Ένας μακαρίτης καθηγητής της Χειρουργικής μας έλεγε επιγραμματικά στα μαθήματά του το 1976: «Ουδέν το απόλυτον εν τη Ιατρική πλην της βλακείας». Ζητώ συγγνώμη που αρχίζω το σχόλιό μου με κάτι τόσο… απόλυτο: θεωρήστε το σαν ανέκδοτο. Ωστόσο, περιγράφει μια αλήθεια, ότι δηλ. κάθε τι το απόλυτο (διάταγμα, απόφαση, κανονισμός, πρωτόκολλο κτλ.) κατά κανόνα έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα, που είναι γεμάτη από εξαιρέσεις κάθε είδους. Αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής.
Στο εξής λοιπόν αντιβιοτικά θα δίνονται μόνο με ηλεκτρονική ιατρική συνταγή. Σωστό ακούγεται καταρχήν. Ξέρουμε ότι είμαστε πρώτοι στην κατανάλωσή τους και ότι πρέπει να μάθουμε και να πεισθούμε, γιατροί και ασθενείς, να τα χρησιμοποιούμε πιο λογικά, πιο στοχευμένα, για να συνεχίσουν να είναι αποτελεσματικά. Έτσι π.χ. είναι καλό να διδαχθούν οι συνάδελφοι παθολόγοι, γενικοί γιατροί, ακόμη και πνευμονολόγοι, ότι οι κινολόνες δεν είναι φάρμακα επιλογής για κοινές αναπνευστικές λοιμώξεις (π.χ. φαρυγγίτιδα ή ιγμορίτιδα) ή για τους πυρετούς άγνωστης αιτίας. Τέτοια αρνητικά παραδείγματα υπάρχουν πολλά, και επιβάλλουν μια αναθεώρηση του τρόπου που διδάσκεται και εφαρμόζεται η θεραπευτική των λοιμώξεων της κοινότητας.
Ωστόσο, από το σημείο αυτό μέχρι την απολυτοποίηση της συνταγογράφησης υπάρχει ένα χάσμα. Όλοι έχουμε χρόνιους ασθενείς με προβλήματα υγείας (π.χ. βρογχεκτασίες, ουρολοιμώξεις) που κάθε τόσο χρειάζονται εκτός των άλλων και χρήση αντιβιοτικά, τα οποία τους τα έχουμε δώσει πολλές φορές στο παρελθόν και τα συστήνουμε και τηλεφωνικά ακόμη, ιδίως όταν μένουν μακριά από τα ιατρεία (σε άλλες πόλεις). Επίσης, συχνά αντιμετωπίζουμε οξείες καταστάσεις μέσα σε γιορτές και αργίες και Σαββατοκύριακα, που θέλουν την αντιβίωσή τους και δεν περιμένουν την επόμενη εργάσιμη μέρα.
Κοντά σε όλα αυτά υπάρχει και το πρόβλημα των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Και πάλι, η χρήση τους έχει θεωρητική και πρακτική αξία καθώς βάζει κάποια πράγματα σε τάξη. Ωστόσο, η προσπάθεια αυστηροποίησης των κανόνων θεραπείας μαζί με τα ξερά καίει και τα χλωρά. Έτσι, για να περιορισθώ στην ειδικότητά μου, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση δεν με αφήνει να χρησιμοποιήσω κωδικό βρογχίτιδας παρά μόνο αν εντάξω τον ασθενή μου σε πρωτόκολλο ΧΑΠ (χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας). Μα δεν έχει ΧΑΠ: απλή οξεία βρογχίτιδα έχει, κι αν αυτή έχει πυώδη χαρακτήρα θα πάρει αντιβιοτικό, τελεία και παύλα. Κι αν το αντιβιοτικό του έχει κόστος μόνο 2 ή 5 ευρώ (ναι, υπάρχουν και τέτοια, και πολύ αποτελεσματικά φάρμακα), δεν χρειάζεται να του γράψω ηλεκτρονική συνταγή, αν δεν τη θέλει. Από την άλλη μεριά, η καταχώριση του αρρώστου με μια πλασματική και άσχετη διάγνωση που νομιμοποιεί τη χρήση του αντιβιοτικού απλώς συντηρεί τις στατιστικές ανακρίβειες του συστήματος. Είναι κάτι σαν εκείνο το σφραγιδάκι με την ένδειξη ΑΝΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΟ που χρησιμοποιούσαμε κάποτε στα βιβλιάρια του Δημοσίου και που ‘σιδέρωνε’ κάθε γραφειοκρατική και δεοντολογική αντίρρηση.
Η άσκηση της ιατρικής έχει ως σκοπό να υπηρετεί κατά πρώτον τον πάσχοντα άνθρωπο και όχι το γράμμα του νόμου. Αυτό απαιτεί ευελιξία, ώστε να μειώνεται η ταλαιπωρία τόσο των ασθενών όσο και των λειτουργών του συστήματος. Με βάση τα παραπάνω, μια λύση θα ήταν να καταρτισθεί μια βραχεία λίστα αντιβιοτικών πρώτης ανάγκης (λιγότερα από δέκα) που θα μπορούν οι ασθενείς να προμηθεύονται για συγκεκριμένη διάρκεια θεραπείας (π.χ. για 3 μέρες) χωρίς συνταγή. Με τον τρόπο αυτό θα καλύπτονται οι διάφορες έκτακτες περιστάσεις, χωρίς σπατάλη αλλά και χωρίς ακρότητες. Αν η ανάγκη για αντιβίωση συνεχίζεται πέρα από το όριο αυτό, ο ασθενής θα πρέπει να δει τον γιατρό του και να πάρει την πρέπουσα συνταγή για το ίδιο ή διαφορετικό φάρμακο, ανάλογα με τις συνθήκες.
