Εκπληκτικές προσφορές

Καθισμένος στην αίθουσα αναμονής του μεγάλου αεροδρομίου της πρωτεύουσας βλέπω σε μια κοντινή προθήκη τον παραπάνω τίτλο. Ποιες είναι οι προσφορές; Βαζάκια με κρέμες ημέρας και νυκτός (και επι τη ευκαιρία, γιατί τα γυναικεία πρόσωπα χρειάζονται άλλο πασάλειμα για κάθε περίοδο του 24ώρου; Δεν νομίζω ότι η επιστήμη έχει δώσει ακόμη πειστική απάντηση) και μπουκαλάκια με διάφορα μυριστικά πωλούνται σε τιμές μειωμένες κατά 20%. Δεγματοληπτικά καταγράφω μερικές: 88 ευρώ, 115 ευρώ, 246 ευρώ (όχι με το κιλό, για 100 γραμμάρια πρόκειται, κάνετε τον πολλαπλασιασμό μόνοι σας). Υποθέτω ότι οι χαμηλότερες προσφέρονται φιλανθρώπως για κυρίες με μηνιαίο εισόδημα της τάξεως των 400 ευρώ – στο κάτω-κάτω της γραφής, μπρος στα κάλλη τι είναι η πείνα; Εκτός κι αν οι ίδιες κρέμες μπορούν να αλείφονται και στο ψωμί σε περίπτωση ανάγκης.
     Κι ύστερα συνειδητοποίησα ότι ο τίτλος ήταν γραμμένος στα αγγλικά. «Ευτυχώς», σκέφθηκα, «φαίνεται ότι μόνο οι ξένες κάνουν τέτοιες... επενδύσεις».

Προφητικά

Ευκαιρίας δοθείσης δεν είναι λίγα τα σκανδαλοθηρικά Μέσα που αναδεικνύουν «προφητείες του Γέροντος Παϊσίου» για τη Ρωσία, την Τουρκία και τη Συρία. Είναι πράγματι εντυπωσιακό πόση δημοσιότητα αποκτούν λόγοι ενός Αγίου (συχνά αποκομμένοι από την όλη συνάφεια μέσα στην οποία ελέχθησαν) όταν βολεύουν ένα έντυπο ή ένα κανάλι για ιδιοτελή αυτοπροβολή. Γιατί άραγε τα ίδια αυτά Μέσα δεν δίνουν την ίδια σημασία και σε όλες τις άλλες διδαχές και συμβουλές του Αγίου; Μόνο όταν προφητεύει τα ‘καλά και συμφέροντα’ είναι άγιος;
     Ας παραθέσω όμως κι εγώ κάτι δικό του που διάβασα χθες και είναι πράγματι επίκαιρο και ενθαρρυντικό:
     «Να προσεύχεσθε να αναδείξει ο Θεός πνευματικούς ανθρώπους, Μακκαβαίους, γιατί υπάρχει μεγάλη ανάγκη. Ήρθε ο καιρός να πολεμήσει το καλό με το κακό, γιατί την παρανομία την έχουν κάνει νόμο και την αμαρτία μόδα. Όταν όμως δείτε συμφορές στην Ελλάδα, το κράτος να βγάζει παλαβούς νόμους και να υπάρχει γενική αστάθεια, μη φοβηθείτε: θα βοηθήσει ο Θεός... Όσο μπορείτε, να εύχεσθε ταπεινά για τον κόσμο που εδωσε πολλά δικαιώματα στον πονηρό και ταλαιπωρείται» [Περί Προσευχής σελ. 32]. 

Παραβιάσεις

Η χθεσινή κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία δεν είναι βέβαια γεγονός ήσσονος σημασίας σε μια περιοχή όπου τα κάθε είδους ‘καύσιμα’ αφθονούν και χρειάζεται μόνο ένα τέτοιο ‘σπίρτο’ για να βάλει φωτιά, και όποιος γλιτώσει. Αμφισβητήσεις πάντα είναι φυσικό να υπάρχουν ως προς την ακρίβεια των πληροφοριών που φθάνουν στη δημοσιότητα και ως προς το αν το αεροπλάνο πετούσε δώθε ή κείθε των συνόρων. Ωστόσο εδώ ας καταγράψουμε τη δήλωση του τούρκου πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, που επέμεινε από την πλευρά του ότι η Τουρκία «έχει δικαίωμα να ανταποκρίνεται στις παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου της» και να προασπίζεται τα σύνορά της. Θέση που επεκρότησε το ΝΑΤΟ και ο πρόεδρος Ομπάμα.
     Ελπίζω τη δήλωση αυτή να την κατέγραψαν και οι δικοί μας επί των εξωτερικών και αμύνης υπεύθυνοι, και να μη παραλείπουν να τη θυμίζουν με κάθε ευκαιρία στη γείτονα, που τις παραβιάσεις του εναερίου (και θαλασσίου) χώρου τις έχει αναγάγει σε εθνικό σπορ. Όπως λέει το Ευαγγέλιο, «εκ των λόγων σου κρινώ σε, πονηρέ δούλε».

