Γρηγόρης Σκαμπαρδώνης (1935-2020)

Τι μπορεί να γράψει κανείς αποχαιρετώντας έναν άνθρωπο που με την εκδημία του αφήνει ένα καλό όνομα, ένα υπόδειγμα βίου και πλήθος αγαθές μνήμες;
     Ο θείος Γρηγόρης, ο μικρότερος από τα αδέλφια του, μεγάλωσε υπό σκληρές συνθήκες μέσα στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και στη συνέχεια εισήχθη και τελείωσε την Στρατιωτική Ιατρική Σχολή το 1959. Πέρασε όλη τη ζωή του στο στρατό, μέχρι την συνταξιοδότησή του με τον βαθμό του υποστρατήγου. Ειδικεύθηκε στην καρδιολογία, μετεκπαιδεύθηκε στην Αμερική και άσκησε την κλινική ιατρική σε διάφορες γωνιές της Ελλάδος, όπου τον έστελναν οι υπηρεσιακές ανάγκες αλλά και το δικό του ζωηρό πνεύμα. Απόστρατος πλέον, πέρασε ένα καλοκαίρι ως γιατρός σε κρουαζιερόπλοιο στη Μεσόγειο, εξασκώντας και τα όψιμα Ισπανικά του (είχε πάντα μεράκι και ταλέντο με τις ξένες γλώσσες). Αργότερα, σε ηλικία 76 ετών, έφτασε και στην Τανζανία, ως γιατρός σε σταθμό της εκεί Ορθόδοξης Ιεραποστολής. Η άλλη του αγάπη ήταν η ιστορία της ελληνικής ιατρικής, και από το 1991 ήταν επιμελητής εκδόσεως του περιοδικού ‘Δέλτος’. Ήταν διαρκώς ενήμερος στα τρέχοντα θέματα, και η συζήτηση μαζί του πάντα είχε ζωηρό ενδιαφέρον και σε άφηνε σοφότερο. Αγαπούσε την κλασική μουσική. Από τα πρώτα κομμάτια που είχα ακούσει μικρός στο σπίτι του ήταν το ‘Αυτοκρατορικό βαλς’ του Στράους, ενώ ένα βράδυ που είχα διανυκτερεύσει εκεί, αρκετά χρόνια αργότερα, μου έβαλε την Πρώτη Συμφωνία του Μπετόβεν στο στερεοφωνικό, μου έδωσε και τα ακουστικά -- ήταν ήδη μεσάνυχτα -- και μου ευχήθηκε καλή ακρόαση μέχρι να με πάρει ο ύπνος. Και τα δυο έργα τα έχω συσχετίσει συνειρμικά με το πρόσωπό του.
     Πριν μερικά χρόνια δημοσίευσε τις ιδιαίτερες εμπειρίες της ζωής του, εντός και εκτός Ελλάδος, υπό τον τίτλο ‘Λήθης αντίδοτον: Αναμνήσεις ενός στρατιωτικού γιατρού’ (ας σημειώσω εν παρόδω ότι ήμουν ‘νουνός’ του βιβλίου, ως προς το πρώτο σκέλος του τίτλου). Ήδη είχε εκδηλωθεί το δύσκολο αιματολογικό νόσημα, με το οποίο έδωσε ακούραστη μάχη επί επτά χρόνια -- κανένας τον καιρό της διάγνωσης δεν περίμενε ότι θα άντεχε τόσο. Πρόσθεσε και την εμπειρία αυτή ως τελευταίο κεφάλαιο στο βιβλίο, με τη συνηθισμένη του γλαφυρή ειλικρίνεια: είχε και χάρισμα στον γραπτό λόγο, αλλά και το απαραίτητο χιούμορ. Αντιμετώπισε την αρρώστια, με τις μεγάλες απαιτήσεις της σε νοσηλείες, απομονώσεις, μεταγγίσεις, θεραπείες, ανοσοκαταστολή, με κουράγιο και ηθικό αξεπέραστο. Αισιόδοξος μέχρι το τέλος, αλλά και απόλυτα συμφιλιωμένος με την πραγματικότητα του επερχομένου θανάτου, με ώριμη πνευματικότητα, με την προσευχή στο νου και την καρδιά, με τακτική συμμετοχή στα Μυστήρια, και με τη διαρκή υπόμνηση σε όσους μιλούσαν μαζί του: «Είμαστε στα χέρια του Θεού». Αυτή ήταν και η τελευταία κουβέντα που αντάλλαξε με την αδελφή του, τη μητέρα μας, χθες το πρωί. Και σήμερα η μεγάλη πόρτα άνοιξε για την έξοδο από την παρούσα ζωή και τη μετάβαση στην άλλη.
     Αντιγράφω εδώ δικά του λόγια, γραμμένα το Πάσχα του 1992, από το βιβλίο του:
     «Το βράδυ νομοτελειακά μας περιμένει. Και τι μας απέμεινε; Ποιος να ξέρει; ώρες; μέρες; μερικά χρόνια; Και το πιο σημαντικό: Τι στ’ αλήθεια θα απομείνει από μας όταν θάχουμε κι εμείς σαλπάρει;... Θα περισωθεί κάτι από την περιπέτεια της ύπαρξής μας;... Πιστεύω πως ό,τι αγαπήσαμε θα μείνει στη Μνήμη του Θεού. Αυτό, απ’ όλα όσα κάναμε, φαίνεται πως είναι το μόνο που δεν υπήρξε μάταιο. Κι αυτό είναι το μόνο που μπορεί να μας κάνει να ελπίζουμε στην Άλλη Μέρα, τη Μέρα του Θεού την αβασίλευτη».
     Καλή ανάπαυση στην αβασίλευτη Μέρα, αλησμόνητε θείε Γρηγόρη!