Αστρικές αηδίες

‘Ο Ερμής ανάδρομος στον Κριό’ (ή κάτι παρόμοιο ακατανόητο) γράφει η οθόνη που παίζει σιωπηλά στον τοίχο του δωματίου, ενώ εξετάζω τον άρρωστό μου στο διπλανό κρεβάτι. Πάνω από το μυστηριώδες αυτό μήνυμα μια ευτραφής ξανθιά κυρία ερμηνεύει με άκρα σοβαρότητα στην πρωινή παρουσιάστρια επώνυμου τηλεοπτικού διαύλου που ακούει με το σχετικό ενδιαφέρον τον ‘χρησμό’ και τα μαντάτα που κομίζει στους Κριογεννημένους ο ‘ανάδρομος Ερμής’ (με την όπισθεν έρχεται ή μήπως κάνει κανένα αγωνιστικό ‘τετ-α-κε’ αναγκάζοντας τον Κριό να πατήσει απότομα τα ουράνια φρένα του και να αποστείλει στον Ερμή το παράσημο της ανοικτής παλάμης, ως γνήσιος οδηγός;). Έχω μια απορία: πιστεύουν άραγε όσα λένε οι αστρολόγοι ή απλώς έχουν βρει ότι υπάρχουν αρκετά κορόιδα στον κόσμο που μπορούν να τους τρέφουν πλουσιοπάροχα για να περιγράφουν τις υποτιθέμενες αναποδιές του Ζυγού, του Ταύρου ή του Υδροχόου;

Νάρκισσε, χαίρε!

Έχω ξαναγράψει για νάρκισσους, όχι όμως για τον Νάρκισσο. Που έδωσε όσες «εισαγωγικές» και «κατατακτήριες» εξετάσεις υπάρχουν και δεν υπάρχουν για τον Παράδεισο, και τις πέρασε όλες με Άριστα, όπως συμφωνούν όλοι όσοι τον γνώρισαν. Νεφροπαθής από 14 ετών, γνώρισε την αιμοκάθαρση, τη μεταμόσχευση, την ανοσοκαταστολή, τις λοιμώξεις, τον ένα καρκίνο μετά τον άλλο, τη χημειοθεραπεία, τις ακτινοβολίες, τις πολυάριθμες επώδυνες επεμβάσεις., επί 33 χρόνια. Το σώμα του έγινε άτλαντας παθολογίας και χειρουργικής. Συναγωνίστηκε επάξια τον πολύαθλο Ιώβ και δεν γόγγυσε ποτέ, παρά έλεγε το «Νάναι ευλογημένο» όταν ο παπα-Γιώργης τον κοινωνούσε στο νοσοκομείο στη στερνή του νοσηλεία. Του ευχήθηκα το ‘Χριστός ανέστη’ ανήμερα της Λαμπρής, όταν τον είδα για τελευταία φορά: δεν ξέρω αν με κατάλαβε. Έβλεπε ήδη ‘οράματα και θάματα’, ‘α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι’. Από σήμερα τα βλέπει ‘πρόσωπο με πρόσωπο’. Και αγάλλεται.

Αθωνικές επιχορηγήσεις και βουλευτικές αποζημιώσεις

Άξια προσοχής η επισήμανση του Σταύρου Τζίμα στην ‘Καθημερινή’ (24/4/2009). Με τίτλο ‘Παράπλευρη ζημία στον Άθω’ περιγράφει το πώς η υπόθεση ‘Βατοπαίδι’ έγινε αφορμή για να παγώσουν όλες οι επιχορηγήσεις από το Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης προς όλες τις μονές για τα απαραίτητα έργα αναστήλωσης, που εκ των πραγμάτων ανεστάλησαν 'μέχρι νεωτέρας'. Όπως υπογραμμίζει ο γράφων, οφείλουν όλοι να αντιληφθούν ότι το Άγιον Όρος, πέραν της πνευματικής, φυλάσσει και μια τεράστια πολιτιστική κληρονομιά με παγκόσμια αναγνώριση, και δεν μπορεί να την αφήσει η πολιτεία να ρημάξει, ιδίως όταν τα οφειλόμενα χρήματα είναι ξένα και όχι δικά της.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι κοντά στα όποια «ξερά» καίγονται και τα χλωρά. Ή, για να δανεισθούμε ένα ανάλογο ‘κοσμικό’ παράδειγμα, ότι θα πρέπει, εξ αφορμής των φημολογούμενων ατασθαλιών ενός βουλευτή, να διακοπεί η βουλευτική αποζημίωση σε όλους, μέχρι να ξεκαθαρίσει (αλήθεια, περιμένετε κάτι τέτοιο;) η υπόθεση.

Λάζαρος και Θωμάς

Λάζαρος και Θωμάς. Δυο πολύ γνωστές Βιβλικές μορφές, μάρτυρες της Αναστάσεως. Με τον ένα ο Χριστός «επιστώσατο την κοινήν ανάστασιν προ του πάθους», ο άλλος με την «καλήν απιστίαν» του «των πιστών τας καρδίας εις επίγνωσιν ήξεν», όπως μας λέει η υμνογραφία. Τους τιμούμε και τους δύο ως ‘παραστάτες’ πριν και μετά το Πάσχα.

Λάζαρος και Θωμάς. Δυο λιγότερο γνωστοί, σύγχρονοι ‘μάρτυρες’. Λίγες μέρες πριν από το Σάββατο του Λαζάρου μας άφησε ο Λάζαρος, λίγες μέρες πριν από την Κυριακή του Θωμά, ο Θωμάς. Και οι δυο αντιμετώπισαν την «επάρατη νόσο», ο ένας για μερικά χρόνια, ο άλλος για μερικούς μήνες. Και οι δυο έδωσαν μαθήματα υπομονής και καρτερίας στους γύρω τους, και σ’ αυτούς που είχαν το προνόμιο να τους γνωρίσουν. Και οι δυο αναμένουν πλέον την κοινή ανάσταση.

