Κλίμα

 Ακόμη μια μεγάλη διεθνής διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή γίνεται τις μέρες αυτές. Για άλλη μια φορά πολιτικοί, επιχειρηματίες, οικονομικοί παράγοντες και επιστήμονες ποικίλων ειδικοτήτων από όλο τον κόσμο θα κάνουν επισημάνσεις, θα παραθέσουν ανησυχητικά στοιχεία, θα χτυπήσουν όχι καμπανάκια αλλά μεγάλες καμπάνες και σειρήνες για την επικείμενη (πολλοί λένε ότι έχει ήδη φτάσει) κρίση στην ισορροπία των κατοίκων του πλανήτη με την ατμόσφαιρα που όλοι αυτοί αναπνέουν. Από την απέναντι πλευρά του λόφου, ακτιβιστές διαφόρων χρωμάτων θα υψώσουν πανώ και πλακάτ και θα κραυγάσουν διαμαρτυρόμενοι για την καθυστέρηση στη λήψη δραστικών αποφάσεων για τη σωτηρία του πλανήτη, χαρακτηρίζοντας τις όποιες προτάσεις ‘too little, too late’ (πολύ λίγα, πολύ αργά). Είναι δυνατό να γίνει κάτι ουσιαστικό;

     Ας σκεφθούμε λίγο το ζήτημα όσο γίνεται πιο ουδέτερα. Ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, στην οποία ο κόσμος θεωρεί δεδομένες τις διηπειρωτικές συγκοινωνίες (με χιλιάδες πτήσεις κάθε μέρα), παράγει π.χ. στην Κίνα και από εκεί εξάγει σε όλο τον κόσμο (άρα πολυάριθμες υπερωκεάνιες μεταφορές), θέλει απόλυτη αυτονομία στις μετακινήσεις του (άρα πολλά αυτοκίνητα στους δρόμους), θέλει να ρυθμίζει το μικροκλίμα του κάθε σπιτιού, γραφείου, μαγαζιού στην επιθυμητή θερμοκρασία, χειμώνα-καλοκαίρι (άρα χρήση πάμπολλων κλιματιστικών συσκευών), καταναλώνει αχόρταγα κάθε είδους εξωτικό προϊόν, από φρούτα εκτός εποχής μέχρι ηλεκτρονικά (όλα πρέπει να μεταφερθούν από κάπου αλλού), και τόσα άλλα. Όλες αυτές οι δραστηριότητες καταναλώνουν ενέργεια και παράγουν θερμότητα (το τελικό παραπροϊόν όλων των μεταβολών ενέργειας), καθώς και τα γνωστά ‘αέρια του θερμοκηπίου’. Πόσες από τις παραπάνω ‘ευκολίες’ (και πολλές άλλες που δεν αναφέρουμε) θα ήμασταν διατεθειμένοι να θυσιάσουμε εν ονόματι του κλίματος;

      Έπειτα, η ενέργεια δεν είναι αυτοφυής: πρέπει να παραχθεί κι αυτή με κάποιον τρόπο. Οι διάφοροι τρόποι είναι λιγότερο ή περισσότερο ‘πράσινοι’ και έχουν όλοι υπέρ και κατά. Π.χ. η ηλιακή ή η αιολική ενέργεια μπορεί να είναι πιο καθαρή από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά δεν μπορεί να κινήσει αυτοκίνητα, πλοία ή αεροπλάνα (τα σκάφη με τα πανιά αποτελούν μάλλον παρελθόν ή στην καλύτερη περίπτωση είδος ναυταθλητισμού, όπως και τα αιωρόπτερα). Η πυρηνική ενέργεια είναι πολύ αποδοτική, αλλά έχει τα δικά της σοβαρά προβλήματα και κανένας δεν θα την αποδεχόταν ως λύση στο πρόβλημα. Οι υδατοπτώσεις είναι πολύ καλές, αλλά και πάλι δεν βοηθούν τα μέσα μεταφοράς. Απομένουν τα ορυκτά καύσιμα (υδρογονάνθρακες, κάρβουνο κτλ), τα οποία κυρίως έχουν μπει στο στόχαστρο των οικολόγων, με το ‘αποτύπωμα του άνθρακα’ να θεωρείται το μελανό στίγμα κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας.  

     Υπάρχει λύση; Δεν είμαι ειδικός, αλλά θα πρέπει να εκφρασθώ ρεαλιστικά, άρα απαισιόδοξα. Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός από τη στιγμή που θα γεννηθεί είναι προορισμένος να πεθάνει κάποια στιγμή, έτσι και ο πλανήτης, που κατοικείται από εκατομμύρια ζώντες οργανισμούς, υπόκειται στον νόμο της φθοράς. Οι ανθρώπινες ενέργειες, ακόμη και στην πιο αποφασιστική τους μορφή, μπορεί να αναβάλλουν λίγο την εξέλιξη αυτή, αλλά δεν μπορούν να την αναστείλουν οριστικά. Το γήρας (που δεν έρχεται μόνο του, αλλά συνοδεύεται από τις αρρώστιες και τις αναπηρίες του) και ο θάνατος είναι εξίσου αναπόφευκτο για τον πλανήτη μας όπως και για τον κάθε άνθρωπο. Όπως η ιατρική παρατείνει τη ζωή του ανθρώπου και ανακουφίζει τα συμπτώματα των νόσων χωρίς να αποτρέπει το τέλος, έτσι και οι παρεμβάσεις για το κλίμα (που καλό είναι να γίνουν) θα δώσουν μια παράταση χωρίς να καταργήσουν την φυσική φθορά. Θα ήταν εξαιρετικά υπερφίαλο να διακηρύξει κανείς το αντίθετο. Αν θέλουμε να θεολογήσουμε λίγο, ας σκεφθούμε αυτό που γράφει ο Απόστολος Παύλος, ότι όλη η κτίση υποτάχθηκε στη ματαιότητα (την φθορά) και «συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν» μαζί με τον άνθρωπο, για να ελευθερωθεί από τη δουλεία της φθοράς στον μέλλοντα αιώνα [Ρωμ. 8:20-22]. 

     Και κάτι ακόμη. Ως άνθρωποι μπορούμε να συντηρούμε και να επιδιορθώνουμε πράγματα που εμείς κατασκευάζουμε. Δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο με τον κόσμο, που δεν είναι δικό μας δημιούργημα. Δική μας ευθύνη είναι η καλή διαχείρισή του, όσο υπάρχει. Αν κάνουμε μια αρχή αναγνωρίζοντας την ύπαρξη και την πρόνοια του Δημιουργού, ίσως να έχουμε μια καλύτερη προοπτική.