Βόρειος Ήπειρος

Η πολιτική ‘ορθότητα’, η καθημερινή ενασχόληση με άλλα τρέχοντα θέματα που καλώς ή κακώς αναδεικνύονται σε πρωτεύοντα και επιτακτικά, αλλά και μια υποβόσκουσα ηττοπάθεια και μη διεκδίκηση του δικαίου μας κάνουν να λησμονούμε βασικά εθνικά θέματα που θα έπρεπε να ενδιαφέρουν όλους μας. Ευτυχώς υπάρχουν εκείνοι που θυμούνται. Η σημερινή εκδήλωση μνήμης στην αίθουσα τελετών του Α.Π.Θ. για τα είκοσι χρόνια από την εκδημία του μακαριστού μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανού ανέδειξε τον ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου και τα ποικίλα προβλήματα που αντιμετώπισε μέσα σε έναν αιώνα, από τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας το 1913 στο εκβιαστικό ξεπούλημα από τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις το 1914, στην παροδική θριαμβευτική απελευθέρωση το 1940, στην υποταγή στο σταλινικό καθεστώς Χότζα-Αλία μετά τη λήξη του πολέμου και στον απηνή διωγμό της ελληνικής γλώσσας και κάθε έκφρασης θρησκευτικής πίστης. Μάθαμε πράγματα που κανένα βιβλίο ιστορίας δεν μας δίδαξε, από δυο μητροπολίτες, τον διάδοχο του Σεβαστιανού κ. Ανδρέα και τον Μεσογαίας κ. Νικόλαο, και είδαμε ζωντανούς ανθρώπους που πέρασαν δεκαετίες φυλακισμένοι και βασανιζόμενοι υπό συνθήκες απάνθρωπες. Θυμηθήκαμε πώς ένας και μόνο ιεράρχης κατάφερε να μπει στα σπίτια και στις καρδιές των εκεί Ελλήνων, έστω κι αν δεν του επιτρεπόταν η είσοδος στη χώρα, και να συνεγείρει το ενδιαφέρον και την κραυγή διαμαρτυρίας για τους χειμαζόμενους Βορειοηπειρώτες. Ένα τεράστιο πλήθος κόσμου κάθε ηλικίας, πολλοί κληρικοί, ακόμη και πολιτικοί (προς τιμήν τους) έμειναν στην αίθουσα σχεδόν τέσσερεις ώρες, λες και δεν ήθελαν να λάβει τέλος η γιορτή αυτή του ενθουσιασμού που την πλαισίωσαν τρεις νεανικές χορωδίες της πόλης μας. Μια τονωτική ένεση για όλους. Θερμά συγχαρητήρια και ευχαριστίες στους διοργανωτές της.

Οι δυο άνδρες στα δεξιά της εικόνας πέρασαν ο ένας 18 και ο άλλος 10 χρόνια βασανιστήρια και φυλακή επειδή μιλούσαν ελληνικά. Ο πατέρας του παιδιού με το λευκό πουκάμισο (δεν ζει πλέον) φυλακίσθηκε στο κελί όπου πριν πολλά χρόνια είχε πεθάνει κρατούμενος ο δικός του πατέρας (βρήκε το όνομά του γραμμένο στον τοίχο). Όλοι δικάσθηκαν το 1994 διότι ήσαν επικεφαλής της 'Ομόνοιας'.

 Ο Εθνικός Ύμνος

Εθνικό σπορ

Πολλά θέματα πέρασαν ασχολίαστα αυτή την εβδομάδα, τόσο με ιατρικό όσο και με γενικότερο ιατρικό ενδιαφέρον. Κάποια μπορεί να ωριμάσουν και να εκτεθούν σε εύθετο χρόνο, ενώ μερικά θα μας απασχολήσουν για καιρό ακόμη, όπως η διαπραγμάτευση με την τρόικα που φαίνεται να είναι η σύγχρονη εκδοχή του μύθου του Σισύφου. Ωστόσο, ας μείνουμε σε κάτι χθεσινό. Διάβασα λοιπόν στην Καθημερινή ότι η Αργολίδα έχει περισσότερες ομάδες χόκεϊ επί χόρτου απ’ όσες ολόκληρη η Ελλάδα (προσωπικά δεν γνώριζα καν ότι το άθλημα παίζεται και παρ’ ημίν). Λέγεται όμως ότι ‘πολλές από τις ομάδες αυτές υπήρχαν μόνο στα χαρτιά και κανείς μαθητής δεν μετείχε’, ενώ ‘ως φαίνεται κάποιοι στο Άργος (αλλά και την Αττική), αξιοποιώντας τη σφραγίδα της Ομοσπονδίας Χόκεϊ, υποστήριζαν ότι διοργάνωναν «πρωταθλήματα» διαφόρων κατηγοριών αθλητών (εφήβων, κορασίδων κ.ά.). Οι «πρωταθλητές» μαθητές όταν έφθασαν στην Γ΄ Λυκείου, και κάνοντας χρήση της σχετικής διάταξης, ακριβώς λόγω της επίδοσής τους στο... χόκεϊ μοριοδοτούνταν επιπλέον στις πανελλαδικές εξετάσεις, και βελτίωναν την τελική τους κατάταξη στον πίνακα των υποψηφίων’.
     Είναι λοιπόν το χόκεϊ επί χόρτου το εθνικό μας σπορ; Όχι βέβαια. Την ‘πρωτιά’ αυτή προφανώς κατέχει η κάθε είδους κομπίνα. Στην ίδια είδηση διαβάζουμε ότι ιδρύονται πέντε νέα ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα, εκεί που είχαν καταργηθεί πολύ περισσότερα ως άνευ αντικειμένου, ενώ γίνεται λόγος και για διαχείριση Ευρωπαϊκών Πόρων μέσω τέτοιων κέντρων. Απομένει να δούμε αν η διαχείριση θα σημαίνει απλώς ενθυλάκωση των πόρων ή θα έχει χειροπιαστό και άξιο λόγου αποτέλεσμα. 

ΑΠΗΡΓΗΣΕ

Με τη λέξη αυτή, έτσι με κεφαλαία στοιχεία, κατέληγε μια ηλεκτρονική ανακοίνωση που έλαβα χθες αργά. Κοίταξα την υπογραφή: κάποιος άγνωστός μου (η ανακοίνωση ήταν προωθημένη) από άλλον, διευθυντής σε Λύκειο. Ξανακοίταξα τη λέξη, και φαντάσθηκα τον διάλογο που θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει οι δυο μας σε προσωπικό επίπεδο.
     «ΑΠΗΡΓΗΣΕ», θα έλεγε.
     «Ποιος;» θα ρωτούσα.
     «Εσύ βέβαια!», θα απαντούσε.
     «Μα εγώ δεν απήργησα ποτέ», θα έλεγα απορημένος.
     «Εννοώ να απεργήσεις αύριο!», θα έλεγε εκείνος επιτακτικά.
     «Και γιατί χρησιμοποιείς τρίτο πρόσωπο οριστικής αορίστου σε θέση δευτέρου προσώπου προστακτικής του ιδίου χρόνου;» θα απαιτούσα να μάθω.
     «Ε;» κάνει εκείνος, με το σαγόνι κρεμασμένο τρία εκατοστά.
     «Κατάλαβα», χαμογελώ συγκαταβατικά. «Την ώρα της γραμματικής εσύ ζωγράφιζες πανώ για την προσεχή κατάληψη. Δεν απορώ που έγινες διευθυντής Λυκείου, άλλωστε στον βάλτο που ζούμε τα τούβλα επιπλέουν εξίσου καλά με τους φελλούς». Και για να μην υστερήσω σε γνώσεις, υποδεικνύω στον παρευρισκόμενο επόπτη Μέσης Εκπαίδευσης, κλείνοντάς του το μάτι: «Διέγραψέ τον, έστω και σε αόριστο χρόνο».
     Κι ύστερα ξύπνησα.

