Αλλαγή βάρδιας

‘Καλησπέρα,’ είπε ο Νέος μπαίνοντας βιαστικά, με κάποια ανησυχία στον τόνο της φωνής του. 'Μήπως άργησα;’

‘Καθόλου,’ απάντησε ο Παλιός, με τον αέρα της άνεσης που χαρακτηρίζει τους ομοίους του σε κάθε επαγγελματικό κλάδο, αλλά και εντελώς καλόκαρδα, με πλήρη κατανόηση προς τον άλλο. 'Είσαι στην ώρα σου. Αναλαμβάνεις υπηρεσία απόψε;’

‘Ναι, ακριβώς τα μεσάνυχτα.’

‘Τότε που φεύγω εγώ. Πώς σε προσέλαβαν; Πέρασες κανένα διαγωνισμό ΑΣΕΠ;’

Ο Νέος χαμογέλασε αμήχανα.

‘Όχι. Στον κλάδο μας δουλεύουμε μ’ ένα πανάρχαιο σύστημα. Τηρείται αυστηρά η επετηρίδα, και οι συμβάσεις γίνονται για περιορισμένη διάρκεια ενός έτους, χωρίς δυνατότητα ανανέωσης.’

‘Ξέρω,’ είπε ο Παλιός. ‘Τίποτε δεν αλλάζει εδώ και αιώνες. Μόνο που τους τελευταίους λίγους μήνες κάτι τέτοιους συμβασιούχους τους ονομάζουν σταζιέρ. Γαλλική λέξη,’ πρόσθεσε επεξηγηματικά. ‘Ακριβώς έτσι είχα μπει κι εγώ, μόνο που τότε δεν ήταν στη μόδα ο γαλλικός όρος. Φέτος κυκλοφόρησε πολύ.’

‘Σου φέρθηκαν καλά;’ ρώτησε ο Νέος τον προκάτοχό του.

‘Και ναι και όχι,’ είπε εκείνος. ‘Με το που αντίκρισαν για πρώτη φορά το πρόσωπό μου έκαναν χαρές μεγάλες, ενώ τώρα δεν βλέπουν την ώρα να φύγω. Θα το δεις κι εσύ μια μέρα. Αχαριστία, φίλε μου.’

Ο Νέος χαμογέλασε με κάποια αυτοπεποίθηση. Αυτοί οι παλιοί, σκέφθηκε. Ανέκαθεν πίστευαν ότι ο κόσμος τους χρωστάει καλύτερη μεταχείριση. Δεν είναι ποτέ ικανοποιημένοι. Γκρινιάζουν με το παραμικρό και για όλα.

(Οι καημένοι οι νέοι, σκεφτόταν ταυτόχρονα ο Παλιός. Νομίζουν ότι ο κόσμος τους ανήκει ενώ ακόμη δεν βγήκαν απ’ τ’ αυγό, και ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν και να αλλάξουν τα πάντα. Κάπως έτσι σκεφτόμασταν κι εμείς στην ηλικία τους βέβαια. Δεν αργήσαμε να προσγειωθούμε).

‘Μήπως έχεις κάτι να μου πεις πριν φύγεις;’ ρώτησε ο Νέος, περισσότερο από στοιχειώδη ευγένεια παρά από γνήσιο ενδιαφέρον. Άλλωστε, είχε τη δική του ’ατζέντα’ για τη θητεία του στην υφήλιο.

‘Οικονομική κρίση, ανισότητες, ανεργία, περιβαλλοντικές ανησυχίες, πείνα, κάτι πόλεμοι εδώ κι εκεί, πράγματα γνωστά και από προηγούμενες εποχές. Το διαφορετικό φέτος ήταν μια γρίπη που τη φόρτωσαν αρχικά στους χοίρους αλλά περισσότερο πείραξε τους ανθρώπους. Από τον Μάρτιο σχεδόν μόνο μ’ αυτήν ασχοληθήκαμε. Μέχρι που βγήκε το εμβόλιό της, και από τότε ασχολούμαστε περισσότερο με το εμβόλιο και λιγότερο με τη γρίπη,’ είπε ο άλλος, και γέλασε στεγνά με το μικρό αστείο του.

‘Υπάρχει κάποιος τόπος που θα πρέπει να προσέξω ιδιαίτερα;’

‘Θα σου συνιστούσα την Ελλάδα,’ είπε ο Παλιός. ‘Άργησε να συνειδητοποιήσει την κρίση που σιγόβραζε, έχει αποκτήσει πολλές κακές συνήθειες, και τώρα τρέχει και δεν φτάνει. Θα είναι τουλάχιστον ενδιαφέρον να δεις πώς θα χειρισθεί την κατάσταση η νέα κυβέρνησή της.’

Άπλωσε κι έσφιξε το χέρι του Νέου.

