Αντί επικηδείου

 

«Να έρθω να μου κάνεις μια σπιρομέτρηση;». Και βέβαια. Αθώο και συνηθισμένο το αίτημα στην ειδικότητά μου. Τίποτε δεν με είχε προετοιμάσει γι’ αυτό που θα άκουγα αμέσως μετά την ‘καλημέρα’, λίγο μετά τα Χριστούγεννα. «Έχω ALS» μου είπε, και βούρκωσε. Τα δυο δευτερόλεπτα που χρειάστηκαν για να ερμηνεύσω τα ιατρικά αρχικά έδωσαν τη θέση τους στο σοκ. Κεραυνός εν αιθρία. Αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (νόσος κινητικού νευρώνα): μια διάγνωση που κανείς δεν θα την ήθελε για τον εαυτό του ή για οποιονδήποτε άλλο. Να την ακούς όμως από τον πιο στενό, επιστήθιο φίλο εδώ και 55 χρόνια, είναι διπλά επώδυνη.

     Τι μπορείς να απαντήσεις σε μια τέτοια εξομολόγηση; Σαν ταινία πέρασαν από το νου μου όλα αυτά τα χρόνια της φιλίας, γεμάτα μνήμες αξέχαστες. Μαζί στα θρανία και στη χορωδία του Τετάρτου Γυμνασίου, όπου ήταν πάντα πρώτος στην τάξη μας. Μαζί υποψήφιοι, μαζί στα έδρανα της Ιατρικής, στα χρόνια που μας έπλασαν για τη μετέπειτα πορεία της ζωής μας. Μαζί σε στιγμές ευχάριστες, μαζί και σε ώρες δύσκολες και επώδυνες, όπως στην τελική αρρώστια του πατέρα του. Μαζί ανταλλάσσαμε με κάθε ευκαιρία εμπειρίες από τους χώρους της εργασίας μας, και ευρύτερες. Εκείνος διάλεξε το δύσκολο μονοπάτι της Ψυχιατρικής. Είχε το χάρισμα να ‘διαβάζει’ τα του ανθρώπου και το κουράγιο να θέτει δύσκολα υπαρξιακά και μεταφυσικά ερωτήματα, να αναπτύσσει ανησυχίες και προβληματισμούς με έναν χείμαρρο διαρθρωμένης σκέψης και λόγου, που συχνά δυσκολευόμουν να παρακολουθήσω.

     Κι έπειτα, λίγο μετά την αποστρατεία του από μια επιτυχημένη διευθυντική σταδιοδρομία στο ΕΣΥ, στους λίγους μήνες από τη διάγνωση, πρόβαλε στο στάδιο ο μαχητής Δημήτρης. Ξέρουμε πως ο Θεός δεν αφήνει να δοκιμασθούμε πάνω από τις δυνάμεις μας. Και όπως οι αθλητές του στίβου ασκούνται σε υψηλότερο βαθμό από τους κοινούς ανθρώπους, έτσι και οι αθλητές του ψυχοπνευματικού στίβου δέχονται μεγαλύτερες προκλήσεις, βλέπουν τον πήχυ της άσκησης να ανεβαίνει πιο ψηλά, και καταβάλλουν την ανάλογη προσπάθεια, ώστε να μη φανούν κατώτεροι των προσδοκιών. Έχοντας επί τόσες δεκαετίες δίπλα του τον καλύτερο προπονητή, τη σύζυγό του Δόμνα, ο Δημήτρης ξεπέρασε τον πήχυ με αξιοθαύμαστη άνεση.

     «Ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» είπε ο Κύριος στον Απόστολο Παύλο που του ζήτησε απαλλαγή από τον ‘σκόλοπα’ που τον βασάνιζε. Ο Δημήτρης δέχθηκε τη δύσκολη διάγνωση και τις συνέπειές της με στωικότητα, καρτερία και πνευματική ενατένιση. «Εκείνος (δείχνοντας ψηλά με το δάχτυλο) με περιμένει», μας έλεγε, «δεν χρειάζεται να καθυστερώ». «Το ξέρει ότι είμαι δειλός», είπε σε κάποια από τις τελευταίες μας κουβέντες. Η πράξη βέβαια έδειξε το αντίθετο, διότι, κατά τον Απόστολο Παύλο, «τὸ ἀσθενὲς τοῦ Θεοῦ (δηλ. η αδυναμία που επιτρέπει ο Θεός) ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων ἐστί», είναι ισχυρότερη από τις ανθρώπινες δυνάμεις. Δεν δέχθηκε κανενός είδους μηχανική υποστήριξη ή τεχνητή παράταση ζωής. Ζήτησε μόνο την απαραίτητη ανακούφιση. Η επιθυμία του έγινε σεβαστή, χωρίς να εκβιάσουμε ή να επισπεύσουμε το τέλος.

     Ο αρχαίος Σόλων είχε συμβουλεύσει τον Κροίσο: «Μηδένα πρὸ τοῦ τέλους μακάριζε». Ο λαός λέει ότι «τα στερνά τιμούν τα πρώτα». Η γαλήνια και μεθοδική ετοιμασία του για το δύσκολο τέλος φανέρωσε την δύναμη της ψυχής, εν τη ασθενεία του σώματος. Αυτή που επιφυλάσσεται για κείνους που είναι πλασμένοι για το κάτι παραπάνω.

     «Μακάριοι οἱ νεκροὶ οἱ ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες». Όπως ο Δημήτρης.