Αντί στεφάνου

Σήμερα ευχαρίστως, και χωρίς κανένα δικό μου σχόλιο (που περιττεύει άλλωστε), παραχωρώ το βήμα στην αδελφή Κ.Γ. που με τον δικό της τρόπο αποχαιρετά την αδελφή Φιλαρέτη. Στο ιστολόγιο ‘ΑΗΔΟΝΙ’ υπάρχουν σκηνές από την εξόδιο ακολουθία της.

Αδελφή Φιλαρέτη,

η ευλογημένη αχθοφόρος του πόνου

Χθες βράδυ ο γιός μου, μου ζήτησε να του αναπτύξω το θέμα «Όταν το άχθος γίνεται ευλογία». Θέμα τόσο βαθύ,τόσο ουσιώδες...

      Αστραπιαία ο νους μου έτρεξε στην Έλενα,γιατί  ήταν το ζωντανότερο παράδειγμα...  

     Την ίδια ώρα έμπαινε ο σύζυγος για να μας αναγγείλει ότι η Έλενα,η αδελφή Φιλαρέτη «Έφυγε από κοντά  μας «σήμερα το μεσημέρι» 25 Ιανουαρίου ημέρα μνήμης των οσίων Ξενοφώντος, Αμμωνά και Συμεών του Παλαιού.

     Λουσμένη πάντα στο φως του πόνου, απ’ τη γέννηση ως το θάνατο, φωτεινή-καθαρή-γαλήνια η μορφή της, γαργαριστή-τραγουδιστή  κι η καθάρια φωνή της, γλυκό το χαμόγελό της, αληθινή αριστοκράτισσα-αρχόντισσα του πόνου, «έκανε αγόγγυστα και με χαρά τον κανόνα της πάνω στη γη»· μετέβαλε το άχθος της, την εκ γενετής αναπηρία της και όσα στην πορεία επέτρεψε ο Θεός, σε πραγματική ευλογία·  πάνω στα δεκανίκια της αρχικά, στο αναπηρικό της καρότσι μετά με το σιδερένιο νάρθηκα στο πόδι, στο κρεββάτι του πόνου τής «επαχθούς ευλογίας» του καθολικού καρκίνου στο τέλος, που σαν κάμινος την λαμπικάρισε- λεύκανε στο μαύρο ρασάκι της· πάνω από 50 χρόνια...Θα είναι πάντα στην ψυχή μας...

      Η ‘Ελενα ήταν η «τρυφερή» χαρά και η αγαπημένη έγνοια μας στην φοιτητική μας παρέα στη Θεσσαλονίκη· θεολόγος που δεν «θεολογούσε»· μ’ αυτό το κάτι απ’ τα αδιάψευστα που μόνον οι ψυχές γνωρίζουν να σε τραβά δίπλα της, να σε κάνει να νοιώθεις «καλόν ημάς έστιν ώδε»· αυτό που αναπαύει δίχως λόγια , ανεπιτήδευτα, χωρίς προσπάθεια, το ξεχείλισμα κι η ευωδία της ψυχής, αυτό που οι ελάχιστοι -οι εκλεκτοί- το έχουν χάριτι Θεού. 

     Η ζωή της απ’ το ίδρυμα στη Γλυφάδα στο άβολο για το καρότσι της δωμάτιο της φοιτητικής εστίας με τις πολλές σκάλες, στο στενάχωρο διαμέρισμα της Τούμπας... στο Νοσοκομείο της Μονής, αδιαμαρτύρητα σήκωνε το βαρύ της σταυρό, μα το δυσβάστακτο βάρος του απαλά το απέθετε στα πόδια του Γέροντά μας, των Αγίων μας, της Παναγίας μας, στον Κύριό μας. Έτσι το φορτίο του αλάφρυνε και στο τέλος αγιάστηκε κι εκείνο.

     Πόνεσε πολύ, μα ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκε· ούτε ένα δάκρυ ούτε ένα «αχ!». Ανεπιτυχείς εγχειρήσεις στα παραμορφωμένα πόδια  που την έκαναν αδύναμη να κινηθεί μόνη της. Η  συνοστέωση και τα προβλήματα συμπίεσης των νεύρων, οι ίλιγγοι, η μυϊκή αδυναμία-ατροφία, το αδύνατο ανοσοποιητικό σύστημα με τις συνεχείς λοιμώξεις στην παραμικρή επίσκεψη, οι συνεχείς ναυτίες, το κατεστραμμένο απ’ τα βαριά φάρμακα στομάχι, η κορτιζόνη, η δύσπνοια και τα προβλήματα των πνευμόνων... «Έγινα έγκλειστη θέλω δεν θέλω-μου έγραφε. Ο Θεός να βοηθήσει...Υπομονή να δίνει ο Κύριος για όλα. Ελένη της υπομονής!

