Προβλέψεις

«Είναι δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ιδίως για το μέλλον» λέει ένα χιουμοριστικό απόφθεγμα που αποδίδεται σε πολλούς, από τον Δανό κβαντοφυσικό Νιλς Μπορ ως τον παίκτη του μπέιζ μπολ και πρακτικό φιλόσοφο Γιόγκι Μπέρα. Γιατί το θυμήθηκα τώρα; Διότι τον τελευταίο καιρό, με αφορμή την εισαγωγή στη Βρετανία νομοσχεδίου για την θεσμοθέτηση της ευθανασίας, άρχισε κι εδώ να ανοίγει στον Τύπο σχετική συζήτηση, με σκοπό να γίνουν οι απαραίτητες ‘ζυμώσεις’ για να ‘ωριμάσει’ η ελληνική κοινωνία ως προς το θέμα αυτό (γνωστή η μέθοδος). Πρακτικά, τι ζητούν οι θιασώτες της ευθανασίας; Σε ασθενείς που προβλέπεται ότι δεν έχουν πάνω από μερικούς μήνες ζωής να επιτρέπεται η ιατρική βοήθεια για τον τερματισμό της ζωής τους. Το θέμα είναι βέβαια πολύ ευρύ και έχει ποικίλες διαστάσεις. Εδώ ας δούμε λίγο πόσο ασφαλής είναι η ιατρική πρόβλεψη.

     Φέρνω στη σκέψη μου τρεις ασθενείς που γνώρισα προσωπικά. Ο πρώτος, ηλικιωμένος και εντελώς ανήμπορος μετά από σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο, βρέθηκε στο νοσοκομείο με βαριά πνευμονία από εισρόφηση. Θα μπορούσε να είχε πεθάνει πριν φθάσει εκεί. Ωστόσο ανταποκρίθηκε στη θεραπεία και γύρισε στο σπίτι, όπου έζησε επί ένα έτος τρεφόμενος από ρινογαστρικό σωλήνα, χωρίς να παρουσιάσει άλλη επιπλοκή. Πέθανε από φυσικό θάνατο.

     Η δεύτερη ήταν μια γυναίκα 90 ετών με άνοια που εισήχθη σε κωματώδη κατάσταση και κρίθηκε από τους θεράποντες ότι δεν θα ζούσε περισσότερο από 48 ώρες. Οι δικοί της με κάλεσαν να τη δω για το αναπνευστικό της πρόβλημα. Μετά από μια παρακέντηση θώρακος που άδειασε μερικά λίτρα υγρό η ‘ετοιμοθάνατη’ ξύπνησε και σε δυο μέρες πήγε στο σπίτι όρθια. Το πρόβλημά της ήταν χρόνιο, η ηλικία δεν επέτρεπε άλλη θεραπεία, και κάθε 20 μέρες χρειαζόταν νέα ανακουφιστική παρακέντηση. Στα μεσοδιαστήματα ήταν καλά, όσο επέτρεπε η προηγούμενή της κατάσταση. Κάθε φορά αναρωτιόμασταν με τους δικούς της αν θα ήταν η τελευταία. Η διαδικασία αυτή κράτησε δυο χρόνια.

      Και η τελευταία ήταν πάλι μια ηλικιωμένη γυναίκα, κατάκοιτη και ακίνητη, με έλκη κατακλίσεως και αναπνευστικές λοιμώξεις, που είδα στο σπίτι την ημέρα που πέθανε ο πατέρας μου. Η όλη της εικόνα έλεγε ότι δεν είχε πάνω από μερικές εβδομάδες ζωή. Άφησε τον κόσμο αυτό τρία χρόνια αργότερα.

     Ακραίες περιπτώσεις, θα πει κάποιος. Ωστόσο δείχνουν ξεκάθαρα πόσο αβέβαια μπορεί να είναι η πρόβλεψη, ακόμη και με την πείρα πολλών ετών άσκησης της ιατρικής. «Ἡ πεῖρα σφαλερὴ, ἡ δὲ κρίσις χαλεπή», μας διδάσκει ο πρώτος αφορισμός του Ιπποκράτη. Και στους τρεις παραπάνω αρρώστους ούτε ο πιο έμπειρος γιατρός δεν θα εκτιμούσε το προσδόκιμο ζωής σε χρόνια. Η πορεία των πραγμάτων διέψευσε τα προγνωστικά, αποδεικνύοντας με ξεκάθαρο τρόπο ότι Άλλος είναι «ζωῆς ὁ κυριεύων καὶ τοῦ θανάτου». Πρόκειται για μια εξουσία που δεν μπορούμε να οικειοποιηθούμε εμείς οι άνθρωποι.

     Σημ. Σχετικό άρθρο μου για την Ορθόδοξη θεώρηση του θανάτου και της ευθανασίας υπάρχει στο Αντίφωνο.