‘Παρά την πολύ σύντομη συνάντηση, χάρηκα που σε γνώρισα, και καλή σου τύχη, σταζιέρ 2010. Μετά Χριστόν, βέβαια, όπως κι εγώ,’ πρόσθεσε. ‘Ξέρεις, ίσως αυτό να είναι το κυριότερο προσόν μας. Σκέψου μόνο ότι ο συνονόματός σου που χαρακτηρίζεται ‘προ Χριστού’ δεν είναι γνωστός για τίποτε. Ακόμη και το όνομά του το απέκτησε μετά Χριστόν. Κάτι σημαίνει αυτό. Μη ξεχάσεις να το πεις και στον διάδοχό σου, σε ένα χρόνο από τώρα.’

Άνοιξε την εξώπορτα, και συγχρόνως σιωπηλά έδειξε στον Νέο το μπαλκόνι. Απ' έξω ακούγονταν κάτι συγκεχυμένες κραυγές που έμοιαζαν να φωνάζουν ’... πέντε... τέσσερα... τρία... δύο... ένα...!’ Με κάποιο δισταγμό πρόβαλε το κεφάλι του στο άνοιγμα. Και εντελώς ξαφνικά ο μαύρος ουρανός καταυγάσθηκε από προβολείς και δέσμες λέιζερ που ανέμιζαν στο άπειρο και δεκάδες πολύχρωμα πυροτεχνήματα που έσκαζαν με κρότο, στον οποίο προστέθηκαν ζητωκραυγές και χειροκροτήματα από ένα μεγάλο πλήθος που είχε μαζευτεί στην πλατεία. Τεράστια ηχεία άρχισαν να δονούν την ατμόσφαιρα με τους ήχους μιας ορχήστρας που περίμενε τόσην ώρα το σύνθημα για να θερμάνει την κρύα βραδιά. Κάπου μακριά το αυτί του πήρε τον ρυθμικό ήχο μιας καμπάνας, έπειτα κι άλλης. Χαμογέλασε ευχαριστημένος.

‘Σ’ ευχαριστώ, 2009 μετά Χριστόν,’ είπε γυρίζοντας προς τον συνάδελφό του. ‘Καλό σου ταξίδι στην Ιστορία.’

Του απάντησε μόνο ο ξερός κρότος της πόρτας που έκλεινε.

Έχουν κι άλλοι δικαίωμα στην άποψη

Ο Γ. Πρετεντέρης ξεσπαθώνει σήμερα στο ΒΗΜΑ εναντίον όσων διαμαρτύρονται για τον διορισμό συγκεκριμένης κυρίας (με αμφίβολα ακαδημαϊκά προσόντα και χαριστική τοποθέτηση στο ψηφοδέλτιο επικρατείας) ως Γενικής Γραμματέως στο Υπουργείο Παιδείας. Επιχείρημά του ότι η ουσία της δημοκρατίας είναι η συνύπαρξη των διαφορετικών απόψεων, ενώ, όπως ομολογεί, του είναι ‘βαθύτατα αδιάφορο τι υποστηρίζει η εν λόγω κυρία’. Καλές οι διαφορετικές απόψεις, και δικαίωμα του καθενός να τις έχει και να τις χαίρεται. Όμως ως Έλληνες πολίτες μας ενδιαφέρει βαθύτατα από ποια θέση καλείται να υποστηρίξει τις απόψεις του κάποιος. Με τη λογική του δημοσιογράφου, ο επόμενος αρχηγός της ΕΛΑΣ θα μπορούσε να είναι ένας αντιεξουσιαστής ή ένας έμπορος ναρκωτικών, αφού ‘μας είναι βαθύτατα αδιάφορο’ τι υποστηρίζει. Εξάλλου, όλοι όσοι διαφωνούν με τον προνομιακό διορισμό της κ. Δραγώνα τη διαφορετική τους άποψη εκφράζουν. Μήπως κάνω λάθος;

Χειμώνας στον Τροπικό της Χαλκιδικής

Παρά την πρωινή πυκνή ομίχλη η μέρα εξελίχθηκε σε εντυπωσιακά όμορφη και ζεστή, με αποτέλεσμα να μας παρασύρει σε μια από τις... τροπικές παραλίες της Χαλκιδικής. Μερικές από τις εικόνες που συναντήσαμε, προεικόνισμα των καλύτερων ημερών που σίγουρα (κάποια μέρα) θάρθουν.

Μια δίκη, 87 χρόνια μετά

Με δεδομένη την χρονοβόρα διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας που σκιαγραφεί η Δώρα Αντωνίου (Καθημερινή 24/12/2009), πιστεύω ότι ο Άρειος Πάγος έχει πολύ πιο πρόσφατες και ‘καυτές’ υποθέσεις για να γεμίσει τα πινάκιά του από την επανάληψη της ‘Δίκης των Έξι’. Αν όντως χρειάζεται αναψηλάφηση της Δίκης αυτής, γιατί δεν ανατίθεται ως πτυχιακή ή διδακτορική εργασία σε έναν ή περισσότερους φοιτητές της Νομικής; Αν μη τι άλλο, θα έχουν κι ένα ισχυρό κίνητρο να την τελειώσουν όσο πιο γρήγορα (και σωστά) γίνεται.

