Ή να απονέμουμε το Νομπέλ Ιατρικής σε κάποιον που αρχίζει την έρευνα για τη θεραπεία του καρκίνου, του AIDS, της νόσου του Alzheimer, χωρίς να έχουμε ιδέα για την τελική έκβαση. Εκτός κι αν οι Νορβηγοί βρήκαν τον τρόπο να διαβάζουν το μέλλον, και η κρυστάλλινη σφαίρα τους έδειξε μεγάλα και θαυμαστά πράγματα, οπότε αδημονούμε κι εμείς.

Αδικαιολόγητα

Ο άνθρωπος που κάθεται απέναντί μου δεν έχει πιάσει ακόμη τα πενήντα. Μου λέει ότι εδώ και τρεις μήνες κάνει αιμοπτύσεις, χωρίς άλλα συμπτώματα. Πήγε από την αρχή σε ειδικό νοσοκομείο με παθολογική αξονική τομογραφία, αλλά δεν του έκαναν βρογχοσκόπηση, παρά μόνο του έδωσαν θεραπεία για φυματίωση. Πήρε τα χάπια του κανονικά, αλλά οι αιμοπτύσεις συνεχίστηκαν. Η καινούργια αξονική δείχνει επιδείνωση της εικόνας, και ο άρρωστος έχει ένα πρησμένο πόδι, που θυμίζει πολύ φλεβοθρόμβωση, πιθανώτατα στα πλαίσια μιας κακοήθους κατάστασης. Τι εξήγηση μπορώ να δώσω στον άρρωστο για την επιπόλαια αντιμετώπισή του εδώ και τρεις μήνες; Πώς να δικαιολογήσω το γεγονός ότι εκείνοι που τον είδαν δεν έλαβαν υπόψη ότι καπνίζει από τα 15 του και ότι σ’ ένα τέτοιον άρρωστο θα πρέπει πάση θυσία να αποκλείσουμε τον καρκίνο; Πώς να του πω ότι τόσο καιρό παίρνει θεραπεία χωρίς λόγο ενώ το φυτίλι του όγκου καίει ανεξέλεγκτο, πέρα από κάθε δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης; Ο ίδιος δεν φαίνεται να εννοεί τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τον ενδιαφέρει να γυρίσει στη νυκτερινή του εργασία παρά το πρησμένο πόδι του. Μόνο η γυναίκα του μου λέει με νόημα ενώ φεύγουν: «Γιατρέ, σπουδάζουμε και δυο παιδιά». Δεν νομίζω ότι υπονοεί τόσο το οικονομικό κόστος, όσο το τι επιφυλάσσει το μέλλον γι’ αυτούς που θα μείνουν πίσω.

Αλλαγή πλεύσης;

Είδαμε και ακούσαμε τους νέους υπουργούς. Καλή τους επιτυχία, για το καλό όλων μας! Όλοι τους είχαν την απάντηση "Δουλειά, δουλειά" προς τους άπληστους για δηλώσεις δημοσιογράφους που τους καταδίωκαν από γραφείο σε γραφείο. Κάνω την απλή σκέψη: ας αφήσουμε για κανένα μήνα (ή ακόμη και για τις πολυσυζητούμενες 100 ημέρες) τους εκλεγμένους πολιτικούς να κάνουν επιτέλους τη δουλειά για την οποία τάχθηκαν, χωρίς απανωτές ερωτήσεις, συνεντεύξεις, δηλώσεις, ειδήσεις και άλλα τέτοια δημοσιογραφικά φληναφήματα. Ίσως τότε να δούμε καλύτερο τελικό αποτέλεσμα. Περισσότερο και πιο συγκεντρωμένα δουλεύει κανείς όταν δεν χρειάζεται να μιλάει πολλάκις της ημέρας στα Μέσα.
Σίγουρα το κράτος χρειάζεται διοικητικές αλλαγές, κι αυτό είναι ένα από τα μέτρα που εξαγγέλλει (και καμιά φορά εφαρμόζει) κάθε νέα κυβέρνηση. Κάνοντας όμως τον συνήγορο του διαβόλου, αναρωτιέμαι φωναχτά: έχει ερευνήσει κανείς τί κόστος έχει (σε τροποποιήσεις υποδομής, σε πινακίδες, χαρτικά, σφραγίδες, τηλέφωνα, fax, αλλαγές ιστοσελίδων κ.α.) κάθε αλλαγή ονόματος ενός υπουργείου; Αν το ξέρει κανείς, ίσως αυτό να αποτελεί από μόνο του είδηση.

