Ορκωμοσίες στο Διαδίκτυο

Επικοινωνώντας τις μέρες αυτές με συγγενικό πρόσωπο για να το συγχαρώ για το άριστο πέρας των Πανεπιστημιακών σπουδών, μαθαίνω ότι η ορκωμοσία των αποφοίτων θα γίνει διαδικτυακά. Οι νέοι γιατροί, νομικοί, φιλόλογοι, μαθηματικοί και λοιποί επιστήμονες θα δώσουν τον ‘νενομισμένον όρκον’ καθένας από το δωμάτιό του, με εικονική μόνο παρουσία στον ακαδημαϊκό χώρο.

     Κατανοώντας πλήρως την ανάγκη για στοιχειώδη υγειονομική προστασία στο περιβάλλον της πανδημίας, θεωρώ ότι κάτι τέτοιο είναι αδικαιολόγητη υπερβολή. Μια μέρα-ορόσημο για τη ζωή τόσων νέων ανθρώπων, επιστέγασμα πολυετών κόπων και μελέτης, θα περάσει στην προσωπική ιστορία του καθενός σαν «μία από τα ίδια»: χωρίς τελετουργικό, χωρίς μια τελευταία επαφή με τους συμφοιτητές και τους διδάσκοντες, λες και όλοι αυτοί βρίσκονται σε άλλες ηπείρους ή πλανήτες. Χωρίς μια αναμνηστική κοινή φωτογραφία, έστω και με τις στοιχειώδεις αποστάσεις ασφαλείας.

     Νομίζω ότι αποτελεί μέγιστη αδικία προς τους νέους αυτούς η κατάργηση της παραδοσιακής ορκωμοσίας με φυσική παρουσία. Δεν χρειάζεται βέβαια να προσέλθει το παλαιό πλήθος συγγενών και φίλων. Να μην καταργηθεί όμως και η άμεση επαφή με τους συναθλητές του καλού αγώνος, έστω και με μάσκες. Μετά από εμπειρία τόσων μηνών θα περίμενα από την ανθρώπινη ευφυΐα να έχει επινοήσει κάτι καλύτερο για τέτοιες μοναδικές περιστάσεις. Εξάλλου, πολλοί από τους νέους αποφοίτους πιθανώς θα γλεντήσουν το γεγονός σε κάποιο πάρτι. Μια κοινή ορκωμοσία πόσο πρόσθετο κίνδυνο θα αποτελέσει;

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 27/7/2021]

 

