Αναμνήσεις

Πριν μερικά χρόνια πήρα ένα ταξί από τη Μαρτίου και ζήτησα να πάω στην πλατεία Δικαστηρίων. «Δηλαδή στα δικαστήρια;» με ρώτησε ο οδηγός. Του έρριξα μια ματιά, έδειχνε κάτω από 30 ετών. Σκέφθηκα να συνεχίσω το... τεστ. «Αν σου έλεγα να με πας στην πλατεία Μεταξά, τι θα έλεγες;» «Πού είναι αυτή;» έκανε εκείνος, όωπς το περίμενα. «Δεν πειράζει», του λέω, «πήγαινέ με στο άγαλμα του Βενιζέλου και είμαστε εντάξει». Το μάθημα ιστορίας που ακολούθησε μας κράτησε το ενδιαφέρον για την υπόλοιπη διαδρομή.
     Γιατί το θυμήθηκα τώρα; Προ ημερών έλαβα μια σειρά από φωτογραφίες μουσειακού χαρακτήρα, όλες τραβηγμένες στο Βαρδάρι την εποχή που λεγόταν πλατεία Μεταξά. Η εποχή εκείνη συμπίπτει (εν μέρει τουλάχιστον) με την παιδική μου ηλικία, κι έτσι ο τόπος και ο χρόνος έχει ιδιαίτερο συναισθηματικό ενδιαφέρον. Στη βορεινή (δεξιά) πλευρά δεσπόζει το πατρικό μας σπίτι που μόλις έχει ανεγερθεί, γύρω στο 1960. Η πλατεία είναι ένας οβάλ κήπος καταπράσινος, με λουλούδια σε σχήμα τόξου (μόλις ξεχωρίζουν στο ασπρόμαυρο), με δυο εγκάρσιους διαδρόμους για τους πεζούς, και με το άγαλμα του βασιλέως Κωνσταντίνου στη μέση έκκεντρα, προς την πλευρά της Εγνατίας. Η κίνηση είναι κυκλική, ενώ οι αρχές της οδού Μοναστηρίου (προς δυσμάς) και της Εγνατίας (προς ανατολάς) είναι ακόμη άκτιστες. Δεν μπορεί να διακρίνει κανείς το παλιό Καπάνι, την μεγάλη κλειστή αγορά που κάηκε μερικά χρόνια αργότερα μέσα σε μια νύχτα, για να αποκαλυφθούν με την κατεδάφισή της τα ερείπια του δυτικού τείχους, όπως υπάρχουν μέχρι σήμερα, δυστυχώς θαμμένα μέσα στα αγριόχορτα και κήπος για γάτες και ποντίκια. 

 

      Αυτή ήταν η θέα από το μπαλκόνι μας ενώ παίζαμε στην προσχολική ηλικία. Το μπαλκόνι φαίνεται σε όλες τις φωτογραφίες (είναι άραγε οι λήψεις αυτές πρόδρομες του Google Earth;), ενώ στο πλάι της οικοδομής, στο μικρό διαμέρισμα, φαντάζομαι τη γιαγιά μας να πλέκει δαντέλα. Όσο για την παρέλαση; Αυτή έγινε στις 28 Οκτωβρίου 1962, στην πεντηκοστή επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης, όταν ανεγέρθηκε η προσωρινή εορταστική αψίδα. Μπροστά της στέκονται (αλλά δεν φαίνονται) έφιπποι ο βασιλεύς Παύλος και ο διάδοχος Κωνσταντίνος, ενώ εξώστες, ταράτσες και πεζοδρόμια είναι ξεχειλισμένα από κόσμο. Έκτακτη περίσταση για όλους τους μικρούς και μεγάλους θεατές, και ζωηρή ανάμνηση μιας τελείως άλλης εποχής. 

 

     Στην τελευταία εικόνα η διαρρύθμιση της πλατείας έχει πάρει περίπου τη τρέχουσα μορφή της, το άγαλμα έχει μετακομίσει προς τα νότια, και ίσως να έχει αλλάξει και πάλι όνομα (Δημοκρατίας τώρα, δεν είμαι σίγουρος για το έτος). Της λείπουν βέβαια τα σημερινά πλατάνια, η πολλαπλάσια αυξημένη κυκλοφορία, και τα έργα του Μετρό που περιμένουν ‘με χρόνια και με καιρούς’ την ολοκλήρωσή τους. Θα ζήσουμε άραγε να τη δούμε; Προς το παρόν μας αρκούν οι αναμνήσεις μας.