[Το σκίτσο του Α. Πετρουλάκη από την Καθημερινή 8/10/2009]

Παιγνιομανία

Τις τελευταίες μέρες εμφανίσθηκαν αναρτημένες στους δρόμους διαφημιστικές αφίσες που προβάλλουν κάποιο ηλεκτρονικό καζίνο, καλώντας τους ενδιαφερόμενους να παίξουν με bonus 140 Ευρώ (που σημαίνει ότι η προσδοκία είναι να παίξουν περισσότερα--και να χάσουν ανάλογα). Θα έλεγε κανείς: τι το περίεργο, σε μια χώρα που όχι μόνο ασχολείται με τον ‘τζόγο’ σε εθνικό επίπεδο (λαχεία, προγνωστικά ποδοσφαίρου και μπάσκετ κάθε μέρα κ.ο.κ.), αλλά διαφημίζει και τα καζίνα γειτονικών (και μη ιδιαίτερα) φίλα διακειμένων χωρών; Απλώς, υπό μορφήν σύγκρισης, σημειώνω ότι πριν αρκετά χρόνια, όταν το 1994 στη Βρετανία σχεδιαζόταν η εισαγωγή του National Lottery (μιας ‘πλατφόρμας’ που προσφέρει ποικίλα ηλεκτρονικά τυχερά παιχνίδια υπό την αιγίδα του κράτους), υπήρξαν αντιδράσεις στα επίσημα ιατρικά περιοδικά (British Medical Journal, Lancet), που επισήμαιναν τον κίνδυνο αύξησης της παιγνιομανίας. Πράγματι, μερικά χρόνια μετά καταγράφηκε τετραπλασιασμός των οικογενειών που ξόδευαν πάνω από 10% του εισοδήματός τους κάθε εβδομάδα στο National Lottery. Μάλιστα σύμφωνα με τη σχετική έρευνα, η αύξηση ήταν μεγαλύτερη σε οικογένειες που είχαν εβδομαδιαίο εισόδημα κάτω από 200 λίρες. Σε μια εποχή που όλοι μιλούν για γενιές των 700 Ευρώ και για 20% των Ελλήνων κάτω από τα όρια της φτώχιας και άλλα τέτοια τραγικά φαινόμενα, τι ακριβώς επιδιώκουμε επιτρέποντας και διαφημίζοντας τον ηλεκτρονικό τζόγο;

Η επόμενη μέρα

(Ηλ. Μακρής, Καθημερινή 16/9/2007)

(Α. Πετρουλάκης, Καθημερινή 15/9/2009)

(Α. Πετρουλάκης, Καθημερινή 23/9/2009)

(Ηλ. Μακρής, Καθημερινή 23/8/2009)

Όπως θα λέγανε και οι Κινέζοι, πιο εύγλωττα 4 σκίτσα από 4 χιλιάδες λέξεις...

Επίκαιρη απορία

Ξέρω ότι η μέρα δεν προσφέρεται για άλλες ασχολίες και ότι το μυαλό όλων, φανερά ή κρυφά, βρίσκεται στην ‘ετυμηγορία’ της κάλπης. Εντελώς ειλικρινά όμως, πόσοι Έλληνες ενδιαφέρονται να γνωρίζουν επακριβώς σε ποιο εκλογικό τμήμα ποιάς γειτονιάς ψήφισε καθένας από τους πολιτικούς αρχηγούς; Όσοι σκόπευαν να πάνε να χειροκροτήσουν, το έχουν ήδη μάθει από τον κομματικό τους τσομπάνη. Οι υπόλοιποι τι χρωστάμε να το ακούμε ως ‘είδηση’ σε κάθε δελτίο; Μήπως για να στενοχωρηθούμε για τη ευκαιρία που χάσαμε να συνευρεθούμε με τον υποψήφιο της προτίμησής μας; Συμφορά! Δίπλα μας πέρασε και δεν το ξέραμε!

Ειλικρίνεια

Σκίτσο του Ηλία Μακρή, Καθημερινή 3/10/2009

Que sera sera

Παραμονή εκλογών. Τέλος του δρόμου. Σιγή βαθεία. Ακούσαμε όσα ήταν ν’ ακούσουμε. Πικρές αλήθειες, αλλά και κατά συνθήκην ψέματα. Σοβαρά, ίσως περισσότερο από άλλες φορές, αλλά και φαιδρά και χιλιοειπωμένα (μερικά πράγματα δεν αλλάζουν εύκολα). Όποιες κι αν είναι οι προτιμήσεις μας, όποιες κι αν είναι οι ευχές ή οι προσδοκίες μας για το μέλλον, αύριο, όπως μας υπόσχεται το κλασικό κινηματογραφικό άσμα της Doris Day, ‘ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει’, και πιθανώς μικρή μόνο σχέση θα έχει με τις εξαγγελίες. Δεν έχουμε αυταπάτες για πολιτικά θαύματα, και ξέρουμε ότι η πολιτική (που ορίζεται ως η τέχνη του εφικτού), συχνά σημαίνει συμβιβασμούς και ισορροπίες ανάμεσα σε ασύμβατα πράγματα και καταστάσεις (θυμηθείτε τον μύθο του Αισώπου για τον πατέρα με τις δυο κόρες: η γυναίκα του κηπουρού ήθελε βροχή για να ποτίζονται τα περιβόλια του, η σύζυγος του κεραμοποιού ήθελε ήλιο για να στεγνώνουν τα κεραμικά του). Ακόμη κι αν μερικές μόνο από τις καλές προθέσεις ένθεν ή εκείθεν φτάσουν να γίνουν πραγματικότητα, θα είμαστε ευχαριστημένοι. Έστω κι αν το καλάθι που κρατούμε γι’ αυτές είναι μικρότερο από εκείνο της νοικοκυράς, και κάθε χρόνο μικραίνει ακόμη περισσότερο.

