Σκότος

Θα έλεγε κανείς ότι ήταν θέμα χρόνου να συμβεί. Προχθές 28 Απριλίου 2025, «η Ιβηρική Χερσόνησος υπενθύμισε στην υπόλοιπη Ευρώπη ότι η ενεργειακή μετάβαση είναι ταυτόχρονα success story, αλλά και πεδίο ισορροπιών. Ένα διπλό ενεργειακό σοκ, που διήρκεσε μόλις ενάμισι δευτερόλεπτο, ήταν αρκετό για να βυθίσει δύο χώρες στο σκοτάδι, να παγώσει τις μεταφορές, να παραλύσει τις επικοινωνίες και να προκαλέσει απώλειες δισεκατομμυρίων» [ΕΔΩ], ακόμη και πέντε θανάτους. Το γενικευμένο μπλακάουτ αποδόθηκε τελικά σε διακυμάνσεις στο δίκτυο ενέργειας λόγω αυξημένης εξάρτησης από ανανεώσιμες πηγές και κακή κατανομή των φορτίων (το λέω απλά, όπως περίπου το καταλαβαίνω).

     Ανεξάρτητα από το αν ένα τέτοιο δραματικό γεγονός οφείλεται σε φυσικό φαινόμενο, τεχνική αδυναμία ή σε κάποιου είδους ανθρώπινο ‘δάκτυλο’ (εκφράσθηκαν και τέτοιες υποψίες αλλά αποκλείσθηκαν), το γεγονός θα πρέπει να προβληματίσει σοβαρά τους υπευθύνους. Έχουμε επισημάνει παλαιότερα ότι η αποκλειστική εξάρτηση από ένα σύστημα ενέργειας ή πληροφοριών (και τα δύο είναι στενά διασυνδεδεμένα) έχει την Αχίλλειο πτέρνα της: αν το σύστημα καταρρεύσει (για οποιοδήποτε λόγο), οι συνέπειες και οι επιπτώσεις μπορεί να είναι τραγικές και σε ευρεία κλίμακα. Όσο μεγαλύτερο το σύστημα, τόσο πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα σε περίπτωση δυσλειτουργίας.

     Σε κάθε περίπτωση, το συμβάν αποτελεί ακόμη μια σοβαρή απόδειξη και υπενθύμιση ότι τα ανθρώπινα συστήματα, όσο καλά μελετημένα κι αν είναι, έχουν τα όριά τους. Και ακόμη, δεν ξέρουμε ή δεν μπορούμε να μαντέψουμε τι μπορεί να μας επιφυλάσσει η μετάβαση σε ένα νέο σύστημα εν πολλοίς άγνωστο. Κάτι ανάλογο (για φάρμακα και άλλες θεραπείες) έλεγε ο δάσκαλός μου στην Παθολογία W.C. Walker: «Να μην είσαι ούτε ο πρώτος που θα δοκιμάσει το καινούργιο ούτε ο τελευταίος που θα εγκαταλείψει το παλιό». Ο ζήλος για την ‘πράσινη μετάβαση’ θα πρέπει να συνδυάζεται με τη σωφροσύνη και την αξιολόγηση των πιθανών συνεπειών. Και αν θέλουμε να σκεφθούμε λίγο πιο μεταφυσικά, «ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων» [Ψ. 126]. Να κάνουμε ως άνθρωποι τις προσπάθειές μας, αλλά ας θυμόμαστε πάντα ότι «οὐ τοῦ θέλοντος οὐδὲ τοῦ τρέχοντος, ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ» [Ρωμ. 9:16].