Λογικά χάσματα

Παρακολουθούσα χθες κάποια ωραία βίντεο που κυκλοφορούν στο YouTube και αναφέρονται στην μαθηματική αρμονία που παρατηρείται στη φύση, στα λουλούδια, τους κρυστάλλους, τα φτερά των λεπιδοπτέρων, τις τροχιές των πλανητών, τα κελύφη των οστράκων. Πανέμορφα από μόνα τους, βάζουν τον θεατή σε σκέψεις, πράγμα που φαίνεται από τα σχόλια που ακολουθούν. Μερικά είναι απλώς θαυμαστικά, άλλα κάνουν την προέκταση από την κτίση στον Κτίσαντα, βλέποντας μέσα στην ομορφιά και τη συμμετρία το σχεδιαστικό χέρι του Δημιουργού. Άλλα πάλι, από αντίδραση στα προηγούμενα, επιχειρηματολογούν ότι η ομορφιά από μόνη της δεν συνεπάγεται την ύπαρξη κάποιου ‘νοήμονος σχεδίου’ (intelligent design) και ότι είναι λάθος να βγάζει κανείς τέτοια συμπεράσματα. Και ακολουθεί πόλωση, με μερικούς μάλιστα να καταφεύγουν σε ύβρεις και χυδαιότητες έναντι των άλλων.

Πράγμα που σημαίνει τελικά ότι ο βαθμός κατανόησης και αντίληψης, αποδοχής ή απόρριψης, πίστης ή απιστίας, είναι στο μάτι και τον νου του θεατή. Για παράδειγμα, πολλοί μπορεί να ακούσουν ένα κομμάτι συμφωνικής μουσικής. Κάποιοι θα ‘αλλάξουν σταθμό’, άλλοι θα θαυμάσουν την εκτέλεση, μερικοί θα σκεφθούν πόσο ευφυής ήταν ο Μπαχ ή ο Μπετόβεν που έγραψε τη συγκεκριμένη μουσική. Πολλοί επισκέπτες του Λούβρου στέκονται μπροστά στη Μόνα Λίζα. Κάποιοι απλώς την καταγράφουν στις ταξιδιωτικές τους αναμνήσεις, άλλοι θαυμάζουν την τεχνοτροπία της, τα χρώματα, το μυστήριο χαμόγελο της μορφής της, μερικοί πλέκουν πολύπλοκες θεωρίες και μυθοπλασίες για το κρυμμένο νόημά του, και κάποιοι άλλοι δίνουν τα εύσημα στον Λεονάρδο ντα Βίντσι που μας άφησε ένα τόσο περίτεχνο έργο.

Το ίδιο γίνεται και με τον μικρόκοσμο ή τον μακρόκοσμο γύρω μας. Φυσικό φαινόμενο για πολλούς (ό,τι κι αν η λέξη ‘φυσικό’ μπορεί να σημαίνει), προϊόν μαθηματικών εξισώσεων ή φυσικοχημικών τύπων για άλλους, έργο τέχνης για κάποιους τρίτους, αριστουργηματικό αποτύπωμα ενός Θεού Δημιουργού για άλλους. Δύσκολο να πείσεις όσους οχυρώνονται πίσω από την δική τους οπτική γωνία και αρνούνται να δεχθούν τυχόν προεκτάσεις πέρα από τον δικό τους νοητικό ‘τοίχο’. Ωστόσο, ας κλείσω τον συλλογισμό με μια κλασική ερώτηση: κανείς από τους ακροατές δεν φτάνει στο συμπέρασμα ότι η 9^η Συμφωνία απλώς ‘συνέβη’, κανείς από τους επισκέπτες του Λούβρου δεν αρνείται ότι υπήρξε δημιουργικό χέρι πίσω από τη Μόνα Λίζα. Με ποια λογική ο κόσμος γύρω μας ‘απλώς υπάρχει’;