Η λαβίδα

Το μικρό αυτό σκεύος, με το οποίο όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουμε μεταλάβει αναρίθμητες φορές από τότε που βαπτισθήκαμε, βρέθηκε τον τελευταίο καιρό στο κέντρο της κριτικής (είτε καλόπιστης είτε κακόβουλης) που ασκείται στον τρόπο μετάδοσης της Θείας Κοινωνίας. Ανέτρεξα στο διδακτικό εγχειρίδιο ‘Λειτουργική - Τελετουργική’ του μακαρίτη του πατέρα μας (1973) και παραθέτω τη σχετική παράγραφο, με μικρή απλούστευση της γλώσσας για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου.

     «Η λαβίδα είναι μικρό κοχλιάριο, δια του οποίου μεταδίδεται η Θ. Κοινωνία στους λαϊκούς. Η λαβίδα δεν υπήρχε ανέκαθεν, διότι στην αρχαία εποχή οι Χριστιανοί μετελάμβαναν χωριστά του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου. Και το μεν Σώμα το δέχονταν στη δεξιά παλάμη που έμπαινε πάνω στην αριστερή, το δε Αίμα το έπιναν απευθείας από το Άγιο Ποτήριο, όπως ακριβώς μέχρι σήμερα κοινωνούν οι κληρικοί. Η λαβίδα πιθανώτατα εισήχθη για λόγους πρακτικούς, δηλ. για την αποφυγή βεβήλωσης της Θ. Κοινωνίας κατά τη μετάδοση σε νήπια και ασθενείς [που δεν μπορούσαν να πιουν από το Ποτήριο], και με τον χρόνο επεκράτησε χάριν ευκολίας. Ο χρόνος της εισαγωγής της δεν είναι γνωστός, πάντως μέχρι τον 11ο αιώνα ήταν ακόμη σε χρήση ο αρχαίος τρόπος της Θ. Κοινωνίας και μόνο κατ’ εξαίρεσιν χρησιμοποιούνταν η λαβίδα. Από συμβολική πλευρά, η λαβίδα υπενθυμίζει την λαβίδα εκείνη, με την οποία κατά το όραμα του προφήτη Ησαΐα ένα Σεραφείμ έλαβε άνθρακα από το θυσιαστήριο και τον μετέδωσε στον προφήτη για να τον καθαρίσει από τις αμαρτίες του, όπως ο άνθραξ του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου ‘καθαρίζει ημάς από πάσης αμαρτίας’».  

     Είτε με λαβίδα είτε χωρίς αυτήν, το κοινό Ποτήριο είναι ο τρόπος μετάδοσης της Θ. Κοινωνίας, που ανά τους αιώνες δεν προκάλεσε καμία νόσο ούτε σε κληρικούς ούτε σε λαϊκούς, παρά μόνο σε όσους δεν ξέρουν τι ακριβώς μεταλαμβάνουν αλλά προσέρχονται μόνο με βάση το εθιμικό δίκαιο, ‘για το καλό’ όπως λένε. Μια που την προσεχή Κυριακή ξανανοίγουν οι ναοί για τους πιστούς, είναι ευκαιρία να αναλογισθούμε ο καθένας την προσωπική στάση μας απέναντι στο Μυστήριο, ώστε να μην προσθέτουμε αμαρτίες στην απιστία μας.