Ιστορία

Τελείωσα αυτές τις μέρες τα ‘Ταξίδια με τον Ηρόδοτο’ του Ryszard Kapuscinski. Στο βιβλίο αυτό ο Πολωνός δημοσιογράφος συμπλέκει με δεξιοτεχνία δικά του επαγγελματικά ταξίδια σε διάφορες χώρες της Ασίας και της Αφρικής με αναδρομές στο παρελθόν μέσα από την ιστορία του Ηροδότου που έχει πάντα μαζί του, γιατί τον θαυμάζει ως πρώτο διδάξαντα το ταξιδιωτικό ρεπορτάζ. Βέβαια τα παραθέματά του από τον Ηρόδοτο συχνά είναι διαλεγμένα με δημοσιογραφικό κριτήριο (δεν είναι πάντα τα πιο διδακτικά, αλλά σίγουρα θα αποτελούσαν ειδήσεις και σήμερα για την ωμότητα των γεγονότων που αφηγούνται). Ωστόσο έχουν ενδιαφέρον οι δικές του διάσπαρτες σκέψεις πάνω στην ιστορία του πολιτισμού. Αντιγράφω μία από αυτές:
     «Οι άνθρωποι θυμούνται αυτό που θέλουν να θυμηθούν και όχι αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα. Διότι καθένας τους χρωματίζει την πραγματικότητα με τον δικό του τρόπο, καθένας στη δική του χοάνη συνθέτει από αυτήν το δικό του μείγμα. Η προσέγγιση του παρελθόντος ως τέτοιου που ήταν πράγματι είναι αδύνατη: προσιτές σε μας είναι μόνο οι διάφορες παραλλαγές του, λιγότερο ή περισσότερο αξιόπιστες, λιγότερο ή περισσότερο κατανοητές σε μας σήμερα. Το παρελθόν δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνο άπειρες εκδοχές του».
     Πώς σας φαίνεται μια τέτοια θεώρηση;
     Καταγράφω και μια σημαντική παρατήρηση του ίδιου του Ηρόδοτου, από την αρχή του έργου του, που βέβαια ισχύει διαχρονικά: «Όσες [πόλεις και χώρες] ήταν μεγάλες παλιότερα, οι πιο πολλές τους έχουν γίνει μικρές, κι όσες στα χρόνια μου ήταν μεγάλες, πριν ήταν μικρές. Ξέροντας λοιπόν ότι η ανθρώπινη ευδαιμονία δεν στέκει αμετακίνητη, θα μνημονεύσω το ίδιο και τις δύο».