Θλίψη

Ανασκοπώντας το σαββατοκύριακο που πέρασε, θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει την επικαιρότητα με μια παραλλαγή του παλαιού ανεκδότου: Ο κόσμος ζει με τον φόβο της τρομοκρατίας, οι εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας κατέληξαν σε φιάσκο, ο ΠΑΟΚ τραβάει τη βαθμολογική κατηφόρα, κι εγώ δεν αισθάνομαι και πολύ καλά σήμερα.
     Αναζητώντας μια πιο αισιόδοξη είδηση, διαβάζω στα ‘ψιλά’ εφημερίδας ότι ο επί της εθνοκάθαρσης υπουργός κατεβάζει τροπολογία για αλλαγή του τρόπου επιλογής των διευθυντών των σχολείων, που είχε εισηγηθεί ο προκάτοχός του, εκείνος με την αλογοουρά. Άσχετα αν το νυν κυβερνών κόμμα αποκήρυττε κάποτε μετά βδελυγμίας τις τροπολογίες, ο υπουργός την επισυνάπτει σε νομοσχέδιο ‘περί βοσκησίμων εκτάσεων’. Μάλλον για πρόβατα μας περνάει.
     Όπως ξέρουμε, στη Φυσική ορίζεται ως αδράνεια η αντίσταση ενός συστήματος σε κάθε απόπειρα μεταβολής της κινητικής του κατάστασης. Κατ’ αναλογίαν, πολιτική αδράνεια είναι το σύνολο των προσπαθειών του πολιτικού συστήματος να διατηρήσουν το τέλμα μέσα στο οποίο το σύστημα επιπολάζει. Και όπως συμβαίνει στην κινούμενη άμμο, έτσι κι εδώ οι σπασμωδικές κινήσεις που κάνει για να μη δείχνει αδρανές απλώς το κάνουν να βουλιάζει βαθύτερα στο τέλμα. Κάποια πράγματα λοιπόν δεν αλλάζουν όχι εύκολα, αλλά ποτέ. Τουλάχιστον ανθρωπίνως.    

     Υ.Γ. Το σκίτσο είναι του Δ. Χαντζόπουλου (Καθημερινή 21/11/2015). Προσοχή στα προφίλ των τεσσάρων.

 

Ο φόρος της σόδας

Πριν λίγες μέρες ανέφερα έτσι, en passant, τον φόρο που έβαλε το Μεξικό στα αναψυκτικά. Η ιστορία έχει μεγάλο ενδιαφέρον, και την παραθέτω με συντομία με βάση τα στοιχεία που βρήκα στη Guardian (3/11/2015).
    Λοιπόν, το Μεξικό έχει μεγάλη κατανάλωση αεριούχων ποτών (για συντομία, σόδας). Οι άνθρωποι πίνουν λίτρα ολόκληρα κάθε μέρα και έτσι παίρνουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, με αποτέλεσμα η χώρα να έχει τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων παγκοσμίως από χρόνιες νόσους που σχετίζονται με την κατανάλωση αυτή. Επίσης, ο Vicente Fox που εξελέγη πρόεδρος του Μεξικού το 2000 ήταν προηγουμένω πρόεδρος της Κόκα-Κόλα Μεξικού και Λατινικής Αμερικής: η εταιρεία αυτή ελέγχει το 73% της αγοράς στο Μεξικό, και όπως είναι αναμενόμενο, ρυθμίζει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική υγείας της χώρας. Το 2006 βρέθηκε ότι η συχνότητα του διαβήτη στη χώρα είχε διπλασιασθεί, και ότι τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας είχαν αυξηθεί κατά 40%. Ο τότε υπουργός υγείας ζήτησε από ειδικούς να του προτείνουν ένα μέτρο που θα μείωνε τις αρνητικές αυτές επιπτώσεις, και η απάντηση ήταν: «Μειώστε την κατανάλωση σόδας».
     Η εφαρμογή μιας τέτοιας καμπάνιας αποδείχθηκε ότι κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν. Οι διάφορες διαφημίσεις και ενημερωτικές αφίσες βρήκαν την αντίσταση της βιομηχανίας, που υποστήριζε ότι για τις αρρώστιες δεν φταίει το πόση ζάχαρη τρως αλλά το ότι δεν καις θερμίδες. Προφανώς τα οικονομικά συμφέροντα είναι τεράστια, και οι εταιρείες χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα που χρησιμοποιεί κατά καιρούς και η καπνοβιομηχανία για να αντικρούσει τα μηνύματα για τις βλαπτικές επιδράσεις του καπνού: χρηματισμό πολιτικών προσώπων, αντιδιαφήμιση, παραπληροφόρηση μέσω δήθεν επιστημονικών ευρημάτων. Δεν υπάρχει στη χώρα αυτή κυβερνητική επιτροπή κατά της παχυσαρκίας ή του διαβήτη, στην οποία δεν μετέχει η Κόκα-Κόλα ή κάποια άλλη εταιρεία τροφίμων, με ανάλογο συμφέρον. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2013 ο τότε πρόεδρος της χώρας Enrique Peña Nieto εισηγήθηκε τον φόρο της σόδας, και μέσα σε ένα μήνα τον ψήφισε κιόλας. Αυτό σήμαινε περίπου 10% αύξηση τιμής στα αεριούχα ποτά και 8% στις τυποποιημένες τροφές (junk food), που κι αυτές περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης.
     Η επιτυχία αυτή οφείλεται σε εντατική εκστρατεία από ενώσεις καταναλωτών, καθώς και σε οικονομική ενίσχυση από Αμερικανικές φιλανθρωπικές οργανώσεις, όπως το ίδρυμα του Michael Bloomberg (του δημάρχου της Ν. Υόρκης) που χρηματοδοτεί και καμπάνιες κατά του καπνίσματος. Το παράδειγμα του Μεξικού το έχουν ακολουθήσει και άλλες χώρες στον κόσμο όπως η Χιλή. Φυσικά χρειάζονται πολλά χρόνια για να δει κανείς απτά αποτελέσματα από ένα τέτοιο μέτρο, αλλά η αρχή έγινε, παρά την αντίδραση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί τη φορολόγηση της σόδας ως το κυριότερο μέτρο για τη βελτίωση της διατροφής, μαζί με την υποστήριξη των φρούτων και λαχανικών. Πάντως ο φόρος εξακολουθεί να ισχύει, η κατανάλωση αναψυκτικών έχει πέσει (κατά 12% μέσα στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου), και μια κομματική εισήγηση να μειωθεί το ποσοστό του φόρου απορρίφθηκε στη βουλή. Προφανώς κάποιοι έχουν κότσια και λένε «όχι» ακόμη και σε μεγάλα συμφέροντα.