     «Ειρηνεύετε μέσα στην αγάπη των αγίων μας και της Παναγίας μας» έγραφε και το βίωνε καθημερινά. Και μέσα στον πόνο της παρακολουθούσε «με αγωνία τα προβλήματα των φίλων και προσευχόταν». «Εμείς δόξα τω Κυρίω. Τα νέα τα ίδια. Πάντα σιωπή του πόνου για ευλογία στην ζωή μας μια και  είμαστε ανάξιες για πολλά πράγματα. Μιλώ πάντα προσωπικά, έγραφε εξαιρώντας την συγκάτοικο-συνοδοιπόρο και διακόνισσα της ζωής της που η πρόνοια του Θεού έστειλε αληθινό επίγειο φύλακα άγγελο. Να εύχεσθε και για μας. Η προσευχή και απλά η σκέψις μας, για το κάθε πρόβλημα του καθενός στον Θεό θα σώσει όλους μας, για να μας χαρίσει την πολυπόθητη και αιώνια ζωή. Δεν γράφω κήρυγμα, απλές σκέψεις μέσα από πόνο που ο καθένας μας είτε φανερά, είτε μόνος  περνά...» 

     Η Έλενα που τόσο πόνεσε, ποτέ δεν πόνεσε κάποιον, ποτέ δεν θύμωσε με κάποιον, ούτε έθιξε-μόνον προσευχήθηκε- για όποιον την έβλαψε ή ζημίωσε (γιατί έζησε και τέτοιες δοκιμασίες). Αν και αντιλαμβανόταν τα πάντα, αντιπαρέρχονταν τους πειρασμούς με σιωπή ή με χιούμορ. «Κάναμε πολύ ωραία βόλτα σήμερα, ε Δήμητρα;», έλεγε γελώντας μετά από πολύωρη-άσκοπη διαδρομή  για το Πανόραμα ενός ταξιτζή, συγκαταβαίνοντας στην αδυναμία του «για το κάτι παραπάνω». Ποτέ δεν την άκουσα να σχολιάσει κάποιον!

     Διακριτική, ήρεμη πάντα και ευγενική στήριζε όλους με τον καλό της λόγο, το ζεστό της βλέμμα, το χαμόγελό της. Τα λόγια της λίγα, αγαπητικά, από καρδίας, με ουσία ζωής από τότε που ήταν πολύ νέα, πολύτιμα.

     «Μην κουράζεσθε πολύ, απαντούσε στις νεανικές μου υπερβάσεις, γιατί η υγεία είναι το πολύτιμο δώρο του Θεού· εάν την χάσει κάποιος τότε καταλαβαίνει. (Με συγχωρείς που στα γράφω έτσι καθαρά, την αλήθεια σου λέγω...αν την χάσεις δεν ξαναβρίσκεται εύκολα...Γνωρίζω και εγώ από ασθένεια).
     Ο Θεός θα δώσει την καλύτερη λύσι... και ό,τι θα γίνει, θα είναι για ωφέλεια ψυχής και ταπείνωση...
Θα κάνετε ό,τι μπορείτε για τα παιδιά χωρίς άγχος και με το σταυρό σας θα ξεκινάτε...Τόσοι αφανείς Γέροντες, μα και φανεροί προσεύχονται...Μετά όλοι αυτοί που σας αγαπούν και σας σκέπτονται.
      Ο Γιάννης με τα έξι παιδιά· τώρα που είναι κοντά στο Θεό, θα φροντίσει Εκείνος για όλη την οικογένεια...

      Καθένας και κάθε μας ημέρα με τον δικό της Σταυρό...».

      Καθαρή και περιποιημένη, όμορφη μέσ’ στα απλά της ρούχα, αξιοπρεπής μ’ όλα τα περιορισμένα οικονομικά, όχι μόνον δεν άφηνε περιθώρια οίκτου για την αναπηρία της, αλλά σ’ έκανε να θαυμάζεις πόσο θετικά και με πόση εμπιστοσύνη στο Θεό την αντιμετώπιζε, σαν δώρο Θεού και ξεχωριστή ευλογία στη ζωή της. Ώρες-ώρες ακτινοβολούσε από χαρά. «Νοιώθω ότι πετάω», μου έλεγε όντας καθηλωμένη στο καρότσι της και κουνούσε τα χέρια σα φτερά.

     Και αγαπούσε πλέρια. Αγαπούσε όλους τους ανθρώπους, τα λουλούδια, τα πουλιά, την κτίση και τον Κτίστη, την Παναγία μας, τους Αγίους, τον Γέροντά μας, που σαν στοργικός πατέρας την περιέθαλψε απ’ την ώρα που πήγε κοντά του μέχρι τις πολύ δύσκολες ώρες της οδύνης στη μονή της μετάνοιάς της, δίνοντάς της στο τέλος έπαθλο-εφόδιο για την άλλη ζωή το Αγγελικό Σχήμα.

     «Ο π. Σ. πήρε τηλέφωνο...έγραφε όλο χαρά. Παίρνει και μιλάμε. Έχει αγάπη και πολλά χαρίσματα μα τα κρύβει, φανερώνεται πάντα στο αμήν. Θέλω ώρες να σου μιλώ γι’ αυτόν και τα λόγια που μας λέγει και πόσο μας αγαπά...Η προσευχή του είναι πολύ μεγάλη παρά τα λόγια του, που βέβαια δεν είναι, λιγότερο ωφέλιμα.»

     Φιλοπατερική, φιλακόλουθη, φίλη της προσευχής και της νηστείας, δεν χαρίστηκε στον εαυτό της, ούτε στις δύσκολες ώρες. Τήρησε το πρόγραμμά της, χωρίς δικαιολογημένες παρεκκλίσεις, αθόρυβα, με συναίσθηση, εν μετανοία και υπακοή.