Υποχρεωτικότητα

 Ακόμη μια λέξη ήρθε στο προσκήνιο της καθημερινής μας επικοινωνίας και έγινε μήλο της έριδος μεταξύ ειδικών και μη. Φυσικά με αναφορά στον εμβολιασμό κατά της νόσου Covid-19. Εκεί που μιλούσαμε μόνο για δικαιώματα, ξαφνικά μας προέκυψαν, με ζόρικο τρόπο, και οι υποχρεώσεις. Ή τουλάχιστον αυτή η συγκεκριμένη υποχρέωση: ότι δηλ. κάποιοι άνθρωποι που λόγω δουλειάς έρχονται σε στενή επαφή με πολύ κόσμο, και μάλιστα με ανθρώπους ευάλωτους, όπως οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από διάφορα σοβαρά νοσήματα, πρέπει να είναι εμβολιασμένοι, μια και ο ιός με τις διάφορες κολλητικές ‘θυγατέρες’ του δεν λέει να μας αδειάσει τη γωνιά στο αμέσως ορατό μέλλον.
     Θα μπορούσε κανείς να επιχειρηματολογεί επί ώρες για το αν ένας εμβολιασμός μπορεί να επιβληθεί υποχρεωτικά, χωρίς να καταλήξει σε γενικά αποδεκτό συμπέρασμα. Ας θυμηθώ μια προσωπική εμπειρία. Το 1992, όταν ακόμη εργαζόμουν σε νοσοκομείο στην Ουαλία, έγινε υποχρεωτικός ο εμβολιασμός του ιατρικού προσωπικού για ηπατίτιδα Β. Ας σημειώσω ότι η νόσος αυτή δεν είναι επιδημική, αλλά επειδή μεταδίδεται από επαφή με σωματικά υγρά (π.χ. αίμα) αποτελεί δυνητικό επαγγελματικό κίνδυνο για το προσωπικό υγείας (ένας καθηγητής μου της Χειρουργικής -- αιωνία η μνήμη του -- είχε πεθάνει μερικούς μήνες μετά την αποφοίτησή μας από ηπατίτιδα που κόλλησε από μικροτραυματισμό στο χειρουργείο).  Έκτοτε, όσες φορές επέστρεψα στη Βρετανία για θερινή εργασία μου ζητήθηκε πιστοποιητικό εμβολιασμού ή εξέταση αντισωμάτων. Χωρίς αυτό δεν θα μπορούσα να δουλέψω. Συνεπώς η ιδέα του υποχρεωτικού εμβολιασμού δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στον χώρο μας.
     Στις διάφορες συζητήσεις που γίνονται ανακινείται και το ερώτημα των κυρώσεων για τον μη εμβολιασμό. Κακά τα ψέματα: δημόσια υποχρέωση χωρίς ποινή παύει να είναι υποχρέωση. Η αναφορά στο ‘φιλότιμο’ ή τον πατριωτισμό των Ελλήνων (άρθρο 120 του τρέχοντος Συντάγματος) αποτελεί απλώς γραφικό ρομαντισμό. Έλα όμως που ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής δημόσιας ζωής στη μεταπολιτευτική περίοδο είναι η ατιμωρησία! Έχουμε ξαναγράψει για το ζήτημα και τα παραδείγματα αφθονούν γύρω μας. Προειδοποιήσεις και απειλές δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα αν μένουν ανεκπλήρωτες: θυμίζουν τον σκύλο που γαυγίζει αλλά δεν δαγκώνει. Κάποια στιγμή επιτέλους πρέπει να μάθουμε να επωμιζόμαστε την ευθύνη και τις συνέπειες των αποφάσεων και των πράξεων ή παραλείψεών μας.

Ισόβια

 Συνδέουμε συνήθως τον όρο αυτό με μακροχρόνιες ποινές κάθειρξης (σπάνια η εφαρμογή της φτάνει στο ακρότατο σημείο). Ωστόσο υπάρχουν καταστάσεις που τις επωμίζεται κανείς, εκούσια ή ακούσια, για το υπόλοιπο της ζωής του. Στις πρώτες ανήκει ο γάμος, αλλά και η μοναστική ζωή. Ειδικά στη δεύτερη επιλογή, μπαίνει κανείς ελεύθερα σε έναν τρόπο ζωής με συγκεκριμένους κανόνες υπακοής, σε δεδομένο αυστηρό περιβάλλον, αποτασσόμενος συνήθειες και ασχολίες προηγούμενες, αποδεχόμενος το καθεστώς αυτό για το υπόλοιπο της ζωής του, όσο κι αν είναι αυτό. Με τις ευχές των δικών του ανθρώπων να «τελέσει τον δρόμον» επάξια και να φθάσει στο τέρμα, για να στεφανωθεί για το αγώνισμά του.
     Υπάρχουν όμως και ακούσια ισόβια. Όπως το να σε βρει απροσδόκητα μια χρόνια ανίατη νόσος, π.χ. διαβήτης, και μάλιστα σε μικρή ηλικία. Εδώ η επιλογή δεν είναι καθόλου ελεύθερη: δεν τον διάλεξες ούτε εσύ ούτε οι δικοί σου άνθρωποι -- στην ηλικία αυτή δεν τον γνώριζες ούτε σαν ιδέα. Σου χτύπησε την πόρτα ακάλεστος, και σε χτύπησε στο κεφάλι σαν κεραυνός από καθαρό ουρανό. Και σου άλλαξε τη ζωή για πάντα: στο εξής αυτός θα υπαγορεύει την τροφή σου, την άσκηση και τις άλλες δραστηριότητές σου, θα σε βάζει να τρυπιέσαι πολλές φορές τη μέρα και να κρατάς λογαριασμό για τα αποτελέσματα των εξετάσεών σου. Σ’ αυτόν θα κάνεις υπακοή, θέλεις δεν θέλεις, για το υπόλοιπο της ζωής σου. Με δυσάρεστες και επικίνδυνες συνέπειες αν παρακούσεις.
     Ο μακαριστός π. Συμεών μας έλεγε συχνά ότι σ’ αυτόν τον κόσμο ο καθένας θα κάνει τον κανόνα του. Άλλοι τον επιλέγουν, σε άλλους ‘χαρίζεται’ ως σταυρός. Αν στους πρώτους δίνουμε ευχές, διπλές ευχές χρωστούμε στους δεύτερους, μαζί με τον θαυμασμό μας για την υπομονή τους. Καλή δύναμη!