Ισοδύναμα

Στη σελίδα αυτή κάθε τόσο μνημονεύουμε τον Αίσωπο και τη σοφία που κρύβεται στους μύθους του. Ας θυμηθούμε ακόμη έναν. Μια μητέρα έχει δυο κόρες, τη μια παντρεμένη με κηπουρό, την άλλη με κεραμοποιό. Πηγαίνει στη μία και τη ρωτάει πώς τα περνούν. «Όλα καλά, αλλά μακάρι να βρέχει συχνά για να ποτίζονται τα λάχανα», απαντά εκείνη. Πηγαίνει και στη δεύτερη. «Τίποτε δεν μας λείπει, μόνο να έχουμε ξηρασία για να στεγνώνουν τα κεραμίδια», είναι η απάντηση. Μπερδεμένη η μητέρα λέει: «Και τώρα, για ποιαν από τις δυο να προσευχηθώ στους θεούς, μια που θέλετε αντίθετα πράγματα;».
     Με απλά λόγια, καμιά περίσταση ή συγκυρία δεν είναι καλή ή ευεργετική για όλους: πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα θεωρεί εαυτόν ‘αδικημένο’. Κι όταν αυτό συμβαίνει με τα δημόσια πράγματα, αρχίζει η κολοκυθιά. Να βάλουμε φόρο στο κρασί ή στην ιδιωτική εκπαίδευση; Στη μια περίπτωση γκρινιάζουν οι οινοποιοί, στην άλλη οι γονείς. Να βάλουμε ειδικό τέλος στον ΟΠΑΠ; Οι πράκτορές του μας λένε αντίθετα να πατάξουμε τον παράνομο τζόγο (Μα, αν το κράτος μπορούσε να φορολογεί τους παράνομους, απλώς θα έπαυαν να είναι παράνομοι). Κανείς βέβαια δεν τολμά να πει ότι αν υπήρχε ένα τελείως στοιχειώδες ‘τέλος εκπαίδευσης’ (π.χ. 100 ευρώ το χρόνο) για κάθε μαθητή δημόσιου σχολείου, δεν θα χρειαζόταν να γίνεται θόρυβος για τα ιδιωτικά (και να δείτε τι καλά θα δούλευαν και θα συντηρούνταν τα δημόσια). Κι αν αντί για το κρασί επιβαρυνθούν τα διάφορα σακχαρούχα αναψυκτικά, που αυξάνουν τα ποσοστά παιδικής (και όχι μόνο) παχυσαρκίας; Το έκανε ήδη ο υπουργός υγείας στο Μεξικό, με επιτυχία. Στο κάτω-κάτω, αυτά δεν αποτελούν απαραίτητο είδος επιβίωσης, ούτε εθνικό προϊόν.
     Κακά τα ψέματα. Με οποιαδήποτε απόφαση ή επιλογή θα υπάρχουν κάποιοι δυσαρεστημένοι. Για τον λόγο αυτό σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τίθενται λογικές προτεραιότητες, και να μη γίνεται καπηλεία και παζάρι ρουσφετιών και ψήφων. Και όλοι θα πρέπει να αποδεχθούμε την πραγματικότητα αυτή. Πώς να το κάνουμε; Ομελέτα δεν γίνεται αν δεν σπάσουν αυγά. Έλα όμως που τα κόμματα άλλα υπόσχονταν τόσα χρόνια! Και τώρα, με το πιστόλι στον κρόταφο, είναι αναγκασμένα να αναιρέσουν τις ανεδαφικές εξαγγελίες τους.

Αντίμετρο

Διαβάζω τακτικά τον Τάκη Θεοδωρόπουλο στην Καθημερινή και βρίσκω ότι εν πολλοίς συμφωνώ με τα γραφόμενά του. Όπως αυτό το σημερινό (υπό τον τίτλο ‘Και οι ευθύνες του Ισλάμ;’:
     ‘Η μόνη θρησκεία που μπορείς να κατακρίνεις, να λοιδορήσεις ή και να χλευάσεις στην πολυπολιτισμική Ευρώπη είναι ο χριστιανισμός. Μπορείς να λες με όλη σου την άνεση πως ο χριστιανισμός δεν συμβιβάζεται με τις αξίες της σύγχρονης δημοκρατίας. Δεν κινδυνεύεις να σου προσάψουν μισαλλοδοξία, να σε κατηγορήσουν για αρτηριοσκληρωτικό συντηρητισμό. Το αντίθετο μάλιστα. Θα πάρεις δίπλωμα φιλελευθερισμού, περγαμηνές ανοχής, και τα αγήματα των προοδευτικών θα σου απονείμουν τις δέουσες τιμές. Αν όμως τολμήσεις και κατακρίνεις, ή έστω αμφιβάλλεις, για τη δυνατότητα του Ισλάμ να συνυπάρξει με τις αξίες που ο δυτικός πολιτισμός κατέκτησε ύστερα από αιώνες Ιστορίας, αμέσως θα σε κατατάξουν στο χοιροστάσιο του μισαλλόδοξου φυλετισμού, κάπου στο τελευταίο υπόγειο της κόλασης. Κοινώς, θα σου απαγορεύσουν να μιλάς.’
     Χρειάζεται να το σχολιάσει άραγε κανείς; Το μόνο που θα πρόσθετα είναι κάτι που έγραψα παλιότερα: η ‘φιλελεύθερη’ Δύση εκφύλισε την ανεξιθρησκία σε αρνησιθρησκία, και πλέον έχει χάσει κάθε μεταφυσικό έρεισμα απέναντι σε έναν θρησκευτικό φανατισμό που δεν βάζει όρια στα μέσα για την επικράτησή του. Ποια είναι η λύση; Ο ίδιος αρθρογράφος τελειώνει το άρθρο του με την ακόλουθη διαπίστωση:
     ‘Η Ευρώπη οφείλει να οπλισθεί πολιτισμικά, εκτός από όλα τα άλλα. Να εγκαταλείψει τις ηλίθιες ενοχές της και να αναδείξει τη σταθερότητα και την υπεροχή των αξιών της. Και η Ελλάδα θα πρέπει να ξυπνήσει από την «προοδευτική» –τρομάρα μου– νάρκη.’