Μνημόσυνο

«Θάρθεις από το σπίτι να πάρεις ένα κέικ;» Η κυρα-Δέσποινα δεν περιμένει απάντηση, το θεωρεί δεδομένο. Έτσι κάνω μια παράκαμψη στο δρόμο για το σπίτι και σταματώ μπροστά στήν πεντακάθαρη αυλή της. Περιμένει στην πόρτα. Το κέικ είναι παράδοση εδώ και χρόνια, με εγγυημένη φρεσκάδα και γεύση. Δεν έρχεται μόνο του: να κι ένα βάζο γλυκό κουταλιού, να και όψιμα (και μυρωδάτα) τριαντάφυλλα από τον κήπο της, να και ζεστές τηγανίτες με μέλι. Και μια αρμαθιά μικρές καυτερές κόκκινες πιπεριές ‘τσίλι’; Λέω όχι στις τελευταίες. «Σαν αύριο ο μακαρίτης κλείνει οχτώ χρόνια», προσθέτει καθώς ξεκινώ να φύγω με τα πεσκέσια της.
Ο μακαρίτης δεν ήταν υπόδειγμα αρετής και τελειότητος. Οι καταχρήσεις ήταν η δική του ‘παράδοση’. Η κυρα-Δέσποινα δεν τον κακολογεί: τα λίγα που λέει για τα ξενύχτια και το χαρτοπαίγνιό του δεν προφέρονται με πικρία. Καταλαβαίνει κανείς ότι σίγουρα υπέμεινε ουκ ολίγα από τη μεταχείρισή του. Κι όμως, κάθε χρόνο τον μνημονεύει και φτιάχνει, κατά την παραγγελία του, ένα κέικ για τον γιατρό που τον φρόντισε στα τελευταία του. Αντί κολλύβων.

Τηλεφωνικές προ(σ)κλήσεις

Έλαβα τηλεφώνημα από γραφείο υποψήφιου βουλευτή. Η δασκαλεμένη κοπέλα, αφού επιβεβαίωσε το ονοματεπώνυμό μου, μου είπε ότι ο υποψήφιος με προσκαλεί το βράδυ στην πλατεία Αριστοτέλους όπου θα μιλήσει (δυστυχώς όχι ο ίδιος ο υποψήφιος, αυτό θα ήταν είδηση) ο Αρχηγός. Σε απλά Ελληνικά, "Ελάτε να ξεροσταλιάσετε όρθιος καναδυό ώρες στο κέντρο της πόλης, για να ακούσετε τα ίδια που ήδη έχετε ακούσει πάμπολλες φορές από την τηλεόραση".
Απόμεινα να αναρωτιέμαι για τη λογική της πρόσκλησης. Υπήρχε περίπτωση να μη το ξέρω; Αν το ήξερα και με ενδιέφερε, θα είχα ήδη ξεκινήσει. Αν δεν γνώριζα για την ομιλία και μάθαινα το γεγονός από το τηλεφώνημα, υπήρχε περίπτωση να απαντήσω "Ε, αφού με προσκαλεί ο κ. Τάδε, δεν μπορώ να μην πάω, αλλάζοντας το όποιο πρόγραμμά μου"; Έχει γίνει ποτέ κάποια έρευνα για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν και πόσοι είναι οι ψηφοφόροι που αποφασίζουν τί θα ψηφίσουν ή αλλάζουν εκλογικά φρονήματα μετά από τέτοια τηλεφωνήματα; Ή μήπως με την διόγκωση των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων μειώνεται το δημόσιο έλλειμμα;
Απάντηση δεν έχω.

Η κοίμηση ενός Ιεράρχη

Εκοιμήθη την περασμένη Κυριακή 27/9 και εκηδεύθη την Τρίτη 29/9 ο Μητροπολίτης Πολυανής, Κιλκισίου και Αγ. Αθανασίου Απόστολος. Το γήρας και οι ασθένειες τον είχαν αλλοιώσει, χωρίς να τον έχουν καταβάλει. Για μια συνοπτική ανασκόπηση της πολύπλευρης εκκλησιαστικής, αλλά και κοινωνικής προσφοράς του, σε όποια γωνιά της Ελλάδος κι αν βρέθηκε, μπορεί ο αναγνώστης να ανατρέξει στους παρακάτω συνδέσμους:

Βιογραφικό σημείωμα
Από τη διακονία του στη Ζάκυνθο
Επιμνημόσυνη δέηση

Να έχουμε τη ευχή του, και να μας συγχωρήσει αν τον παρεξηγούσαμε!

Ένα ταλέντο στην υπηρεσία της Μνήμης

Διαβάστε την τελευταία ανάρτηση στον "ίσκιο του Ήσκιου", και δείτε το σχετικό βίντεο. Αξίζει τον χρόνο που θα αφιερώσετε (διαβάστε πρώτα τα σχόλια, ώστε να καταλάβετε το θέαμα).