Ευθύνες

Η σταύρωση του Χριστού ήταν το καθοριστικό γεγονός με το οποίο η βουλή του Θεού Πατρός ολοκλήρωσε το σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου (αυτό σήμαινε το ‘Τετέλεσται’ του Κυρίου πάνω στον σταυρό). Κεντρικό δόγμα και θεμέλιο της πίστης μας το γεγονός αυτό. Αλλά τότε, λένε κάποιοι, τι έφταιγαν οι αρχιερείς, οι φαρισαίοι, ο Ιούδας, ο Πιλάτος, οι Ρωμαίοι στρατιώτες, ο όχλος που φώναζε το «σταύρωσον αὐτόν»; Αφού το σχέδιο του Θεού υπηρετούσαν, έστω και χωρίς να το ξέρουν. Η απάντηση είναι βέβαια ότι ο Θεός, ως κυρίαρχος όλων, μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε ενέργεια των ανθρώπων για τον δικό του σκοπό, τον οποίο δεν μπορεί κανένας να ανατρέψει ή να ακυρώσει. Ωστόσο η δύναμη αυτή του Θεού δεν μειώνει την επιμέρους ευθύνη καθενός από τους συντελεστές των ανθρωπίνων έργων, που ήταν ελεύθεροι να πράξουν διαφορετικά. Η παραπάνω ένσταση είναι τόσο παράλογη όσο και το αν λέγαμε (σε ανθρώπινο επίπεδο και τηρουμένων των αναλογιών) ότι ευτυχώς που υπάρχουν εγκληματίες για να αποδεικνύεται η αξία της δικαιοσύνης.
     Γιατί αυτή η θεολογική αυτή αναφορά; Η πανδημία και η αντιμετώπισή της από τους ειδικούς, την πολιτεία, την Εκκλησία, έδωσαν πολλές αφορμές για σχολιασμούς, ερμηνείες και εξηγήσεις κάθε είδους, αλλά και κατηγορίες, κρίσεις και επικρίσεις προς κάθε κατεύθυνση. Αντί να μείνουμε σ’ αυτές (που καθεμία θα είναι ‘ἐκ μέρους’ και από περιορισμένη οπτική γωνία) είναι ίσως προτιμότερο να σκεφθούμε με την παραπάνω λογική. Δεν υπάρχει τίποτε στον κόσμο και στην ιστορία που να γίνεται ερήμην του Θεού ή εν αγνοία του. Αν οι επιμέρους ανθρώπινες ενέργειες και αντιδράσεις είναι ορθές ή εσφαλμένες, συνολικά ή μερικά, ο καθένας που τις αναλαμβάνει, με οποιαδήποτε ιδιότητα, φέρει την ανάλογη ευθύνη και θα αποδώσει επακριβώς λόγο γι’ αυτές. Εμείς ας μη κρίνουμε, για να μη κριθούμε.         
     Είπα παραπάνω ότι τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει τα σχέδια του Θεού. Λάθος. Υπάρχουν δυο πράγματα που μπορούν να το επιτύχουν. Το ένα είναι η μετάνοια του ανθρώπου, το άλλο η ευσπλαχνία και το έλεος του Θεού, που εκδηλώνεται ως απάντηση στο πρώτο. Η ιστορία του προφήτη Ιωνά αποτελεί το κλασικό βιβλικό παράδειγμα. Οι κάτοικοι της Νινευί ακούνε το κήρυγμα του προφήτη που τους απειλεί με ολική καταστροφή, αλλάζουν διαγωγή και συμπεριφορά «ἀπὸ μεγάλου αὐτῶν ἕως μικροῦ αὐτῶν» και περιμένουν έντρομοι την οργή του Θεού. Ποιο είναι όμως το αποτέλεσμα; «Καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς τὰ ἔργα αὐτῶν, ὅτι ἀπέστρεψαν ἀπὸ τῶν ὁδῶν αὐτῶν τῶν πονηρῶν, καὶ μετενόησεν ὁ Θεὸς ἐπὶ τῇ κακίᾳ, ᾗ ἐλάλησε τοῦ ποιῆσαι αὐτοῖς, καὶ οὐκ ἐποίησε». Η μετάνοια των ανθρώπων προκαλεί, εκβιάζει θα τολμούσαμε να πούμε, τη ‘μετάνοια’ του Θεού!
     Χρειάζεται άλλο σχόλιο;