     Σημείωση: Ο Δ. Χαντζόπουλος μας έδωσε χθες τη δική του σκιτσογραφική εκδοχή για το ‘φίδι’ και το ‘αυγό του’ [και πάλι στην Καθημερινή].

Ένα γράμμα διαφορά

Έτυχε να ακούσω σήμερα στο ραδιόφωνο τον υπουργό Οικονομίας να παρουσιάζει στους δημοσιογράφους τα αποτελέσματα της τελευταίας διαπραγμάτευσης με τους ‘θεσμούς’ και να λέει ότι «τώρα πάμε για τα επόμενα milestones”. Αγγλοτραφής κι αυτός, σίγουρα ξέρει τι λέει: milestones είναι οι χιλιομετρικοί δείκτες στους μεγάλους δρόμους (που παλιά ήταν από πέτρα), ενώ κατ’ επέκτασιν ο όρος δηλώνει τα κάθε είδους ορόσημα σε μια σειρά ενεργειών. Δεν αμφιβάλλω όμως ότι θα πέρασε από το μυαλό του πόσο κοντά είναι η λέξη αυτή με το millstones, που σημαίνει μυλόπετρες. Για τον συλλογικό λαιμό μας.

Νέα Γιάλτα;

Στον απόηχο των πολύνεκρων γεγονότων της Γαλλίας, άκουσα σήμερα στο ραδιόφωνο μια αρκετά σαφή γεωπολιτική ανάλυση, που σε πρώτη ανάγνωση θυμίζουν ευφάνταστο μυθιστόρημα τύπου Κλάνσι, Λε Καρέ ή Φορσάιθ, απ’ αυτά που τροφοδοτούν κινηματογραφικά σενάρια. Όμως στην εποχή μας τίποτε δεν φαντάζει πλέον απίθανο: έχουμε γίνει όλοι ‘φρόνιμοι ως οι όφεις’ και πονηρευόμαστε για το τι ακόμη μας περιμένει. Έτσι, ακούμε για χερσαίες επιχειρήσεις στη Συρία από Αμερική, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, ακόμη και Σαουδική Αραβία, για τον ρόλο της Τουρκίας, για ‘μοιρασιά της πίτας’ που ήδη έγινε στα πλαίσια της συνόδου G20 στην Αττάλεια, για τα προσδοκώμενα κέρδη (σε ενέργεια, κοιτάσματα, αγωγούς κκτ.) για καθέναν από τους παίκτες της διεθνούς σκακιέρας. Εβδομήντα χρόνια μετά τη Γιάλτα, καινούργια διανομή.
     Βέβαια στη ρουλέτα οι παίκτες μπορεί τελικά να κερδίσουν ή να χάσουν. Δική τους δουλειά, θα έλεγε κανείς, και δεν φαίνεται να διδάχθηκαν τίποτε από το πρόσφατο παρελθόν τέτοιων επιχειρήσεων. Τι θα φταίνε όμως οι υπόλοιποι ‘θεατές’ του παιχνιδιού (εντός και εκτός Συρίας) που θα αποτελέσουν, όπως πάντα, τις αιδημόνως αποκαλούμενες ‘παράπλευρες απώλειες’; Κι ακόμη, αν υποθέσουμε ότι κάποιος θέλει να μείνει ουδέτερος και αμέτοχος στο τραγικό αυτό παιχνίδι, πόσο θα τον αφήσουν να το κάνει οι ‘καλοί’ της υπόθεσης, όταν η ουδετερότητά του συνεπάγεται οικονομική ασφυξία εκ μέρους τους;
     Υπάρχει λύση σε τέτοιο αδιέξοδο; Ανθρωπίνως πιστεύω πως όχι. Έτσι θυμούμαι το Αιώνιο Βιβλίο που μας λέει ότι «Κύριος γινώσκει τοὺς διαλογισμοὺς τῶν σοφῶν, ὅτι εἰσὶ μάταιοι» και «ὁ δρασσόμενος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν». Τα καλύτερα ανθρώπινα σχέδια αποδεικνύονται μάταιες επινοήσεις μπροστά στην πανσοφία του Θεού, διότι «ὁ κατοικῶν ἐν οὐρανοῖς ἐκγελάσεται αὐτούς, καὶ ὁ Κύριος ἐκμυκτηριεῖ αὐτούς». Κανείς δεν επιθυμεί ούτε εύχεται κακό για κανέναν. Δεν πρέπει όμως να προτείνουμε το «καὶ νῦν, βασιλεῖς, σύνετε, παιδεύθητε, πάντες οἱ κρίνοντες τὴν γῆν»; Πριν είναι πολύ αργά για όλους.