Νοσταλγία

Με αφορμή την πρόσφατη παλινδρομική κίνηση του Υπ. Παιδείας (κατάργηση και στη συνέχεια επαναφορά της λογοτεχνίας στα εξεταζόμενα μαθήματα για την Ανώτατη Εκπαίδευση) ο Τ. Θεοδωρόπουλος έγραψε ένα ενδιαφέρον κέιμενο στη χθεσινή ‘Καθημερινή’ (‘Η λογοτεχνία και τα μπρόκολα’), που προκάλεσε αρκετά σχόλια. Ένα από αυτά, με την υπογραφή Angela Philips, το βρήκα ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο:

     ‘Θεωρώ εξαιρετικό το πρότυπο του σχολείου της πρώτης μεταπολεμικής τριακονταετίας. Εκπαίδευε η μεν στοιχειώδης εκπαίδευση έναν μελλοντικό πολίτη με αξιόλογη παιδεία πάνω στην οποία θα μπορούσε να οικοδομήσει προοπτικά, η δε μέση εκπαίδευση με την θεωρητική ή θετική της ροπή κατηύθυνε επαγγελματικά τους μαθητές. Το κυριότερο όμως, από την εκπαιδευτική διαδικασία, παρά τα όσα της καταμαρτυρούν έβγαιναν πολίτες με σεβασμό προς τους θεσμούς και τους συνανθρώπους, έτοιμοι και πρόθυμοι να επιτελέσουν το μεγαλύτερο τους όραμα: την προσφορά στην πατρίδα τους από οποία θέση κατελάμβαναν στην κοινωνική διαβάθμιση. Είτε ως επιστήμονες είτε ως ευτυχισμένοι χειρώνακτες ή εξειδικευμένοι τεχνίτες. Δεν είναι μόνο η τροπή της παγκόσμιας οικονομίας και η παγκοσμιοποίηση που εξέθρεψαν και κυοφόρησαν τις αλλαγές που όλοι μας μπορούμε να διαπιστώσουμε και στο ύφος και στο ήθος σήμερα. Είναι και οι αλλαγές στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης και στο αιτούμενο ήθος του δασκάλου και κυρίως το οτι το ζητούμενο έπαυσε πλέον να είναι ο ηθικός πολίτης, αλλά ο πολυμαθής χωρίς αξιακή βάση, η οποία να του επιτρέπει να είναι η όποια επιτυχία του, και επιτυχία του κοινωνικού συνόλου. Γιατί η σημερινή εκπαίδευση εκτρέφει ατομιστές;’
 
     Σε μία παράγραφο η σχολιάστρια σκιαγραφεί το δημόσιο σχολείο που νοσταλγούμε όσοι το ζήσαμε, με τις όποιες αδυναμίες μπορεί να είχε, και τις οποίες μόνο εκ των υστέρων αναγνωρίζουμε (γιατί άραγε αποζητούμε ξανά τα παλιά μας αναγνωστικά;). Τότε ούτε τα ‘άριστα’ ούτε η προαγωγή ήταν δεδομένα εκ των προτέρων, και λειτουργούσε αποτελεσματικά το ‘κόσκινο’ της ετήσιας αξιολόγησης, που προοδευτικά άφηνε να προχωρούν όσοι είχαν τις πραγματικές γνωστικές (όχι τις οικονομικές) δυνατότητες για παραπάνω μάθηση και σπουδές. Τελικά το απολυτήριο του γυμνασίου έφτανε να έχει αξία από μόνο του. Και ο σεβασμός με τον οποίο βλέπουμε ακόμη και σήμερα τους τότε καθηγητές μας κάτι λέει για το ήθος που δίδασκαν στον καιρό τους.

Συλλογισμοί

Βρίσκουμε κάθε τόσο αφορμές να συλλογιζόμαστε, αν βέβαια θέλουμε. Αναζητώντας κάτι άλλο στο Διαδίκτυο βρέθηκα μπροστά σε μια εντυπωσιακή συλλογή φωτογραφιών στην ιστοσελίδα της εφημερίδας ‘Τα Νέα’, με θέμα το Σύμπαν και τα συγκριτικά μεγέθη των πλανητών, των ηλιακών συστημάτων, των γαλαξιών, του ορατού κόσμου (μέχρι εκεί που τον ξέρουμε ή τον εικάζουμε). Δεν θέλει πολύ για να χαθεί ο νους. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικές είναι και οι δυο φράσεις που εισάγουν τη συλλογή: ‘Κάθε φορά που θυμώνετε με κάτι ή εξοργίζεστε με τη συμπεριφορά κάποιου, ξανασκεφτείτε το: η ζωή είναι πολύ μικρή για να την ξοδεύουμε κάνοντας κακές σκέψεις (και πράξεις). Το ίδιο συμβαίνει και με το σπίτι μας, τη Γη, η οποία μοιάζει με κουκκίδα στον χάρτη μπροστά στο Σύμπαν.’
     Κι αφού συλλογισθούμε τις τάξεις μεγέθους που χωρίζουν τη Γη από το Σύμπαν, ας σκεφθούμε πόσο μικροί είμαστε εμείς οι άνθρωποι σε σχέση με τη Γη. Ας μη μείνουμε όμως εδώ. Ας σκεφθούμε ακόμη ότι καθένας από μας είναι τόσο μεγάλος στα μάτια του Θεού, ώστε Εκείνος του φτιάχνει κι ένα Σύμπαν γύρω του για να έχει να εξερευνά. Και επιπλέον, γίνεται και άνθρωπος για χάρη του. Τόσο μεγάλοι είμαστε εμείς οι μικροί, αν βέβαια θέλουμε να το νιώσουμε και να το αποδεχθούμε.

Πολιτική γλώσσα

Κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο ένα βίντεο-μοντάζ που παραθέτει συγκριτικά αποσπάσματα λόγων του ΓΑΠ και του Τσίπρα, θέλοντας να δείξει ότι λένε τα ίδια πράγματα: για πάταξη φοροδιαφυγής, ότι λεφτά υπάρχουν, ότι έχουν ολοκληρωμένη πρόταση διακυβέρνησης... Εδώ σταμάτησα να βλέπω: το έργο το έχουμε δει πολλές φορές, με διάφορα ζεύγη προσώπων και υπό ποικίλες περιστάσεις. Κακά τα ψέματα. Η προεκλογική πολιτική γλώσσα είναι μία. Υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες απόκλισης από την πεπατημένη, και όποιος τις κάνει παίζει το πολιτικό του μέλλον. Έχει την εξήγησή του το φαινόμενο. Το εκλογικό σώμα δεν αρέσκεται να ακούει δυσάρεστα και ενοχλητικά, ενδεχομένως και επώδυνα πράγματα. Βολεύεται καλύτερα με ψευδαισθήσεις, ιδίως όταν αυτές έχουν πολωτικό χαρακτήρα («εμείς» και «οι άλλοι»). Η ‘γλωσσική μεταρρύθμιση’ γίνεται όταν κερδίσεις την καρέκλα: την επόμενη μέρα πρέπει ν’ αρχίσεις να εφευρίσκεις εύσχημες δικαιολογίες γιατί δεν μπορείς να κάνεις όσα υποσχέθηκες ως υποψήφιος (εν γνώσει σου ότι 'δεν θα σου βγουν'). Βέβαια η παροιμία λέει ότι ‘το ψέμα έχει κοντά ποδάρια’, αλλά εν πολλοίς βοηθάει και η αμνησία που επέρχεται με την πάροδο του χρόνου και καλλιεργείται με τα Μέσα. Με τα κατάλληλα λεκτικά σχήματα μπορείς να ξεπεράσεις το πρόβλημα, παρουσιάζοντάς το μάλιστα και ως επιτυχία. Μεγάλη υπόθεση η γλώσσα!