Πλατφόρμες

 Έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια, ως λέξη και ως έννοια. Σχεδόν δεν περνάει μέρα που να μην ακούμε από τα Μέσα για μια νέα πλατφόρμα, από την οποία θα μπορούμε να κάνουμε κάτι συγκεκριμένο: να κλείσουμε ραντεβού για εμβόλιο, να αλλάξουμε το ραντεβού, να επιλέξουμε εμβόλιο, να βγάλουμε χαρτί ότι εμβολιασθήκαμε, να γράψουμε βεβαίωση ότι ο Τάδε πρέπει να εμβολιασθεί στο σπίτι και πάει λέγοντας. Επέλεξα το παράδειγμα των εμβολιασμών λόγω επικαιρότητος, αλλά οι πλατφόρμες δεν περιορίζονται εδώ. Για κάθε κίνηση στη δημόσια σφαίρα υπάρχει και μια πλατφόρμα, με αποτέλεσμα να περνάμε πολλές ώρες ‘πηδώντας’ από τη μία στην άλλη, σ’ ένα είδος εικονικού παρκούρ, αυτής της απαιτητικής μορφής άσκησης όπου κανείς τρέχοντας υπερπηδάει διάφορα φυσικά ή τεχνητά εμπόδια. Σίγουρα ασφαλέστερο από το πραγματικό σπορ, και λιγότερο ψυχοφθόρο από το τρέξιμο από υπηρεσία σε υπηρεσία και την αναμονή σε διάφορες ‘ουρές’ για να διεκπεραιώσεις απλά πράγματα, αποτελεί μια θετική εξέλιξη στην καθημερινή ζωή, η οποία όμως έτσι γίνεται όλο και περισσότερο… εικονική.

     Ο Gerald Durrell ήταν άγγλος συγγραφέας που μεγάλωσε στην Κέρκυρα. Στο γνωστό χιουμοριστικό βιβλίο του με τίτλο ‘Η οικογένειά μου και άλλα ζώα’ περιγράφει την ίδρυση της πρώτης πυροσβεστικής υπηρεσίας στο νησί. Εκτός των άλλων στην κεντρική πλατεία τοποθετήθηκε ένα κουδούνι πίσω από προστατευτικό τζάμι. Καθένας που αντιλαμβανόταν φωτιά μπορούσε να σπάσει το τζάμι και να χτυπήσει το κουδούνι για ειδοποίηση. Αυτό έγινε την πρώτη κιόλας μέρα της εγκατάστασης του συστήματος, οπότε ο προϊστάμενος της υπηρεσίας βγήκε στο παράθυρο και έβαλε τις φωνές στον... δράστη: «Ήταν ανάγκη να σπάσεις το τζάμι μόλις που το βάλαμε; Δεν μπορούσες να έρθεις ο ίδιος να μας φωνάξεις;» Το επεισόδιο μου ήρθε στο νου σαν παράδειγμα αντιδιαστολής μιας φυσικής ανθρώπινης ενέργειας με μια μηχανική διαδικασία. Καλές οι αυτόματες συναλλαγές, αλλά να μη ξεχάσουμε να διαλεγόμαστε και με πραγματικούς ανθρώπους, διότι σε κάποια επόμενη στιγμή μπορεί να μετατραπούμε απλώς σε ένα περιφερειακό εξάρτημα κάποιου υπολογιστή. 

        Εκτός κι αν η στιγμή αυτή είναι ήδη παρούσα.

