Παρενέργειες

 Καθαρή Τρίτη σήμερα, δεύτερη μέρα της Σαρακοστής, και με άλλα πράγματα θα έπρεπε να ασχολούμαστε. Ωστόσο η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της ‘κορωνολογίας’ έχει τις δικές της απαιτήσεις και θέτει άλλες προτεραιότητες. Έτσι, με αφορμή κάποιες αγγλικές λίστες δήθεν παρενεργειών των εμβολίων που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο και δίνουν αφορμή για σχετικά ερωτήματα, καταγράφω κάποιες παρατηρήσεις με βάση γενικές γνώσεις και όχι ως υπερειδικός.
     Οι καταστάσεις αυτές βασίζονται στις ‘Κίτρινες κάρτες’ όπου δηλώνονται όλες οι ανεπιθύμητες ενέργειες που εμφανίσθηκαν σε άτομα που παίρνουν ένα νέο φάρμακο ή κάνουν ένα εμβόλιο. Όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα που πρωτοκυκλοφορούν υπόκεινται σε μια διαδικασία που λέγεται post-marketing surveillance, δηλ. επιτήρηση μετά την κυκλοφορία, στην οποία υποχρεωτικά δηλώνονται όλα τα συμπτώματα ή προβλήματα υγείας που εμφάνισαν όσοι τα παίρνουν. Αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι όλα αυτά τα συμβάματα σχετίζονται αιτιολογικά με το σκεύασμα. Η διερεύνηση της αιτιολογικής σχέσης είναι περαιτέρω δουλειά των ειδικών, που θα εξετάσουν αν υπάρχει δυνητική συσχέτιση (δηλ. αν από πλευράς παθοφυσιολογίας είναι δυνατό το ένα να προκαλεί το άλλο). Εφόσον κάποιο σύμπτωμα ή πρόβλημα αποδειχθεί ότι πιθανώς σχετίζεται με το σκεύασμα (π.χ. εμφανίζεται σε σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό ατόμων που έλαβαν το φάρμακο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό), περνάει στο πληροφοριακό έντυπο του φαρμάκου ως ενδεχόμενη παρενέργεια. Αν η έρευνα αναδείξει ότι υπάρχουν σοβαρές συνέπειες, το φάρμακο μπαίνει σε περιορισμούς (π.χ. δεν δίνεται σε εγκύους) ή και αποσύρεται τελείως από την αγορά (όπως έγινε προ ετών με το γνωστό αντιφλεγμονώδες Vioxx).
     Φυσικά, τους κατηγόρους των εμβολίων δεν τους ενδιαφέρει καθόλου αν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια: αυτοί θέλουν να «αποδείξουν» ότι για όλα φταίνε τα εμβόλια. Το σκεπτικό τους βασίζεται σε μια λογική πλάνη που διατυπώνεται λατινικά με τη φράση ‘post hoc, ergo propter hoc’ [= μετά τούτο, άρα δια τούτο]. Όμως καθετί που συμβαίνει μετά από κάτι άλλο δεν οφείλεται υποχρεωτικά στο προηγούμενο. Για παράδειγμα, αν χθες έβρεξε και σήμερα έγινε έκλειψη ηλίου, δεν σημαίνει ότι το ένα γεγονός προκάλεσε το άλλο, ενώ αν μετά τη βροχή έγινε ένα τροχαίο ατύχημα στην ίδια περιοχή η αιτιώδης σχέση είναι πολύ πιθανή.
     Ένα παλιό ανέκδοτο έλεγε ότι όταν ο Φρόιντ παρουσίασε τη θεωρία του ότι τα όνειρα είναι έκφραση των επιθυμιών μας, μια κοσμική κυρία του είπε: «Γιατρέ, εγώ ονειρεύτηκα ότι έπεσα και έσπασα το πόδι μου. Είναι δυνατό να επιθυμούσα κάτι τέτοιο;». Ο Φρόιντ της απάντησε: «Κυρία μου, σίγουρα δεν θέλατε να σπάσετε το πόδι σας, αλλά μάλλον επιθυμούσατε να αποδείξετε ότι εγώ έχω άδικο». Δεν ξέρω αν το επεισόδιο είναι αληθινό, αλλά κάπως έτσι πρέπει να δει κανείς παρόμοια δημοσιεύματα.