Ειρήνη και ασφάλεια

«Όταν γὰρ λέγωσιν, εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια, τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐφίσταται ὄλεθρος». Δύσκολο να μη σκεφθεί κανείς αυτά τα λόγια του Αποστόλου Παύλου στον απόηχο του προχθεσινού φονικού τρομοκρατικού χτυπήματος στο Παρίσι. Ο φανατισμός στο απόγειό του, με εκατοντάδες θύματα, και με ήδη διαφαινόμενες τις απώτερες συνέπειες για όλο τον κόσμο, με ταξιδιωτικές οδηγίες, έκτακτα μέτρα ασφαλείας, περιορισμούς και όλα τα σχετικά. Έχοντας υπόψη το προηγούμενο παρελθόν των Δίδυμων Πύργων και τα όσα ακολούθησαν σε παγκόσμιο επίπεδο, αναρωτιέται κανείς αν οι αντιδράσεις θα κάνουν τα πράγματα καλύτερα ή χειρότερα.
     Πώς μπορεί να απαντήσει κανείς αποτελεσματικά στο τυφλό μίσος που αποπνέουν τέτοιες ενέργειες; Μια ματιά στην περιοχή της Παλαιστίνης, όπου εδώ και δεκαετίες κάθε τόσο πυροδοτείται η διαφυλετική σύγκρουση με εγκληματικές πράξεις είτε από τη μία είτε από την άλλη πλευρά, μας δίνει την εικόνα. Από την άλλη, διαβάζουμε στους Ψαλμούς εκείνο το παράδοξο «μετὰ τῶν μισούντων τὴν εἰρήνην ἤμην εἰρηνικός», αλλά και τον ανατρεπτικό λόγο του Χριστού «ὅστις σε ραπίσει ἐπὶ τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην». Μπορούμε να προβάλουμε τέτοια ‘αντίσταση’ σε θανατηφόρες επιθέσεις; Αν όχι, τουλάχιστον ας την έχουμε ως μέτρο σύγκρισης και ας σκεφτόμαστε πόσο απέχουμε απ’ αυτά που υποτίθεται ότι πρεσβεύουμε.
     Δεν μπορώ όμως να μη σημειώσω και κάτι ακόμη. Το συγκρότημα που έπαιζε στη συναυλία όπου έγινε το μακελειό λεγόταν Eagles of Death Metal (Αετοί του Φονικού Μετάλλου). Ξέρουμε ότι η μουσική Heavy Metal έχει ως κύριο θέμα της το αίμα, τον βίαιο θάνατο, την κάθε είδους βία. Πώς να ένιωσαν άραγε οι μουσικοί και οι θαμώνες της συναυλίας όταν το ‘Φονικό Μέταλλο’ έπαψε να είναι μουσική και έγινε πραγματικότητα ανάμεσά τους;

Χρονομηχανή

Όνειρο όλων των συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας το ταξίδι στον χρόνο. Συχνό θέμα σε ταινίες και μυθιστορήματα οι επισκέψεις σε περασμένες εποχές, με τις ανάλογες περιπέτειες. Θυμούμαι ακόμη τη σειρά των βιβλίων ‘Ήμουν κι εγώ εκεί’ που διάβαζα μικρός: ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και διδακτική. Όλοι μας κάποια στιγμή αναρωτηθήκαμε πώς θα ήταν να ζούσαμε... άλλοτε.
     Όμως δεν χρειάζεται να πάμε μακριά, ούτε να αφήσουμε αχαλίνωτη τη φαντασία μας, ούτε να ψάξουμε για τη μαγική ‘σήραγγα του χρόνου’. Αρκεί μια αγρυπνία στο καθολικό της Μονής της Θεοτόκου, κοντά στα δυτικά τείχη της πόλης μας, μόλις λίγα λεπτά από το σπίτι μας, για να γυρίσουμε εφτακόσια χρόνια πίσω, στα 1315, όταν χτίστηκε ο ναός που σήμερα είναι γνωστός ως Άγιοι Απόστολοι. Τι κι αν πηγαίνουμε στο ναό με το αυτοκίνητο; Ο 21ος αιώνας σταματά στην πόρτα που φέρει την σκαλισμένη επιγραφή: ΝΗΦΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΑΙ ΚΤΗΤΩΡ.

     Μέσα η ατμόσφαιρα είναι υποβλητική: λίγα κεριά και μερικές χλωμές λάμπες στα πολυκάνδηλα φωτίζουν τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά. Η αμφίεση του λειτουργού Βυζαντινή. Οι ύμνοι που ψάλλουμε γράφτηκαν εκείνα τα χρόνια, η μουσική μας πάει κι αυτή αιώνες πίσω. Η ίδια Θεία Λειτουργία που γινόταν τότε εξακολουθεί να τελείται και τώρα. Την παρακολουθούν καμιά τριανταριά άνθρωποι και οι μισοσκότεινες μορφές των αγίων στους τοίχους, και είμαι σίγουρος ότι από το συνηθισμένο του κάθισμα στο Βήμα αθέατος ο πατήρ Κωνσταντίνος σιγοψάλλει το αγαπημένο του χερουβικό του τρίτου ήχου που επιλέξαμε γι’ απόψε. Μετά τα μεσάνυχτα το ταξίδι στον χρόνο ολοκληρώνεται, επιστρέφουμε στο σήμερα.
     ‘Εστιάτωρ’ του ευχαριστιακού δείπνου ήταν χθες βράδυ ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Του χρωστούμε πολλά. Ας αναλογισθούμε μόνο ότι εδώ και δεκαέξι αιώνες τη δική του μυσταγωγία συνήθως επιτελούμε, μνημονεύοντας κάθε φορά το όνομά του στην απόλυση. Ας τον ευχαριστούμε για την προσφορά του αυτή, που με τις πρεσβείες του δεν θα παύσει να μας τρέφει όσο ζούμε, και μέχρι τη συντέλεια των αιώνων.
     Όποιος θελήσει να ταξιδέψει κάποια στιγμή στον χρόνο, δεν έχει παρά να επισκεφθεί για μια αγρυπνία, έναν εσπερινό, ένα Μεγάλο Απόδειπνο, τους Αγίους Αποστόλους. Ή κάποια άλλη από τις πολλές παρόμοιες ‘χρονομηχανές’ της πόλης μας. 

Απεργία

Γενική σήμερα, σ' ολόκληρη τη χώρα, εξαγγελμένη εδώ και καιρό από τα συνδικάτα, με τις ‘συνιστώσες’ του κυβερνώντος κόμματος να στρέφονται κατά της συνισταμένης κυβέρνησης σε μια μοναδική (πρώτη φορά...) προσπάθεια αυτοαναίρεσης. Αιτήματα; Φτάνει πια! Το συνεχές στρίψιμο της βίδας, η αυξανόμενη οικονομική πίεση σε όλα τα λαϊκά στρώματα έχει και κάποιο όριο, κι αυτό είναι η δυνατότητα του κόσμου να ανταποκριθεί χωρίς να τσακίσει ανεπανόρθωτα. Λογικό και δίκαιο; Μα, ναι!

