Ατομική ευθύνη

 Ανάμεσα στις νέες λέξεις και εκφράσεις που ακούσαμε και μάθαμε τον τελευταίο χρόνο είναι και η παραπάνω. Προβλήθηκε επανειλημμένα από τους αρμόδιους για τη διαχείριση της πανδημίας, αλλά και ‘πυροβολήθηκε’ επανειλημμένα από την κάθε χροιάς αντιπολίτευση. Τι σημαίνει, και γιατί τόση ζέση υπέρ και τόσο μένος κατά;
     Θα έλεγα απλά ότι η ατομική ευθύνη είναι μια βασική εκδήλωση αυτού που συχνά ονομάζουμε ‘φιλότιμο’: η προσωπική αίσθηση καθήκοντος απέναντι στους άλλους, αλλά και συμμόρφωσης με νόμους και κανόνες που αποσκοπούν στο να προστατεύουν ένα δημόσιο αγαθό (υγεία, ασφάλεια, κοινωνική συνοχή κ.τ.λ.). Η αίσθηση αυτή είναι καθαρά προσωπική υπόθεση, ανεξάρτητη από το τι κάνει ο κάθε άλλος δίπλα μας ή και το σύνολο ακόμη. Έτσι π.χ. δεν έχει σημασία πόσοι άλλοι γύρω μας φορούν μάσκες, πλένουν τα χέρια τους, ελέγχονται τακτικά ή πηγαίνουν να εμβολιασθούν. Αν εγώ πιστεύω ότι αυτό είναι το ορθό, πράττω ανάλογα.
     Το μένος εναντίον της ατομικής ευθύνης στηρίζεται στην περίεργη και στενόμυαλη αντίληψη ότι όλα τα μεγάλα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπισθούν με ευθύνη και ενέργειες ενός υπερπροσωπικού (και απροσώπου) κράτους, χωρίς να συμμετέχει ή να θίγεται με κανένα τρόπο το «έτσι μ’ αρέσει» του καθενός από τους πολίτες. Για παράδειγμα, όλοι οι τιμητές μιλούν για αυξημένη χρηματοδότηση και περισσότερες προσλήψεις στο ΕΣΥ (που αναμφίβολα χρειάζονται). Αν όμως το προσωπικό και οι πολίτες αποποιηθούν την ατομική ευθύνη της προστασίας τους, το μόνο τελικό αποτέλεσμα, όσα λεφτά και άνθρωποι κι αν επιστρατευθούν, θα είναι αυξημένος  αριθμός κρουσμάτων, εισαγωγών και θανάτων.
     Το άθροισμα των ατομικών ευθυνών των πολιτών αποτελεί το πιο αποτελεσματικό τείχος προστασίας, μέχρι να δράσουν τα υπόλοιπα ιατρικά και φαρμακευτικά μέτρα. Αυτός είναι και ο λόγος που τονίζεται η ατομική ευθύνη ως τρόπος συμβολής του καθενός στην αντιμετώπιση της κρίσης. Χωρίς αυτήν οποιοδήποτε μέτρο θα ήταν εντελώς ανεπαρκές και αναποτελεσματικό. Αν αφαιρούσαμε την ατομική ευθύνη, η εναλλακτική λύση θα ήταν μια δικτατορική επιβολή μέτρων τύπου στρατιωτικού νόμου, όπως έγινε στο Wuhan πέρυσι. Πολύ αποτελεσματικό μέσο, αλλά αυτό θέλουμε ως ελεύθερη κοινωνία;