     Ήταν φίλη της σιωπής, μα και φίλη της ζωής και των ανθρώπων.  

     «Μου λείπει η θάλασσα, μου λείπουν οι άνθρωποι» , μου έγραψε όταν η αρρώστια την έκλεισε μέσα. «Όσο και να λένε την  Αθήνα ζούγκλα, εγώ ένοιωθα και ζούσα όμορφα,  έβγαλα το Γυμνάσιο-Λύκειο Γλυφάδας με πλούσια παιδιά, που ακόμα με πολλά απ’ αυτά αλληλογραφούμε». Χαιρόταν τη ζωή. «Μου διάβαζει η Δήμητρα. Χαίρομαι με την Ιστορία, την ποίηση, τη Γεωγραφία, τους κλασσικούς, τους Πατέρες της εκκλησίας. ..Αγαπώ πολύ τα βιβλία, την κλασσική μουσική, μή γελάσεις, τις κουκλίτσες (είχε πολλές ρομαντικές πορσελάνινες, που τις δώριζε) και γενικά δεν βρίσκω κάτι που να μην το αγαπώ όταν είναι όμορφο...»

     Αγιογραφούσε όταν μπορούσε, δημιουργούσε όσο μπορούσε. «Έκανα και ένα μεγάλο μέρος ενός χαλιού· τώρα λίγο ζεσταίνομαι και παρουσιάζει το χέρι μου κάποιες φλεγμονές. Γράφω κάπου κάπου...»

     «Η Δήμητρα έχει ένα ολάνθιστο μπαλκόνι...αν και μικρό.
     Σου στέλνω την αγάπη τους, στο μωβ μου βάζο, οι σομόν μεγάλες (4) μαργαρίτες και ο γαλανός ουρανός...
     Έλπισον επί Κύριον και Αυτός σε διαθρέψει...»

     Κάποιοι συνήθιζαν να «κατακρημνίζουν» τους ανάπηρους (και περισσότερο τους παραπληγικούς και τους νοητικά καθυστερημένους) συνανθρώπους μας στον καιάδα της παραγωγικότητας ή να τους σκοτώνουν σαν «άχθος αρούρης» πριν ανοίξουν τα μάτια τους στο φως. Αλλά και σε πόσους η ευλογία αυτή δεν γίνεται επαχθής εξ’ αιτίας ημών. Κι όμως η Έλενα έκανε το άχθος της ευλογία· απλά, αθόρυβα, ταπεινά, δι ευχών. Κι η χαρά της ξεχείλισε και πότισε όλους εμάς γύρω της. Η παρουσία της έδωσε δύναμη σε όλους εμάς τους αρτιμελείς, υγιείς,  που πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό.

΄Οταν ήμουν στην ξενιτειά η σκέψη της, τα γράμματά της, οι προσευχές της με στήριξαν.

Το ίδιο και στην πατρίδα, «στην ξενιτεία του κόσμου τούτου».

     Και την τελευταία φορά πριν φύγει, όταν εξουθενωμένη έσερνε τα βήματά της στο κρεββάτι του πόνου της, η χαρά της με έκανε να νοιώσω ότι δεν δικαιούμαι να θλίβομαι για το άχθος που κουβαλούσα· έφυγα άλλος άνθρωπος... Και τώρα γυρνώντας πίσω και βλέποντας τη χαριτωμένη ζωή της, νοιώθω στις κοινές-απειροελάχιστες, συγκριτικά- δοκιμασίες να σηματοδοτεί και τη δική μου πορεία. Το «πάντα συνεργεί εις αγαθόν» στο μυστήριο της σωτηρίας...

     Αγαπημένη μας  Έλενα, το όνομα που δόθηκε στη κουρά σου δεν ήταν τυχαίο. Αγάπησες και στολίστηκες με αρετές· Πραότητα, Ταπείνωση, Απλότητα, Υπομονή, Αγάπη...

     «Καλλιέργησες το κήπο σου, αφήνοντας τους άλλους να φτιάξουν το δικό τους όπως ήθελαν, μα τον έκανες τόσο όμορφο που όποιος περνούσε δίπλα του, ήθελε να κάνει και το δικό του τόσο ωραίο».

     ΄Ολοι σε αγαπήσαμε και θέλαμε να σε έχουμε κι άλλο κοντά μας. Πονέσαμε που έφυγες.

Σήμερα στην εξόδιο ακολουθία σου όλοι προσευχηθήκαμε και όλοι κλάψαμε, παρόντες και απόντες· ο ασθενής και υποβασταζόμενος Γέροντάς μας που ήρθε να σε ευλογήσει, οι Πατέρες, η Γερόντισσα και οι αδελφές, οι συγγενείς, εμείς οι φίλοι σου, ο ανηψιός σου ο «Σπυράκος» σου, που χάρη στις θερμές προσευχές σου και τις ευχές του πατρός Παϊσίου, που σου πέρασε το κομποσχοίνι στο χέρι, καταδικασμένος απ’ τους γιατρούς, γεννήθηκε υγιέστατος.

     Η αρρώστια σε απέσυρε διακριτικά από την καθημερινότητά μας και πιστέψαμε ότι θα ‘κανε μικρότερο το κενό που θ’ άφηνες. Όμως τώρα νοιώθουμε πόσο μας λείπεις...