     Αλλά και όχι. Όταν επί τριανταπέντε χρόνια οι συνδικαλιστικές απαιτήσεις είχαν περάσει στο χώρο του παραλόγου, και η χώρα παρέλυε κάθε τρεις και λίγο, συχνά με τελείως παράνομους τρόπους, ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι θα φτάναμε σε μια τέτοια κατάσταση. Το αν κάποιοι επωφελήθηκαν και κερδοσκόπησαν ή έκλεψαν ή τοκογλύφησαν ή μας φούσκωσαν τα χρέη, είναι μάλλον επιφαινόμενο και επιπλοκή της γενικής παρακμιακής χαλάρωσης και ατιμωρησίας. Η λαϊκή παροιμία που λέει ότι «όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα» έχει κι εδώ εφαρμογή. Από εκεί που απαιτούσαμε ως 'κατάκτηση' και ‘δικαίωμα’ το εξωφρενικό, το παράλογο και το άνομο, φτάσαμε τώρα να ζητιανεύουμε τα απολύτως ουσιώδη για την επιβίωση: τον βασικό μισθό, τη σύνταξη, την κοινωνική ασφάλιση. Το είπαμε και παλιότερα: παχιές και ισχνές αγελάδες, αρχαίος νόμος της οικονομίας, με διαχρονική ισχύ. Και με τις ανάλογες συνέπειες.

Προαπαιτούμενα

Διαβάζω σήμερα στην ‘Ιερά Ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης’ του πατέρα μας πώς διχάσθηκε το βασίλειο του Σολομώντος μετά τον θάνατό του, και πώς τα δυο βασίλεια άρχισαν τον πόλεμο μεταξύ τους, αλλά και ανέμιξαν την ειδωλολατρία με την προηγούμενη ανόθευτη πίστη τους στον ένα Θεό. Κάνοντας συμμαχίες με ειδωλολάτρες βασιλείς στην εμφύλια συμπλοκή τους, οι βασιλείς του Ισραήλ και του Ιούδα υιοθετούσαν τις πρακτικές των ειδωλολατρών και έστηναν βωμούς στον Βάαλ και την Αστάρτη και αντέγραφαν τις αισχρές τελετουργίες που συνόδευαν τις θυσίες στα είδωλα αυτά. Και συνεχίζει ο π. Κωνσταντίνος: ‘Η απομάκρυνση από την πίστη στον αληθινό Θεό είχε σαν συνέπεια και τη μεγάλη ηθική διαφθορά... Όταν ο φόβος του Θεού λείψει από τις ψυχές των ανθρώπων, τότε γκρεμίζονται όλοι οι ηθικοί φραγμοί, και οι άνθρωποι προχωρούν χωρίς κανένα δισταγμό σε κάθε είδους αδικία και παρανομία’.
     Γιατί αυτή η αναδρομή στην Παλαιά Διαθήκη; Συνειρμικά αντιπαραβάλλω την εποχή εκείνη με τη σημερινή μας κατάσταση. Εξηγούμαι. Βρίσκεται ήδη σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για το ‘σύμφωνο συμβίωσης’, την ουσιαστική θεσμοθέτηση της ομόφυλης συμβίωσης και των παρεπομένων της. Αναρωτιέται κανείς γιατί τόση σπουδή για ένα τέτοιο νομοθέτημα εν μέσω της καταιγίδας των προαπαιτουμένων. Εκτός αν κι εδώ για κάτι τέτοιο πρόκειται. «Λεφτά θέλετε;» μας ρωτούν. «Ψηφίστε πρώτα εκτός των άλλων και το σύμφωνο συμβίωσης». Ίσως είμαι καχύποπτος, αλλά και ο ΦΠΑ στην εκπαίδευση δεν περιλαμβανόταν (υποτίθεται) στις απαιτήσεις των δανειστών, αλλά τώρα είναι ένα από τα ζητούμενα από την κυβέρνηση. Ας μην ακούμε μόνο όσα λέγονται, αλλά και όσα δεν λέγονται...

Διασταυρώσεις

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες ανοησίας στον κόσμο.
     Υπάρχει η ανοησία του επιπόλαιου, του ‘ελαφρού’, του ανοργάνωτου, του «λέω και κάνω ό,τι μου καπνίσει» αδιαφορώντας για τις συνέπειες: από εκεί και πέρα... ‘γαία πυρί μιχθήτω’. Το είδος αυτό είναι αυτοφυές στη χώρα μας, και συχνά ανελίσσεται σε υψηλά αξιώματα.
     Υπάρχει και η ανοησία του τυπολάτρη, του μονολιθικού, του φαρισαίου τιμητή των πάντων, των ‘προαπαιτουμένων’, του ‘1+1=2’, ανεξάρτητα από το πόσα σπίτια, θέσεις εργασίας, πιάτα φαγητό ή ανθρώπινες ζωές μπορεί να κοστίζει αυτή η μαθηματική ακρίβεια. Το είδος αυτό ευδοκιμεί σε βορειότερα κλίματα, από Κεντρική Ευρώπη και πάνω.
     Οι προσπάθειες διασταύρωσης των δυο ποικιλιών έχουν αποτύχει. Όλα τα υβρίδια που έχουν προκύψει μέχρι τώρα είναι θανατηφόρα για την κοινή λογική και έχουν επικίνδυνες συνέπειες για τους ανθρώπους στους οποίους δοκιμάστηκαν.
     Υστερόγραφο: Μέχρι να γίνει ο πρόσφατος θόρυβος από την ‘επιστημονική’ ανάλυση του υπουργού παιδείας (με μικρό υ και μικρό π), ήξερε κανείς ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ γενοκτονίας και εθνοκάθαρσης; Και τα δυο πολυαίμακτα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητος είναι. Αλλά είπαμε: εδώ φυτρώνει το πρώτο είδος...