Άμεση δημοκρατία

Υπάρχει τίποτε πιο δημοκρατικό από την καθολική ψηφοφορία για οποιοδήποτε μείζον θέμα; Αυτό δεν ζητούν κάθε φορά οι κάθε είδους δημοκράτες (με ή χωρίς εισαγωγικά); Από την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας μέχρι την ανάδειξη προέδρου σε οποιοδήποτε τοπικό όργανο, η άμεση έκφραση της βούλησης όλων των ενδιαφερομένων δεν είναι πάντα το ζητούμενο; Και βέβαια. Όχι όμως όταν θίγει την ‘αποκλειστικότητα’ της δήθεν δημοκρατίας που θέλει να επιβάλλει η κομματική κατ’ επάγγελμα φοιτητική μειοψηφία στα πανεπιστήμια. Γνωστή ανέκαθεν η τακτική από τις αναρίθμητες συνελεύσεις με την ατέρμονη συζήτηση περί ανέμων, υδάτων και άλλων γεωφυσικών φαινομένων μέχρι πρωίας, ώσπου να φύγουν δηλαδή όσοι θα μπορούσαν με την ψήφο τους να χαλάσουν τη μαγιονέζα και να καταψηφίσουν την αποχή, την κατάληψη και την όποια άλλη αντιεκπαιδευτική διαδικασία. Την επομένη το πρωί ανακοινώνεται το αποτέλεσμα της ψήφου των 30-50 ατόμων (αν είναι και τόσα) που ‘δεσμεύει’ δημοκρατικά τις εκατοντάδες των φοιτητών που δίνουν προτεραιότητα στο διάβασμα και τις σπουδές τους και δεν μπορούν να ξενυχτούν για χάρη των μπαχαλάκηδων.
     Και τώρα ο πρύτανης θέλει, λέει, να ψηφίζουν όλοι ηλεκτρονικά για το αν θα γίνεται κατάληψη, αποχή ή μάθημα. Μα που βρισκόμαστε; Στον τρίτο κόσμο; Είπαμε, δημοκρατία θέλουμε, αλλά όχι και τόσο άμεση, βρε αδερφέ!  

Σαμποτάζ των ελληνικών προϊόντων από μεγαλέμπορους

Το βρήκα ΕΔΩ, και το αναδημοσιεύω αγανακτισμένος. Από εκεί και πέρα, ο καθένας ας αναλογισθεί τις ευθύνες του, ιδίως αν επιμένει... ανθελληνικά:

Κυκλοφορεί στο διαδίκτυο ανακοίνωση του ΙΝΚΑ, σχετικά με την διάθεση ξένων οπωροκηπευτικών στην ελληνική αγορά, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαθέσιμα ίδια ελληνικά προϊόντα τα οποία αφήνονται να σαπίζουν…

Η ανάρτηση, αναφέρει:

Στιχομυθία μεγαλέμπορου οπωροκηπευτικών Αθηνών με συνάδελφο και συνεργάτη του πόλης της επαρχίας στο δεύτερο μισό του Οκτωβρίου.

Έμπορος επαρχίας: Τι θα γίνει; υπάρχει λεμόνι στην περιοχή, να κόψω;

Έμπορος Αθηνών: Να μην κόψεις κιλό, φέραμε λεμόνι από την Τουρκία.

Έμπορος επαρχίας: Μα εδώ υπάρχει πολύ λεμόνι και είχα υποσχεθεί ότι θα κόψουμε την άλλη εβδομάδα

Έμπορος Αθηνών: Να μην κόψεις ούτε ένα κιλό. Λεμόνι θα κόψεις όταν τελειώσει το τούρκικο!

Έμπορος επαρχίας: Μα, θα μεγαλώσει και θα είναι άχρηστο.

Έμπορος Αθηνών: Και εμένα τι με νοιάζει;

Ωτακουστής: μέλος του ΙΝ.ΚΑ. που μας μετέφερε αγανακτισμένος την συνομιλία.

Η προστατευόμενη από τις κυβερνήσεις και τα κόμματα που κυβέρνησαν επαγγελματική τάξη των μεγαλεμπόρων, αυτή που κατήγγειλε μέχρι και ο Γκαργκάνας, δεν έχει ιερό και όσιο.

Ελληνικό προϊόν θα κοπεί όταν τελειώσει το τούρκικο! Εάν το ελληνικό αχρηστευτεί δεν νοιάζει τον μεγαλέμπορο που προμηθεύει την αγορά και η αγορά χωρίς να γνωρίζει θα αναγκαστεί να καταναλώσει το τούρκικο λεμόνι και θα αφήσει το ελληνικό να πεταχτεί, να σαπίσει στο χωράφι.

Την ίδια ώρα που το ελληνικό προϊόν αχρηστεύεται (και δεν είναι μόνο το λεμόνι αλλά πολλές δεκάδες είδη προϊόντων), η Τουρκία προκαλεί με πολεμικά μέσα την Ελλάδα συνεχώς και σε διάφορα σημεία της Μεσογείου.

Αυτό είναι το ποιόν του μεγαλέμπορου και αυτό είναι το ποιόν των κυβερνήσεων με τις οποίες υπάρχει αγαστή και αμφίπλευρη συνεργασία. Γιατί οι κυβερνήσεις γνωρίζουν από που προέρχονται τα προϊόντα που εισάγονται.

Εμείς γνωστοποιούμε τον ανωτέρω διάλογο και για την προστασία των Ελλήνων πολιτών και καταναλωτών. Γνωστοποιούμε ότι:

- Τα τούρκικα αγροτικά προϊόντα δεν υπόκεινται στο ίδιο καθεστώς απαγορεύσεων χρήσης φυτοφαρμάκων και άλλων ουσιών με αυτό της Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι δεκάδες απαγορευμένα φυτοφάρμακα κυκλοφορούν και χρησιμοποιούνται ελεύθερα στην Τουρκία. Ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκικής Ένωσης Καταναλωτών Nazim Kaya κατήγγειλε τον Απρίλιο του 2014 ότι είναι άδικο για τους Τούρκους καταναλωτές να καταναλώνουν προϊόντα με δηλητηριώδη χημικά.

- Τόνοι τουρκικών αγροτικών προϊόντων επιστράφηκαν λόγω ανίχνευσης επικίνδυνων χημικών από την Γερμανία, την Ρωσία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Φυσικά οργανωμένη καταγραφή των επιστροφών δεν υπάρχει από την αρμόδια επιτροπή της Ε.Ε., η οποία για μία ακόμα φορά χαϊδεύει την Τουρκία.