     Αδελφή Φιλαρέτη, σήμερα που έφυγες, πιστεύω πως οι Άγγελοι και οι Άγιοι σε ασπάζονται χαρούμενοι και πως ο Άγιος Συμεών «θα σε βάλει στο ράσο του και θ’ ανεβείτε μαζί τη σκάλα, να μη φοβηθείς, να παρουσιαστείτε μαζί στο Θεό» και πως το «ολάνθιστο μπαλκόνι» του ουρανού θα ευωδιάσει απ’ το πηγαιμό σου.

     Συχνά μου έγραφες: «Να μας θυμάσαι στη προσευχή σου, όπως κι εμείς ταπεινά θυμόμαστε εσάς». Μέσα μου βαθιά το νοιώθω πως δεν θα μας ξεχνάς από εκεί ψηλά· όλους εμάς τους αχθοφόρους της ζωής· εσύ που τόσο πόνεσες, μα και τόσο ευλογήθηκες.

     Καλόν Παράδεισο!

     Σε ασπάζομαι,

                                       η φίλη σου Κ.Γ.

     Αθήνα 27 Ιανουαρίου 2012

    +Ανακομιδή λειψάνου Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, Μαρκιανής Βασιλίσσης

Το μήνυμα της ημέρας:

«Είναι μακάριοι εκείνοι που ζώστηκαν την υπομονή και την ελπίδα και ρίχτηκαν στη θάλασσα των θλίψεων για χάρη της αγάπης του Θεού, με απλότητα και χωρίς να το εξετάσουν»

Άγιος Ισαάκ ο Σύρος

Αντίμετρα

Και (σχεδόν) κλάααμα ο κύριος! Δραματικές οι χθεσινές δηλώσεις και το ύφος του υπουργού οικονομίας μπροστά στις κάμερες. Ξαφνικά ο γέλως μετετράπη εις κατήφειαν, και οι ‘έξυπνες’ αντιπολιτευτικές ατάκες με τις οποίες μας ψυχαγωγούσε κάθε τόσο πέρασαν πλέον στη λήθη. Ας παραμερίσουμε όμως την διάθεση να θυμίζουμε με κάθε ευκαιρία ποιοι μας οδήγησαν στο στόμα του λύκου, κι ας σκεφθούμε πώς θα πορευθούμε από εδώ και πέρα.
    Με δεδομένο λοιπόν το γινάτι των ξένων συνομιλητών μας και τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις τους εις βάρος των ελλήνων πολιτών, μήπως (λέω τώρα) θα πρέπει όλοι και όλα, κράτος, κυβέρνηση, πολίτες, κόμματα, κάθε ελληνική φωνή και παρουσία, εντός και εκτός της χώρας, να αρχίσουν πλέον πεισματικά να επιμένουν στην απόδοση των κάθε είδους χρεών και οφειλών από τρίτες χώρες (βλέπε πολεμικές και κατοχικές αποζημιώσεις και συναφή ‘τοξικά’ προϊόντα) πριν κάνουν οποιαδήποτε άλλη παραχώρηση προς το παγκόσμιο οικονομικό Ράιχ;
    Και πάλι λέω, μήπως είναι επιτέλους καιρός να αρχίσουμε όλοι να σκεφτόμαστε και να πράττουμε ελληνικά, ιδίως στις αγορές μας; Άσχετα από το πώς κινούμασταν μέχρι τώρα, από εδώ και μπρος κάθε ευρώ που βγαίνει από την τσέπη μας πρέπει να πιάνει τόπο και να αποτελεί επένδυση στη δική μας κοινωνία, για τους συμπολίτες μας. Χωρίς καμιά διάθεση εχθρότητας: απλώς και μόνο διότι πονάμε το ντόπιο περισσότερο από το ξένο.

Δυο εκδημίες

Δυο ιδιαίτεροι άνθρωποι, ανάμεσα σε πολλούς άλλους, έλαβαν σήμερα τον ‘τελευταίον ασπασμόν’. Κοινό γνώρισμα που τους φέρνει στη ‘δικαιοδοσία’ του ιστολογίου: σε κάποια χρονική στιγμή ως πάσχοντες δέχθηκαν την ιατρική φροντίδα του γράφοντος. Ο ένας, επώνυμος και παγκόσμια καταξιωμένος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, με παρουσία που σφράγισε τον χώρο του,για τον οποίο γράφτηκαν και θα γραφτούν και θα προβληθούν πολλά αφιερώματα, έφυγε με τρόπο τραγικό, σημαδεμένο από την προσωπική ευθύνη της απροσεξίας. Ελπίζουμε και ευχόμαστε να έχει μερίδα και στο βιβλίο της ζωής.
     Για την άλλη, γνωστή και επώνυμη στον κύκλο των φίλων της από τα φοιτητικά μας χρόνια, τα έγραψε καλύτερα το ‘ΑΗΔΟΝΙ’ . Καθηλωμένη μια ζωή στο καρότσι της αναπηρίας, έδωσε μαθήματα ζωής σε πολύ κόσμο. Η κακοήθης νόσος με την οποία συζούσε χρόνια τώρα, την δοκίμασε ‘ως χρυσόν εν χωνευτηρίω’. Πριν μια εβδομάδα μια παρακέντηση για ανακούφιση από το υγρό που της έκλεινε τον πνεύμονα της έδωσε τον απαραίτητο χρόνο για να λάβει την επόμενη μέρα το μοναχικό σχήμα ως Αδελφή Φιλαρέτη. Χθες άφησε την έσχατη αναπνοή στον κόσμο αυτό. Όσοι κάποτε γνωρίσαμε την Έλενα, δακρύσαμε ως άνθρωποι στην εξόδιο ακολουθία της, με την βεβαιότητα ότι τώρα με παρρησία, όρθια πλέον και χωρίς πόνους και παραμορφώσεις, προσεύχεται για όλους μας. Κάτι που τόσο έχουμε ανάγκη.  

Ευθύνες

Ακούσαμε χθες την απίστευτη (?) δήλωση υπουργού ότι δεν διάβασε το μνημόνιο πριν το υπογράψει (μόνο αυτός άραγε;).  Αλήθεια, ποιος φέρει μεγαλύτερη ευθύνη: αυτός που υπέγραψε χωρίς να διαβάσει, ή εκείνοι που (ενδεχομένως) το διάβασαν και παρόλα αυτά το υπέγραψαν; Ιδού η απορία, όπως θα έλεγε ο Άμλετ.

     Η ερώτηση δεν έχει σκοπό να δώσει ελαφρυντικά σε κανένα. Πιστεύω ότι, ως ελάχιστη ‘ποινή’, όσοι βρίσκονται στα έδρανα της Βουλής σήμερα δεν πρέπει να επιτραπεί να είναι υποψήφιοι βουλευτές στις επόμενες εκλογές. Όποτε κι αν γίνουν. Εξάλλου, στις ψηφοφορίες βγαίνουν από την αίθουσα κατά βούλησιν (κι αυτό το είδαμε χθες). Γι’ αυτό τους πληρώνουμε; Εφόσον θέλουν να κρατήσουν ουδέτερη στάση σε κάποιο θέμα, ας ρίξουν λευκό. Αν η αποχή των πολιτών από τις εκλογές δηλώνει αδιαφορία για τα κοινά, τί ακριβώς σημαίνει η επιτηδευμένη αποχή των εκλεγμένων βουλευτών από την κατ’ εξοχήν αποστολή τους; 

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]

Μου έστειλαν και το παρακάτω, που 'δένει' με το πνεύμα της ανάρτησης, και το αναδημοσιεύω με ευχαριστίες:

 

Τόκος

Μόνο αποτροπιασμό προκαλεί η είδηση-βόμβα που έσκασε αυτές τις μέρες για τοκογλυφικά κυκλώματα που επί χρόνια λυμαίνονταν την αγορά της Θεσσαλονίκης, οδηγώντας τα θύματά τους ακόμη και σε αυτοκτονίες. Το να εκμεταλλεύεσαι την οικονομική ανάγκη του άλλου για να πλουτίσεις είναι πράξη χωρίς ελαφρυντικό, αν όχι νομικό, τουλάχιστον ηθικό στη συνείδηση κάθε έντιμου ανθρώπου. Ίσως γι’ αυτό ο Δαβίδ, στον 14ο Ψαλμό, όταν περιγράφει τον άμωμο άνθρωπο που θα κατοικήσει στα σκηνώματα του Θεού, ανάμεσα στα άλλα χαρακτηριστικά του λέει: ‘Το αργύριον αυτού ουκ έδωκεν επί τόκω’. Βέβαια, τράπεζες, διεθνείς οργανισμοί και άλλα ευαγή ιδρύματα και μεγαλόσχημοι ιδιώτες εισπράττουν όχι ευκαταφρόνητους τόκους, ακόμη και από ολόκληρα κράτη, με την κάλυψη και την ευλογία των νόμων. Πού τελειώνει η νομιμότητα και αρχίζει η αδικία; Πάλι λέει ο Δαβίδ: ’Εκ τόκου και εξ αδικίας λυτρώσεται [ο Θεός] τας ψυχάς αυτών’ [Ψαλμ. 71]. Τι θα γινόταν άραγε αν η λέξη και η έννοια του τόκου έβγαινε από το λεξιλόγιο και από τη ζωή μας;
     Σημειώνω ότι ‘Κατά τοκιζόντων’ έχουν γράψει λόγους τόσο ο Μέγας Βασίλειος [ΕΔΩ] όσο και ο αδελφός του Αγ. Γρηγόριος Νύσσης [ΕΔΩ]. Τα κείμενα αξίζουν και μια και περισσότερες αναγνώσεις. Μπορείτε να διαβάσετε και το σχετικό σχόλιο της ΛΗΜΝΟΥ.

Φούσκες

Αυτές τις μέρες έτυχε να δω την πορεία κάποιων μετοχών όπως φαίνονται σε εκθέσεις του 2010 και πρόσφατες. Δυο πρόχειρα παραδείγματα: ένα ‘χαρτοφυλάκιο’ που τον Ιανουάριο 2010 είχε αξία 89.000 ευρώ σήμερα αποτιμάται στα 4400 ευρώ. Ένα άλλο που ήταν τότε 15.000 ευρώ, τώρα μετά βίας πιάνει τα 450. Αν έτρεφα την οποιαδήποτε ψευδαίσθηση για το άυλο χρήμα, αυτή έσκασε με πάταγο. Ποια αξία είναι άραγε πραγματική (ορθότερα: υπάρχει πραγματική αξία στον χώρο του χρήματος); Απορώ πώς συλλογικά όλοι οι οικονομολόγοι και άλλοι ‘ειδικοί’ λατρεύουν αυτό το είδος ‘οικονομίας’. Ίσως η μόνη ερμηνεία του φαινομένου είναι εκείνη της ψυχολογίας του παίκτη, που συνεχίζει να ποντάρει και να χάνει όλο και περισσότερα, πάντα με την ελπίδα ότι στον επόμενο γύρο ‘θα αλλάξει η τύχη του’. Όσο οικτρό κι αν φαίνεται, με τέτοια λογική φαίνεται να κινούνται οι ναοί του χρήματος ανά την υφήλιο. Αν έκλειναν για κανένα μήνα, μήπως θα βλέπαμε πιο άσπρες μέρες;

Κομμώσεις

Προ καιρού μου έστειλαν τον παρακάτω μύθο του Αισώπου, που ακούγεται ιδιαίτερα επίκαιρος στις ημέρες μας:

     'Πρόβατον αφυώς κειρόμενον προς τους κείροντας έφη: Ει μεν έρια επιθυμείτε, ανωτέρω τέμνετε, ει δε κρέως ζητείτε, άπαξ με καταθύσατε, του κατά μικρόν βασανίζειν απαλλάξαντες'.

     Σε δική μου νεοελληνική απόδοση: ‘Ένα πρόβατο που το κούρευαν άτεχνα είπε προς τους κουρείς: αν θέλετε μαλλί, κόψτε πιο ψηλά. Αν όμως ζητάτε κρέας, θυσιάστε με μια και καλή και απαλλάξτε με από το να με βασανίζετε λίγο λίγο’.

     Σας θυμίζει κάτι;

Χαρμολύπη

Ανατρέχω στα αναγνώσματα του χθεσινού εσπερινού του Αγ. Αντωνίου, από τη Σοφία Σολομώντος. Το πρωτότυπο κείμενο έχει τη δική του μοναδική χάρη, αλλά το ξαναδιαβάζω απλουστευμένο:
     ‘Οι ψυχές των δικαίων είναι στα χέρια του Θεού, και δεν θα τους αγγίσει βάσανο. Στα μάτια των αφρόνων φάνηκαν ότι πέθαναν, και ο θάνατός τους θεωρήθηκε τιμωρία και η αναχώρησή τους από τον κόσμο καταστροφή, αλλά αυτοί βρίσκονται σε ειρήνη. Διότι αν στα μάτια των ανθρώπων φαίνονται ότι τιμωρούνται, η ελπίδα τους είναι γεμάτη αθανασία. Και για τα λίγα που υπέφεραν θα ευεργετηθούν πολύ. Διότι ο Θεός τους δοκίμασε και τους βρήκε αξίους του. Τους δοκίμασε σαν το χρυσάφι στο χωνευτήρι και τους δέχθηκε σαν θυσία ολοκαυτώματος…’
     ‘Αν ο δίκαιος πεθάνει πρόωρα, θα είναι σε ανάπαυση. Διότι η τιμή του γήρατος δεν είναι τα πολλά χρόνια, ούτε μετριέται με τον αριθμό των ετών. Για τους ανθρώπους άσπρα μαλλιά είναι η φρόνηση, και γηραιά ηλικία ο ακηλίδωτος βίος. Επειδή ευχαρίστησε τον Θεό, αγαπήθηκε απ’ αυτόν… Αρπάχθηκε [από τον κόσμο] για να μη του αλλάξει την σύνεση η κακία ή απατήσει την ψυχή του ο δόλος. Επειδή για λίγα χρόνια έζησε ως τέλειος άνθρωπος, ήταν σαν να έζησε πολλά χρόνια. Η ψυχή του ήταν αρεστή στον Κύριο, γι’ αυτό και αρπάχθηκε γρήγορα μέσα από τον πονηρό κόσμο’.
     Ο Κλήμης, που στα δεκαέξι χρόνια του ‘επλήρωσε χρόνους μακρούς’, ‘έσπευσεν εκ μέσου πονηρίας’ χθες τα ξημερώματα. Επειδή ‘ήν αρεστή Κυρίω η ψυχή αυτού’, κατάφερε να δείξει και στους γύρω του, σαν από μια χαραμάδα, μια πραγματικότητα πέρα από τα αισθητά μας μάτια, την οποία τώρα απολαμβάνει. Ελπίζουμε να εύχεται και για όλους μας. 

