Επιθανάτια

Καταγράφω κάποιες σκόρπιες σκέψεις για τον θάνατο ως επίλογο του προσφάτου συνεδρίου. Δεν νομίζω ότι τις άκουσα πουθενά, αλλά ήταν τόσο πολλές οι εισηγήσεις, και σε διαφορετικούς χώρους, που σίγουρα κάτι έχασα.
     Πότε πρέπει να πεθαίνουμε; Η απλή απάντηση είναι «όταν έλθει το πλήρωμα του χρόνου»: ο Θεός είναι «ο καιρούς και χρόνους εν τη ιδία εξουσία θέμενος», «ζωής ο κυριεύων και του θανάτου» σύμφωνα με τη νεκρώσιμη ακολουθία, και άρα η επιλογή δεν είναι δική μας. Σίγουρα αυτό έρχεται σε αντίθεση με το προβαλλόμενο από κάποιους ως ‘δικαίωμα στο θάνατο’, αποτέλεσμα της ναρκισσιστικής θεώρησης του εαυτού μας, που δεν αντέχουμε να τον δούμε να γερνάει, να παραμορφώνεται, να φθίνει ‘αναξιοπρεπώς’. 
     Γενικά στην εκκλησία απευχόμαστε τον αιφνίδιο θάνατο, που έρχεται «ως παγίς» και μας στερεί τη δυνατότητα της μετανοίας. Παρακαλούμε βέβαια να είναι τα τέλη μας «ανώδυνα», αλλά κυρίως να είναι «Χριστιανά, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά», κάτι που μπορεί να επιτυγχάνεται ακόμη και μέσα από «πολυώδυνα βάσανα». Μια ωραία παραλλαγή της ευχής αυτής διαβάζουμε στη Λειτουργία του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου: «Ημών δε τα τέλη της ζωής, χριστιανά και ευάρεστα και αναμάρτητα εν ειρήνη κατεύθυνον, Κύριε, ... ότε θέλεις και ως θέλεις, μόνον χωρίς αισχύνης και παραπτωμάτων». Αυτή η τελευταία δέηση είναι ό,τι πρέπει. Μαζί με την ‘Ακολουθία εις ψυχορραγούντα’ και την ‘Ευχή εις ψυχήν κρινομένην’ που βρίσκουμε στο Ευχολόγιο, θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε ‘Χριστιανική ευθανασία’. Δεν είναι κακό, απεναντίας είναι απόλυτα σύμφωνο με την Ορθόδοξη διδασκαλία και παράδοση να ευχόμαστε να λυτρωθεί από τα δεσμά του σώματος κάποιος που βασανίζεται από ανίατο νόσημα (ακόμη κι εμείς οι ίδιοι), αντί να τον παιδεύουμε με μάταιες θεραπείες που απλώς παρατείνουν τη διαδικασία του τέλους. 
     Πόσο απλούστερα γίνονται κάποια πράγματα όταν τα σκέφτεσαι αλλιώς...