10 χρόνια από τον βομβαρδισμό της Σερβικής τηλεόρασης

Αυτό μας θυμίζουν σήμερα τα Διαδικτυακά Μέσα. Και όλης της Σερβίας, θα πρόσθετα, για να μη ξεχνούμε εύκολα και βολικά την ‘ανθρωπιστική’ επέμβαση του ΝΑΤΟ στη γειτονιά μας. Χωρίς να δίνουμε κανένα δίκαιο σε απάνθρωπες ενέργειες από όποια πλευρά κι αν διαπράττονται, ακόμη και από τους ομοδόξους Σέρβους, θα νιώθαμε κάπως πιο άνετα αν η ‘έκρηξη ανθρωπισμού’ της Δύσης εκδηλωνόταν λιγότερο μεροληπτικά και περιλάμβανε π.χ. το πρόσφατο ‘γάζωμα’ της Γάζας, αν επιτρέπεται το 'μαύρο' λογοπαίγνιο. Ή, ακόμη καλύτερα, αν εκδηλωνόταν με όντως ανθρώπινο τρόπο. Παντού και πάντα.

Εκ του ανεσπέρου φωτός

«Ανέστη Χριστός, και νεκρός ουδείς επί μνήματος»
Ο Χριστός ανέστη! Τι άλλο θέλουμε;

Μέγα Σάββατο

«Σήμερον ο Άδης στένων βοά: συνέφερέ μοι ει τον εκ Μαρίας γεννηθέντα μη υπεδεξάμην. Ελθών γαρ επ’ εμέ το κράτος μου έλυσε, πύλας χαλκάς συνέτριψε, ψυχάς ας κατείχον το πριν, Θεός ων, ανέστησε. Δόξα, Κύριε, τω Σταυρώ σου και τη Αναστάσει σου».

[Επιτάφιος Αγ. Γεωργίου Κιλκίς, φωτογραφία του Τάσου Ναούμη]

"Τι ανταποδώσωμεν...;"

Κατά παράκληση αγαπητού και τακτικού αναγνώστη, παραθέτω κάποιες πληροφορίες για τον σταυρικό θάνατο βασισμένες σε όσα παρουσιάζει ο αείμνηστος καθηγητής Σπ. Μακρής στο σχετικό πόνημά του. Όσοι δυσκολεύονται με τέτοιου είδους ’ιατροδικαστικές’ περιγραφές μπορούν να διακόψουν εδώ την ανάγνωση, ή να πάνε στην τελευταία παράγραφο.

Διευκρινίζω ότι τα γραφόμενα αναφέρονται στον τρόπο θανάτου οποιουδήποτε ανθρώπου επί του σταυρού, και όχι αποκλειστικά στον θάνατο του Ιησού. Ως Θεός ο Κύριος με τη λέξη ‘Τετέλεσται’ ‘παρέδωκε το πνεύμα’. Ως άνθρωπος έπαθε σαν κάθε άλλο κατάδικο της εποχής εκείνης. Ο μηχανισμός του θανάτου από την ανάρτηση στο σταυρό ήταν μια αργή και βασανιστική ασφυξία, που οφείλεται στη συμπίεση των πνευμόνων, της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων από το βάρος του σώματος και την άνωση του διαφράγματος. Την τακτική αυτή (γνωστή με την ονομασία Aufbinden) χρησιμοποίησε ο Γερμανικός στρατός ως σωφρονιστική ποινή, και αργότερα ως μέσο βασανισμού στο Νταχάου. Ο κρατούμενος κρεμόταν από τα δεμένα στην ανάταση χέρια του έτσι ώστε τα πόδια του να μην αγγίζουν το έδαφος. Η αναπνοή και η επιστροφή του αίματος προς την καρδιά εμποδιζόταν, κάτι που οδηγούσε σε συμφόρηση του πάνω μέρους του σώματος μέχρι και παραμόρφωση του προσώπου, όπως και στον απαγχονισμό (ας θυμηθούμε το σπαρακτικό "Υιέ μου, πού το κάλλος έδυ της μορφής σου;" της Παναγίας στην υμνογραφία). Αν δεν διακοπτόταν έγκαιρα η ανάρτηση, το θύμα υπέκυπτε μετά από πολύωρη οδύνη. Ο σταυρωμένος είχε τη ‘δυνατότητα’ να χαλαρώνει κάπως την πίεση ρίχνοντας το βάρος στα καρφωμένα πόδια του, γεγονός που έδινε απλώς μια αναβολή στο θάνατο και μια παράταση στην αγωνία του, μια και συνοδευόταν από φρικτούς πόνους στα σημεία των καρφιών. Γι’ αυτό και το σπάσιμο των σκελών ήταν η χαριστική βολή, που έκοβε την τελευταία διέξοδο ανακούφισης. Στην περίπτωση του Χριστού αυτό δεν συνέβη, διότι ο Κύριος είχε ήδη παραδώσει το πνεύμα. Ωστόσο, ο λογχισμός της πλευράς, ακόμη κι αν είχε απομείνει στοιχείο βιολογικής ζωής στο ανθρώπινο σώμα του, θα επέφερε οπωσδήποτε τον θάνατο με την επιπλέον πρόκληση ενός ανοικτού πνευμοθώρακα.