- Μετά τις πληροφορίες αυτές με επιστολή μας προς τον Ε.Φ.Ε.Τ. ζητήσαμε εντατικούς και ελέγχους στα προϊόντα που εισάγονται από την Τουρκία (εξυπακούεται ότι θα πρέπει να γίνονται και στα προϊόντα άλλων χωρών).

- Ζητήσαμε από τα αρμόδια υπουργεία πλήρη κατάλογο εισαγωγέων, προϊόντων και ποσοτήτων, καθώς και το που διοχετεύθηκαν στην λιανική αγορά.

- Ζητάμε από τον υφυπουργό ανάπτυξης την έκδοση υπουργικής απόφασης για την υποχρεωτική αναγραφή - ενημέρωση του καταναλωτή σχετικά με την χώρα προέλευσης κάθε τροφίμου ή προϊόντος που έρχεται σε επαφή με το ανθρώπινο σώμα.

- Πλέον όσων θα πράξουμε στην συνέχεια με αποκλειστικό σκοπό την προστασία των Ελλήνων καταναλωτών, ζητάμε από τους καταναλωτές να ρωτούν την προέλευση των προϊόντων που σκοπεύουν να αγοράσουν και την αποφυγή αγοράς και κατανάλωσης προϊόντων από άλλες χώρες, εάν τα αντίστοιχα παράγονται στην χώρα μας.

Όσο για τους εισαγωγείς μεγαλέμπορους ζητούμε από την κυβέρνηση ουσιαστικούς και εις βάθος ελέγχους και από το σύνολο του πολιτικού κόσμου την εκπόνηση ενός ριζοσπαστικού εναλλακτικού σχεδίου ανάπτυξης και ενίσχυσης της ελληνικής πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής χωρίς την μεσολάβηση μεσαζόντων.

Αναστολή

Εδώ και πολλά χρόνια ακούγαμε ιστορίες για ‘παράγοντες’, ‘στημένους αγώνες’ και ‘παράγκες’ και άλλα πολλά περίεργα φαινόμενα γύρω από τη ‘στρογγυλή θεά’, και εν πολλοίς τα αποδίδαμε σε φαντασίες, μυθιστορήματα, συνωμοσίες. «Είναι δυνατόν;» έλεγαν κάποιοι με απορία, ίσως και δυσπιστία. Όσοι ήξεραν κάτι παραπάνω κουνούσαν τα κεφάλια και σκέφτονταν: «Δεν βαριέσαι, πάντα έτσι ήταν, τίποτε δεν αλλάζει. Εξάλλου, είναι πολλά τα λεφτά...». Κάποια στιγμή ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Η περασμένη εβδομάδα είδε κι αυτό το θάμα: μετά την δολοφονική στην πρόθεση (ευτυχώς όχι και στο τελικό αποτέλεσμα) επίθεση κατά διαιτητή του ποδοσφαίρου, η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (η γνωστή μας ΕΠΟ) αποφάσισε να αναστείλει όλους τους αγώνες όλων των πρωταθλημάτων στο άθλημα αυτό μέχρι να εκδικασθούν οι υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης. Έφθασε σχεδόν να χάσει τη ζωή του ένας άνθρωπος για να κινηθεί η επίσημη ηγεσία του ποδοσφαίρου. Ας είναι: κάλλιο αργά παρά ποτέ! Δεν απομένει παρά να δούμε να ξεκαθαρίζουν οριστικά όλα αυτά τα αποστήματα για να πεισθούμε ότι πλέον ‘κάτι άλλαξε’.  
     Και μια αιρετική προέκταση: θα ήταν δυνατό να ανασταλεί και το 'κομματικό πρωτάθλημα' μέχρι να μάθουμε πολιτική συμπεριφορά; Ξέρω βέβαια ότι μια τέτοια αναστολή δεν συνάδει με τη δημοκρατία. Εκτός κι αν γίνει με κοινή συναίνεση των πολιτικών παικτών. Πού ξέρεις;

Αγαπητό μου ημερολόγιο

Κάπως έτσι δεν θα άρχιζε μια καταχώριση σε παλαιού τύπου λεύκωμα, όπου κατέγραφε κανείς τις εμπειρίες του και τις εκμυστηρεύσεις κυρίως προς τον εαυτό του; Κάπως έτσι δεν γεννήθηκαν και τα ιστολόγια, η σύγχρονη μετεξέλιξη εκείνων των ημερολογίων με τις διακοσμήσεις και τις κλειδαριές και τις κολλημένες χαλκομανίες (τι θυμήθηκα τώρα;) και τα ξεραμένα λουλούδια ανάμεσα στα φύλλα τους; Μόνο που τώρα τα πάντα είναι ψηφιακά, εικονικά, στα όρια ύπαρξης και ανυπαρξίας, ένα κλικ μακριά από την εξαφάνιση. Και ανοιχτά στη θέα, περιμένοντας σχόλια και κρίσεις, δίνοντας αφορμές για περαιτέρω σκέψεις και λογισμούς. Κλείνει η παρένθεση.
     Όλα αυτά ήταν η εισαγωγή για μια αναφορά στο ετήσιο εκπαιδευτικό τριήμερο που κάθε χρόνο τέτοια εποχή οργανώνει ο ‘συνήθης ύποπτος’ στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος όπου διδάσκει. Ανακουφιστική φροντίδα λέγεται το μάθημα, μια συνάντηση γνωριμίας με τις έννοιες της ανακούφισης και της παρηγορίας, τόσο χρήσιμες και τόσο ξεχασμένες από τη σύγχρονη ‘επιστημονική’ ιατρική πράξη, που ψάχνει για μοριακές θεραπείες και κάπου χάνει το ‘μέγα τραύμα τον άνθρωπον’, όπως τον περιγράφει η υμνολογία της Κυριακής του Θωμά. Τόπος: η γενέτειρα Λάρισα, γεγονός που δίνει και ευκαιρία για συναντήσεις με συγγενείς. Ανθρώπινο υλικό: μια μεγάλη ομάδα μεταπτυχιακών γιατρών, νοσηλευτών και άλλων επαγγελματιών από τον χώρο της υγείας, που ειδικά φέτος αποδείχθηκε ιδιαίτερα ζωντανή στη συμμετοχή της, κάτι που έκανε την όλη εμπειρία του μαθήματος ακόμη πιο ενδιαφέρουσα και διδακτική και για τους διδάσκοντες που έλαβαν μέρος. Ήταν πολύ σημαντικό που όλοι μοιράσθηκαν κάτι από τα δύσκολα προσωπικά επαγγελματικά τους βιώματα, και διαπίστωσαν ότι το περιεχόμενο του μαθήματος είχε άμεση συσχέτιση μ’ αυτά που περνούν όλοι καθημερινά. Βοήθησε ο καιρός, η διοργάνωση ήταν άψογη, και οι συν-ομιλητές έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους. Φυλλομετρώντας τα γραπτά από το τεστ προόδου που ‘έκλεισε’ το τριήμερο έχω κάθε λόγο να είμαι ικανοποιημένος και από την απόδοση των φοιτητών. Ένα μεγάλο ‘ευχαριστώ’ σε όλους, διδάσκοντες και διδασκομένους και διοικητικό προσωπικό, και στον Θεό που ‘τα ασθενή εθεράπευσε και τα ελλείποντα ανεπλήρωσε’. Και του χρόνου με υγεία!    

