Οινικά

Ανάμεσα στα σοβαρά που απασχολούν τις στήλες του Τύπου βρίσκει κανείς αφορμές για πιο ανάλαφρες σκέψεις, συνδεδεμένες και με αναμνήσεις από το ιατρικό παρελθόν. Έτσι, ορμώμενος από επιστολή πρώην γυμνασιάρχου για το κρασί και το αλκοόλ εν γένει, θυμούμαι έναν από τους παλιούς ασθενείς μου, μακαρίτη πλέον, από το αγροτικό ιατρείο. Είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο με ίκτερο, του βρήκαν ανίατο καρκίνο στο πάγκρεας και τον έστειλαν στο χωριό για τα έσχατά του. Με κάλεσε στο σπίτι και μου διηγήθηκε τη νοσοκομειακή του εμπειρία. «Έρχεται ένας νεαρός γιατρός, σαν εσένα, και κοντά στ’ άλλα με ρωτάει: ‘Πόσο έπινες;’ Του λέω: ‘Δυο πενηνταράκια μεσημέρι και βράδυ, εδώ και πενήντα χρόνια’. Βγάζει χαρτί και μολύβι, κάνει υπολογισμούς και μου λέει: ‘Θα πρέπει να έχεις πιεί ένα βυτίο τσίπουρο’. Του λέω κι εγώ: ‘Αυτά ήταν τα πληρωμένα. Τα κερασμένα είναι χωριστά. Βάλε δυο βυτία για να είσαι μέσα’».

     Ο οίνος που από την αρχαιότητα ‘εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου’ [Ψαλμ. 103] είναι γευστικό συμπλήρωμα και όχι τροφή. Είναι, όπως λέμε, για να τον πίνουμε και όχι για να μας πίνει. Το ίδιο ισχύει, τηρουμένων των ποσοτικών αναλογιών, και για τη μπύρα και για όλα τα αλκοολούχα ποτά. Ο εθισμός στο οινόπνευμα δεν είναι ίδιος με τον εθισμό στη νικοτίνη, και έχει να κάνει κυρίως με την κατάχρηση και την κοινωνική θέση του ποτού. Έτσι, ο Άγγλος από την εφηβεία του μαθαίνει ότι η κοινωνική ‘νόρμα’ είναι να πίνει έξι pints (6x473 ml= 2,8 λίτρα) μπύρα ξεροσφύρι τουλάχιστον κάθε Παρασκευή και Σάββατο βράδυ (και όταν παρακολουθεί ποδόσφαιρο). Το ίδιο ισχύει και για όλους σχεδόν τους βόρειους λαούς. Συνεπώς, δεν είναι παράξενο που ο αλκοολισμός και τα παρεπόμενά του είναι διαδεδομένα στις χώρες αυτές. Εξάλλου, σχεδόν δεν υπάρχει ξένη ταινία ή σήριαλ όπου μετά από κάποια κρίσιμη στιγμή ο πρωταγωνιστής δεν ακούγεται να λέει: ‘I need a drink’ (χρειάζομαι ποτό, συνήθως ουίσκι ή κάποιο μίγμα). Το μήνυμα είναι ότι το αλκοόλ είναι ‘πανάκεια’ για τα κάθε είδους προβλήματα. Με τη βιομηχανία του θεάματος αυτό έχει γίνει πλέον περίπου παγκόσμια σταθερά. Και καθώς η ποτοβιομηχανία συντηρεί ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας στις χώρες αυτές, είναι πολύ δύσκολο να επιχειρήσει κανείς να ανατρέψει ένα τέτοιο καθεστώς.

     Έτσι καταλήγουμε στην έννοια του μέτρου, που τόσο παραπεταμένη είναι στις μέρες μας. Ο Απόστολος Παύλος παραγγέλλει στον Τιμόθεο: «οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν στόμαχόν σου καὶ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας» [Α΄ Τιμ. 5:23]. Το λίγο είναι και νόστιμο και ωφέλιμο. Και ξαναγυρίζοντας στις αναμνήσεις, ας αναφέρω τον μακαρίτη θείο Γιώργο, που τα παιδικά καλοκαίρια στη Ραψάνη μου έβαζε μια ‘δαχτυλήθρα’ από το κόκκινο κρασί του δίπλα στο φαγητό μου: ζεστό ζυμωτό ψωμί από τον φούρνο της θειάς Κατίγκως, γαλοτύρι από το τουλούμι και φρέσκα φασολάκια και ντομάτα από το περιβόλι του. Μεσογειακή δίαιτα με τα όλα της. Όσο για γεύση, αμβροσία! Αιωνία η μνήμη και των δυο τους, και της Λιλής και του Παναγιώτη και του Ηλία.