Όλα αυτά τα εφευρήματα της ανθρώπινης κακίας (τη εμπνεύσει του αρχεκάκου Διαβόλου) προστέθηκαν στον ήδη φραγγελωμένο Ιησού με τα καρφωμένα χέρια και πόδια. Ως ευγνώμονες προσκυνητές του Σταυρού ας μη μείνουμε στη συναισθηματική συγκίνηση των ημερών, αλλά ας αναλογισθούμε το μέγεθος του λύτρου που πληρώθηκε για μας. ‘Τι ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων ων ανταπέδωκεν ημίν;’

Εκ του πιεστηρίου

Καλό και βολικό το ιστολόγιο και τα ηλεκτρονικά κείμενα, αλλά με το τυπωμένο χαρτί μας συνδέει μια άλλη σχέση. Όσοι διαβάζουν τη σελίδα αυτή θα θυμούνται ότι κάπου ανέφερα ότι τα κείμενα κάποια στιγμή θα εκδοθούν σε βιβλίο. Από χθες αυτό είναι πραγματικότητα. Οι Εφήμερες ΙΣΤΟ...δρομίες δεν έχουν την αξίωση να γίνουν best seller, ούτε να αποφέρουν οποιοδήποτε κέρδος. Όποιος τις θέλει, είτε για τον εαυτό του είτε για δώρο, μπορεί να τις βρει στο University Studio Press (ISBN 978-960-12-1805-2). Όσοι φίλοι γιορτάζουν προσεχώς, ας κάνουν λίγη υπομονή...

Μνήμη Σπύρου Μακρή

Αναπάντεχα έλαβα χθες μια πρόσκληση από τηλεοπτικό σταθμό της πόλης μας να μιλήσω για τον τρόπο θανάτου του Χριστού στο σταυρό. Ασυνήθιστο το αίτημα, μια πρόκληση για σκέψη. Ευτυχώς υπήρχε ‘πρώτος διδάξας‘, ο αείμνηστος καθηγητής της αναισθησιολογίας Σπύρος Μακρής, του οποίου την ομιλία με θέμα ‘Η επιστήμη μπροστά στη Σταύρωση και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού’ είχα την τιμή να προλογίσω περίπου τέτοια εποχή, πριν 31 χρόνια. Ξαναδιαβάζοντας το κείμενό του θυμήθηκα τον Πανεπιστημιακό Δάσκαλο (με κεφαλαία γράμματα) που συναντούσα περιστασιακά όρθιο στο λεωφορείο (ως ένα εξ ημών), που μας μιλούσε πάντα ευγενέστατα στον πληθυντικό, που έδινε παράδειγμα ακέραιου χαρακτήρα, σωστού επιστήμονα και πιστού ανθρώπου. Που στην εξόδιό ακολουθία του ο Άγιος Δημήτριος ήταν κατάμεστος (και) από τους φοιτητές του. Που άφησε ένα πρότυπο ζωής και συμπεριφοράς σε πολλούς από εκείνους που ευτύχησαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματά του, εντός και εκτός αμφιθεάτρου. Αιωνία θα είναι η μνήμη του!

ΣΗΜ. Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας βρίσκεται στον παραπάνω σύνδεσμο.

"Οι μηχανές μου"

Η φυσαρμόνικα της εισαγωγής λίγο πριν από τις εννιά σήμερα (ΝΕΤ 105.8) μου έφτιαξε τη διάθεση, καθώς ο νους έκανε flashback σχεδόν σαράντα χρόνια στο τραγούδι του τίτλου που ακολούθησε (ερμηνεία: Λήδα Χαλκιαδάκη και Σπύρος Βλασσόπουλος). Αν γεννηθήκατε μετά το 1972, δεν το προλάβατε. Το είχα περιλάβει σε μια από τις πρώτες κασέτες που είχα ηχογραφήσει τότε, μαζί με το 'Ποπ κορν', κάτι από Ντέμη Ρούσο, τη 'Συντροφιά' (Πασχάλης) και το 'Σπίτι μου, σπιτάκι μου' και τον 'Μαύρο αητό' (Νανά Μούσχουρη). Και να σκεφτεί κανείς ότι δεν είχαν ακόμη εισβάλει οι υπολογιστές στη ζωή μας. Ωστόσο οι στίχοι του Ανδρέα Αγγελάκη θα ταίριαζαν ακόμη περισσότερο σ' αυτούς:

"Πώς αγαπώ τις μηχανές μου, πώς αγαπώ να τις κοιτάω
κι αν θέλω κατιτί να κάνω ένα κουμπί τους να πατάω...
Πώς αγαπώ τις μηχανές μου, όλα ρολόι τώρα πάνε,
δεν έχω φίλους, τι τους θέλω; Οι μηχανές πιο ωραία μιλάνε.
Πώς αγαπώ τις μηχανές μου, κάθομαι μόνος μου στο σπίτι,
και στις οχτώ η ώρα ανάβω ηλεκτρικό Αποσπερίτη".

Τα κρυπτά δημοσιεύονται

Όπως μας πληροφορούν οι ειδήσεις, εκδόθηκε η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την οποία οι πάροχοι υπηρεσιών Ίντερνετ υποχρεούνται να διατηρούν αρχεία με τους αποδέκτες των ηλεκτρονικών μηνυμάτων των συνδρομητών τους και με τις ιστοσελίδες που αυτοί επισκέπτονται. Επίσημα πλέον, το απόρρητο του Διαδικτύου αίρεται (κάτι που φανταζόμασταν ότι μπορεί να γίνεται ήδη ανεπίσημα). Γεγονός που επιβεβαιώνει με έναν ακόμη τρόπο την Ευαγγελική ρήση ότι ‘ουδέν εστι κρυπτόν ο ου φανερόν γενήσεται’. Ακόμη και το τελευταίο κλικ του ποντικιού μας.

Τρεις άρρωστοι

Δεν θυμούμαι τα τελευταία 14 χρόνια να πλησιάζουν Χριστούγεννα ή Πάσχα και να μην έχω στα χέρια μου τη διάγνωση ενός καινούργιου καρκίνου. Που σαν κεραυνός σε ξάστερο ουρανό έρχεται να γκρεμίσει το είδωλο του κόσμου που ζούσε ο άρρωστος μέχρι τότε, και να του δείξει (όχι μόνο σ’ εκείνον, αλλά και σε μένα και σε όλους τους γύρω) την πραγματικότητα, ότι δηλαδή η ζωή αυτή έχει ένα όριο.