Το φρούριο

Ο ναός του Πολιούχου

 και το λείψανο του Αγ. Αχιλλίου

 Το αρχαίο θέατρο της πόλης

 και η σύγχρονη αγορά της

Εδώ και αλλού

Είναι μια από κείνες τις μέρες που δεν πάσχεις από απουσία θεμάτων για γράψιμο αλλά από δυσκολία επιλογής. Πρόχειρα απαριθμώ από πρωτοσέλιδα χθεσινών εφημερίδων. ‘Οι 19 όροι της τρόικας’ (εκεί που θριαμβολογούσαμε ότι ψεκάσαμε, σκουπίσαμε..., τώρα μας τείνουν τον κουβά και το σφουγγαρόπανο). ‘Απευθείας συνομιλίες Σαμαρά με Νταβούτογλου’ (όταν ο γείτονας παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, δεν τον καλείς στο σπίτι σου, τον κρατάς σε απόσταση και κάνεις αυτό που γράφει ο Θουκυδίδης στα Πλαταϊκά, ότι οι μεν δεν έρχονταν σε επικοινωνία με τους δε παρά μόνο με μεσολάβηση κηρύκων). ‘Μισά αναδρομικά στους δικαστικούς, όπως για τους ενστόλους’ (Μπρος πίσω, η γνωστή παλινδρομική κίνηση του εμβόλου της ατμομηχανής που σέρνει το ελληνικό κράτος). ‘Έντονες αντιδράσεις για αλλαγές στο νέο Λύκειο από φιλολόγους και χημικούς’ (θυμίζουν τον Δημήτριο τον αργυροκόπο στην Έφεσο, που ξεσπάθωσε κατά του Αποστόλου Παύλου διότι έβλεπε να πέφτει η δουλειά του). Και άλλα ‘ων ουκ έστιν αριθμός’.
     Κάνω όμως ένα νοερό άλμα στις Ινδίες, όπου μια εκστρατεία μαζικής στείρωσης γυναικών για την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού οδήγησε σε μια τραγωδία. Οκτώ γυναίκες πέθαναν και καμιά εξηνταριά νοσηλεύονται με επιπλοκές μετά από λαπαροσκοπικές επεμβάσεις περίδεσης των σαλπίγγων σε ένα συγκεκριμένο κρατικό νοσοκομείο, όπου ένας χειρουργός έκανε συνεχόμενα ογδόντα τέτοια χειρουργεία μέσα σε πέντε ώρες (ούτε τέσσερα λεπτά για κάθε γυναίκα). Και βέβαια δεν πρόκειται για το μόνο παρόμοιο επεισόδιο σε μια χώρα με 1,3 δισεκατομμύρια κόσμο. Πάνω από τέσσερα εκατομμύρια στειρώσεις έγιναν το 2013-2014, ενώ μεταξύ 2009 και 2012 η κυβέρνηση πλήρωσε αποζημιώσεις για 568 θανάτους από τέτοιες επεμβάσεις, σύμφωνα με επίσημες παραδοχές προ διετίας. Όπως μας πληροφορεί το ρεπορτάζ της Guardian, γυναίκες που υποβάλλονται σε στείρωση παίρνουν ‘δώρο’ από την κυβέρνηση 1400 ρουπίες (14 λίρες Αγγλίας), ενώ κατά περιοχές υπάρχουν και άλλα δώρα από τις τοπικές κυβερνήσεις όπως αυτοκίνητα και ηλεκτρικές συσκευές. Διαβάζω ακόμη ότι η Ινδία ήταν η πρώτη χώρα που άρχισε να εφαρμόζει πολιτικές ελέγχου του πληθυσμού από τη δεκαετία του 1950 ακόμη. Μια από τις συνέπειες είναι και η ανισορροπία μεταξύ των φύλων λόγω της εκλεκτικής έκτρωσης των θηλυκών εμβρύων, με αποτέλεσμα σε μερικές κοινότητες η αναλογία να είναι οκτώ γυναίκες για κάθε 10 άνδρες. Τι μπορεί να πει κανείς μπροστά σε μια τέτοια εικόνα; Όταν υποβιβάσεις τον άνθρωπο σε απλή οικονομική μονάδα, τα πάντα είναι δυνατά. 

Αδιέξοδο

Διάβασα την ρεαλιστικά απαισιόδοξη (όπως εδώ και τριάντα χρόνια) επιφυλλίδα του Χρ. Γιανναρά με τίτλο ‘Η εκδικητική ψήφος είναι αυτοχειρία’ [Καθημερινή 9/11/2014]. Αφού σύρει τα ‘εξ αμάξης’ στα κόμματα εξουσίας για όσα έπραξαν και στην αντιπολίτευση για όσα δεν θα μπορέσει να πράξει, καταλήγει ως εξής: «H εκδικητική ψήφος αποδείχθηκε εκλογική αυτοχειρία με ασυμμάζευτες επιπτώσεις. Θα είναι τρέλα να επαναληφθεί. Eγκληματική επίσης αφέλεια θα είναι να κατευθυνθεί η ψήφος των απογοητευμένων σε ευκαιριακά κομματικά σχήματα, τυπικά γεννήματα της τηλεοπτικής εμπορίας των εντυπώσεων. Aς ενηλικιωθούμε οι ελλαδίτες ψηφοφόροι. Δεν υπάρχει συνταγή ποια ψήφος είναι η συμφερότερη. Eπίπονη σκέψη, αποδεσμευμένη από συναισθηματική κρίση, φόβος ευθύνης για το ρίσκο, είναι η στάση των ωρίμων».
     Δεν θα είχα βέβαια την απαίτηση ή την προσδοκία να γίνει ο γράφων πιο σαφής στην πρότασή του: άλλωστε, πρακτικά, έχει αποκλείσει τους πάντες από τις επιλογές του. Φοβούμαι όμως ότι όση σκέψη, φόβο και ευθύνη και να βάλει κανείς στο πρόβλημα, δεν πρόκειται να ‘ωριμάσει’ περισσότερο. Τα δεδομένα είναι άκρως δυσάρεστα, για όποιον θέλει να τα βλέπει αντικειμενικά, και οι προοπτικές ζοφερές και υπεράνω ανθρωπίνων λύσεων. Αν θελήσουμε να πάμε σε αρχαιότερες συμβουλές, μπορούμε να θυμηθούμε τον Ψαλμωδό που μας λέει ότι ‘Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες· ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων’. Χωρίς να αποποιούμαστε τις δικές μας ευθύνες και να πάψουμε να κάνουμε τα πρέποντα ως άνθρωποι, μήπως πρέπει να σκεφθούμε και λίγο πιο ψηλά; Ας θυμηθούμε κι αυτό που μας έλεγε παλαιότερα σεβάσμιος πρεσβύτης πνευματικός: ‘Η ωραιότερη στιγμή της πίστης είναι όταν εκλείπουν όλες οι ανθρώπινες παρηγοριές’.