"Σχολάσατε"

Στα δεκατέσσερα χρόνια ζωής που αριθμεί το ιστολόγιο έχουν συμβεί πολλές φυσικές καταστροφές και άλλα τραγικά γεγονότα που τα σχολιάσαμε, και πολλά άλλα που πέρασαν σχεδόν απαρατήρητα (για να αποφεύγουμε τις επαναλήψεις). Πλημμύρες έχουμε δει πολλές φορές, σε διάφορα μέρη του κόσμου, εντός και εκτός συνόρων. Η πρόσφατη όμως θεομηνία που έπληξε τη Γερμανία κυρίως, και σε σχετικά μικρότερο βαθμό το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, είχε κάτι το ιδιαίτερα τραγικό. Αυτό δεν είχε να κάνει μόνο με το μέγεθος της καταστροφής ή τον αριθμό των θυμάτων (οι ετήσιοι μουσώνες στην Ινδική χερσόνησο αφήνουν πίσω τους πολλές εκατοντάδες νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες αστέγους). Εδώ όμως δεν είναι τρίτος κόσμος· είναι Ευρώπη, και μάλιστα η καρδιά της από πλευράς υποδομών, οργάνωσης του κράτους, τεχνολογίας και οικονομικής άνεσης. Αν επιτρέπεται η σύγκριση, είναι άλλο πράγμα να ακούς για βομβαρδισμούς σε άλλη ήπειρο και άλλο να τους υφίστασαι στη χώρα και στο σπίτι σου. Άλλωστε όλοι οι δημοσιογράφοι και οι απλοί άνθρωποι που μιλούσαν στα δελτία για το συμβάν έλεγαν για ‘βομβαρδισμένο τοπίο’ (οι παλιότεροι ασφαλώς θα θυμήθηκαν μέρες του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου). Είναι δυνατόν να συμβαίνουν εδώ τέτοια πράγματα; Δυστυχώς ναι: οι υποδομές και η τεχνολογία και η οικονομική ισχύς υποχωρούν και καταρρέουν μπροστά σε μια νεροποντή. "Τι εγκαυχά ο δυνατός;" θα ρωτούσε ρητορικά ο Δαβίδ [Ψ. 51:2].

     Η γεωγραφική εντόπιση και εγγύτητα του φαινομένου ήταν ο ένας παράγων, η ένταση και το αιφνίδιο ήταν ο άλλος. Ήταν αρκετά δεκαπέντε λεπτά για να πνιγούν ολόκληρες πόλεις, να παρασυρθούν σπίτια, αυτοκίνητα και κάθε άλλο, να ξεριζωθούν τεράστια δέντρα και να μεταφερθούν σε απίστευτες αποστάσεις. Διάβασα ότι το νερό που έπεσε ήταν κάπου 160 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο: αυτό σημαίνει ότι η στάθμη του ανέβηκε 10 εκατοστά κατά μέσον όρο. Αυτό μπορεί να μην ακούγεται πολύ, αλλά το έδαφος δεν είναι επίπεδο: έτσι τα ποτάμια φούσκωσαν και ξεχείλισαν και πολλαπλασίασαν τη δύναμή τους, με τα γνωστά αποτελέσματα. Το γεγονός ότι όλα αυτά έγιναν στις 4 τη νύχτα δεν άφησε πολλά περιθώρια αντίδρασης στον κοιμισμένο πληθυσμό. Ακόμη κι αν υπάρξει γενικός συναγερμός, τι μπορεί να κάνει ο κόσμος μπροστά σε κάτι που εξελίσσεται με τόση ταχύτητα και βιαιότητα;

     Ας σταματήσουμε όμως τα στατιστικά στοιχεία και τις ‘δημοσιογραφικές’ αναφορές, και ας προεκτείνουμε τη σκέψη μας. Έγινε – δικαιολογημένα – λόγος πολύς για την κλιματική αλλαγή και τον ρόλο που έπαιξε στη θεομηνία. Δεν μπορούμε να αγνοούμε τις συνέπειες των ανθρωπίνων ενεργειών και παρεμβάσεων στο φυσικό μας περιβάλλον. Η πρόοδος για την οποία καυχάται ο ανεπτυγμένος κόσμος έχει ένα δυσανάλογο κόστος σε επιβάρυνση του κοινού ζωτικού μας χώρου, που εδώ και χρόνια εκδηλώνεται με ολοένα και πιο χτυπητό τρόπο (οι πυρκαγιές στη Σιβηρία είναι άλλη μια πρόσφατη τέτοια εκδήλωση). Δεν μπορούμε βέβαια να αναστρέψουμε την πρόοδο, αλλά δεν χρειάζεται και να την επιταχύνουμε συνεχώς (αλήθεια, πόσο θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα το φημολογούμενο διαστημικό ταξίδι του Τζεφ Μπέζος, με μόνο σκοπό τη διόγκωση του εγώ του;). Κάπου αλλού γράφει πάλι ο Δαβίδ: «Σχολάσατε, και γνώτε ότι εγώ ειμί ο Θεός» [Ψ. 45:11]. Το ρήμα «σχολάσατε» σημαίνει: κάντε μια παύση, σταματήστε να τρέχετε και να αγωνίζεσθε και να μεριμνάτε αφύσικα για πράγματα που παρέρχονται και χάνονται σε μια στιγμή. Κοιτάξτε λίγο γύρω σας και θαυμάστε για όλα όσα θεωρείτε ‘φυσικά’ χωρίς να δίνετε σημασία στο πώς έγιναν και ποιος τα έπλασε και πόσο γρήγορα μπορούν να χαθούν. Μη φτάνετε να τα εκτιμάτε μόνο όταν τα έχετε χάσει. Κι αν από την θεώρηση της κτίσης κάνετε και το λογικό άλμα προς τον Κτίσαντα, τότε ίσως θα πάρετε πιο σοβαρά το θέμα της ορθής διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, που δεν είναι απλώς μια ιδεολογία κοντά στις πολλές, αλλά στάση ζωής και ευθύνης.  

