Ιατρική και ενιαία ασφάλιση υγείας (21/11/2007)

Ο άρρωστός μου έχει πάθει τρεις πνευμονίες μέσα σ’ ένα μήνα, έχει περάσει από επίσημα νοσοκομεία του συστήματος, έχει διαπιστωθεί ότι έχει αιματολογικό πρόβλημα, που κατά πάσα πιθανότητα ευθύνεται για το όλο σκηνικό. Οι συνάδελφοι που τον είδαν στο διάστημα αυτό δεν έκαναν την απαραίτητη συνειρμική συσχέτιση, που θα οδηγούσε σε σωστή διάγνωση με απλές εξετάσεις και ανάλογη θεραπεία. Όπως λέει η πείρα, ο τελευταίος γιατρός είναι ‘ο πιο έξυπνος’, διότι έχει ολόκληρη εικόνα μπροστά του και πιο εύκολα οδηγείται στο σωστό συμπέρασμα. Ξέροντας την πιθανή διάγνωση, τον τρόπο επιβεβαίωσης και την αναγκαία θεραπεία, αδυνατώ να βοηθήσω τον ασθενή μου. Το εμπόδιο; Είναι ασφαλισμένος στον ΟΓΑ, που σημαίνει ότι μόνο σε δημόσιο νοσοκομείο μπορεί να εξυπηρετηθεί χωρίς να ξοδέψει μια περιουσία. Έτσι η ιατρική μου ικανότητα εξαντλείται στο να του δώσω ένα ενημερωτικό σημείωμα με την πιθανή εξήγηση του προβλήματός του και την προτεινόμενη αντιμετώπιση, και να αφεθώ στην καλή πρόθεση κάποιου συναδέλφου στο εφημερεύον νοσοκομείο (που προ ολίγου είχε εξαποστείλει τον ασθενή με μια ακτινογραφία στο χέρι, λόγω απεργίας) ώστε να τον εισαγάγει για τις πρέπουσες ενέργειες (που δεν μπορούν να περιμένουν να λήξει η απεργία).
Καταλαβαίνει κανείς ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο: απαιτεί επιστημονική επάρκεια για τη διάγνωση, αποβολή της δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας στα νοσοκομεία, αλλά, κυρίως, μια και είμαστε σε εποχή που πολύς λόγος γίνεται για τις κοινωνικές ασφαλίσεις, επιτέλους καθιέρωση της ενιαίας ασφάλισης υγείας για όλους τους πολίτες. Οι αρρώστιες είναι δημοκράτισσες: δεν κοιτάζουν τι βιβλιάριο ασφάλισης έχεις ούτε τι επάγγελμα κάνεις. Η υγεία έχει ένα πραγματικό, αντικειμενικό, μετρήσιμο κόστος. Σ’ αυτό θα πρέπει να συμβάλλουν προληπτικά όλοι ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνάμεις, ώστε να απολαμβάνουν τις ανάλογες παροχές όταν τις χρειάζονται με τη μικρότερη δυνατή άμεση συμμετοχή τους. Μόνο υπό τις συνθήκες αυτές, και με την καλλιέργεια ανάλογης συνείδησης σε όλους, μπορεί να λειτουργήσει η ιατρική με επιστημονικά κριτήρια και μόνο, χωρίς κωλύματα και διλήμματα που σχετίζονται με τον Μαμμωνά και την πολιτική.'Η τον συνδικαλισμό.

Οι καλύτεροι του κόσμου; (15/11/2007)