Πρόγευμα

Σκοτεινιά έξω. Αυτά παθαίνει κανείς όταν σηκώνεται από τα αξημέρωτα χαράματα, αλλά πόσο μπορείς να στριφογυρίζεις άυπνος; Ανοίγω τη μπαλκονόπορτα για να ελέγξω τις καιρικές συνθήκες. Τι έλεγε χθες το δελτίο; Άνοδος της θερμοκρασίας, αλλά κατά τόπους βροχές. Εμείς προφανώς είμαστε στο ‘κατά τόπους’: συννεφιά και υγρασία στο οδόστρωμα, χωρίς όμως να βρέχει. Προσπαθώ να θυμηθώ τις εκκρεμότητες της ημέρας, με τις οποίες έπεσα για ύπνο το βράδυ (αν θεωρείται βράδυ η πρώτη μεταμεσονύκτια ώρα). Εκείνος ο υπότροπος όγκος του νεφρού με πνευμονικές μεταστάσεις σε νέο άνθρωπο που πρόκειται να με επισκεφθεί ξανά σήμερα για τη δύσκολη συζήτηση των αποτελεσμάτων με στέλνει σε αναζήτηση των συγχρόνων προτάσεων θεραπείας: «Πάρε τη μία και χτύπα την άλλη», θα έλεγε ο απαισιόδοξος εαυτός μου. Δεν μπορείς βέβαια να τον αφήσεις έτσι, τουλάχιστον μια δοκιμή χημειοθεραπείας την δικαιούται, με δεδομένη και την καλή γενική του κατάσταση. Η λιγούρα στο άδειο στομάχι με ταλανίζει για λίγα λεπτά, την αγνοώ και φεύγει, ‘άχρι καιρού’.
     Κοντεύει οχτώ πλέον, ο ουρανός έχει φωτίσει αισθητά. Συνεχίζω τη φυλλομέτρηση των ηλεκτρονικών σελίδων σε ελεύθερο στυλ. Το περιοδικό New Yorker έχει ένα ενδιαφέρον άρθρο για την ιστορία του κεφαλαίου. Μη φαντασθείτε εκείνο του Μαρξ, ούτε εκείνο που έχουμε (ή δεν έχουμε) κατατεθειμένο σε τράπεζα ή σε υπεράκτιες εταιρείες. Πρόκειται απλώς για το κομμάτι γραπτού λόγου που αποτελεί υποδιαίρεση ενός μεγαλύτερου έργου. Το άρθρο περιγράφει πώς αρχίσαμε να έχουμε κεφάλαια στα βιβλία μας (αλήθεια, σας προβλημάτισε ποτέ το θέμα;) και τι σηματοδοτούν αυτά. Με τα λόγια του συγγραφέα: 'Τα πρόσωπα [του βιβλίου] μπορεί να μη το ξέρουν, αλλά κάτι έχει τελειώσει και κάτι άλλο πρόκειται να αρχίσει'.  
     Λοιπόν, τα κεφάλαια έχουν κι αυτά την ποικιλία τους, και χαρακτηρίζουν σε κάποιο βαθμό και τον συγγραφέα. Σε έκταση μπορεί να είναι από πολύ μικρά  (μερικές σειρές) μέχρι ολόκληρα συγγράμματα (συγγραφικό φάουλ). Μερικοί απλώς τα αριθμούν, κάποιοι λίγοι δεν κάνουν ούτε αυτό, και μόνο η αλλαγή σελίδας σου δίνει το σήμα ότι το βιβλίο περνάει σε άλλη ενότητα. Άλλοι επινοούν τίτλους λιγότερο ή περισσότερο ευρηματικούς, που στις καλύτερες περιπτώσεις μιλούν, φωνάζουν, τραβούν το μάτι και εξάπτουν την περιέργεια του αναγνώστη να συνεχίσει, μπορεί να είναι σαφείς, διφορούμενοι ή και τελείως αινιγματικοί, θα μπορούσαν από μόνοι τους να βαφτίσουν ολόκληρο μυθιστόρημα. Ο Ίαν Φλέμινγκ είναι ένας από αυτούς (π.χ. ‘Το φυτίλι ανάβει’, ‘Η κοιλάδα των σκιών’). Σε παλαιότερες εποχές υπήρχε η τάση ήταν ο τίτλος να είναι περιγραφικός (π.χ. Βερν: ‘Όπου αποδεικνύεται ότι κάνοντας το γύρο του κόσμου ο Φιλέας Φογκ δεν κέρδισε τίποτε άλλο εκτός από την ευτυχία’ ή Ντίκενς: ‘Όπου η Λέσχη Πίκγουικ τελικά διαλύεται, και όλα τελειώνουν με την ικανοποίηση όλων’) ή, ακόμη πιο ακραία, να αποτελεί αναλυτική περίληψη του κειμένου (π.χ. Τζερόμ Κ. Τζερόμ: ‘Τρεις ανάπηροι.—Τα πάθη του Τζωρτζ και του Χάρρις.—Ένας άρρωστος με εκτόν εφτά θανάσιμες ασθένειες.—Χρήσιμες συνταγές.—Θεραπεία για παθήσεις του συκωτιού σε παιδιά.—Συμφωνούμε ότι έχουμε πάθει υπερκόπωση και χρειαζόμαστε ανάπαυση.—Μια εβδομάδα στα βαθιά;—Ο Τζωρτζ προτείνει τον Ποταμό.—Ο Μονμορανσύ υποβάλλει ένσταση.—Η αρχική πρόταση περνάει με πλειοψηφία τρία προς ένα’). Διαλέγετε και παίρνετε. Δεν διαβάζω ολόκληρο το άρθρο, το κρατώ στα υπ’ όψιν για περαιτέρω εντρύφηση. Πριν κλείσω τον υπολογιστή δεν αντέχω στον πειρασμό και παίζω μια πασιέντσα αράχνη, που ολοκληρώνεται με επιτυχία. Θρίαμβος!
     Ώρα για πρόγευμα, και η θύμηση του Φλέμινγκ συνειρμικά με πάει στο αγγλικό μπρέκφαστ με τις φημισμένες ιδιαιτερότητες και ιδιοτροπίες του. Προσωπικά δεν μου κακοφαίνεται: θεωρώ ότι το καλύτερο πρόγευμα γίνεται με τα διατροφικά λείψανα της προηγούμενης μέρας. Αυτά σήμερα συνοψίζονται σε μια ‘μπατσίνα’, πρόχειρη πίττα χωρίς φύλλο (η συγκεκριμένη είναι με τυρί και πράσο, δια χειρός μητρώας, όνειρο). Υπάρχει και ένα ζαμπόν αέρος που έχει πλέον ωριμάσει περιμένοντας, και πρέπει να αναλωθεί πριν από τις 15 του μηνός (νηστεία γαρ έπεται). Τα δυο θα ταιριάσουν πολύ καλά. Προχωρώ στον καφέ: στιγμιαίος, με μία κουταλιά ζάχαρη και γάλα (και τα δυο βρίσκονται προς το τέλος, και καταγράφονται στη ‘λίστα ωνίων’ που λέγαμε στο στρατό). Το γεύμα είναι έτοιμο, και καταναλώνεται με την όρεξη που του πρέπει. Συνοδεύεται από ένα ευθυμογράφημα του Παναγιώτη Παπαδούκα, από τη συλλογή ‘Διακοπές στο Πόρτο-Δείνα’ που βρήκα τις προάλλες στο παζάρι του βιβλίου. Κάποιοι παλιοί ευθυμογράφοι είναι σαν τους παλιούς κωμικούς: μας διασκεδάζουν χωρίς να γίνονται χυδαίοι, ευθυμολογούν χωρίς να βωμολοχούν, βγάζουν γέλιο αυθόρμητο και ευγενικό συγχρόνως. Πρέπει όμως να φεύγω. Ας πάρω και το γράψιμό μου μαζί: μπορεί σήμερα να τελειώσω αυτό που δεν κατάφερνα να αρχίσω τις προηγούμενες μέρες.
     Μέχρι τις 9.25 το πρώτο σχεδίασμα έχει ήδη ολοκληρωθεί. Άμα κάτι το θέλεις πολύ…   

     ΣΗΜ. Γράφτηκε σε εργάσιμη μέρα, αλλά αναρτήθηκε εκ των υστέρων.