Alma mater

 Πριν αρκετούς μήνες η Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, αυτή που θα ονόμαζα alma mater* μου, εξήγγειλε τη δημιουργία του πρώτου αγγλόφωνου τμήματος για αλλοδαπούς φοιτητές. Σήμερα διαβάζω ότι το ενδιαφέρον των ξένων είναι πολύ μεγάλο, με 950 αιτήσεις από 20 χώρες για τις 60 θέσεις που θα προσφέρονται.
     Όλα αυτά πολύ καλά. Έχουν ενδιαφέρον όμως και οι όροι εγγραφής. Ο υποψήφιος θα   πρέπει να είναι απόφοιτος Λυκείου και να κατέχει την αγγλική σε επίπεδο Β2 ή TOEFL με βαθμολογία τουλάχιστον 79/120. Για την επιλογή του θα δώσει διαδικτυακές εξετάσεις με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και στη συνέχεια θα αξιολογηθεί το βιογραφικό του και θα περάσει από συνέντευξη.
     Αφήνω το θέμα των διδάκτρων (12.000 ευρώ ετησίως επί έξι έτη). Προσπαθώ όμως να σκεφθώ ποιες θα ήταν οι αντιδράσεις των εγχωρίων υποψηφίων (και των κομμάτων της αντιπολίτευσης) αν στις εισαγωγικές εξετάσεις, για οποιαδήποτε σχολή, έπρεπε να πιάνουν βαθμολογία τουλάχιστον 13/20 στα μαθήματα εισαγωγής, να έχουν καλό βιογραφικό και να περνούν από συνέντευξη. Γιατί άραγε έχουμε υψηλότερες απαιτήσεις από ξένους, που στο κάτω-κάτω έρχονται για να μας αφήσουν τα λεφτά τους;
     Προσωπικά εύχομαι ολόψυχα να πετύχει το πείραμα αυτό. Όχι μόνο για να αναδειχθεί η αξία της Σχολής μας, αλλά και διότι ίσως η εμπειρία μας κάνει να δούμε με άλλα μάτια την ανώτατη παιδεία στη χώρα μας.
     *Ο λατινικός όρος, που σημαίνει στην κυριολεξία ’τροφός μητέρα’, έχει καθιερωθεί διεθνώς για να σημαίνει τη σχολή όπου φοίτησε κάποιος.

Αναγνώσματα

 Περνώντας λίγες μέρες μακριά από την ημερήσια ρουτίνα απολαμβάνω τον… καύσωνα και την άπνοια που τον επιτείνει. Το πρωινό κολύμπι, πριν ανέβει ο ήλιος, είναι η φυσική άσκηση της ημέρας. Από εκεί και πέρα, οι κλιματολογικές συνθήκες επιβάλλουν απασχολήσεις ηρεμίας υπό σκιάν, χωρίς περιττές και άσκοπες κινήσεις, όπως έλεγε σε μικρή ηλικία ένας αγαπητός ξάδελφος. Σταυρόλεξα, λίγο γράψιμο, και διάβασμα – ευτυχώς που υπάρχει κι αυτό. Επιλέγω για σχολιασμό τρία από τα τρέχοντα αναγνώσματα.