Όπως στη Μαρία, που επί ένα μήνα παρακολουθούσε το πάνω μέρος του σώματός της να διογκώνεται σε μέγεθος διπλάσιο του συνηθισμένου, και την αναπνοή της να γίνεται όλο και πιο δύσκολη, σε σημείο που να μη μπορεί να ξαπλώσει. Τα κλινικά σημεία της απόφραξης της άνω κοίλης φλέβας σε συνδυασμό με μια χαρακτηριστική ακτινολογική εικόνα προχωρημένου καρκίνου πνεύμονα δημιουργούν μια τελείως δυσοίωνη προοπτική για το μέλλον της. Κάτι που η ίδια ίσως δεν κατανοεί και δεν θέλει να ερευνήσει παραπέρα. Στα 57 της.

Σήμερα ξαναείδα και τη Μαντώ, και τρόμαξα να τη γνωρίσω. Έχει μείνει η μισή, κι έχει χάσει ένα μεγάλο μέρος από την αισιόδοξη ψυχολογία της. Η θεραπεία φαίνεται να την βοήθησε κάπως, αλλά με τί κόστος; Παλεύει να κρατήσει το γενναίο της πρόσωπο για να ζήσει όσο γίνεται καλύτερα τις μέρες που έρχονται, που μπορεί να αποτελούν (όπως και της Μαρίας) το τελευταίο Πάσχα με τους δικούς της.

Εκείνος που από φέτος θα γιορτάζει διαφορετικά το Πάσχα είναι ο κυρ-Αντώνης. Έξη μήνες μετά τη διάγνωση του καρκίνου, άφησε σήμερα το απόγευμα τον κόσμο αυτό για τον Κόσμο όπου ‘ουκ έστι πόνος’, ανάμεσα στις δυο αδελφές που τον στήριξαν και τον συνόδευσαν στον τελευταίο αυτό δρόμο. Αιωνία η μνήμη του!

[Σημ. Τα ονόματα έχουν τροποποιηθεί].

Απεργία και υγεία

«Γιατρέ, τι μπορούμε να κάνουμε; Είχαμε ραντεβού για ακτινοβολίες την Πέμπτη, αλλά εκείνη τη μέρα γίνεται απεργία. Τηλεφωνήσαμε και μας είπαν να πάμε την επόμενη Πέμπτη. Γίνεται να πεις κάτι για να μας βάλουν νωρίτερα;»

Τι να πεις, και σε ποιόν; Το εξειδικευμένο τμήμα κάνει μερικές εκατοντάδες θεραπείες κάθε μέρα, σε ανθρώπους καρκινοπαθείς που έρχονται από τις τέσσερεις άκρες της Βορείου Ελλάδος. Μία μέρα εκτός λειτουργίας σημαίνει μετάθεση όλων αυτών των ‘περιστατικών’ στην πλησιέστερη δυνατή ημερομηνία, που δεν είναι πιο κοντά από μια εβδομάδα. Μπορούν οι άρρωστοι αυτοί να περιμένουν τόσο; Η κατάσταση των περισσοτέρων είναι τέτοια που δεν σηκώνει πολλές αναβολές. Η ‘ημερομηνία λήξεως’ είναι ήδη ορατή, και συχνά η πάλη γίνεται για την ποιότητα της ζωής που τους απομένει. Είναι δυνατόν να προβάλλεται ως δικαιολογία για την καθυστέρηση της ανακουφιστικής θεραπείας η λέξη ‘απεργία’; Έχω το δικαίωμα (ή το καθήκον) ως γιατρός να ‘μεσολαβήσω’ υπέρ κάποιου, δηλαδή να παρακάμψω κάποιον άλλον (ή άλλους);

Με όλη την κατανόηση που μπορεί να έχει κανείς για αιτήματα πιεστικά, κοινωνικά, δίκαια (ας αφήσουμε στην άκρη τα υπόλοιπα), πιστεύω ότι οι έννοιες ‘απεργία’ και ‘υγεία’ είναι ασύμβατες. Μάλιστα υπάρχει και μια τραγική ειρωνεία στην όλη υπόθεση. Όταν το μόνιμο παράπονο είναι ότι υπό κανονικές συνθήκες δεν επαρκεί το προσωπικό στα νοσηλευτικά ιδρύματα, τότε η έκφραση ‘προσωπικό ασφαλείας’ για τις ημέρες απεργίας μόνο ως παραλογισμός μπορεί να εκληφθεί. Κάτι ξέρουν οι Άγγλοι που το ονομάζουν ‘skeleton crew’.

[Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑ, 7/4/2009]

Μακριά από τη δημοσιότητα

Δεν την επιζητούν. Δεν χρησιμοποιούν τα Μέσα ως ‘μέσον’ για να επιτύχουν εξυπηρετήσεις και εκδουλεύσεις, που ούτως ή άλλως δικαιούνται από το ‘κράτος πρόνοιας’. Το να τους γνωρίζεις είναι προνόμιο για λίγους. Κι αυτό για λίγο, όσο χρειάζεται για να βγουν από ένα αδιέξοδο επεισόδιο στον μακρύ δρόμο της φροντίδας, που βαδίζουν καθημερινά επί χρόνια, αγόγγυστα, χωρίς να εύχονται να έλθει το τέλος. Και να συνεχίσουν τον δρόμο με το ίδιο κουράγιο, με τα μάτια στραμμένα Ψηλά, ‘ποτέ από το χρέος μη κινούντες’. Ξεπερνώντας τα εμπόδια που βάζει μπροστά τους το ‘σύστημα’ με τις επιτροπές, τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, τις αιτήσεις, τα δικαιολογητικά ξανά και ξανά (μετά από εικοσιπέντε χρόνια ολικής αναπηρίας θα περίμενε κανείς ότι δεν χρειάζονται πλέον άλλες ‘επαναλήψεις’). Κάθε καινούργιο πρόβλημα στην πορεία της αρρώστιας που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί στο σπίτι σημαίνει μεταφορά στα χέρια σε δυο ορόφους, ενός ανθρώπινου πλάσματος που ζει ακόμη χάρη στις θυσίες δυο ηλικιωμένων γονέων, που εξακολουθούν να λένε το ‘Ευχαριστώ’ από την καρδιά τους, πρώτα στον Θεό και μετά σε καθέναν που τους δίνει ακόμη μια ελπίδα ότι η Αθηνά θα εξακολουθήσει να είναι μέλος της οικογένειάς τους και κέντρο του ενδιαφέροντός τους, έστω κι αν επί χρόνια τώρα δεν έχει κουνήσει τα χέρια ή τα χείλη της.

Σημ. Αφιερώνεται σε όλους όσοι καθημερινά και δημόσια κινούν χέρια και χείλη μόνο για να πετροβολούν και να υβρίζουν προς κάθε κατεύθυνση.

Κίτρινη και κόκκινη κάρτα

Λογάριαζα να γράψω κανένα ‘ψέμα’ (μέρα που είναι), αλλά η πραγματικότητα μας ξεπερνάει: το ψέμα έχει γίνει ψωμοτύρι, κι έτσι ας πούμε και μια αλήθεια, που λέει και το παλιό τραγουδάκι...

Μια και μας είναι πολύ πιο οικεία η γλώσσα του ποδοσφαίρου, ας σκεφθούμε τι θα γινόταν αν κάποιος διαιτητής συνέχιζε να δείχνει μόνο κίτρινες κάρτες στους παίκτες που έπαιζαν αντιαθλητικά ή έκαναν σκληρά μαρκαρίσματα ή ό,τι άλλο, λέγοντάς τους κάθε φορά ότι την επόμενη φορά θα αποβληθούν. Αν η αποβολή δεν έρχεται ποτέ, πόσοι θα πιστέψουν τον ασπόνδυλο διαιτητή και θα συμμορφώσουν ανάλογα το παιχνίδι τους, εφόσον ξέρουν ότι η ατιμωρησία είναι δεδομένη;

Με όση φαντασία διαθέτουμε, ας μεταφέρουμε το παράδειγμα στην αστυνομία, τις πρυτανικές αρχές των πανεπιστημίων μας, και βέβαια στο σύνολο του ‘πολιτικού κόσμου’, που φέρουν μεν τον τίτλο του ‘διαιτητή’, αλλά δεν τολμούν να βγάλουν την κόκκινη κάρτα σε όσους συνεχίζουν να μετατρέπουν σε αρένα την καθημερινή ζωή της χώρας.

Καινά και παράδοξα

Οδυνηρή, αλλά ρεαλιστική η διαπίστωση του Χ. Γιανναρά (‘Η διαφορά του νεοφανούς από το καινούργιο’, Καθημερινή 29/3/2009) για τη δυσχέρεια συγκρότησης ενός αληθινά καινούργιου κόμματος στην Ελλάδα. Να επιχειρήσει κανείς να σκιαγραφήσει ένα τέτοιο πολιτικό σχήμα; Θα απαιτούσε μια ομάδα μη κερδοσκόπων, ερασιτεχνών (με την αγνή έννοια του όρου--όχι προχειρολόγων) επαγγελματιών (και πάλι με την καλή έννοια--όχι ‘εμπόρων’ της πολιτικής) ιδεολόγων, που θα διαπνέονταν από αλτρουιστικά έως και αυτοθυσιαστικά αισθήματα μπροστά στο καλό της πατρίδας και θα ήσαν διατεθειμένοι να βαδίσουν αντίθετα στα κατεστημένα ρεύματα. Πιστεύω ότι δεν έχουν εκλείψει τέτοιοι άνθρωποι: η δυσκολία θα ήταν να συνευρεθούν και να αποφασίσουν να συμπλεύσουν.

Στη συνέχεια, για να αναδειχθεί και να επιτύχει, η ομάδα αυτή θα έπρεπε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη σε μια μεγάλη ομάδα συμπατριωτών της που θα είχε την τόλμη να θυσιάσει συμφέροντα προσωπικά (‘πελατειακές’ εξυπηρετήσεις) ή ταξικά (συνδικαλιστικές ή άλλες ‘ταξικές’ διεκδικήσεις ή ‘κεκτημένα δικαιώματα’) εν ονόματι αυτού του κοινού καλού, και εν γνώσει της ότι κάποια οφέλη (αν ποτέ υπάρξουν) μπορεί να τα καρπωθούν μόνο τα παιδιά της (άρα το ‘Εδώ και τώρα’ αποκλείεται). Η μερίδα αυτή θα έπρεπε να πιστεύει σε κράτος δικαίου, όπου καθένας εφαρμόζει πρώτα τους νόμους και έπειτα έχει τη λογική προσδοκία να τους εφαρμόζουν και οι άλλοι. Θα έπρεπε ακόμη να έχει στοιχειώδη Παιδεία ώστε να αντιλαμβάνεται το κοινό συμφέρον και να μπορεί να σκεφθεί με κριτήριο το γενικό καλό και όχι το ‘φάγωμεν, πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν’. Και τέλος, θα έπρεπε να αντέχει να ακούει την αλήθεια για τα δημόσια πράγματα, όσο επώδυνη κι αν είναι.