Χριστός γεννάται σήμερον

Αφορμή παίρνω από τις κάρτες και τα διάφορα ευχητήρια μηνύματα στις τηλεοπτικές ή έντυπες διαφημίσεις. Αντί για την παραδοσιακή μας ευχή για ‘Καλά Χριστούγεννα!’ όλο και περισσότερο υιοθετούμε το άχρωμο, άοσμο και ά-Χριστο ‘Season’s Greetings’ (= ευχές της εποχής). Ούτε καν την εποχή δεν προσδιορίζουμε. Μας ‘σώζει’ ο επερχόμενος καινούργιος χρόνος, οπότε κολλάμε τα ‘χρόνια πολλά’ στην ‘καλή χρονιά’, και καθαρίσαμε. Χωρίς να σκεφτόμαστε ότι κι αυτή η χρονιά θα είναι ‘ΜΕΤΑ Χριστόν’.

Για να ξεφύγουμε κάπως από το ουδέτερο, ‘πολιτικά ορθό’ τέλμα μας, ας θυμηθούμε τον Οίκο ‘Χ’ του Ακαθίστου Ύμνου, που βέβαια σε μεγάλο του μέρος αναφέρεται στη Γέννηση του Χριστού. Ο ποιητής ‘παρηχεί’ τα γράμματα Χ-Ρ (χάριν, χρεωλύτης, χάριτος, χειρόγραφον), παραθέτοντας έτσι επανειλημμένα το συμβολικό μονόγραμμα του Χριστού, ακόμη και χωρίς να τον κατονομάζει:

‘Χάριν δούναι θελήσας οφλημάτων αρχαίων ο πάντων χρεωλύτης ανθρώπων, επεδήμησε δι’ εαυτού προς τους αποδήμους της αυτού χάριτος, και σχίσας το χειρόγραφον ακούει παρά πάντων ούτως: Αλληλούια’.

Αληθώς ετέχθη ο Κύριος!

Οικονομική κρίση και καρκίνος

Αν συγκρουσθούν δυο αυτοκίνητα, η αναζήτηση ευθυνών έχει σημασία, διότι ο υπαίτιος θα κληθεί να πληρώσει το κόστος. Το ίδιο κι αν γίνει ένα οποιοδήποτε ατύχημα ή ζημιά από ανθρώπινη πράξη ή παράλειψη. Στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα μας η ζημιά είναι δεδομένη. Τι ωφελούν όμως οι ‘υψηλοί τόνοι’ της αντιπαράθεσης των κομμάτων για το ποιος δημιούργησε το χρέος και το έλλειμμα, όταν κανένα κόμμα δεν θα κληθεί να πληρώσει το μάρμαρο; Για να κάνουμε έναν ιατρικό παραλληλισμό, τα οικονομικά της Ελλάδας είναι σαν τον καρκίνο: ο τελευταίος σχεδόν ποτέ δεν έχει μια αποκλειστική αιτία, και η ανάπτυξή του δεν είναι υπόθεση ούτε του περασμένου μήνα ούτε του τελευταίου χρόνου, αλλά έχει ιστορία πολλών ετών ή και δεκαετιών. Η συζήτηση που γίνεται αυτές τις μέρες στη Βουλή (αλήθεια, γιατί κάθε χρόνο στο ‘παρά πέντε’ των διακοπών και του νέου έτους;) έχει θέμα τον προϋπολογισμό, δηλ. το τι σχεδιάζουμε να κάνουμε ως χώρα στον επόμενο χρόνο για να είμαστε σε θέση να φέρουμε πιο αισιόδοξα μηνύματα την αντίστοιχη μέρα στο μέλλον. Οι διαξιφισμοί και οι οξείες βολές του ενός και του άλλου ‘αγορητή’ για το τι έγινε ή δεν έγινε κάποτε δεν έχουν καμιά απολύτως αξία, ούτε καν ως φραστικά πυροτεχνήματα.

Σημ. Το ακόλουθο ανέκδοτο αποδίδεται στον Αϊνστάιν, αλλά δεν παίρνω όρκο γι’ αυτό. Ερώτηση: Ποιος είναι ο απαισιόδοξος; Απάντηση: Αυτός που λέει ότι δεν γίνεται να πάει χειρότερα η οικονομία. Ερώτηση: Και αισιόδοξος; Απάντηση: Αυτός που λέει «Γίνεται, γίνεται!».

