Πιστοποιητικό θανάτου

 Άκουσα προ ημερών σε ραδιοφωνική συνέντευξη έναν πανεπιστημιακό να μιλάει για τις βλέψεις τεσσάρων χωρών στην Αρκτική και το υπέδαφός της, εν όψει της συνεχιζόμενης τήξης των πάγων στις βόρειες εκείνες περιοχές. Οι εκτιμήσεις ειδικών μιλούν για δισεκατομμύρια (και βάλε…) τόννους και κυβικά μέτρα πετρελαίου και φυσικού αερίου που ‘κρύβονται’ κάτω από τους πάγους, και οι εταιρείες των χωρών αυτών αδημονούν να εξορύξουν τους ‘θησαυρούς’ για να γεμίσουν τα υπεργεμάτα ήδη ταμεία τους. Σε μια εποχή που παίρνουν και δίνουν με αυξανόμενη ένταση όχι μόνο οι προβλέψεις για υπερθέρμανση του πλανήτη αλλά και οι ορατές συνέπειές της, καθώς και οι προσπάθειες για μείωση χρήσης ορυκτών καυσίμων μήπως και επιβραδύνουμε έτσι το καυστικό φαινόμενο, είναι το λιγότερο προκλητική η επιδίωξη των ‘μεγάλων’ να βγάλουν στην αγορά ακόμη περισσότερα τέτοια καύσιμα, επισπεύδοντας έτσι την θερμική καταστροφή του πλανήτη μας. «Μωροί και τυφλοί», θα έλεγε και πάλι ο Κύριος. «Πριονίζετε το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεστε τόσο εσείς όσο και μερικά δισεκατομμύρια άλλων ανθρώπων. Θα προλάβετε να πουλήσετε όλες αυτές τις ποσότητες (αν ποτέ τις βγάλετε στην επιφάνεια);» Και θα επαναλάμβανε τη γνωστή φράση από την παραβολή του άφρονος πλουσίου: «ταύτῃ τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ σοῦ· ἃ δὲ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;» [Λουκ. 12:20]. Τούτων ούτως εχόντων, δεν είναι καθόλου παράλογο να πει κανείς ότι στο πιστοποιητικό θανάτου της Γης θα αναγράφεται ως αιτία η απληστία.

Λογοκρισία και σωφροσύνη

 Ο κινηματογραφικός συντάκτης σας Αιμ. Χαρμπής [23/7] περίπου ‘θρηνεί’ την υποκριτική (όπως τη χαρακτηρίζει) ενοχοποίηση του ερωτισμού στην Αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, ιδίως μετά το κίνημα #MeToo που ανέδειξε την εκτεταμένη σεξουαλική κακοποίηση πολλών ηθοποιών (κυρίως γυναικών) από παραγωγούς και άλλα πρόσωπα του χώρου. Γράφει ότι το κίνημα αυτό οδήγησε σε ‘αυτολογοκρισία’ τους Αμερικανούς κινηματογραφιστές, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους που είναι πιο τολμηροί στις κινηματογραφικές απεικονίσεις τους, παραθέτοντας σχετικά παραδείγματα, χαρακτηρίζοντάς τα μάλιστα ως ΄τρυφερά’ ή και ‘απολαυστικά βλάσφημα’.

     Συνήθως όταν γίνεται αναφορά σε τολμηρές ταινίες η αντίδραση έχει να κάνει με το τι θέαμα προβάλλεται στο κοινό (και ιδιαίτερα σε νέους ανθρώπους). Παράλληλα με αυτό ας σκεφθούμε ότι οι ηθοποιοί τέτοιων ταινιών γυρίζουν τις σχετικές σκηνές (συχνά παραπάνω από μία φορές) μπροστά και ανάμεσα σε ένα πλήθος από τεχνικό προσωπικό, σκηνοθέτες, παραγωγούς και άλλα πρόσωπα. Αυτό δημιουργεί ένα κλίμα που σε κάποιους από αυτούς θα λειτουργήσει σαν ένα σύγχρονο ‘τραγούδι των Σειρήνων’. Δεν φανταζόμαστε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν ασκητική εγκράτεια ούτε την αυτοσυνειδησία του θρυλικού Οδυσσέα που βούλωσε τα αυτιά των συντρόφων του και ο ίδιος δέθηκε στο κατάρτι για να περάσει την σαγήνη του άσματος χωρίς να υποκύψει. Η ορμονική έξαψη που προκύπτει από ένα τέτοιο θέαμα μπορεί να οδηγήσει σε ‘παρενόχληση’ είτε προς κάποιον από τους εμπλεκόμενους ηθοποιούς είτε και προς τρίτα πρόσωπα. Αντί να κλαίμε υποκριτικά όταν συμβεί ένα επεισόδιο, δεν είναι προτιμότερο να αποφύγουμε να το καλλιεργούμε με την παραγωγή προκλητικών θεαμάτων; Οι αρχαίοι έλεγαν «τα εν οίκω μη εν δήμω». Κάποια πράγματα που συνήθως γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες δεν πρέπει να δημοσιοποιούνται. Και η δημόσια βλασφημία δεν μπορεί να αποτελεί απόλαυση. Αυτό δεν αποτελεί λογοκρισία αλλά σωφροσύνη και κοινή λογική.  