Επειδή από τις παραπάνω προϋποθέσεις οι μεν θετικές τελούν εν ανεπαρκεία, οι δεν αρνητικές πλεονάζουν, ο χαρακτηρισμός ‘ακατόρθωτο’ ίσως είναι λίγος για να εκφράσει το μέγεθος του εγχειρήματος.

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 10/4/2009]

Προμηνύματα

Ο Μάρτης μας αποχαιρετά με καλό καιρό και με ζεστό ήλιο, που μας έδωσαν την ευκαιρία να συναντήσουμε τις πρώτες παπαρούνες της χρονιάς, και να πάρουμε και μερικά στιγμιότυπα που μας προδιαθέτουν για τις εποχές που έρχονται. Με το καλό!

Το ζην και το φιλοσοφείν

Όπως με πληροφορεί φίλος από το Λονδίνο, οι Financial Times γράφουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε ‘οικονομική άρνηση’, δηλ. όλοι συνεχίζουν να τα βλέπουν όλα ρόδινα και η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτε για να μειώσει το έλλειμμα και τη φοροδιαφυγή. Δηλαδή όλοι οι ξένοι που παίρνουν ‘μέτρα’ φτάνουν κάπου;
Η όλη κατάσταση θυμίζει κάπως το ανέκδοτο με τον Αμερικανό επιχειρηματία που, βλέποντας έναν Μεξικανό να τεμπελιάζει κοιμισμένος στον ήλιο, προσπαθεί να τον παρακινήσει να εργασθεί για να αποκτήσει χρήματα. ‘Κι έπειτα;’ ρωτάει ο Μεξικανός. ‘Θα ανοίξεις δικά σου μαγαζιά, θα αγοράσεις σπίτια, αυτοκίνητα, κότερα, μετοχές...’ ‘Κι έπειτα;’ επιμένει ο... τεμπέλης. ‘Έπειτα, θα κάααθεσαι!’ απαντάει θριαμβευτικά ο Αμερικανός. ‘Και τώρα δηλαδή τί κάνω;’ είναι η τελική αφοπλιστική ερώτηση του φιλοσοφημένου Μεξικανού.

Χρονιάρα μέρα!

Πώς τα καταφέρνουν τα μεγάλα Μέσα τέτοιες μέρες να μας χαλούν τη διάθεση, βγάζοντας στον αέρα διάφορους ‘λογίους’ (όπως π.χ. η ΝΕΤ 105.8 σήμερα γύρω στις 11.30 π.μ.--δεν έπιασα το ονοματάκι του) που απομυθοποιούν, λέει, τα ιδεολογήματα με τα οποία τραφήκαμε εμείς οι υπόλοιποι Έλληνες. Ευτυχώς που μας ξεστραβώνετε εσείς, βρε παιδιά, ώστε να μη πιστεύουμε σε τίποτε και να γινόμαστε ευκολότερα υποχείριοι του κάθε επίδοξου παγκοσμιοκράτορα.
Πάλι καλά που στη συνέχεια μας μίλησε ο ένας από τους τρεις μόνιμους κατοίκους του Λιμποβιτσίου για το εκεί σπίτι-μουσείο του Κολοκοτρώνη (φωτογραφίες). Που πολέμησε χωρίς αντάλλαγμα, για να μπορεί σήμερα ο κάθε *&@%#$ να αραδιάζει ελεύθερα τις *&@%#$ίες του.

Πρόσθετα μέτρα

Προσφιλής ερώτηση των δημοσιογράφων, ιδίως στις μέρες μας: «Θα χρειαστεί να λάβει η κυβέρνηση πρόσθετα μέτρα για την οικονομία;». Με δεδομένη την γενική συγκυρία που βιώνουμε, έχει περίπου την ίδια λογική με το αν ρωτούσαμε έναν ιδιοκτήτη αυτοκινήτου: «Θα χρειαστεί ποτέ ξανά το αυτοκίνητο επισκευή;». Αν η μόνη λογική απάντηση στη δεύτερη ερώτηση είναι «Πώς να το ξέρω;», τότε κάθε άλλη απάντηση στην πρώτη ερώτηση μπορεί να θεωρηθεί μάλλον επιπόλαια, και ίσης πνευματικής αξίας με την αντίστοιχη ερώτηση.

Εθνική υπερηφάνεια

Επί τη εθνική επετείω, μου έστειλαν την ιστορία του Νικηταρά που κατάντησε επαίτης στο Ελληνικό κράτος, που ελευθερώθηκε και με τα δικά του χέρια και όπλα. Αντί να την αναδημοσιεύσω, παραπέμπω στο ιστολόγιο όπου αναρτήθηκε, μια και αξίζουν και πολλά από τα σχόλια που την ακολουθούν:

Ας στοχαστούμε κι ας ζηλέψουμε τον στρατηγό, έστω και ως περήφανο επαίτη!

Σαν τον Καραγκιόζη

Ακούγοντας εδώ και τόσους μήνες τις καθημερινές συζητήσεις και αναλύσεις για την πραγματική και την ‘άλλη’ οικονομία (φανταστική, εικονική, εξωπραγματική ή όπως αλλιώς θέλετε πείτε την), προσπάθησα να βρω ένα απλό παράδειγμα που να την απεικονίζει. Ανέσυρα λοιπόν από τη μνήμη την παλιά ιστορία του Καραγκιόζη, που μαζί με τον Χατζηαβάτη αποφασίζουν να κάνουν εμπόριο. Αγοράζουν από τον μπαρμπα-Γιώργο ένα βαρέλι ούζο προκειμένου να το πουλήσουν. Ο Χατζηαβάτης θέλει να το δοκιμάσει, ο Καραγκιόζης όμως δεν του δίνει. Ο Χατζηαβάτης επιμένει: «Θα σου δώσω ένα φραγκάκι, μου δίνεις ένα ουζάκι;». Ο Καραγκιόζης υποχωρεί εφόσον πρόκειται για εμπορική συναλλαγή και όχι για τράκα. Μόλις όμως παίρνει το φράγκο, ζητάει να πιεί κι αυτός. Το ένα ποτήρι φέρνει το άλλο, και το παζάρι συνεχίζεται. «Φράγκο δίνεις, ούζο πίνεις» είναι το σλόγκαν των δυο ‘εμπόρων’, καθώς το φράγκο κυκλοφορεί μεταξύ τους και το ούζο καταναλώνεται σ’ αυτή την αμοιβαία αγοραπωλησία που γίνεται ουσιαστικά χωρίς ρευστό. Το μόνο κέρδος των συναλλασσομένων, εκτός από το μεθύσι της εμπορικής ιδιοφυΐας τους, είναι το ξύλο που τελικά τρώνε από τον παραγωγό μπαρμπα-Γιώργο.