Παραλία

Την ξαναείδαμε, πολλές φορές. Σε κάθε εποχή είναι το παράθυρο της πόλης, για θέα, για ανάσα, για "φως εσπερινόν", για πέλαγος ελπίδος για πολλούς, όπως εκείνους που στήνουν τα καλάμια τους και περιμένουν υπομονετικά να "τσιμπήσει" κάτι...

 

 

 

 

Καριέρες

Σ’ ένα πρόσφατο πέρασμα από παζάρι βιβλίου βρήκα μπροστά μου τον ‘Θάνατο του Ιβάν Ίλιτς’, μια νουβέλα του Λέοντος Τολστόι που λογάριαζα από καιρό να διαβάσω. Ο συγγραφέας λοιπόν περιγράφει τον πατέρα του Ιβάν Ίλιτς ως εξής:
     ‘Ήταν δημόσιος υπάλληλος και, υπηρετώντας σε διάφορα υπουργεία και υπηρεσίες της Αγίας Πετρούπολης, έκανε μια καριέρα από εκείνες που οδηγούν πολλούς σε θέσεις από τις οποίες δεν μπορούν να απολυθούν λόγω της μακροχρόνιας υπηρεσίας τους και του βαθμού τους, παρ’ όλο που είναι προφανώς ακατάλληλοι για οποιαδήποτε υπεύθυνη δουλειά, και για τους οποίους επομένως δημιουργούνται ειδικές θέσεις που, αν και πλασματικές, αποδίδουν μισθούς από έξι έως οχτώ χιλιάδες ρούβλια, που δεν είναι καθόλου πλασματικά, και με τα οποία ζουν μέχρι τα βαθιά τους γεράματα. Αυτός ήταν ο σύμβουλος Ίλια Εφίμοβιτς Γκολοβίν, περιττό μέλος διαφόρων περιττών υπηρεσιών’. 
     Και παρακάτω, παρουσιάζοντας την οικογένειά του:
     ‘Ο μεγαλύτερος γιος του έκανε ακριβώς την ίδια καριέρα με τον πατέρα του, αλλά σε διαφορετικό υπουργείο, και πλησίαζε ήδη στον χρόνο προϋπηρεσίας στον οποίο επιτυγχάνεται μια παρόμοια αργομισθία’.
     Κάτι μου θυμίζουν οι περιγραφές αυτές: προφανώς δεν ανακαλύψαμε πρώτοι τον τροχό... Μια παρηγοριά είναι κι αυτή.

Καταλήψεις

Εποχιακή μόδα κι αυτή. Μπήκε Νοέμβρης, πρέπει να δείξουμε το αντιστασιακό μας φρόνημα ως ‘μοντελάκι’ της χειμερινής κολεξιόν. Διαμαρτυρίες μαθητών και εκπαιδευτικών για καλύτερη παιδεία (το ‘δήθεν’ παραλείπεται ως αυτονόητο...), με κατάλυση και αυτής που έχει ακόμη απομείνει. Τα κόμματα φωνάζουν για ‘ποινικοποίηση των αγώνων’. Το υπουργείο κάνει προληπτικά λόγο για παράταση του σχολικού έτους, αναπλήρωση των χαμένων ωρών, περιορισμό των διακοπών του Πάσχα, και βλέπουμε. Οι εισαγγελείς κινούνται αυτεπαγγέλτως (ως θα όφειλαν να πράττουν τόσα χρόνια αν δεν τους έδεναν οι πολιτικοί τα χέρια). Η αστυνομία με υπερβάλλοντα ζήλο οδηγεί κάποιους μαθητές στο τμήμα. Κάτι τέτοια φαινόμενα μας κάνουν να ακούμε σχεδόν με νοσταλγία τις αφηγήσεις των γονιών μας για τα δικά τους σχολικά χρόνια, μεσούσης της Κατοχής, όταν έκαναν μάθημα σε τάξεις των εξήντα ατόμων, άλλαζαν σχολικό κτίριο κάθε εβδομάδα κι έτρεχαν από τη μια άκρη της πόλης στην άλλη, με άδεια στομάχια, για να μη χάσουν μαθήματα. Χωρίς εκ των προτέρων δεδομένη την προαγωγή, χωρίς καμιά σιγουριά για το αύριο, ούτε καν για το αν θα ξημέρωναν ζωντανοί. Και όμως, και παιδεία απέκτησαν μέσα στις συνθήκες αυτές, κι έζησαν να δουν τα δικά μας χάλια, απότοκα της ευμάρειας που εύκολα γεννάει την αχαριστία και την περιφρόνηση. Μας ενοχλούν οι συνέπειες, αλλά ας σκεφτόμαστε και τις ουσιαστικές αιτίες. Όπως στρώσαμε, σαράντα χρόνια τώρα, έτσι κοιμόμαστε.

‘Πάρε, κόσμε!’

«Πάρε Πρόεδρο, δώσε εκλογές» φέρεται, κατά την Ελευθεροτυπία, να είπε στον πρωθυπουργό ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έξω από το προεδρικό μέγαρο. Δεν έχει σημασία η ακριβής φρασεολογία, αλλά το πνεύμα με το οποίο ασκείται η πολιτική στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Με προσωπικούς εγωισμούς, αντεγκλήσεις συνήθως απαξιωτικού ή και υβριστικού χαρακτήρα, υψηλούς τόνους σε κάθε ευκαιρία, 'τράβα ο ένας, τράβα ο άλλος' μέχρι να αρπάξουμε το χρυσό πάπλωμα της εξουσίας. Και βέβαια με μισές αλήθειες εκατέρωθεν, διότι οι άλλες μισές δεν συμφέρουν, χαλούν το success story, το σενάριο επιτυχίας που πλέκουμε καθημερινά, είτε ως τετελεσμένο γεγονός είτε ως υπόσχεση για το εγγύς μέλλον.
     Λοιπόν, καλή είναι η θριαμβολογία, αλλά με ρεαλισμό. Καλός και ο αντίλογος, αλλά με επίγνωση του τί θα ακολουθήσει. Είναι άραγε τόσο ανεδαφικό να ονειρεύεται κανείς μια συνεννόηση που θα βάζει τα πράγματα στη θέση τους; Πιστεύω ότι οι Έλληνες στην πλεοψηφία τους αυτό θέλουν, και όχι πολιτικά πυροτεχνήματα, θετικά ή αρνητικά. Τήρηση κάποιων συμφωνημένων πραγμάτων, τακτοποίηση πολλών άλλων υποχρεώσεων και εκκρεμοτήτων με τρόπο όχι βάναυσο και αψυχολόγητο, αλλά ανθρώπινο από τη μία και δίκαιο από την άλλη. Κι ένα κοινό μήνυμα ενότητας, μέσα και έξω, που θα δείχνει καθαρό πρόσωπο και θα μας εξασφαλίζει στοιχειώδη αξιοπιστία. Ώστε να μας παίρνουν στα σοβαρά παντού.
     Μια τέτοια ευπρόσωπη συμπεριφορά μόνο όφελος μπορεί να προσπορίσει σε όσους την επιδείξουν. 