Μια συνάντηση

Είχα μια ασυνήθιστη συνάντηση στα κοιμητήρια πρόσφατα.
     Περνώντας για να ανάψω το θυμιατό στον τάφο του πατέρα μου βλέπω λίγο παραπέρα μια μαυροντυμένη ηλικιωμένη γυναίκα να περιποιείται έναν άλλο τάφο. Ξέρω τον ένοικό του: είχε περάσει από το ιατρείο πριν μερικά χρόνια.
     «Είστε η μητέρα του Νίκου;» τη ρωτώ.
     «Ναι», μου λέει, μάλλον ξαφνιασμένη και κάπως αμήχανη.
     «Είμαι ο γιατρός που βρήκα τον καρκίνο του», προλαβαίνω την επόμενη ερώτησή της. «Δεν τον ξαναείδα, αλλά να που βρέθηκε στη... γειτονιά μας».
     «Πώς θυμάστε τα ονόματα!» απορεί εκείνη.
     Μακάρι να τους θυμόμουν τόσο εύκολα όλους, αλλά εδώ πρόκειται για εξαίρεση. Δεν συναντώ κάθε μέρα (ευτυχώς!) ανθρώπους 45 ετών με καρκίνο και σπάνια κλινικά ευρήματα. Πιάνουμε μια σύντομη γνωριμία, λέμε λίγες κουβέντες για τους μακαρίτες, την πηγαίνω με το αυτοκίνητο ως το σπίτι. Εις το επανιδείν.
     Όλοι θέλουν να μη ξεχνιούνται οι δικοί τους προσφιλείς νεκροί. Ας τους θυμόμαστε όσο μπορούμε, κι ας το δείχνουμε. Και προπαντός ας τους έχουμε στην προσευχή μας.

Αξιόλογα

Διαβάσαμε στις χθεσινές εφημερίδες ότι ‘φοιτητές’ τινες υποδέχθηκαν με φρούτα (εκτοξευόμενα) και απειλές πέντε διακεκριμένους εξωτερικούς αξιολογητές στη Νομική Σχολή και τη Σχολή Θετικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Όπως διαβάζω [ΕΔΩ], μία από τις ερωτήσεις των αξιολογητών που δυσκόλεψαν ιδιαίτερα τους καθηγητές του ΕΚΠΑ είναι γιατί το ίδρυμα διατηρεί τμήματα που θα μπορούσαν να αποτελούν απλώς κατευθύνσεις, την ίδια στιγμή που το προσωπικό του συρρικνώνεται. Οι «5» ρώτησαν σχετικά με τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΕΚΠΑ, τους τρόπους βελτίωσης του επιπέδου σπουδών, το προσωπικό, τις υλικοτεχνικές υποδομές. Επίσης, οι αξιολογητές έθεσαν και το θέμα των «αιώνιων» φοιτητών, που μετράει αρνητικά στις διεθνείς αξιολογήσεις των ΑΕΙ.
     Απορία: Περιμέναμε άραγε κάτι διαφορετικό από ένα κράτος όπου η αλητεία υπερτερεί της αριστείας, και όπου η κάθε σοβαρή προσπάθεια αξιολόγησης έχει a priori εξορισθεί στο πυρ το εξώτερο;

     Υστερόγραφο: Για να μη χάσουμε την χρονική ευκαιρία, αξίζει να δούμε το χθεσινό σκίτσο του Ηλ. Μακρή (Καθημερινή), που συνδυάζει προσφυώς δυο τρέχοντα θέματα της επικαιρότητος. Μιλάει μόνο του...

Ορόσημο

Καθένας που περνάει τακτικά από τη σελίδα αυτή θα σκέφθηκε ίσως κάποια στιγμή: «Καλά, αυτός ο Α. μόνο γράφει; Δεν κάνει άλλη δουλειά;» Εύλογη η ερώτηση, δύσκολη η ειλικρινής απάντηση. Θα μπορούσα ίσως να επικαλεσθώ το επιχείρημα του συνονόματου ιατρού Τσέχωφ που έλεγε ότι η ιατρική είναι η νόμιμη σύζυγος και η λογοτεχνία η ερωμένη του, αλλά δεν είμαι λογοτέχνης.
     Οπωσδήποτε είναι γεγονός ότι πάντα βρίσκουμε χρόνο για ασχολίες που μας αρέσουν. Έτσι, ακόμη και τα άγρια χαράματα, πριν φέξει, ή μεταμεσονυκτίως, ή ενώ στρώνεται το τραπέζι, μπορεί κανείς να σκαρώσει μια ανάρτηση για το ιστολόγιο, ιδίως αν το θέμα είναι επίκαιρο και δεν θα έχει την ίδια φρεσκάδα αύριο, θα έχει χαθεί το ‘παράθυρο της ευκαιρίας’. Από την άλλη, η αναβολή και η καθυστέρηση είναι πάντα διαθέσιμες όταν κάτι δεν ελκύει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον μας. Έτσι, το να διαβάζω νέες πειραματικές μελέτες και μοριακή βιολογία και στατιστικές αναλύσεις είναι τόσο γοητευτικό, για να χρησιμοποιήσω έναν αγγλισμό, όσο και να παρακολουθώ τη φρέσκια μπογιά να στεγνώνει.
     Γιατί όμως αυτές οι εξομολογήσεις; Διότι, όπως με πληροφορεί ο στατιστικός αναλυτής του Blogger, με το κείμενο αυτό συμπληρώνονται δυο χιλιάδες αναρτήσεις στο ιστολόγιο. Η συνέχεια θα εξαρτηθεί από την ανταπόκριση, διότι αυτός που γράφει περιμένει ότι θα τον διαβάζουν, αλλά πώς θα το ξέρει; Συνεπώς, δείξτε την παρουσία σας, και έχει ο Θεός! Άλλωστε τα ερεθίσματα δεν λείπουν στην καθημερινή μας ζωή.

     Αντί επετειακού κεράσματος, μπορείτε να απολαύσετε (με δόσεις γιατί έχει διάρκεια...) την καλύτερη ίσως κλασική τρομπέτα που υπάρχει σήμερα, την Alison Balsom.

