‘Εὖ θνήσκειν’

 Τον γνώριζα από καιρό. Συνάδελφος, απόμαχος εδώ και πολλά χρόνια, μερικές δεκαετίες πρεσβύτερός μου, με είχε πρωτοεπισκεφθεί για κάποιο πρόβλημα της ειδικότητάς μου. Στην πορεία του χρόνου ανέπτυξε άλλα νοσήματα, για τα οποία ερχόταν κάθε τόσο στην κλινική, και είχα την ευκαιρία να τον βλέπω κοινωνικά πλέον. Τα χρόνια περνούσαν, ο ίδιος έδειχνε να ξεπερνάει τα ποικίλα προβλήματα που στην προχωρημένη του ηλικία θα μπορούσαν να έχουν άσχημη έκβαση. Κάθε φορά που έβλεπα το όνομά του στη λίστα των εισαγωγών, φρόντιζα να τον επισκεφθώ για να ανταλλάξουμε δυο κουβέντες. Άνθρωπος χαμηλών τόνων, πάντα ευγενικός και ήρεμος, ανέπαυε τον κάθε συνομιλητή με τον ήπιο λόγο του.

     Όταν η σύζυγός του, επίσης ιατρός, μου τηλεφώνησε προ καιρού ότι είχε πολύ χαμηλό οξυγόνο ανησύχησα. Της ζήτησα να τον στείλει στην κλινική. Είχε λίγο πυρετό, ήταν αφυδατωμένος, και η ακτινογραφία του έδειξε σκιάσεις που δεν προϋπήρχαν: μια πνευμονία σε εξέλιξη. Αρχίσαμε θεραπεία και αρχικά φάνηκε να σταθεροποιείται. Δεν έπαψε να έχει την συνηθισμένη του ηρεμία. Την επόμενη μέρα με ρώτησε σιγανά: «Θα μπορούσα να κοινωνήσω;». Με την κατάλληλη συνεννόηση η επιθυμία του εκπληρώθηκε το άλλο πρωί. Ήταν πλέον έτοιμος. Ακολούθησε η προοδευτική επιδείνωση, η διασωλήνωση, οι οργανικές ανεπάρκειες. Ένα μήνα μετά την εισαγωγή ο ασθενής συνάδελφος παρέδωσε το πνεύμα του.

     Τηλεφώνησα στη σύζυγό του για να την συλλυπηθώ: η μεγάλη ηλικία και τα δικά της προβλήματα υγείας καθώς και η βαριά κατάσταση του αρρώστου δεν είχαν επιτρέψει το επισκεπτήριο στην κλινική. Μετά τα τυπικά θεώρησα σωστό να της πω ότι την παραμονή της εισαγωγής στην εντατική ο σύζυγός της είχε λάβει τα Άχραντα Μυστήρια. «Σας ευχαριστώ πολύ», μου είπε. «Αυτό ήταν το καλύτερο που άκουσα». Άνθρωπος της εκκλησίας ο μακαρίτης, όπως και εκείνη, ζήτησε μόνος του στην κατάλληλη στιγμή το καλύτερο φάρμακο. Προαισθάνθηκε άραγε το τέλος; Δεν μπορώ να το ξέρω. Ωστόσο ακολούθησε την συμβουλή που αναγράφει ο Ευγένιος Βούλγαρις στην ‘Διατριβή περί ευθανασίας’ (1804): «Ο άνθρωπος χρωστά να βλέπει ατάραχα και γενναιόψυχα τον θάνατο, σε κάθε καιρό». Και να ετοιμάζεται γι’ αυτόν με τον πρέποντα τρόπο. Όπως ο κυρ-Κώστας.