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 28/7/2023]

Ο προφήτης του κλίματος

 Με αφορμή την μνήμη του προφήτη Ηλία που εορτάσαμε προ ολίγων ημερών, και σε συνδυασμό με τον τρέχοντα ακραίο καύσωνα που παρατείνεται, κάνω τη σκέψη ότι θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον μεγάλο προφήτη ως άγιο του κλίματος.

     Παράδοξο; Ας θυμηθούμε με συντομία το κεντρικό γεγονός της ζωής του. Σε μια εποχή πλήρους αποστασίας του λαού του Ισραήλ, με πρωτοστάτες τους βασιλείς του, Αχαάβ και Ιεζάβελ, που εισήγαγαν τη λατρεία του ειδώλου Βάαλ στη θέση του αληθινού Θεού, όταν μόνο επτά χιλιάδες Ισραηλίτες δεν είχαν ‘κάμψει γόνυ’ στο είδωλο, όπως αποκάλυψε ο Θεός στον προφήτη, ο Ηλίας με την προσευχή του κλείνει τον ουρανό για τριάμιση χρόνια, στα οποία δεν πέφτει ούτε ίχνος βροχής. Ακολουθεί πλήρης ξηρασία, με αποτέλεσμα την απόλυτη έλλειψη τροφίμων μια και οι αγροί μένουν ακαλλιέργητοι. Όταν τα πράγματα φθάνουν στο απροχώρητο, ο Ηλίας απευθύνει μια πρόκληση στον Αχαάβ και τους ψευδοϊερείς των ειδώλων: «Ελάτε να κάνουμε από μια θυσία, καθένας στη δική του θεότητα. Και όποιος θεός ανταποκριθεί στη θυσία μας, είναι ο αληθινός». Η πρόταση γίνεται δεκτή. Όλος ο λαός μαζεύεται στο όρος Κάρμηλο, οι ψευδοπροφήτες κάνουν πρώτοι τη θυσία τους στον Βάαλ, αλλά ‘ουκ ήν φωνή, ουκ ην ακρόασις’. Κάνει και ο Ηλίας την δική του θυσία, πέφτει φωτιά από τον ουρανό και κατακαίει το προσφερόμενο σφάγιο. Ακολουθεί θανάτωση όλων των ψευδοπροφητών του Βάαλ και στη συνέχεια ραγδαία βροχή που θέτει τέρμα στην περίοδο της ξηρασίας.

     Χωρίς ‘προφητική’ διάθεση, μπορεί κανείς να αντιπαραβάλει τις συνθήκες της εποχής εκείνης με τις σημερινές. Δυστυχώς η αποστασία από τον Θεό και η πλήρης αδιαφορία για τις εντολές και το θέλημά Του είναι προφανές γνώρισμα μεγάλου μέρους του συγχρόνου κόσμου, ακόμη και στις λεγόμενες Χριστιανικές χώρες. Οτιδήποτε παράδοξο ή παλαβό βρίσκει ευήκοα ώτα ακόμη και σε ανθρώπους μορφωμένους κατά κόσμον. Μην τυχόν κάνει όμως κανείς λόγο για Χριστό, διότι αυτός ‘βαρύς εστιν αυτοίς και βλεπόμενος’.

     Δεν μπορούμε φυσικά να αποφανθούμε ή να αποδείξουμε ότι ο καύσωνας και η κλιματική αλλαγή είναι αποτέλεσμα της αποστασίας αυτής, αλλά δεν είναι παράλογο να σκεφθούμε ότι η αποστασία έχει συνέπεια την αδιαφορία των ανθρώπων για τους συνανθρώπους τους και για το περιβάλλον τους. Οι ανθρώπινες προσπάθειες και ενέργειες αποδεικνύονται ατελέσφορες. Κάποτε με πρωτοβουλίες της Εκκλησίας οι αγρότες μας έκαναν λιτανείες σε περιόδους ανομβρίας, συνήθως με καλά και άμεσα αποτελέσματα. Μήπως πρέπει να ξαναθυμηθούμε εκείνες τις παραδοσιακές ακολουθίες, αλλά και να αναθεωρήσουμε τον όλο τρόπο της βιοτής μας; Ο δικός μας δρόμος μας οδήγησε σε πλήρες αδιέξοδο. Ο προφήτης Ηλίας περιμένει την δική μας ανταπόκριση. Όπως μας λέει ο Αδελφόθεος Ιάκωβος στην επιστολή του, «᾿Ηλίας ἄνθρωπος ἦν ὁμοιοπαθὴς ἡμῖν, καὶ προσευχῇ προσηύξατο τοῦ μὴ βρέξαι, καὶ οὐκ ἔβρεξεν ἐπὶ τῆς γῆς ἐνιαυτοὺς τρεῖς καὶ μῆνας ἕξ· καὶ πάλιν προσηύξατο, καὶ ὁ οὐρανὸς ὑετὸν ἔδωκε καὶ ἡ γῆ ἐβλάστησε τὸν καρπὸν αὐτῆς».

Ομολογία

Ο διάσημος τυφλός τενόρος Αντρέα Μποτσέλι δίνει σήμερα συναυλία στην Αθήνα. Με αφορμή το γεγονός αυτό, η Καθημερινή δημοσίευσε πριν μία εβδομάδα μια συνέντευξή του. Αντιγράφω από αυτήν κάποια αξιοσημείωτα αποσπάσματα. «Προσπάθησα να τιμήσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη φωνή μου, την οποία έλαβα από τον ουρανό και για την οποία δεν έχω καμία πίστωση». Ερώτηση: «Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που σας έχει δώσει η ζωή;» Απάντηση: «Η σημασία της πίστης και μιας ζωής βασισμένης στον σεβασμό προς τον πλησίον, εκείνες οι οικουμενικές αξίες που προσωπικά εντοπίζω στις διδασκαλίες του Ευαγγελίου, μιας υπέρτατης ηθικής φιλοσοφίας. Το σπουδαιότερο μάθημα πιστεύω ότι είναι η αντίληψη ότι το καλό είναι πάντα η καλύτερη επιλογή, η μόνη εύλογη επανάσταση, ο μόνος δυνατός δρόμος. Εξ ου και η επιτακτική ανάγκη να εφαρμόσω στην πράξη αυτές τις χριστιανικές αξίες – προσωπικά, δημόσια, κοινωνικά – που μου δίδαξαν οι γονείς μου και που με τη σειρά μου προσπάθησα να μεταδώσω στα παιδιά μου».

     Δεν ξέρω αν περίμενε ή φανταζόταν μια τέτοια απάντηση η δημοσιογράφος που πήρε τη συνέντευξη. Ωστόσο, σε μια εποχή που κάθε ‘περίεργος’ (όσο στρεβλός ή ‘εναλλακτικός’ κι αν είναι) έχει προβεβλημένο δημόσιο λόγο, και μάλιστα πολλές φορές χωρίς αντίλογο, η αναφορά σε Ευαγγέλιο και χριστιανικές αξίες από έναν παγκόσμια καταξιωμένο εκπρόσωπο της τέχνης οφείλει να ξεχωρίσει και να αναδειχθεί ως αυτό που είναι: μια ευθαρσής ομολογία.

 

Δικαιοσύνη και ζώα

Ας μου συγχωρηθεί ο κυνικός τόνος, αλλά φαίνεται να έχει γίνει ένα είδος μόδας τελευταία. Κάθε συμβάν με θύμα ζώο – είτε από κακόβουλη ενέργεια ή αμέλεια είτε κατά λάθος – συνοδεύεται από πενταψήφιο πρόστιμο. Πρόσφατο παράδειγμα το πρόσφατο θλιβερό γεγονός με το άλογο στην Κέρκυρα. Δεν πέρασαν 24 ώρες και ανακοινώθηκε διοικητικό πρόστιμο 30.000 ευρώ στον ιδιοκτήτη του αλόγου. Απορία πρώτη: Δεν προβλέπεται να γίνει δίκη του όποιου δράστη κάποια στιγμή; Προς τι η τόση σπουδή; Δεύτερη: ποια είναι η τιμή αγοράς ενός αλόγου; (δεν μιλάμε βέβαια για κάποιο αραβικό άτι ή για ένα από τα περίφημα λευκά Lipizzaner της Ισπανικής Σχολής Ιππασίας της Βιέννης). Τρίτη: Ακούσαμε ποτέ να επιδικάζονται «διοικητικά πρόστιμα» -- και μάλιστα με διαδικασία εξπρές – σε περιπτώσεις φόνων, ληστειών με χρήση βίας ή άλλων εγκληματικών πράξεων κατά ανθρώπων; Σαφώς και είναι καταδικαστέα και τιμωρητέα η κακοποίηση ενός ζώου. Ωστόσο η αντιμετώπιση των δραστών θα πρέπει να ακολουθεί τους γενικούς κανόνες απονομής του δικαίου (τόσο ως προς την διαδικασία όσο και ως προς το ύψος των ποινών) και να μη γίνεται εσπευσμένα και ‘αντανακλαστικά’ για να ικανοποιήσει την αγανάκτηση κάποιων ‘ζηλωτών’ ζωοφίλων.

     Και κάτι ακόμη. Αν απονέμεται «δικαιοσύνη» τόσο γρήγορα για τα ζώα, γιατί όλες οι άλλες δικαστικές υποθέσεις σέρνονται για μήνες και χρόνια;

Ακρότητες

Η τρέχουσα επικαιρότητα βρίθει από ειδήσεις και ‘ειδήσεις’ (κάναμε τη διάκριση προ ημερών). Δεν προλαβαίνει κανείς να τις σχολιάζει όλες, ίσως και δεν αξίζει τον κόπο. Έτσι σημειώνω δυο θέματα που μου κίνησαν αρνητικό ενδιαφέρον.

     Εντύπωση καταρχήν προκαλεί η πληροφορία από τη Guardian προ εβδομάδος, ότι κάποιος στην Αμερική έφτιαξε μια γνωστή στον κόσμο της μόδας τσάντα της φίρμας Louis Vuitton σε υπερμικροσκοπικό μέγεθος (μικρότερη από ένα κομμένο νύχι). Μπράβο στον καλλιτέχνη για τη μινιατούρα του. Μείον μπράβο (αν είναι δόκιμος ο νεολογισμός) σ’ αυτόν που πλήρωσε, ούτε λίγα ούτε πολλά, 63.750 δολάρια για να την αποκτήσει σε μια δημοπρασία. Αφελής ερώτηση: τι ακριβώς θα την κάνει; Ούτε για μια κούκλα Μπάρμπι δεν ταιριάζει το μέγεθος. Ίσως να έχει για κατοικίδιο κανέναν… ψύλλο, οπότε μπορεί να του την κάνει δώρο. Όπως έχω ξαναγράψει, αν θέλει κανείς να διαπιστώσει το οικονομικό αντίκρισμα της ανθρώπινης βλακείας, δεν έχει παρά να πάει σε κάποια από αυτές τις δημοπρασίες. Αρκεί να πάρει πρώτα τα χάπια για την πίεσή του.

      Περνώντας όμως σε πολύ πιο σοβαρά θέματα, η εβδομάδα αυτή είδε μια ακόμη εισβολή του Ισραηλινού στρατού σε Παλαιστινιακό προσφυγικό καταυλισμό στη Τζενίν, με θύματα (μέχρι τώρα) δώδεκα Παλαιστινίους και έναν Ισραηλινό στρατιώτη, με καταστροφές οικισμών και υποδομών και με εκτόπιση χιλιάδων ανθρώπων που ζούσαν εκεί. Σε μικρότερη κλίμακα μεγέθους (όχι όμως και σε βαθμό βιαιότητος), κάτι ανάλογο με την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Βασική διαφορά τους; Η δεύτερη περίπτωση αντιμετωπίσθηκε με διεθνή κατακραυγή, με κυρώσεις επί κυρώσεων κατά του εισβολέα και με αφειδώλευτη οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση του αμυνομένου. Ακούσατε κάποιο επίσημο αρνητικό σχόλιο για την πρώτη περίπτωση; Δυστυχώς όχι. Αξιέπαινη η έκκληση του ΠατριαρχείουΙεροσολύμων για ειρήνευση και για τέλος στη βία. Δεν νομίζω όμως ότι ακούει κανείς από τους υπευθύνους, που δεν σκέφτονται ότι ο κύκλος της βίας είναι φαύλος και απλώς διαιωνίζει την αμοιβαία εχθρότητα και το μίσος (ήδη είδαμε το τραγικό – και βέβαια καταδικαστέο – περιστατικό με το αυτοκίνητο που έπεσε πάνω σε αθώους Ισραηλινούς πολίτες). Ίσως πρέπει να θυμηθούμε τον Γκάντι, που έλεγε ότι το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» απλώς καταλήγει σε τύφλωση όλων. Ανεξαρτήτως εθνικότητος.

     Σημ. Λόγω αδείας (μακριά από το διαδίκτυο) θα βλέπω τα τυχόν σχόλια με καθυστέρηση, χωρίς όμως να τα αγνοώ. Καλό καλοκαίρι!