Στον απόηχο της Κοπεγχάγης

[Σκίτσο του Α. Πετρουλάκη, Καθημερινή 20-12-2009]

Ίσως δεν αρμόζει ο κυνισμός για θέματα σοβαρά όπως η κλιματική αλλαγή, που επηρεάζει ήδη και θα επηρεάσει ακόμη περισσότερο στο μέλλον ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο, βλέποντας τον τρόπο διεξαγωγής και την τύχη διασκέψεων όπως η πρόσφατη της Κοπεγχάγης κάνω μερικές σκόρπιες ‘αιρετικές’ σκέψεις, και δέχομαι αντίλογο ή κριτική:
- Το ‘περιβάλλον’ αποτελεί βολική πλατφόρμα αφενός για την άσκηση ‘επίσημης’ πολιτικής (από διάφορους υπουργούς και κυβερνήσεις) και αφετέρου για την άσκηση ενεργητικής ‘πολεμικής’ από κινήματα, φορείς και ομάδες που επιδιώκουν τη δημοσιότητα ακόμη και με τη βία. Όπως φαίνεται, το ‘φαίνεσθαι’ μετράει περισσότερο από το ‘πράττειν’.
- Κατ’ απομίμησιν των ιατρικών συνεδρίων, οι περιβαλλοντικές διασκέψεις αποτελούν μια ωραία ευκαιρία για παγκόσμιο τουρισμό, τόσο για τους συνέδρους όσο και για τους αντιφρονούντες (σκέφτηκε άραγε κανείς πόσες χιλιάδες τόννοι διοξείδιο του άνθρακα προστέθηκαν στην ατμόσφαιρα με αφορμή τη διάσκεψη της Κοπεγχάγης και μόνο;).
- Εντελώς ειλικρινά, και ανεξάρτητα από το τι θα αποφασίσουν ή θα πράξουν οι κρατούντες, ποιός από μας είναι διατεθειμένος να αλλάξει ριζικά τρόπο ζωής εν ονόματι της κλιματικής αλλαγής και μόνο; Πόσοι π.χ. θα αφήσουμε στην άκρη την καθημερινή χρήση των τεσσάρων τροχών; Χωρίς ιδιαίτερες τύψεις, δεν βάζω πρώτος υποψηφιότητα.
- Σε τελευταία ανάλυση, η υπέρμετρη αγωνία για το περιβάλλον είναι φυσική συνέπεια της μη αναγνώρισης της ύπαρξης Θεού ‘ποιητού ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων’. Ο οποίος τόσους αιώνες τώρα ‘διοικεί’ τα σύμπαντα με τρόπο που δεν επιδέχεται βελτίωση, και χωρίς να μας ζητήσει την κατά πλειοψηφίαν γνώμη μας. Χωρίς να αποσείουμε τις δικές μας ευθύνες, μήπως τελικά θα πρέπει να θυμηθούμε κι εκείνο που διαβάζαμε κάποτε στο Αναγνωστικό της Αρχαίας Ελληνικής: ‘Μάτην, ώ γεωργοί, σπείρετε και θερίζετε εάν μη τον Θεόν βοηθόν έχητε’;

Η ελληνικότητα των εορτών

Σας προτείνω να διαβάσετε ένα ωραίο και επίκαιρο κείμενο του Μητροπολίτη Σπάρτης κ. Ευσταθίου σχετικά με την ελληνικότητα των εορτών και με το πώς αυτή κινδυνεύει να χαθεί μέσα στην σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη εμπορική πραγματικότητα.
Τροφή για πολλές σκέψεις..., όσο είναι καιρός.

‘Ποτέ από το χρέος μη κινών’

Νομίζω ότι είναι στοιχειώδες ανθρώπινο χρέος να γράψει κανείς ένα in memoriam για τον Ιταλό μηχανικό Σέρτζιο Σιάνι που σκοτώθηκε προχθές στα Τέμπη από την πτώση βράχου, την ώρα που επιθεωρούσε επί τόπου το σκηνικό των κατολισθήσεων. Διευθυντής του εργοταξίου ήταν, αυτό που συνήθως ονομάζουμε ‘στέλεχος υψηλόβαθμο’. Θα μπορούσε να κάθεται στο γραφείο του και να παίρνει τηλεφωνικές αναφορές από υφισταμένους. Σε ξένο τόπο δούλευε. Με αμοιβή βεβαίως, αλλά κέρδιζε με την προσωπική του παρουσία και εργασία αυτά που έβγαζε. Το απέδειξε στην πράξη, μέχρι θανάτου. Θύμα της Υπεύθυνης (με κεφαλαίο) στάσης του στο έργο που είχε αναλάβει. Μια διαφορετική διάσταση σ’ αυτό που υπό άλλες συνθήκες θα χαρακτηριζόταν ‘τραγικό εργατικό ατύχημα’. Έστω και αργά, ας τον ευχαριστήσουμε για το παράδειγμα που έδωσε. Ο Θεός να τον αναπαύσει.

[Απεστάλη στην Καθημερινή]

Καρκινοβασίες

Η άρρωστή μου είναι 80 ετών. Έχει καρκίνο με μετάσταση στον πνεύμονα που διαβρώνει δυο σπονδύλους, και πονάει ανυπόφορα. Δεν βρίσκεται μεν σε τελικό στάδιο, αλλά θεραπευτικά είναι μετέωρη. Από τότε που τελείωσε τη χημειοθεραπεία της οι ογκολόγοι διέκοψαν τις σχέσεις μαζί της. Για τους πόνους της πηγαίνει από νοσοκομείο σε νοσοκομείο. Στο ερώτημα «Τι μπορώ να κάνω;» η απάντηση είναι κάθε φορά μια νέα συνταγή για παυσίπονα, χωρίς αποτέλεσμα πλέον. Κανείς δεν της μίλησε ποτέ για ανακουφιστική ακτινοθεραπεία.

Κι εγώ που της το πρότεινα, τι κατάλαβα; Από τα τρία δημόσια νοσοκομεία που διαθέτουν ακτινοθεραπευτικά τμήματα στη Θεσσαλονίκη, στο ένα (Θεαγένειο) της απάντησαν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε, χωρίς άλλες εξηγήσεις. Στο δεύτερο (ΑΧΕΠΑ) έχουν προσωπικό και εξοπλισμό, αλλά περιμένουν την άδεια λειτουργίας του τμήματος από τον ‘Δημόκριτο’, εδώ και δεν ξέρω πόσους μήνες. Το τρίτο (Παπαγεωργίου), όπως πληροφορήθηκα, δεν έχει τεχνολόγους ακτινοθεραπείας, και γι’ αυτό έπαψε να παίρνει καινούργιους ασθενείς. Η λύση που απομένει; Προσφυγή σε ιδιωτικό θεραπευτήριο που κάνει ακτινοβολίες, με την ανάλογη χρέωση φυσικά.

Κάποτε πρέπει να αρχίσουμε στη χώρα αυτή να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Όχι μόνο υστερούμε απελπιστικά στην ανάπτυξη της ανακουφιστικής φροντίδας για τους καρκινοπαθείς (κάτι που διαθέτει ακόμη και η Ουγκάντα), αλλά αφήνουμε να υπολειτουργούν και οι υπάρχουσες δομές και υπηρεσίες. Πριν αρχίσω να χτυπώ το κεφάλι μου στον τοίχο από τη σύγχυση, ποιά πόρτα να προτιμήσω: του Ιατρικού Συλλόγου; Του Υπουργείου Υγείας; Ή μήπως του Εισαγγελέα υπηρεσίας;

[Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑ 24/12/2009]

Πολιτικές νεκροτομές

Με αίσθημα απογοήτευσης άκουσα σε πρωινή ειδησεογραφική εκπομπή να αναγγέλλεται η επικείμενη σύσταση εξεταστικών επιτροπών για διάφορα σκάνδαλα της πρόσφατης νεοελληνικής ιστορίας. Θα ερευνηθούν, λέει, υποθέσεις όπως η Siemens, τα ομόλογα, ακόμη και το χρηματιστήριο. Για ποιό σκοπό, και με τί αποτέλεσμα;
Δεν είμαι υπέρμαχος της συγκάλυψης, ούτε και έχω οποιοδήποτε συμφέρον να μείνουν κάποια πράγματα στην αφάνεια. Ωστόσο, με την εμπειρία της δημόσιας ζωής τα τελευταία χρόνια, μπορώ να φαντασθώ ποιο θα είναι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ενέργειας. Διάλογοι του τύπου: «Εσείς φταίτε!» «Ναι, αλλά εσείς φταίτε περισσότερο!» «Ναι, αλλά πριν από μας είσασταν εσείς», και άλλα σχετικά. Αντεγκλήσεις, διαξιφισμοί και αλληλομαχαιρώματα, άφθονη τροφή για τις ποικίλες εκπομπές ‘κοινωνικής κριτικής’ (κουτσομπολιό), και χάσιμο πολύτιμου χρόνου χωρίς κανένα απολύτως ουσιαστικό αποτέλεσμα, σε μια εποχή που χρειαζόμαστε σοβαρότητα, υπευθυνότητα, και κυρίως ενέργειες που από δω και στο εξής να μην αφήνουν σκιές υποψίας.
Όπως και στην ιατρική πράξη, έτσι και στη δημόσια ζωή η ‘νεκροτομή’ κάποιων υποθέσεων έχει αξία όχι απλώς για να ικανοποιήσουμε την περιέργειά μας, αλλά κυρίως για να μας διδάξει πώς να αποφύγουμε παρόμοια λάθη ή καταστάσεις στο μέλλον. Και δεν νομίζω ότι έχουμε αποκτήσει ακόμη την ωριμότητα να διδασκόμαστε από το παρελθόν μας.

Avatar

Διαβάζω στο σημερινό ΒΗΜΑ για την (επ)έλευση της φερώνυμης κινηματογραφικής ταινίας, και μένω στην τελευταία, αλλά όχι ασήμαντη, φράση του δημοσιεύματος, ότι δηλ. η εν λόγω ταινία στοίχισε 500 εκατομμύρια δολάρια. Τζάμπα πράμα, όπως θα λέγαμε σε απλά ελληνικά. Εν μέσω οικονομικής κρίσης είναι ό,τι καλύτερο για να ‘ανεβάσει’ (δηλ. να ανεβάσουμε, οι διάφοροι ανά την υφήλιο ιθαγενείς) την βιομηχανία του Χόλιγουντ. Και όχι μόνο, μια και μας περιμένει, σύμφωνα με το δημοσίευμα πάντα, μια καταιγίδα από εμπορικές δημιουργίες, όπως βιντεοπαιχνίδια, κούκλες, σήματα, ρούχα και ό,τι άλλο τεχνολογικά εξελιγμένο, ώσπου να υπερκαλυφθεί το κόστος. Πόση δύναμη (και διάθεση και δυνατότητα) αντίστασης διαθέτουμε άραγε;

Χωρίς λόγια

[Του Α. Πετρουλάκη, Καθημερινή 12/12/2009]

Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς

Εορτάσθηκε χθες, και η ύπαρξή της σημαίνει βέβαια ότι η αρρώστια δεν περιορίζεται στα ελληνικά σύνορα.

Τι είναι διαφθορά; Με τους όρους της χθεσινής ημέρας θα λέγαμε ότι ‘διαφθορά είναι η παράνομη προσφορά ή απαίτηση αμοιβής για ένα αγαθό ή υπηρεσία που εκ του νόμου παρέχεται δωρεάν’. Έτσι εξ ορισμού η διαφθορά αυτή αναφέρεται σε παράνομη συναλλαγή μεταξύ ιδιωτικών συμφερόντων από τη μία και του επισήμου κράτους από την άλλη. Δύσκολο να ξεδιαλύνει κανείς αν η συναλλαγή αυτή αρχίζει ως προσφορά ή ως απαίτηση (άλλωστε, σίγουρα η κότα έκανε το αυγό; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο). Μπορώ όμως να φανταστώ ότι ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις ίσως να ξεκίνησαν από δωράκια ευγνωμοσύνης για κάποια παρασχεθείσα καλή (και νόμιμη) υπηρεσία, και ‘γλύκαναν’ τον αποδέκτη που άρχισε να θέτει πλέον την ‘ευγνωμοσύνη’ ως προϋπόθεση για να προσφέρει την αντίστοιχη υπηρεσία. Με τον εθισμό έρχεται βέβαια και η εξάρτηση, που οδηγεί σε αύξηση της ‘δόσης’: άλλη η ταρίφα για να επιτύχεις μια εξυπηρέτηση που δικαιούσαι (π.χ. έκδοση νόμιμης οικοδομικής άδειας), και--φαντάζομαι--πολλαπλώς άλλη για να υπερπηδήσεις κάποια ‘κωλύματα’ (π.χ. να ξεπεράσεις κατά δυο ορόφους το επιτρεπόμενο όριο).

Θεραπεία της νόσου; Αυτή την αφήνουμε στους αρμόδιους. Ίσως καλύτερη είναι η πρόληψη, που δεν μπορεί παρά να βασίζεται στην όσο το δυνατόν έγκαιρη διαμόρφωση υγιούς συνείδησης, που δεν θα επιτρέπει τον κάτοχό της να γίνεται ούτε δωροδότης ούτε δωρολήπτης για παράνομο σκοπό.

Για να μη ξεχνούμε τον... παγκόσμιο χαρακτήρα της διαφθοράς, ας πούμε και ένα ανέκδοτο. Μια φορά στην Πόλη ρωτήσαμε τον ελληνόφωνο ξεναγό μας (ας μην τον... καταδώσω) αν στα τουρκικά νοσοκομεία υπάρχει ‘φακελάκι’. «Αυτό που εσείς λέτε φακελάκι εδώ το λέμε,,, τσουβαλάκι!» μας απάντησε γελώντας. Ίσως λόγω της διαφοράς του νομίσματος.

Κοινωνικό AIDS

Μερικές λέξεις και έννοιες χωρίς τις οποίες θα μπορούσα άνετα να ζήσω:

• Κατάληψη: πολιτικός ‘ευφημισμός’ που περιλαμβάνει και εξιδανικεύει κάθε είδους έκνομη πράξη, από ποικίλες μερίδες της κοινωνίας (αν αντί για κτίρια οι διάφοροι ‘καταληψίες’ άρπαζαν και κατέστρεφαν π.χ. ένα υπουργικό αυτοκίνητο, θα είχαν την ίδια ανεκτική αντιμετώπιση;)
• Άσυλο: ειδικά όταν προσδιορίζεται ως ‘Πανεπιστημιακό’ (του δώσαμε και τριτοβάθμιο χαρακτήρα, να μη βασκαθούμε). Το υπ’ αριθμόν 1 άγος της σύγχρονης μεταπολιτευτικής Ελλάδας.
• Αποκλεισμός (π.χ. δρόμων, διοδίων, λιμανιών, χωματερών και άλλων χώρων που εξυπηρετούν το κοινωνικό σύνολο).
• Πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια: έχουν τόση σχέση με την Παιδεία όση και ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Αποκλειστικά και μόνο ασκήσεις επαναστατικής γυμναστικής συγκεκριμένων πολιτικών χώρων.