     Από τις εκδόσεις της Ι. Μονής Τιμίου Προδρόμου του Έσσεξ – του παλαιού και προσφιλούς πνευματικού καταφυγίου μας – διάβασα πρόσφατα το βιβλίο του π. Ζαχαρία ‘Άνθρωπος, ο στόχος του Θεού’. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε καθέναν που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον άγιο γέροντα Σωφρόνιο και την διδαχή του, που ο συγγραφέας και μαθητής του παρουσιάζει με ζωηρό, κατανοητό και ελκυστικό τρόπο. Ένα από τα διδακτικά ψήγματα που αποθησαύρισα:

      «Μέσα στην Εκκλησία δεν παλεύουμε για να αλλάξουμε τον χαρακτήρα μας, την ψυχολογία μας, ή για να αποκτήσουμε άψογη συμπεριφορά, αλλά για να γίνουμε ‘καινή κτίση’, αποκτώντας τη χάρη του Χριστού και ζώντας με φόβο και αγάπη στην Παρουσία Του» [σελ. 268-269]

     Ξαναβρίσκω και παίρνω στα χέρια μου το αυτοβιογραφικό ‘Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς’ του νομπελίστα Αλ. Σολζενίτσιν. Όσοι θεωρούμε ότι υποφέρουμε από τη ζέστη ας μεταφερθούμε μαζί του στο δριμύ ψύχος της Σιβηρίας και στα καταναγκαστικά έργα της σταλινικής εποχής που εκτελούνται με σχεδόν ανύπαρκτη διατροφή και εντελώς ανεπαρκή ενδυμασία για τις συνθήκες αυτές, όπου κάθε μέρα είναι ένας αδιάκοπος νέος αγώνας για προσωπική επιβίωση μέσα σε ένα κλίμα διαρκούς φόβου και απειλής θανάτου, με τελείως αβέβαιο και άγνωστο το αύριο. Δεν μας είναι ολότελα ξένο αυτό το τελευταίο: το ζούμε εδώ και δεκαοκτώ μήνες, από άλλη αιτία και με διαφορετικές συνέπειες. Ας αναλογισθούμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν στο σημείο να βασανίζουν και να κακομεταχειρίζονται τους ομοίους τους μόνο και μόνο επειδή διαφέρουν ιδεολογικά μεταξύ τους. Πρέπει να διαβάζουμε κάθε τόσο τέτοιες εμπειρίες, για να διδασκόμαστε και ίσως να αποφύγουμε παρόμοιες επαναλήψεις στο μέλλον. Η χειρόγραφη αφιέρωση του μακαρίτη φίλου και συμμαθητή μου Γιώργου στην πρώτη σελίδα, γραμμένη πριν 45 χρόνια, προσθέτει μια νοσταλγική νότα στην ανάγνωση του βιβλίου.

      Είναι όμως απαραίτητη και μια εύθυμη απόδραση, την οποία προσφέρει το κλασικό ‘Three men in a boat’, του Jerome K. Jerome, που το έχω κατεβάσει στον φορητό υπολογιστή. Γραμμένο στα τέλη του 19^ου αιώνα, με κεντρικό θέμα τις διακοπές τριών αργόσχολων φίλων με μια βάρκα στον Τάμεση, συνδυάζει γλαφυρές ταξιδιωτικές περιγραφές, ιστορικές αφηγήσεις και διασκεδαστικά επεισόδια με τυπικό αγγλικό χιούμορ και άψογη χρήση της γλώσσας. Ό,τι πρέπει για να ξαναζήσουμε για λίγο τα χρόνια της ξενιτείας στην Αγγλία. Όποιος θέλει, μπορεί να το βρει δωρεάν στο γνωστό Project Gutenberg. Και καλή ανάγνωση!  