Ότι στην Ελλάδα ρέπουμε συλλογικά στην υπερβολή είναι γνωστό. Εκδήλωση του φαινομένου αυτού είναι η γνωστή ‘καραμέλα’ που ακούμε κάθε φορά που γίνεται κάποιο σκάνδαλο στον ιατρικό χώρο, ότι ‘Στην Ελλάδα έχουμε τους καλύτερους γιατρούς του κόσμου’ (ή άλλες συνώνυμες εκφράσεις). Να πούμε ότι έχουμε πολύ καλούς (και πολλούς καλούς) γιατρούς το δέχομαι, και έτσι είναι. Ωστόσο, μη έχοντας ούτε την εμπειρία ούτε τα κριτήρια για να συγκρίνουμε τους ‘εδώ’ με όλους τους άλλους, ας αποφεύγουμε να αυτοαναγορευόμαστε σε ‘καλύτερους του κόσμου’ διότι οι διαψεύσεις μπορεί να είναι πολύ οδυνηρές.
Με αφορμή την είδηση ότι καρδιοχειρουργός χρησιμοποιούσε πλαστά πιστοποιητικά, ας σημειώσουμε ότι αν άλλα συστήματα υγείας (όπως το Αγγλικό) απολαμβάνουν κάποιας φήμης, είναι και για τον λόγο ότι διαθέτουν μηχανισμούς ελέγχου του επιστημονικού προσωπικού και της επάρκειάς του. Έτσι π.χ. τα ποσοστά θνητότητας αναδεικνύουν διαφορές ανάμεσα σε νοσοκομεία και κλινικές για τις ίδιες κατηγορίες νόσων ή επεμβάσεων, που αν ξεφεύγουν από τα αποδεκτά όρια του στατιστικού λάθους γίνονται αντικείμενο έρευνας ως προς τα αίτιά τους (όπως έγινε με το Bristol Heart Centre πριν μερικά χρόνια). Εκεί που διαπιστώνεται υπαιτιότητα προσώπων, οι συνέπειες μπορεί να κυμαίνονται από την αναγκαστική επανεκπαίδευση (ακόμη και διευθυντών) αν πρόκειται για θέμα τεχνικής ανεπάρκειας μέχρι την απόλυση και ανάκληση της άδειας άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος αν υπάρχει δόλος ή κερδοσκοπία (προ ετών στην Αγγλία διαγράφηκαν δυο διευθυντές χειρουργοί που πήραν χρήματα για υπέρβαση λίστας αναμονής για επέμβαση). Η αποφυγή της συγκάλυψης και ατιμωρησίας και το γεγονός ότι στα θεσμικά όργανα κρίσης των περιπτώσεων αυτών συμμετέχουν τόσο γιατροί όσο και μη γιατροί κάνει τις διαδικασίες αδιάβλητες και εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη του κοινού περισσότερο από τις μεγαλόστομες διακηρύξεις με τις οποίες συνήθως ‘ευλογούμε τα γένια μας’.

Ιστορίες καθημερινής TρELLAS (9/11/2007)

Εδώ και ένα μήνα και πλέον η φερώνυμη εταιρεία εξακολουθεί να έχει αποκλεισμένο τον γράφοντα από την ευρυζωνική σύνδεσή του (μέσω άλλου παρόχου, τον οποίο εξακολουθώ βέβαια να πληρώνω κανονικά) στο Διαδίκτυο [βλ. Τηλε-παγίδες (15/10/2007)], παρεμποδίζοντας την καθημερινή του ενημέρωση και επικοινωνία και δυσχεραίνοντας την διεκπεραίωση ανειλημμένων ακαδημαϊκών υποχρεώσεων (επίβλεψη και διόρθωση πτυχιακών εργασιών, οργάνωση μαθημάτων, διακίνηση επιστημονικών δημοσιεύσεων σε περιοδικά κτλ). Τι αποζημίωση δικαιούται άραγε κανείς από τους νεόκοπους νομείς των τηλεπικοινωνιών που μάλιστα μας υπόσχονται ότι ‘στην πόλη μας θα είσαι ελεύθερος να επιλέξεις;’

Ακαδημαϊκό παράδειγμα (6/11/2007)

Από το δελτίο ‘College Commentary’ (Οκτώβριος 1987) του Βασιλικού Κολλεγίου Ιατρών του Λονδίνου αντιγράφω το παρακάτω ιστορικό σχόλιο, χωρίς σχόλια.