Επειδή οι περισσότερες απ’ αυτές τις ενέργειες χρησιμοποιούνται ως προκαλύμματα παρανομίας, και επειδή όλες έχουν σημαντικό οικονομικό κόστος, άμεσο (π.χ, πρόσθετη φορολόγηση για κάλυψη ζημιών) ή έμμεσο (π.χ. απώλεια εισοδήματος από εργαζομένους, καταστροφή ευπαθών ειδών, παρακώλυση συγκοινωνιών κτλ.), θα πρέπει να αναλογισθούμε σε τι βαθμό αναισθησίας έχουμε φτάσει ώστε να τις αποδεχόμαστε ως ‘φυσιολογικές’ εκδηλώσεις της καθημερινής μας ζωής, χωρίς να αντιδρούμε. Μια τέτοια κατάσταση στην Παθολογία λέγεται AIDS, και ο οργανισμός που την φέρει είναι καταδικασμένος.

Υποστολές και επάρσεις

Στην ιστορία του Ελληνικού κράτους μετά την Επανάσταση του 1821 η ελληνική σημαία μόνο μία φορά υπεστάλη στην Αθήνα, το 1941 από τους Ναζί, που ύψωσαν στην Ακρόπολη τη σβάστικα. Το ίδιο φαινόμενο είδαμε, με αίσθημα ύψιστης ντροπής και απελπισίας, να επαναλαμβάνεται προχθές στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας: μια κοκκινόμαυρη σημαία (πώς μοιάζουν τα ομοειδή...) υψώθηκε στη θέση της Γαλανόλευκης: έμβλημα του ενός φασισμού που απλώς μεταλλάχθηκε σε ‘αντιεξουσία’.

Ενδιαφέρουσα σημείωση: Στην Ουγγαρία αποτελεί ποινικό αδίκημα (και τιμωρείται με πρόστιμο) η δημόσια επίδειξη ολοκληρωτικών συμβόλων, όπως η σβάστικα, το σήμα των SS, αλλά και το σφυροδρέπανο. Κάτι ξέρουν από κάθε είδους φασισμό στη χώρα αυτή [ΠΗΓΗ].

Εξόδιον

Το 2009 ήταν χρονιά στην οποία έφυγαν από τον κόσμο αυτό πολλοί πνευματικοί άνθρωποι. Μετά τον Μητροπολίτη Κιλκισίου Απόστολο, τον Διδυμοτείχου Νικηφόρο, τον ιερομόναχο Συμεών του Essex και τον π. Ευσέβιο Βίττη, σήμερα προπέμψαμε τον Μητροπολίτη Λαγκαδά Σπυρίδωνα. Έναν άνθρωπο που, πριν ‘τελειωθεί εν ασθενεία’, υποδειγματικά ηγήθηκε επί 42 χρόνια της πνευματικής ζωής μιας ολόκληρης επαρχίας, η οποία τον αποχαιρέτισε με βαθιά ευγνωμοσύνη και αγάπη. Η εικόνα της Εκκλησίας που πενθούσε τον Πατέρα της ήταν πραγματικά συγκινητική. Να έχουμε όλοι την ευχή του.

Κάτι που σκέφτηκα, με αφορμή και την σημερινή επέτειο του θανάτου του Αλέξη. Οι ύμνοι και τα κείμενα της εξοδίου ακολουθίας είναι τα ίδια για μικρούς και μεγάλους, για τον ξαφνικά χτυπημένο από σφαίρα μαθητή και για τον πολυβασανισμένο από ανίατο νόσημα γηραιό επίσκοπο: όλοι οι άνθρωποι, ‘βασιλεύς ή στρατιώτης, πλούσιος ή πένης ή δίκαιος ή αμαρτωλός’, με τα ίδια λόγια απευθύνονται στον ‘κυριεύοντα νεκρών και ζώντων’, το ίδιο έλεος αποζητούν, την ίδια ανάσταση νεκρών ελπίζουν και προσδοκούν. Αυτό που εμείς βλέπουμε ως τραγικό τέλος (με οποιαδήποτε μορφή) δεν θα κριθεί ούτε από μας ούτε με τα δικά μας σταθμά. Ίσως κάτι θα πρέπει να μας διδάξει αυτό.