Ψηφιακή οικονομία

Ο Abraham Verghese είναι καθηγητής της Παθολογίας στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Stanford, στην Καλιφόρνια, και χαρακτηρίζεται από την αγάπη του για την κλινική ιατρική που δεν πρέπει να επισκιάζεται από την τεχνολογία. Είχα την ευκαιρία να τον ακούσω ως ομιλητή σε μεγάλο συνέδριο της ειδικότητάς μου πέρυσι, και να διαβάσω σχετικά άρθρα του. Εκεί κατακρίνει τους αμερικανούς φοιτητές και ειδικευόμενους διότι αγνοούν τον άνθρωπο ασθενή που πάσχει στον διπλανό θάλαμο και ασχολούνται υπερβολικά, σχεδόν αποκλειστικά, με τον ‘e-ασθενή’ (δηλ. με τον ηλεκτρονικό φάκελο του αρρώστου, που τον βλέπουν στα λάπτοπ και τα iPad με τα οποία κυκλοφορούν όλη μέρα).
     «Τι μας ενδιαφέρει αυτό;» θα ρωτήσετε. Κάθε φορά που οι τηλεοπτικές ειδήσεις παρουσιάζουν κάποιο οικονομικό θέμα, μας βομβαρδίζουν με εικόνες χρηματιστών που ‘παίζουν’ συγχρόνως σε πολλές οθόνες με ατέλειωτες λίστες από νούμερα που αλλάζουν κάθε τόσο χρώματα και μεγέθη. Κάθε μεταβολή μπορεί να κρύβει μια μικρή ή μεγαλύτερη ανθρώπινη τραγωδία, μια πτώχευση επιχείρησης, λίγους ή πολλούς νέους ανέργους, ακόμη και μια χρεωκοπία κάποιας χώρας. Αυτά όμως δεν μετράνε για τους αριθμολάγνους χρηματιστές: σημασία έχουν τα ‘νούμερα’. Κι έτσι η οικονομία καταντάει e-κονομία, εικονική, απάνθρωπη και αδιάφορη για τα πραγματικά ανθρώπινα θύματα που αφήνει πίσω του το κυνήγι του κέρδους.  

Παιδιαρίσματα;

Μαθαίνουμε από κάποια Μέσα (το είδα στην ΕΤ-3, αλλά και σε διάφορα ιστολόγια όπως ΕΔΩ) ότι στην κωμόπολη Βέβτσανι της ΠΓΔΜ, στη διάρκεια του πρωτοχρονιάτικου (με το παλαιό ημερολόγιο) καρναβαλιού, οι ντόπιοι αναπαρέστησαν την κηδεία της Ελλάδας και στο τέλος έκαψαν την ελληνική σημαία. Παιδιαρίσματα, θα πει κανείς, ανάξια λόγου. Άλλωστε, κι εμείς παιδιαρίζουμε όταν ανεχόμαστε να διαφημίζονται στους δρόμους μας τα καζίνο που λειτουργούν στο έδαφος της γείτονος. Όμως τα δικά τους παιδιαρίσματα είναι σπίθες από τον συστηματικά καλλιεργούμενο αλυτρωτισμό τους, ενώ τα δικά μας είναι κάρβουνα που σιγοκαίνε κάτω από το στρώμα όπου κοιμόμαστε αμέριμνα, μέχρι να πάρει φωτιά το σπίτι μας. Θα το πάρουμε επιτέλους είδηση πριν είναι αργά;

Έφτασε!

Για να συνηθίζουμε σε καινούργιες μορφές συναλλαγών...

Από το παρελθόν

   "Πώς λέγεσαι;"
   "Μαρία Φ."
   "Τον Γιώργο τί τον έχεις;"
   "Θείος μου."
   "Τότε ο Κώστας...;"
   "Ήταν ο πατέρας μου."
   "Ξέρεις, εγώ είχα διαγνώσει τον καρκίνο του, πριν πόσα χρόνια;"    
   "Σχεδόν δέκα."   

   Το ασυνήθιστο επώνυμο της επισκέπτριας ήταν η αφορμή για τον παραπάνω διάλογο. Η θύμηση ενός αρρώστου που πέρασε φευγαλέα από τη ζωή ενός γιατρού, υπό συνθήκες δύσκολες, στο τελικό επεισόδιο της ζωής του, είναι ένα χαρακτηριστικό γεγονός, που δημιουργεί συνήθως νοσταλγικά (αν αυτή είναι η σωστή λέξη) συναισθήματα. Κάνουμε μια σύντομη αναφορά-μνημόσυνο στον εκλιπόντα και προχωρούμε στο τρέχον, ευτυχώς αθώο, πρόβλημα της κόρης του. Και η ζωή συνεχίζεται, μέσα από τις διαδοχές των γενεών, ‘κι αλλάζει δίχως να κοιτάζει τη δικιά μας μελαγχολία’ [Δ. Σαββόπουλος].

Αδυναμίες

Διάβασα ότι ο διάσημος ανάπηρος φυσικός Στήβεν Χώκινγκ, κλείνοντας πρόσφατα τα 70 χρόνια του, δήλωσε ότι βρίσκει τις γυναίκες ‘πλήρες μυστήριο’ που αδυνατεί να το κατανοήσει, παρά την αναγνωρισμένη υψηλή νοημοσύνη του σε ό,τι αφορά στα μεγάλα αινίγματα του Σύμπαντος. Φυσικά δεν θα τολμήσω να ισχυρισθώ ότι είμαι στο θέμα αυτό σοφότερος (κάτι που θα μπορούσε να διαψεύσει αμέσως και κατηγορηματικά το έτερον ήμισύ μου). Θα σημειώσω μόνο ότι ακόμη και οι μεγαλύτερες διάνοιες έχουν το αδύνατο σημείο τους.