Όπως λέγεται συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, οποιαδήποτε σχέση με πραγματικά πρόσωπα ή γεγονότα είναι τελείως τυχαία.

Ελεήστε το Δημόσιο

Ακούγοντας τα ‘σκληρά αλλά αναγκαία’ μέτρα για έκτακτες φορολογίες κτλ. θυμήθηκα μια σκέψη που είχα κάνει όταν ανακοινώθηκε η ίδρυση του ταμείου καταπολέμησης της φτώχειας. Αξίζει να σοβαρευτούμε κάποια στιγμή και να σκεφθούμε έξω από παγιωμένες γραμμές και τακτικές. Το κράτος λοιπόν θα μπορούσε να λειτουργήσει εισπρακτικά και ως φιλανθρωπικός οργανισμός (charity στην αγγλική). Θα μπορούσε δηλαδή να θεσμοθετήσει τις εθελοντικές εισφορές ιδιωτών υπέρ του Δημοσίου. Έτσι, κάθε πολίτης θα μπορούσε να καταθέτει σε οποιοδήποτε Δημόσιο Ταμείο ό,τι ποσό θέλει (από 1 Ευρώ μέχρι άπειρο), με ανάλογη επίσημη απόδειξη, που θα εξέπιπτε πλήρως από το φορολογητέο του εισόδημα. Δεν είναι κοινωνική αδικία, ούτε αποτελεί μέσο νόμιμης φοροκλοπής, να μπορεί κανείς να βοηθήσει το κράτος του όπως βοηθάει ένα ορφανοτροφείο, μια εκκλησία ή τους ‘Γιατρούς χωρίς σύνορα’. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλκυση εθελοντών είναι η ορθή και διαφανής λειτουργία του κράτους, ώστε να μην έχει ο πολίτης την αίσθηση ότι οι προσφορές του πάνε για το… ‘τάμα του έθνους’.

Επείγουσα ειδοποίηση

Αυτός είναι ο τίτλος πάνω σ’ ένα δελτάριο που ‘κάθεται’ μπροστά στον καθρέφτη της εισόδου της οικοδομής εδώ και δυο εβδομάδες. Από κάτω, συμπληρωμένο με το χέρι, το όνομα μιας επιχείρησης που έχει μετακομίσει εδώ και πολλούς μήνες από τη διεύθυνση αυτή, που καλείται να παραλάβει κάποιο δέμα ή άλλο αντικείμενο που στάλθηκε με ταχυμεταφορά (’Πόρτα-πόρτα‘). Μη βλέποντας πουθενά το όνομα του παραλήπτη στα γραμματοκιβώτια, ο ταχυδρομικός διανομέας εγκατέλειψε την ‘επείγουσα ειδοποίηση’ στην είσοδο, αδιαφορώντας πλήρως για το αν δεν την έχει παραλάβει κανείς, ακόμη και τόσες μέρες μετά την ‘επίδοση’. Εκεί εξαντλείται η επαγγελματική του υποχρέωση; Δεν έκανε καν τον κόπο να την παραλάβει και να την επιστρέψει στον αποστολέα ως ανεπίδοτη. Φαντάσου να μην ήταν και 'επείγουσα'.

‘Πιστεύω τω φίλω’

«Γνωριζόσαστε οι δυο σας;» με ρώτησε, μάλλον παραξενεμένος ο ταμίας βλέποντας τον πελάτη του να με χαιρετάει εγκάρδια και να πιάνουμε συζήτηση. Αν γνωριζόμασταν; Του εξήγησα ότι είχαμε πρωτοσυναντηθεί το καλοκαίρι του 1967, εγώ ως μαθητής Δημοτικού και κατασκηνωτής στη μια σκηνή (τέταρτη ομάδα, ’Πελαργοί’ για την ιστορία), εκείνος ως μαθητής Γυμνασίου και ομαδάρχης στη διπλανή σκηνή, στο χώρο που σήμερα βρίσκονται τα εκπαιδευτήρια ‘Απόστολος Παύλος’. Τότε που τραγουδούσαμε συλλογικά υπό τους ήχους του ακορντεόν του υπαρχηγού, που σύντομα θα παρατούσε τις ιατρικές σπουδές του για να αφοσιωθεί στη φωνητική μουσική και να διδάξει όλες τις μεγάλες χορωδίες της Ελλάδας, κάτι που κάνει μέχρι σήμερα. Από τότε ζήσαμε πολλές κοινές εκδρομές και κατασκηνώσεις, τραγουδήσαμε και ψάλαμε μαζί σε πολλές ευκαιρίες, συνεργαστήκαμε σε διάφορες εκδηλώσεις, επίσημες και ανεπίσημες, φάγαμε ψωμί κι αλάτι (και κάθε είδους μεζέδες), και συνεχίζουμε να το κάνουμε, όχι μόνο με τις επαγγελματικές μας ιδιότητες (είναι και δικηγόρος μου), μετά 42 χρόνια. ‘Φίλος πιστός σκέπη κραταιά, ο δε ευρών αυτόν εύρε θησαυρόν’, κατά την ρήση του σοφού Ιησού, υιού του Σειράχ (Σοφία Σειράχ 6:14). Δόξα τω Θεώ για όλα, και ιδιαίτερα για τους ισόβιους φίλους μας.