Πειθαρχικά

 Μάθαμε προ ημερών ότι γιατρός στο Ασκληπιείο Βούλας στην Αθήνα επεχείρησε να κάνει εικονικούς εμβολιασμούς σε συγκεκριμένα άτομα (προφανώς ομοϊδεάτες του), ώστε να μπορούν στη συνέχεια να εκδώσουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά και να φέρονται ως εμβολιασμένοι. Η υπεύθυνη νοσηλεύτρια αντιλήφθηκε ότι πέταξε τη σύριγγα χωρίς να τη χρησιμοποιήσει και κατήγγειλε το περιστατικό, με αποτέλεσμα να σχηματισθεί δικογραφία για απόπειρα υφαρπαγής ψευδούς βεβαίωσης (κοινώς απάτη). Με βάση όσα ακούμε και βλέπουμε γύρω μας από την έναρξη της πανδημίας, ήταν ίσως θέμα χρόνου να συμβεί και κάτι τέτοιο.
     Εδώ και αρκετά χρόνια είμαι μέλος του πειθαρχικού συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Η εργασία αυτή δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη, αφού μας δείχνει κάθε τόσο αρνητικές όψεις στην άσκηση της ιατρικής και μας φέρνει μπροστά στην ανάγκη να κρίνουμε ή και να τιμωρήσουμε συναδέλφους, σκεπτόμενοι πάντα πώς θα νιώθαμε εμείς αν ήμασταν στη θέση τους. Αν όμως κάποιες φορές προβληματιζόμαστε για τον βαθμό ενοχής του συναδέλφου, σε περιπτώσεις όπως η παραπάνω δεν θα είχαμε καμιά επιφύλαξη να του αποδώσουμε ακέραια την ευθύνη. Όταν ένα θέμα σοβαρό όπως ο εμβολιασμός, που έχει ευρύτερες υγειονομικές συνέπειες, γίνεται αντικείμενο απάτης και ψευδούς πιστοποίησης, η τιμωρία επιβάλλεται τόσο για αφύπνιση του ενόχου όσο και για παραδειγματισμό άλλων που ενδεχομένως θα σκέφτονταν να τον μιμηθούν. Όπως επιβάλλεται και η τιμωρία (από τις αρμόδιες αρχές) των πολιτών που επεδίωξαν το ‘ευεργέτημα’ του πλαστού εμβολιασμού.

Συντακτικά

Διαβάζω σήμερα στην Καθημερινή: «Τέσσερις μισθοφόροι σκοτώθηκαν, δύο συνελήφθησαν. Τρεις αστυνομικοί που κράταγαν ομήρους απελευθερώθηκαν». Τι καταλαβαίνετε από τη δεύτερη πρόταση; Ότι οι αστυνομικοί κρατούσαν ομήρους; Σωστά, συμφωνούμε. Ποιοι απελευθερώθηκαν; Οι αστυνομικοί; Επίσης συμφωνούμε. Έχει όμως κάποια λογική αυτή η ερμηνεία; Όλα θα έμοιαζαν πιο σωστά και ευνόητα αν δεν έλειπε ένα μικρό άρθρο («που τους κράταγαν»): θα ξέραμε αμέσως ότι όμηροι ήταν οι ίδιοι οι αστυνομικοί, που στη συνέχεια απελευθερώθηκαν. Λίγη προσοχή στους στοιχειώδεις κανόνες της σύνταξης δεν θα έβλαπτε, ώστε να μη χρειάζεται δεύτερη ανάγνωση και συντακτική ανάλυση για να καταλάβουμε το κείμενο.