Πλούτος

Ως συνέχεια όσων γράφαμε χθες για τα τρόφιμα, ακούσαμε για πολλοστή φορά σήμερα την παραβολή του ανωνύμου πλουσίου και του πτωχού Λαζάρου. Μέσα σε λίγες γραμμές εκτίθεται μια ολόκληρη--τι; Φιλοσοφία; Κοσμοθεωρία; Ιστορία του ανθρωπίνου γένους; Μάλλον όλα αυτά μαζί. Η πείρα λέει ότι είτε σε επίπεδο μεμονωμένων προσώπων είτε σε επίπεδο κρατών, συμμαχιών, κόσμων (μόνο ο Τρίτος φέρεται συνήθως αριθμούμενος), η αντιδιαστολή πάντα γίνεται ανάμεσα σε ‘κατέχοντες’ και ‘μη προνομιούχους’, όπως λέμε συνήθως, τηρούντες και την απαραίτητη πολιτική ορθότητα. Ακόμη, για την οικονομία της παραβολής ο Χριστός δεν διακρίνει ανάμεσα σε νόμιμο και άδικο πλούτο: αυτό που υπογραμμίζει είναι ότι ο πλούσιος κόσμος ‘εὐφραίνεται καθ᾿ ἡμέραν λαμπρῶς’, αδιαφορώντας για τον κόσμο του Λαζάρου και για το γεγονός ότι ‘ἐπελθόντος τοῦ θανάτου ταῦτα πάντα ἐξηφάνισται’. Η συνέχεια διαδραματίζεται στην άλλη ζωή, όπου το μέγα χάσμα μεταξύ των δυο κόσμων γίνεται πλέον αγεφύρωτο, ενώ χρονικός ορίζοντας δεν υπάρχει.
     Ωστόσο, σε κάθε εποχή υπήρχαν οι φωτισμένοι που έβλεπαν λίγο πιο μακριά. Το Ψαλτήρι μας λέει δυο κουβέντες σχετικά: ‘ὕπνωσαν ὕπνον αὐτῶν καὶ οὐχ εὗρον οὐδὲν πάντες οἱ ἄνδρες τοῦ πλούτου ταῖς χερσὶν αὐτῶν’ [Ψ. 75]: από το βράδυ ως το πρωί, όσο κρατάει ένας ύπνος, μπορεί να γίνουν καπνός και σκόνη όλα όσα είχαν διαθέσιμα οι άνδρες του πλούτου. Τόσο ‘ανθεκτικά’ είναι τα αγαθά τους. Και αλλού: ‘ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἄφρων καὶ ἄνους ἀπολοῦνται καὶ καταλείψουσιν ἀλλοτρίοις τὸν πλοῦτον αὐτῶν’ [Ψ. 48] (θα ακούσουμε και για τον άφρονα προσεχώς στους ναούς).
     Έκανα τις σκέψεις αυτές έχοντας πρόσφατα διαβάσει στη Guardian ότι οι δισεκατομμυριούχοι του κόσμου διπλασιάσθηκαν από την έναρξη της οικονομικής κρίσης (από 793 έγιναν 1645). Οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου έχουν αθροιστικά τόση περιουσία όση διαθέτει η φτωχότερη μισή ανθρωπότητα, ενώ ο πιο πλούσιος άνθρωπος του κόσμου θα χρειαζόταν 220 χρόνια για να καταναλώσει τα χρήματά του ακόμη κι αν ξόδευε ένα εκατομμύριο δολάρια την ημέρα. Αλήθεια; Πόσα περισσότερα κυβικά μέτρα χώμα θα αγοράσει καθένας απ’ αυτούς με τον περίσσιο πλούτο; ‘Οἱ τάφοι αὐτῶν οἰκίαι αὐτῶν εἰς τὸν αἰῶνα’, διαπιστώνει ο ίδιος Ψαλμός [48], για να καταλήξει ότι σε κάθε περίπτωση, δυστυχώς, ‘ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς’. Σε κάθε εποχή, ανεξάρτητα από ονόματα, αριθμούς, μεγέθη, η πορεία του ανθρωπίνου γένους, προ και μετά Χριστόν, αντικατοπτρίζει και δικαιώνει τον παραβολικό λόγο.
     Υστερόγραφο (το έχω ξαναγράψει): Ένας Κροίσος είναι στα τελευταία του, και ζητάει από τη γυναίκα του να βάλει στο φέρετρό του όλη την περιουσία του. Εκείνη το υπόσχεται και στην κηδεία βάζει στην τσέπη του ένα φάκελλο. «Τι έκανες;» την ρωτούν οι συγγενείς της. «Τήρησα την υπόσχεσή μου», απαντά εκείνη. «Του έγραψα μια επιταγή για όλα του τα χρήματα. Αν μπορεί να την εξαργυρώσει εκεί που πηγαίνει, χάρισμά του!». Η αξία του ανεκδότου έγκειται στο ότι ισχύει ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για μετά τον θάνατο.
 

Καλλιστεία τροφίμων

Δανείζομαι και πάλι από κείμενο της Τ. Καραϊσκάκη με τίτλο ‘Η βλαπτική βιομηχανία παραγωγής του ωραίου’ (Καθημερινή 31/10/2014): ‘Το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, λένε οι έρευνες, πετιέται λόγω... εμφάνισης. Τα άσχημα φρούτα και λαχανικά, τα στραβά καρότα, οι διπλωμένες μελιτζάνες, τα κακοσχηματισμένα κολοκυθάκια ή μήλα εγκαταλείπονται στους αγρούς ή πετιούνται στα σκουπίδια κατά τη διαλογή, την εμπορία ή την κατανάλωση – στα νοικοκυριά ή τα εστιατόρια. Σύμφωνα με έρευνα βρετανικού ινστιτούτου, το 30% των λαχανικών στη Μ. Βρετανία δεν συλλέγεται καν, διότι δεν ανταποκρίνεται στα «πρότυπα ομορφιάς» που θέτουν οι αλυσίδες τροφίμων. Επιπλέον, σύμφωνα με τα αρχεία της FAO, το 30% - 50% των τροφίμων που έχουν πουληθεί απορρίπτεται από τους καταναλωτές άθικτο. Παγκοσμίως, 2,3 δισ. τόνοι τροφίμων καταλήγουν στα σκουπίδια είτε επειδή δεν πληρούν τα αισθητικά κριτήρια της αγοράς είτε επειδή περισσεύουν. Η ποσότητα αυτή θα μπορούσε να γεμίσει 40 εκατομμύρια τριαξονικές νταλίκες και να ταΐσει τρεις φορές τους πεινασμένους της Γης’.
     Το έχουμε ξαναγράψει. Αυτά συμβαίνουν όταν η ευμάρεια και η αφθονία μας οδηγούν σε... καλλιστεία τροφίμων, όπου δεν εξετάζουμε την ουσία αλλά το φαίνεσθαι, όταν δεν τρώμε για να ζούμε αλλά ζούμε για να τρώμε (πρώτα με τα μάτια μας). Και όταν κάποια στιγμή, νομοτελειακά, ο ‘επιούσιος άρτος’ φτάνει να γίνεται είδος εν ανεπαρκεία, τότε μόνο σκεφτόμαστε τη σπατάλη που διαπράτταμε επί τόσα χρόνια εν ονόματι της αισθητικής απόλαυσης.