Οδηγίες προς ταξιδεύοντας

Μας πειράζει βέβαια που οι Αμερικανοί προειδοποιούν τους συμπολίτες τους να προσέχουν, ιδίως τις εσπερινές ώρες, στο Κλεινόν Άστυ (δεν έχουν κι άδικο, εδώ που τα λέμε...). Ίσως θα έπρεπε να προσθέσουν και επιπλέον σημεία, όπως 'Μη μπαίνετε σε τράπεζες σε ώρες εργασίας' ή 'Μην πηγαίνετε σε καταστήματα κινητής τηλεφωνίας για να πάρετε κάρτες', με το αιτιολογικό ότι μπορεί να βρεθούν σε ώρα ληστείας και να πέσουν θύματα καμιάς αδέσποτης σφαίρας, από σπόντα. Ωστόσο, η αντίδρασή μας θα έπρεπε να εστιασθεί αλλού: Στο ότι οι ένοπλες ληστείες (μετά ή άνευ φόνου) διδάσκονται κατ' επανάληψιν μέσα από πάμπολλες ταινίες και σήριαλ αμερικανικής εμπνεύσεως, κατασκευής και προελεύσεως που 'παίζουν' συνεχώς τόσα χρόνια τώρα σε μικρές και μεγάλες οθόνες ανά τον κόσμο. Και στο ότι στις ΗΠΑ το παραγνωρισμένο συνταγματικό 'δικαίωμα' της οπλοκατοχής (απομεινάρι της εποχής του Φαρ Ουέστ) έχει ως άμεση 'παρενέργεια' πολύνεκρες σφαγές όπως η πρόσφατη στην Αλαμπάμα, αλλά και χιλιάδες μεμονωμένους φόνους στη χώρα αυτή (άραγε υπάρχουν ταξιδιωτικές οδηγίες και για το εσωτερικό των ΗΠΑ;).

Της Συντάξεως

Το σχόλιο που ακολουθεί ακούγεται πολύ 'μαύρο', αλλά τελικά φαίνεται ότι ο πολίτης που σκέφτεται την ευημερία της πατρίδας του θα πρέπει να πεθαίνει μόλις του ανακοινωθεί ότι την επόμενη μέρα βγαίνει στη σύνταξη. Δεν εξηγείται αλλιώς το ότι στη χώρα αυτή περιμένει κανείς μήνες (αν όχι χρόνια) για να πάρει το πρώτο του συντάξιμο μηνιάτικο. Τόσο δύσκολο είναι να πληρώνεται κανείς ‘έναντι’ από την αρχή και να εκκαθαρίζεται στις λεπτομέρειές της η σύνταξη αργότερα; Δύσκολο μάθημα το... συντακτικό!

Προ ημερησίας διάταξης συζήτηση

Συνηθίσαμε να έχουμε κάθε τόσο και από μία στη Βουλή, για την παιδεία, την οικονομία, την εξωτερική πολιτική κ.ο.κ. Αναρωτηθήκαμε άραγε ποτέ τι ακριβώς εξυπηρετεί η διαδικασία αυτή; Ακούμε σ’ αυτήν πράγματα που δεν είχαμε πληροφορηθεί με άλλον τρόπο; Παράγει κάποιο είδος ουσιαστικής πολιτικής (αυτό που οι αγγλόφωνοι θα ονόμαζαν policy και όχι politics); Λύνει ή έστω προωθεί το πρόβλημα για το οποίο υποτίθεται ότι συγκαλείται ή χρησιμεύει ως βήμα για κάθε είδους κομματική απαίτηση ή και προσωπική παράκληση (π.χ. «Δώστε μου μια ευκαιρία να γίνω κι εγώ πρωθυπουργός», τουλάχιστον πριν γίνει ο Κάρολος βασιλιάς στη θέση της μακροβιότατης Ελισάβετ της 2ης); Με άλλα λόγια, προσφέρει κάτι αξιόλογο στην δημόσια ζωή ή είναι απλώς αρένα για ρητορικούς αγώνες και ‘σκληρές κριτικές’; Ρητορικά τα ερωτήματα, οι απαντήσεις μόνο για δική μας αμοιβαία ικανοποίηση.

Αρχιμ. Σωφρόνιος Χάρης (1930-1993)

Στην ελληνική γωνία του απέραντου κοιμητηρίου στο Νότιο Manchester, αναπαύεται ο μακαριστός π. Σωφρόνιος. Την αγάπη και τη φιλοξενία του γνωρίσαμε από τις πρώτες μέρες της παρεπιδημίας μας στην Αγγλία, και για όσα χρόνια ζούσαμε εκεί. Απόφοιτος της Σχολής της Χάλκης (σε επίσκεψή μας εκεί βρήκαμε το όνομά του στα μητρώα της σχολής), έπειτα διάκονος στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, βρέθηκε στη συνέχεια στη βορειοδυτική Αγγλία. Γλυκόφωνος και φιλακόλουθος, μας λειτουργούσε κάθε Κυριακή στον ιστορικό (1862) ελληνικό ναό του Ευαγγελισμού, και μας δεξιωνόταν στην αίθουσα της κοινότητας. Η φιλοξενία του, παραδοσιακή Κυπριακή, ήταν κυριολεκτικά αβραμιαία. Σαν σήμερα πριν δεκαέξι χρόνια υπέκυψε στον καρκίνο, ακριβώς την ημέρα της μνήμης του Αγ. Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων, του οποίου το όνομα έφερε. Αιωνία η μνήμη του!