‘Στο παρεκκλήσι του Trinity College [στο Καίμπριτζ] υπάρχει άγαλμα του Isaac Barrow που γεννήθηκε το 1630. Ως την ηλικία των 30 ετών είχε μεταφράσει τα 15 βιβλία του Ευκλείδη και διορίσθηκε καθηγητής των Ελληνικών, στα 32 ήταν καθηγητής της Γεωμετρίας και στα 33 καθηγητής στην έδρα των Μαθηματικών στο Καίμπριτζ. Στα 39, όταν διαπίστωσε ότι ένας από τους μαθητές του (ο Νεύτων) ήταν πιο έξυπνος απ’ αυτόν, ο Barrow παραιτήθηκε από την έδρα για να του την παραχωρήσει—μια πράξη που δεν έχει επαναληφθεί ποτέ.’

Ευγνωμοσύνη (5/11/2007)

Ο μεγάλος φυσιολόγος Hans Selye περιέγραψε για πρώτη φορά το σύνδρομο του στρες το 1936. Από τότε αναρίθμητα άρθρα και βιβλία έχουν γραφεί πάνω στο θέμα αυτό, και ο όρος ‘στρες’ κατάντησε περίπου αναπόφευκτο συστατικό της ζωής μας, στον λεγόμενο πολιτισμένο Δυτικό κόσμο. Όταν προς το τέλος της ζωής του ο Selye συνόψισε τα ευρήματα των ερευνών του, συμπέρανε ότι η ευγνωμοσύνη είναι η αντίδραση που προάγει περισσότερο την υγεία, ενώ κατονόμασε την εκδικητικότητα και την πικρία ως εκείνα τα συναισθήματα που προκαλούν υψηλά επίπεδα στρες στον άνθρωπο.

Σκέφτομαι μήπως τελικά (τουλάχιστον στη σύγχρονη Ελλάδα) πάσχουμε από μια χρόνια κατάσταση αγνωμοσύνης και αχαριστίας, που με τη σειρά της ευθύνεται για πολλές από τις υπόλοιπες παθολογίες μας. Έχοντας στο νου μας συνεχώς την απαίτηση, τη διεκδίκηση, το ‘να βρούμε το δίκιο μας’, δεν δίνουμε καμιά απολύτως σημασία σε όσα αγαθά έχουμε και σε όσες υπηρεσίες και παροχές απολαμβάνουμε (με την αξία μας ή όχι) ως άνθρωποι, ως πολίτες, ως υγιείς, ως εργαζόμενοι, και με τόσες άλλες ιδιότητες. Και όμως, αν θεωρούμε την υγεία μας αυτονόητη, ας σκεφθούμε τους κάθε λογής ασθενείς (που εμείς οι γιατροί τουλάχιστον συναντούμε καθημερινά). Αν έχουμε φαγητό στο τραπέζι και το ψυγείο μας, ας συλλογισθούμε ότι εκατομμύρια ανθρώπων στον κόσμο δεν γνωρίζουν ούτε φαγητό, ούτε τραπέζι, ούτε ψυγείο. Κι αν είμαστε σε θέση να διαβάζουμε αυτό το κείμενο, υπάρχουν πολλά άλλα εκατομμύρια που δεν ξέρουν γραφή ή ανάγνωση, που δεν έχουν δει ποτέ τους υπολογιστή, και βέβαια δεν έχουν τις δυνάμεις ή την άνεση του χρόνου για ενασχόληση με τέτοιες πολυτέλειες. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πάψουμε να επιδιώκουμε το καλύτερο. Αν όμως κάθε φορά που ξεκινούμε να απαιτήσουμε κάτι αναλογιζόμαστε πρώτα τα αγαθά που έχουμε και λέμε ένα ‘ευχαριστώ’ ή ένα ‘δόξα τω Θεώ’ (απ’ την καρδιά μας και όχι από συνήθεια), τότε τα αιτήματά μας θα είναι λιγότερο παράλογα και η διεκδίκησή μας πιο πολιτισμένη. Και η αρτηριακή μας πίεση χαμηλότερη.

Ο κυρ-Μανόλης (2/11/2007)

Του κυρ-Μανόλη του έλαχε να σηκώσει δυο μεγάλους σταυρούς στη ζωή του. Πριν τριάντα χρόνια, εντελώς απροσδόκητα, ο γιος του, φίλος και συμμαθητής σε Γυμνάσιο και Πανεπιστήμιο, πέθανε ξαφνικά από καρδιακή προσβολή, στα μισά των σπουδών μας (ήταν η πρώτη μας επαφή με τον θάνατο στον κοντινό μας κύκλο). Ακολούθησε το τροχαίο δυστύχημα που στοίχισε τη ζωή στο γαμπρό του. Αντιμετώπισε τα δυο πλήγματα και το δύσκολο υπαρξιακό ερώτημα ‘Γιατί;’ και τα ξεπέρασε—όσο ξεπερνιούνται—δουλεύοντας, πάντα με την σκέψη του πώς θα ήταν τα πράγματα υπό άλλες συνθήκες. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έδωσε την προσωπική του μάχη με τον καρκίνο, με όσες ψυχικές και σωματικές δυνάμεις διέθετε. Χθες βράδυ πήρε την ‘μακαρίαν οδόν’ για τον ‘τόπον αναπαύσεως’. Εκεί που τον αναμένουν ο Γιώργος και ο Ηλίας. Πέρα από χώρο και χρόνο.

Το ακατάληπτο των καταλήψεων (2/11/2007)

Πολλά πράγματα μπορεί κανείς ίσως να συγχωρήσει στα πολιτικά κόμματα αλλά και τις κυβερνήσεις των τελευταίων 30 χρόνων. Ανάμεσα σ’ εκείνα που δεν παραγράφονται εύκολα είναι η καταπάτηση της αθωότητας των μαθητών με το ‘παραμύθι’ ότι μπορούν να διεκδικήσουν—υποτίθεται—τη ‘βελτίωση της παιδείας’ (ως νόμιμο επίχρισμα όλων των άλλων αιτημάτων) με την κατάληψη των σχολείων. Με κλειστό σχολείο εκπαίδευση δεν γίνεται. Το μόνο που θα γίνει θα είναι να αποκτήσουν κάποια κόμματα φερέφωνα και αφισοκολλητές για την επόμενη σαιζόν και να καταντήσει η Ελλάδα κάποια στιγμή μια χώρα αγραμμάτων δουλοπαροίκων (ίσως αυτός να είναι ο απώτερος σκοπός). Ακόμη, είναι εξοργιστικά αναίσχυντο γονείς και εκπαιδευτικοί να αθωώνουν τους μαθητές για τις χαμένες διδακτικές ημέρες και ώρες (αποτίμησε ποτέ κανείς το κόστος τους;) και τις ζημιές στα σχολεία (που πληρώνονται απ’ όλους μας, είτε έχουμε παιδιά είτε όχι), ενθαρρύνοντας τη διαιώνιση της παρανομίας. Αν δεν εμπνέεις στον πολίτη (από τη μικρότερη ηλικία, και με προσωπικό παράδειγμα) την υπευθυνότητα για τις πράξεις και τη συμπεριφορά του, δεν μπορείς να τον υποκινείς να διεκδικεί δικαιώματα. Και τέλος, είναι τουλάχιστον θλιβερό να ακούει κανείς από επίσημα εκπαιδευτικά χείλη ότι ‘δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει υποκίνηση στις καταλήψεις’. Αυτό θυμίζει μια Ισπανική παροιμία που λέει ‘Δεν πιστεύω στις μάγισσες, αλλά για την ύπαρξή τους δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία’. Ή, σε απλά ελληνικά, ‘ο κόσμος τόχει τούμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι’.

Ο πολιτευτής, το όργανο, η κλήση (30/10/2007)

Έχουμε ξανακούσει στη χώρα μας τέτοια επεισόδια, με διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Πολιτευτής, λέει, εξύβρισε όργανο της τάξης που του έκοψε κλήση για παράνομη στάθμευση. Το όργανο κατόπιν βρέθηκε σε άλλη υπηρεσία (οικειοθελώς; δυσμενώς; Δεν διευκρινίσθηκε). Δεν ξέρω αν άλλες χώρες έχουν θεσμοθετημένη την ιδιότητα του ‘πολιτευτή’ (= υποψήφιος που ακόμη δεν έπιασε το εκλογικό μέτρο; φιλόδοξος χθεσινός αφισοκολλητής;), και αν ο επίδοξος λειτουργός της Πολιτείας απολαμβάνει a priori το προνόμιο της περιφρόνησης των νόμων που επιδιώκει να ψηφίζει μια μέρα. Αυτό που ξέρω είναι ότι στην Αγγλία έχουν αφαιρεθεί διπλώματα οδήγησης από μέλη της κυβέρνησης, ακόμη και της βασιλικής οικογένειας, π.χ. για υπέρβαση ορίου ταχύτητας ή για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Κι αυτό διότι ο Βρετανός αστυφύλακας κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του, όσο ευτελής κι αν είναι αυτή (π.χ. γράψιμο κλήσεων), γνωρίζει ότι έχει πίσω του την πλήρη ισχύ του Νόμου και την υποστήριξη όλων των ανωτέρων του και δεν σηκώνει απαντήσεις του τύπου «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ βρε…;». Αποτέλεσμα είναι κανένα δημόσιο πρόσωπο, κυβερνητικό ή αντιπολιτευόμενο, να μην επιθυμεί να γελοιοποιηθεί με ανάρμοστη συμπεριφορά απέναντι στο ‘όργανο’. Και όταν τα δημόσια πρόσωπα, όπως η γυναίκα του Καίσαρα, είναι και φαίνονται τίμια, ο λαός δεν μπορεί παρά να μιμηθεί το παράδειγμα. Μήπως και στο θέμα αυτό απέχουμε ακόμη πολύ από το ‘Ευρωπαϊκό κεκτημένο’;

Το Έπος (28/10/2007)

Τέσσερα γράμματα που χαρακτήρισαν μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Δεν χρειάζεται να προσθέσει κανείς ‘του ’40’ για να γίνει κατανοητό για ποια περίοδο μιλούμε. Δεν είναι μακριά μας: το έζησαν οι γονείς μας. Ακούσαμε από πρώτο χέρι για τους βομβαρδισμούς, τις συσκοτίσεις, τους πανηγυρισμούς στους δρόμους, τις εξορμήσεις στα νοσοκομεία με τους τραυματίες ήρωες, κι ύστερα την Κατοχή, την πείνα, τις στερήσεις, τον φόβο, αλλά και την καρτερία και τον αγώνα, μέχρι την Απελευθέρωση. Όσο πιο απόμακρα γίνονται τα γεγονότα, τόσο πιο απίστευτα ηχούν στ’ αυτιά των μικροτέρων. Ίσως ψυχολογικά απωθούν την ιδέα του αναγκαστικού αλληλοσκοτωμού: η γνωστή τους εικονική και ανώδυνη ‘πραγματικότητα’ της τηλεόρασης δεν έχει καμιά σχέση με την απτή φρίκη του πεδίου της μάχης, με τους νεκρούς, τους ακρωτηριασμένους, τους κρυοπαγημένους, τους ψειριασμένους. Ευτυχώς υπάρχουν αντίδοτα. Μπορεί να με γελά η θύμησή μου, αλλά νομίζω ότι τα ντοκυμαντέρ για τον πόλεμο και τα λοιπά γεγονότα του 40-41 στα κανάλια ήταν φέτος περισσότερα από άλλες χρονιές. Η αμεσότητα των εμπειριών (π.χ. από το ημερολόγιο του Γ. Θεοτοκά, τις επιστολές του Ελύτη από το μέτωπο ή τις αφηγήσεις του Καλλέργη, του Θεοδωράκη, του Φαράκου) έφερε σε πρώτο πλάνο την εποχή εκείνη, όπου η μέθη ‘απ’ το αθάνατο κρασί του ’21’ ήταν η κινητήρια δύναμη ενός ολοκλήρου λαού. Δίδαγμα για όλους, τονωτικό της μνήμης που είναι απαραίτητη προϋπόθεση της επιβίωσης των λαών.