Προσφυγιά που συμφέρει

Δεν ασχοληθήκαμε στη σελίδα αυτή με τους πρόσφυγες. Παράλειψη; Όταν όλοι γράφουν, μιλούν, έχουν άποψη, τι παραπάνω θα προσθέσει μια ακόμη φωνή; Ας ρίξουμε λοιπόν μια κάπως διαφορετική ματιά στο θέμα.
      Έστω ότι ένας πληθυσμός φεύγει από έναν τόπο διωγμένος, κατατρεγμένος, μη βλέποντας μέλλον εκεί, για να πάει σε μια πολυπόθητη ‘γη της επαγγελίας’. Αδρά, θα έλεγε κανείς ότι υπάρχουν δυο τρόποι να φτάσει εκεί. Ο ένας: στην πρώτη ασφαλή χώρα που βρίσκεται, ο καθένας δηλώνει τα στοιχεία του, απογράφεται, παίρνει ένα χαρτί κι ένα νόμιμο αεροπορικό εισιτήριο και σε λίγες ώρες βρίσκεται στον επιθυμητό προορισμό. Έτσι, όπως μάθαμε, θα φύγουν αύριο αεροπορικώς για το Λουξεμβούργο οι πρώτοι 30 πρόσφυγες που πάνε εκεί για μετεγκατάσταση. Τόσο απλά.
     Ο δεύτερος; Πληρώνουν ο καθένας μερικές χιλιάδες δολλάρια (σε δόσεις), διασχίζουν οδοιπορώντας βουνά και κάμπους, περνούν κάμποσα σύνορα, λιώνουν παπούτσια και πόδια, σαλπάρουν στο Αιγαίο με 7-8 μπωφόρ, θαλασσοπνίγονται, ξεβράζονται απ’ το κύμα σε κάποιο νησί, κατασκηνώνουν στο ύπαιθρο, κινούν τα φιλάνθρωπα αισθήματα του κόσμου και την διεθνή κατακραυγή, δημιουργούν ‘κλίμα συμπάθειας’ και ζητούν πολιτική λύση.
     Ερώτηση κρίσεως: γιατί δεν γίνεται η καταγραφή και διακίνηση αυτών των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από την πρώτη χώρα εισόδου τους (εν προκειμένω την γείτονα) ώστε να αποφεύγονται τα ναυάγια και οι τραγωδίες που ζούμε καθημερινά; Η πρώτη λύση δεν είναι ασύγκριτα προτιμώτερη από τη δεύτερη, αφού μάλιστα ο κόσμος που διακινείται φαίνεται ότι διαθέτει τα απαραίτητα χρήματα (και κινητά τηλέφωνα);
     Ζητώ συγγνώμη για τον διαφαινόμενο κυνισμό, αλλά άκουσα σήμερα στο ραδιόφωνο ένα ‘αφελές’ δημοσιογραφικό ερώτημα: γιατί ένα κράτος που αναζητεί πόρους βγάζοντας και από τη μύγα ξύγκι δεν κάνει κάτι ουσιαστικό για το λαθρεμπόριο καυσίμων και τσιγάρων; Το ερώτημα είναι αφελές, διότι προφανώς κάποιες επιχειρήσεις (είτε με καύσιμα είτε με ανθρώπους) είναι τόσο προσοδοφόρες στην τραγικότητά τους που δεν κλείνουν με τίποτε. Ένα μέρος από τα πολλά κέρδη τους επενδύεται στη διαιώνισή τους, σ’ αυτό που λέμε ‘να γίνονται τα στραβά μάτια’ στην αντίστοιχη χώρα. Εξάλλου, και οι πνιγμένοι εργαλείο άσκησης πολιτικής είναι στον σκληρό αυτό κόσμο. 

Ανακεφαλαιοποίηση

Χαθήκαμε εδώ και μέρες: λίγο οι αργίες, λίγο η απουσία για τα εκτός πόλεως μεταπτυχιακά μαθήματα, μπήκε και ο Νοέμβριος πριν το συνειδητοποιήσουμε. Μαζί του εμφανίσθηκε ξανά και η περίεργη αυτή λέξη για τις τράπεζες, κατάλληλη για το γνωστό αθώο παιχνίδι της ‘κρεμάλας’ αν θέλουμε να ‘πνίξουμε’ τον αντίπαλο. Δεν νομίζω ότι θα τη βρει κανείς μέσα στις χιλιάδες σελίδες που έγραψε ο Καρλ Μαρξ για το κεφάλαιο, οπότε ας μη χάνουμε εκεί τον καιρό μας. Λοιπόν, τη λέξη την ακούμε κάθε τόσο μέχρι κορεσμού τα τελευταία χρόνια, ως όνειρο, στόχο, επιδίωξη, προαπαιτούμενο (άλλη λέξη για κρεμάλα) των εκάστοτε οικονομικών υπευθύνων της κυβέρνησης (προσέξατε ότι δεν γίνεται πλέον λόγος για τσάρους της οικονομίας;--αριστερά πλέουμε!). Δεν ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνει, αλλά εικάζουμε ότι είναι κάτι σαν το νερό που ρίχνουμε για να γεμίσουμε την αντλία (θυμάστε τις παλιές τουλούμπες;) ώστε να μπορεί να τραβήξει καινούργιο νερό από τα έγκατα της γης. Κάπως έτσι κι εδώ. Για να αρχίσουν να γεννούν λεφτά οι τράπεζες, πρέπει πρώτα να ρίξεις μέσα ουκ ολίγα: για πολλά δις έχουμε ακούσει ως τώρα, και κάθε τόσο χρειάζονται ακόμη κάμποσα. Πόσο μεγάλη είναι αυτή η μαύρη τρύπα επιτέλους; Θυμίζει τα περίφημα ‘στρατηγικά αποθέματα καυσίμων’ των ΗΠΑ, που από μόνα τους μπορούν να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες όλου του υπολοίπου κόσμου. Ρίξτε λοιπόν νερό στην τουλούμπα, μπας και μας κάνει τη χάρη να στάξει κάτι στην κατάστεγνη οικονομία μας.