Νομίζω ότι με μια τέτοια δικλείδα διευκόλυνσης γιατρών και αρρώστων το όλο εγχείρημα θα γίνει πολύ πιο εύκολα αποδεκτό και αποδοτικό για όλους.
Στο εξής λοιπόν αντιβιοτικά θα δίνονται μόνο με ηλεκτρονική ιατρική συνταγή. Σωστό ακούγεται καταρχήν. Ξέρουμε ότι είμαστε πρώτοι στην κατανάλωσή τους και ότι πρέπει να μάθουμε και να πεισθούμε, γιατροί και ασθενείς, να τα χρησιμοποιούμε πιο λογικά, πιο στοχευμένα, για να συνεχίσουν να είναι αποτελεσματικά. Έτσι π.χ. είναι καλό να διδαχθούν οι συνάδελφοι παθολόγοι, γενικοί γιατροί, ακόμη και πνευμονολόγοι, ότι οι κινολόνες δεν είναι φάρμακα επιλογής για κοινές αναπνευστικές λοιμώξεις (π.χ. φαρυγγίτιδα ή ιγμορίτιδα) ή για τους πυρετούς άγνωστης αιτίας. Τέτοια αρνητικά παραδείγματα υπάρχουν πολλά, και επιβάλλουν μια αναθεώρηση του τρόπου που διδάσκεται και εφαρμόζεται η θεραπευτική των λοιμώξεων της κοινότητας.
Ωστόσο, από το σημείο αυτό μέχρι την απολυτοποίηση της συνταγογράφησης υπάρχει ένα χάσμα. Όλοι έχουμε χρόνιους ασθενείς με προβλήματα υγείας (π.χ. βρογχεκτασίες, ουρολοιμώξεις) που κάθε τόσο χρειάζονται εκτός των άλλων και χρήση αντιβιοτικά, τα οποία τους τα έχουμε δώσει πολλές φορές στο παρελθόν και τα συστήνουμε και τηλεφωνικά ακόμη, ιδίως όταν μένουν μακριά από τα ιατρεία (σε άλλες πόλεις). Επίσης, συχνά αντιμετωπίζουμε οξείες καταστάσεις μέσα σε γιορτές και αργίες και Σαββατοκύριακα, που θέλουν την αντιβίωσή τους και δεν περιμένουν την επόμενη εργάσιμη μέρα.
Κοντά σε όλα αυτά υπάρχει και το πρόβλημα των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Και πάλι, η χρήση τους έχει θεωρητική και πρακτική αξία καθώς βάζει κάποια πράγματα σε τάξη. Ωστόσο, η προσπάθεια αυστηροποίησης των κανόνων θεραπείας μαζί με τα ξερά καίει και τα χλωρά. Έτσι, για να περιορισθώ στην ειδικότητά μου, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση δεν με αφήνει να χρησιμοποιήσω κωδικό βρογχίτιδας παρά μόνο αν εντάξω τον ασθενή μου σε πρωτόκολλο ΧΑΠ (χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας). Μα δεν έχει ΧΑΠ: απλή οξεία βρογχίτιδα έχει, κι αν αυτή έχει πυώδη χαρακτήρα θα πάρει αντιβιοτικό, τελεία και παύλα. Κι αν το αντιβιοτικό του έχει κόστος μόνο 2 ή 5 ευρώ (ναι, υπάρχουν και τέτοια, και πολύ αποτελεσματικά φάρμακα), δεν χρειάζεται να του γράψω ηλεκτρονική συνταγή, αν δεν τη θέλει. Από την άλλη μεριά, η καταχώριση του αρρώστου με μια πλασματική και άσχετη διάγνωση που νομιμοποιεί τη χρήση του αντιβιοτικού απλώς συντηρεί τις στατιστικές ανακρίβειες του συστήματος. Είναι κάτι σαν εκείνο το σφραγιδάκι με την ένδειξη ΑΝΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΟ που χρησιμοποιούσαμε κάποτε στα βιβλιάρια του Δημοσίου και που ‘σιδέρωνε’ κάθε γραφειοκρατική και δεοντολογική αντίρρηση.
Η άσκηση της ιατρικής έχει ως σκοπό να υπηρετεί κατά πρώτον τον πάσχοντα άνθρωπο και όχι το γράμμα του νόμου. Αυτό απαιτεί ευελιξία, ώστε να μειώνεται η ταλαιπωρία τόσο των ασθενών όσο και των λειτουργών του συστήματος. Με βάση τα παραπάνω, μια λύση θα ήταν να καταρτισθεί μια βραχεία λίστα αντιβιοτικών πρώτης ανάγκης (λιγότερα από δέκα) που θα μπορούν οι ασθενείς να προμηθεύονται για συγκεκριμένη διάρκεια θεραπείας (π.χ. για 3 μέρες) χωρίς συνταγή. Με τον τρόπο αυτό θα καλύπτονται οι διάφορες έκτακτες περιστάσεις, χωρίς σπατάλη αλλά και χωρίς ακρότητες. Αν η ανάγκη για αντιβίωση συνεχίζεται πέρα από το όριο αυτό, ο ασθενής θα πρέπει να δει τον γιατρό του και να πάρει την πρέπουσα συνταγή για το ίδιο ή διαφορετικό φάρμακο, ανάλογα με τις συνθήκες.
Νομίζω ότι με μια τέτοια δικλείδα διευκόλυνσης γιατρών και αρρώστων το όλο εγχείρημα θα γίνει πολύ πιο εύκολα αποδεκτό και αποδοτικό για όλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου