Πρώτη Τετάρτη της Σαρακοστής σήμερα, και πρώτη Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Και μαζί αναμνήσεις παιδικές, μια και την συνδέω με τους Αγίους Αποστόλους και τον μακαρίτη τον πατέρα μας. Εκείνο τον καιρό τα (εξαήμερα) σχολεία λειτουργούσαν με εναλλασσόμενο ωράριο (τρεις μέρες πρωί, τρεις απόγευμα), κι έτσι είχαμε κάποια πρωινά ελεύθερα για Προηγιασμένες και κάποια απογεύματα για Μεγάλα Απόδειπνα. Κι έτσι μάθαμε παιδιόθεν να διαβάζουμε τα ‘Προς Κύριον’ και τα αναγνώσματα της Γενέσεως και των Παροιμιών, να ψάλλουμε το ‘Κατευθυνθήτω’ και το ‘Νυν αι δυνάμεις’και να ακούμε εκείνη την τόσο ευκατάνυκτη οπισθάμβωνο ευχή:
«Δέσποτα παντοκράτορ, ὁ πᾶσαν τήν κτίσιν ἐν σοφίᾳ δημιουργήσας, ὁ διά τήν ἄφατόν σου πρόνοιαν καί πολλήν ἀγαθότητα ἀγαγών ἡμᾶς εἰς τά πανσέπτους ἡμέρας ταύτας, πρός καθαρισμόν ψυχῶν καί σωμάτων, πρός ἐγκράτειαν παθῶν, πρός ἐλπίδα ἀναστάσεως· ὁ διά τεσσαράκοντα ἡμερῶν πλάκας χειρίσας τά θεοχάρακτα γράμματα τῷ θεράποντί σου Μωσεῖ, παράσχου καί ἡμῖν, ἀγαθέ, τόν ἀγῶνα τόν καλόν ἀγωνίσασθαι, τόν δρόμον τῆς νηστείας ἐκτελέσαι, τήν πίστιν ἀδιαίρετον τηρῆσαι, τάς κεφαλάς τῶν ἀοράτων δρακόντων συνθλάσαι, νικητάς τε τῆς ἁμαρτίας ἀναφανῆναι καί ἀκατακρίτως φθάσαι προσκυνῆσαι καί τήν ἁγίαν ἀνάστασιν».
Τι καλή που ήταν η παιδεία μας πριν από τις αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις...
7 σχόλια:
Αυτό όμως δεν το καταλαβαίνουν πλέον ούτε οι παλαιότεροι. Δυστυχώς.
Έλα τώρα και βάλε στην θέση αυτού του θεόπνευστου κειμένου -ιλιγγιώδους πνευματικής αξίας, αλλά ταυτόχρονα και ασύλληπτης λογοτεχνικής- μια, έστω την καλύτερη δυνατή, μετάφρασή του.
Φαντάζομαι, ότι οι μοναδικοί που θα το ''απολαύσουν'', θα είναι όλοι εκείνοι από τους σημερινούς μεταπατερικούς θεολόγους και επισκόπους μας, που λιγουρεύονται τα ''φώτα της Δύσης'' και πασχίζουν παντί τρόπω να μας αποξενώσουν από την Μάνα μας την Ορθοδοξία.
Πόσο επίκαιρα γίνονται τα ''γρηγορείτε'' του Κυρίου μας...
Πόσο αναγκαία καθίστανται τα ''αναθέματα'' και τα ''αιωνία η μνήμη''...
Καλή Τεσσαρακοστή.
Φώτης
Αγαπητέ μου Φώτιε, χωρίς να διαφωνώ με όσα γράφεις, αναρωτιέμαι μαζί με τον Απόστολο παραπάνω, πόσοι καταλαβαίνουν τα κείμενα αυτά αφενός και τι κάνει η Εκκλησία αφετέρου για να τα φέρει πιο κοντά στους ακούοντες. Σε λίγο θα χρειαζόμαστε νέα Πεντηκοστή και χάρισμα γλωσσολαλίας για να γίνονται κατανοητά όσα όχι μόνο διαβάζονται, αλλά και λέγονται προφορικά από τους εκκλησιαστικούς άνδρες. Αναρωτιέμαι επίσης αν η Ορθοδοξία επιτρέπεται να είναι "δέσμια" ενός γλωσσικού τύπου, αλλά αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα και ίσως δεν είμαι ο πιο ειδικός να το πραγματευθώ. Καλή Σαρακοστή!
Να τολμήσω απάντηση χωρίς να θεωρηθεί ότι κάνω τον έξυπνο. Η Εκκλησία κάνει πάντοτε αυτό που κάνει εδώ και αιώνες, θεραπεύει. Η εκκλησιαστική διοίκησις κάνει αυτό που κάνει πάντοτε εδώ και αιώνες, αιρέσεις - πλην φωτεινών εξαιρέσεων που μόνο αυτές τις άγιες μορφές ενθυμούμεθα. Για τη γλώσσα πάλι, αυτό που κάνουμε στα δύσκολα εδώ και αιώνες, κρυφό σχολειό. Όσο για τα ορθόδοξα "δεσμά" ούτε ένας τόνος να μη φύγει από τα λειτουργικά κείμενα και αυτά των Πατέρων. Ουδεμία αλλαγή διότι η γλώσσα ακολουθεί το περιβάλλον της εποχής και η ερμηνεία να το λαμβάνει αυτό υπ΄' όψιν, εντελώς. Το ίδιο ισχύει και για κάθε άλλο παλαιό κείμενο οποιουδήποτε. Διαφορετικά, στη μετάφραση θα λέει ο καθένας ό,τι του κατέβει. Στην ερμηνεία λοιπόν, σύγχρονη γλώσσα. Πάντως ευτυχής όποιος είναι σε θέση να κατανοεί πρωτότυπο.
Έχω ακούσει από έμπειρους φιλολόγους, να βεβαιώνουν ότι μέσα σε 30 ωριαία μαθήματα μπορεί ο σημερινός απόφοιτος του γυμνασίου να φτάσει σε πολύ καλό επίπεδο κατανόησης των εκκλησιαστικών κειμένων, ενώ με διπλάσια μαθήματα μπορεί να μελετήσει ακόμα και Άγιο Γρηγόριο Θεολόγο!
Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν φαίνεται να είναι στο γλωσσικό ιδίωμα των Πατέρων, αλλά στην δική μας ακηδία...
Πόσοι Μητροπολίτες μας, επιχείρησαν να δώσουν την ευκαιρία στους παπάδες τους να μάθουν καλά την γλώσσα των λατρευτικών κειμένων;
Πόσοι εκ του λεγομένου πνευματικού κόσμου της Πατρίδας μας άσκησαν πιέσεις προς το υπουργείο Παιδείας για εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών προϋποθέσεων διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών;
Εάν, Αντώνη μου, αυτό δεν γίνει στα χρόνια τα δικά μας, ας μην ελπίζουμε σε διάσωση της δυνατότητας να μελετούμε τα κείμενα των Πατέρων από το πρωτότυπο, διότι το γλωσσικό χάσμα που θα έχει ήδη προκύψει, θα είναι πλέον αξεπέραστο.
Απλά, δεν θα υπάρχουν φιλόλογοι επαρκείς και ικανοί για να διδάξουν...
Συγγνώμη για την παρέμβαση.
ΦΩΤΗΣ
Φώτη, με την ανταλλαγή απόψεων πάντα κάτι βγαίνει. Και επειδή το ζητούμενο δεν είναι η κατάργηση της παραδοσιακής εκκλησιαστικής γλώσσας αλλά η κατανόησή της, όντως χρειάζονται φροντιστήρια, σεμινάρια, μαθήματα τέλος πάντων που θα γεφυρώσουν το γλωσσικό χάσμα και θα επιτρέψουν τόσο στους κληρικούς (και τους αναγνώστες και ψάλτες) να αποδίδουν σωστά τα κείμενα, όσο και στους ακροωμένους να τα εννοούν.
Να προσθέσω κι εγώ μια ακόμη ψηφίδα. Δεν πρόκειται ποτέ -το τονίζω- το αρμόδιο Υπουργείο να ευνοήσει την προσοικείωση με εκκλησιαστικά κείμενα, όποια κι αν είναι η πολιτική του ηγεσία. Αυτό φάνηκε διαχρονικά. Το μόνο που απομένει είναι αυτό που γράφουν οι πιο πάνω σχολιαστές, δηλ. να μεριμνήσει η Εκκλησία, είτε θεσμικά (αμφιβάλλω) είτε κατά τόπους (μητροπόλεις, ενορίες κλπ) για να γίνουν κατανοητά. Έχω κι ένα παράπονο: στα κατηχητικά δεν υπάρχει (απ' όσο ξέρω) συντονισμένη προσπάθεια για κατανόηση εκκλησιαστικών ύμνων κλπ. Έτσι, και όσα παιδιά έχουν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον, απλώς μαθαίνουν τα βασικά δόγματα και μερικά στοιχεία ηθικής. Δε θα έπρεπε να γίνει κάτι;
Μιλτιάδης
Δημοσίευση σχολίου