Συνηγορία του διαβόλου

Επειδή πολλά θα ακουστούν και θα γραφούν για την επέτειο του θανάτου του Αλέξη Γρηγορόπουλου, κάποιος θα πρέπει να κάνει τον ‘συνήγορο του διαβόλου’, και να θέσει ερωτήματα που η ‘πολιτική ορθότητα’ ίσως δεν επιτρέπει. Λοιπόν, αν βγω στο δρόμο, σηκώσω μια πέτρα και την εκσφενδονίσω εναντίον ενός πεζού ή ενός αυτοκινήτου (άσχετα αν φοράει στολή ή έχει κάποια ιδιαίτερα διακριτικά), διαπράττω ή όχι αξιόποινη πράξη; Αν εκείνος που θα δεχθεί την πέτρα (άσχετα αν φοράει ή όχι στολή) μου την επιστρέψει με πιο εύστοχο τρόπο και με χειρότερο αποτέλεσμα, θα έχει ή όχι ελαφρυντικά για την ενέργειά του; Υπάρχουν κατηγορίες πολιτών (με ή χωρίς στολή) που αποτελούν ‘θεμιτό στόχο’ λιθοβολισμού χωρίς ποινικές συνέπειες; Αν ναι, τότε πώς ζητούμε από τους ανθρώπους αυτούς να εκτίθενται καθημερινά σε απρόκλητες επιθέσεις χωρίς το δικαίωμα της αντίδρασης; Ίσως όλοι θα επιθυμούσαμε να ισχύει το Χριστιανικό ιδεώδες ‘αν κάποιος σε ραπίσει στο ένα μάγουλο, γύρισέ του και το άλλο’, αρκεί εμείς να εξαιρούμασταν από την εφαρμογή του. Χωρίς να επιθυμώ με κανένα τρόπο να υποβαθμίσω την τραγικότητα του χαμού ενός νέου ανθρώπου ή την ευθύνη του δράστη για την ακραία αντίδρασή του, οφείλω να καταθέσω τα ερωτήματα αυτά, έστω με ρητορική μορφή και μη περιμένοντας, υπό τις παρούσες συνθήκες, να πάρω έλλογες απαντήσεις. Ιδίως από εκείνους που δίδαξαν τον νεαρό Αλέξη, με λόγια ή με έργα, ότι μπορεί κανείς να πετάει πέτρες χωρίς συνέπειες.

Θανατική ποινή

Μαθαίνουμε από τις σημερινές εφημερίδες ότι στο Τενεσή των ΗΠΑ θανατώθηκε χθες κατάδικος που βρισκόταν φυλακισμένος σχεδόν τριάντα χρόνια περιμένοντας την εκτέλεση. Με την ευκαιρία του γεγονότος αυτού μαθαίνουμε ακόμη ότι οι θανατοποινίτες στις ΗΠΑ περνούν κατά μέσον όρο 12 χρόνια στη φυλακή πριν εκτελεσθεί η ποινή, περιμένοντας να τελεσιδικήσουν οι διάφορες εφέσεις, αναστολές, ακυρώσεις, αιτήσεις χάριτος κ.τ.λ.
Μπορεί άραγε κανείς να μας απαντήσει πειστικά σε τι διαφέρει μια τέτοια εκτέλεση από την πρωτόγονη ‘βεντέτα’, όπου κάποιος παίρνει μετά από πολλά χρόνια ‘το αίμα του πίσω’ σκοτώνοντας εκείνον που τον αδίκησε ή τον πρόσβαλε; Σε απλά ελληνικά μια τέτοια ενέργεια δεν λέγεται ποινή: Δεν σωφρονίζει κανέναν, δεν διορθώνει καμία αδικία, δεν αποκαθιστά κανενός είδους έννομη τάξη. Είναι απλώς η εκδίκηση μιας πολιτισμένης κοινωνίας που καλλιέργησε και δίδαξε συστηματικά την απανθρωπία (βλ. τις ‘υπερπαραγωγές’ του Χόλιγουντ και της τηλεόρασης), αλλά δεν μπορεί να την ανεχθεί να ξεσπά επάνω της.

Κρίνα του αγρού

'Καταμάθετε τα κρίνα του αγρού... ου κοπιά ουδέ νήθει... Λέγω δε υμίν ότι ουδέ Σολομών εν πάση τη μεγαλοπρεπεία αυτού περιεβάλλετο ως έν τούτων. Ει δε τον χόρτον του αγρού, σήμερον όντα και αύριον εις κλίβανον βαλλλόμενον, ο Θεός ούτως αμφιέννυσιν, ου πολλώ μάλλον υμάς, ολιγόπιστοι;'

Μια σύγκριση της γνωστής αυτής θεώρησης της ζωής, όπως εκτίθεται με λίγες γραμμές στην Επί του Όρους Ομιλία, με τον σύγχρονο καταναλωτικό τρόπο ζωής που αβασάνιστα έχουμε όλοι μας υιοθετήσει ίσως έχει πολλά να μας διδάξει.