Σύμβουλοι

Ανάμεσα στα αναγνώσματα της Παλαιάς Διαθήκης που διαβάζονται στον σημερινό Εσπερινό των Φώτων (και που αναφέρονται όλα σε θαύματα με νερό ή στον ποταμό Ιορδάνη) ξεχωρίζει η ιστορία του λεπρού στρατηγού Νεεμάν. Ας τη δούμε με συντομία.

     Ο Νεεμάν, τιμημένος αρχιστράτηγος του βασιλιά της Συρίας, πάσχει από λέπρα. Η γυναίκα του έχει ως υπηρέτρια μια μικρή αιχμάλωτη ισραηλίτισσα, που μια μέρα λέει στην κυρία της: «Μακάρι να απευθυνόταν ο κύριός μου στον προφήτη [Ελισαίο] που είναι στη Σαμάρεια, γιατί αυτός θα τον θεράπευε από τη λέπρα». Ο Νεεμάν παίρνει την άδεια του βασιλιά του και πηγαίνει στον προφήτη, ο οποίος χωρίς να βγει από το σπίτι του στέλνει μήνυμα να πάει να λουσθεί επτά φορές στον Ιορδάνη. Ο στρατηγός οργίζεται και λέει: «Εγώ περίμενα ότι θα ερχόταν να με συναντήσει και να επικαλεσθεί τον Θεό του και να με αγγίσει με τα χέρια του και να με κάνει καλά. Δεν είναι καλύτερα τα ποτάμια της Δαμασκού, ο Αδανά και ο Φαρφάρ, από τον Ιορδάνη; Γιατί να μη λουσθώ εκεί και να καθαρισθώ;» Ενώ στρέφει να φύγει, οι δούλοι του τον παρακαλούν λέγοντας: «Κύριε, αν ο προφήτης σου είχε ζητήσει κάτι μεγάλο, δεν θα το έκανες; Εδώ σου λέει απλώς να βουτήξεις στον Ιορδάνη και να καθαρισθείς!». Πράγματι, ο Νεεμάν κατεβαίνει στον Ιορδάνη, λούζεται στα νερά επτά φορές, όπως του είχε παραγγείλει ο Ελισαίος, και το σώμα του καθαρίζεται και γίνεται όπως του μικρού παιδιού [ολόκληρη η ιστορία στο 5ο κεφ. του βιβλίου Δ΄ Βασιλειών].

     Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η λύση στο σοβαρό πρόβλημα της υγείας του Νεεμάν δίνεται όχι από επιστήμονες ή υψηλόβαθμους συμβούλους, αλλά από έναν προφήτη, μέσω ανθρώπων δούλων, τη γνώμη των οποίων αποδέχεται ο στρατηγός. Ακόμη και στα σοβαρότερα θέματα, άσημοι και ταπεινοί αλλά φωτισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν τη σωστή γνώμη. Δίδαγμα για όλες τις εποχές, για τους μικρούς και τους μεγάλους.

Θεωρία και πράξη

Ομολογώ ότι δυσκολεύτηκα να ξαναρχίσω το γράψιμο της χρονιάς. Όχι ότι λείπουν οι αφορμές, αλλά κακά τα ψέματα: χρειάζεται πάντα εκείνη η σπίθα της έμπνευσης. Μήπως ήρθε καιρός για ένα διάλειμμα; Ωστόσο, ακούγοντας τις ειδήσεις περί λαθρεμπορίας καυσίμων με αφορμή τη διπλή φορολόγηση (άλλος φόρος στο πετρέλαιο θέρμανσης, άλλος στο κίνησης), όπως και την προτεινόμενη ‘λύση’ (να εξισωθούν προς τα επάνω οι δυο φόροι), ξαναγύρισα στην κοινή λογική της λαϊκής αγοράς. Αν το ζητούμενο είναι να πληρώνει ο κόσμος τους φόρους αυτούς, γιατί το κράτος δεν τους εξισώνει προς τα κάτω ώστε να τους κάνει πιο βολικούς (δεν θα πω ‘ελκυστικούς’) για τον κόσμο; Όταν ο κόσμος δεν ψωνίζει στο παζάρι και η ώρα περνάει, οι τιμές κατεβαίνουν. Αν απαιτούσα υπερβολικές αμοιβές από τους ασθενείς μου, πόσοι θα αποφάσιζαν να με επισκεφθούν; Γιατί αυτό που κάνει ο τελευταίος μικρέμπορος δεν το κάνει ένας ολόκληρος κρατικός μηχανισμός;

     Όλα αυτά τα παράδοξα συμβαίνουν διότι την οικονομία (ελληνική και παγκόσμια) γενικά την σχεδιάζουν και την διαχειρίζονται άνθρωποι με εντυπωσιακούς τίτλους σπουδών αλλά χωρίς πρακτική εμπειρία στον χώρο της πραγματικής οικονομίας. Ο μεγάλος γιατρός και δάσκαλος Sir William Osler έλεγε ότι το να βλέπεις αρρώστους χωρίς να διαβάζεις βιβλία είναι σαν να ταξιδεύεις στη θάλασσα χωρίς να συμβουλεύεσαι τον χάρτη, ενώ το να διαβάζεις βιβλία χωρίς να βλέπεις αρρώστους είναι σαν να κοιτάς μόνο τον χάρτη και να μην έχεις σαλπάρει ποτέ. Προφανώς το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται μόνο στην ιατρική.