Προϊστορικά

 Όπως έχω γράψει κατά καιρούς στο παρελθόν, η σύγχρονη επιστήμη (όλων των κλάδων) κάθε τόσο μας ξαφνιάζει με τις ανακαλύψεις της. Το ξάφνιασμα μπορεί να είναι γνήσιος θαυμασμός, αλλά μπορεί να είναι και αμήχανη απορία για την παραδοξότητα της ανακάλυψης. Πρόσφατο δείγμα της τελευταίας κατηγορίας είναι η είδηση που διάβασα προ καιρού, ότι βρέθηκε το αρχαιότερο θύμα επίθεσης καρχαρία πριν 3000 χρόνια. Πρόκειται για έναν σκελετό που φέρει τουλάχιστον 790 τραύματα από κάποιον παλιό ‘σαγόνα’. Τώρα πώς κατάλαβαν ότι ο δράστης ήταν καρχαρίας και όχι λιοντάρι ή τίγρις ή οτιδήποτε άλλο, αυτό το αφήνουμε στους ειδικούς, που όπως φαίνεται δεν έχουν κάτι πιο πρακτικά χρήσιμο να κάνουν.
     Ζητώ συγγνώμη που δεν συμμερίζομαι τον επιστημονικό ενθουσιασμό των ερευνητών, αλλά η ιστορία μου θυμίζει κάπως το κλασικό ανέκδοτο για έναν Αμερικανό, έναν Γιαπωνέζο και έναν Έλληνα που συγκρίνουν τα τηλεπικοινωνιακά τους επιτεύγματα. Λέει ο Αμερικανός: «Όταν χτιζόταν το Empire State Building βρέθηκαν στα θεμέλια καλώδια τηλεγράφου. Η Αμερική είχε τηλεγραφικό δίκτυο στα τέλη του 19ου αιώνα». Ο Ιάπωνας: «Όταν έσκαβαν για το μετρό του Τόκυο βρήκαν οπτικές ίνες. Η Ιαπωνία είχε ψηφιακές επικοινωνίες από το 1960». Και ο Έλληνας: «Καλά όλα αυτά, αλλά όταν οι πρόγονοί μας έχτιζαν τον Παρθενώνα δεν βρήκαν τίποτε. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ασύρματες επικοινωνίες πριν 2500 χρόνια». Μπορούμε κι εμείς να εικάσουμε ότι βρήκαμε το αρχαιότερο θύμα επίθεσης Τυραννόσαυρου, αλλά δεν έχουμε να δείξουμε κάτι διότι δεν απέμεινε ούτε κοκαλάκι.

Καύσων

 Εδώ και αρκετό καιρό είχε προαναγγελθεί, και τώρα τον ζούμε κυριολεκτικά στο πετσί μας. Οι υψηλές θερμοκρασίες διαδέχονται η μία την άλλη και δεν χρειάζονται τα γουρλωμένα μάτια και οι κορώνες των παρουσιαστών για να μας πείσουν: το νιώθουμε αρκετά καλά. Και ακούμε τι συμβαίνει σε άλλες περιοχές του κόσμου και σκεφτόμαστε -- αν μπαίνουμε σ’ αυτή τη διαδικασία -- ότι υπάρχουν και χειρότερα, και δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Όταν το θερμόμετρο στη βορειοδυτική ακτή των ΗΠΑ και του Καναδά φτάνει σχεδόν τους 50 βαθμούς, σχεδόν 20 βαθμούς πάνω από τον μέσο όρο για την εποχή, τότε συνειδητοποιεί κανείς για τι φαινόμενο μιλούμε. Όπως διαβάζω, υπάρχουν κάπου 26 δασικές πυρκαγιές στην καναδική επαρχία της Βρετανικής Κολομβίας, ενώ το χωριό Lytton κάηκε ολόκληρο, με τους κατοίκους να φεύγουν την τελευταία στιγμή με ό,τι μπορούσαν να πάρουν μαζί τους. Έχοντας βρεθεί πριν 10 χρόνια στην καταπράσινη και δασωμένη εκείνη περιοχή, μπορώ να φαντασθώ τον ταχύτητα διάδοσης της φωτιάς σε τέτοιο μέρος.
     Η φυσική μας λέει ότι όλες οι διαδικασίες μετατροπής της ενέργειας από μια μορφή σε άλλη παράγουν θερμότητα, που είναι η ‘κατώτερη’ μορφή (στις μετατροπές η παραγόμενη θερμότητα καταγράφεται ως απώλεια). Τελικά όλες οι σύγχρονες ανθρώπινες δραστηριότητες (διαβίωση, μετακίνηση, βιομηχανία κτλ.) προσθέτουν θερμότητα στο περιβάλλον. Όσο πιο έντονες, τόσο περισσότερη η άνοδος της θερμοκρασίας. Ακόμη και η τεχνητή ψύξη (κλιματισμός κάθε είδους) επιτυγχάνεται με παραγωγή θερμότητος, που επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Με άλλα λόγια, πρόκειται για έναν φαυλότατο κύκλο: στην προσπάθειά μας να δροσιστούμε κάνουμε τα πράγματα χειρότερα, σε παγκόσμια κλίμακα. Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί αποκύημα επιστημονικής φαντασίας ή κινηματογραφικό σενάριο: είναι μια πραγματικότητα, και η αντιστροφή της, με όση καλή διάθεση και αν επιχειρηθεί, φαντάζει πρακτικά αδύνατη. Τουλάχιστον ας γίνει η προσπάθεια.