Οινο... πνευματικά

Είναι νωπό το τραγικό τροχαίο της Κρήτης. Ένας άνδρας 45 ετών έπεσε με το όχημά του πάνω σε άλλο αυτοκίνητο που οδηγούσε ένας 22χρονος και κυριολεκτικά το διέλυσε, σκοτώνοντας ακαριαία τον νεαρό οδηγό του. Ο δράστης είχε υποβληθεί σε αλκοτέστ λίγο νωρίτερα, οδηγούσε χωρίς δίπλωμα διότι του είχε αφαιρεθεί μερικούς μήνες νωρίτερα για οδήγηση και πάλι υπό την επήρεια αλκοόλ, και δεν κρατήθηκε από τους αστυνομικούς που του έκαναν τον έλεγχο. Το ‘γιατί’ ερευνάται από τις αρμόδιες αρχές, και ελπίζουμε να αποδώσει τις ευθύνες εκεί που πρέπει. Διότι το α(δια)νόητο θράσος του δράστη και η εγκληματική ασυνέπεια των οργάνων της τάξης οδήγησαν το θύμα στο χώμα και τον υπαίτιο στη φυλακή, κατά το παλαιό άσμα.

       Πάμε μερικές μέρες πίσω, και θυμόμαστε ότι καταγράφηκαν πολλά επεισόδια σοβαρής μέθης σε ανηλίκους, που οδήγησαν μέχρι και σε διασωληνώσεις. Έγινε ο σχετικός θόρυβος για το ποιοι και πώς σέρβιραν τα ‘σκληρά’ ποτά σε ανηλίκους, αλλά το δράμα (όπως και το θάμα της παροιμίας) κράτησε για τρεις μέρες στη δημοσιότητα και ‘ξεφούσκωσε’. Κοινός παρονομαστής και στα δυο γεγονότα, το οινόπνευμα στην πόσιμη μορφή του.

     Εδώ και μερικές δεκαετίες η προσοχή του κοινού (και πιο πρόσφατα και των υπουργών και άλλων αρμοδίων) στράφηκε με σοβαρότητα στους κινδύνους υγείας από το κάπνισμα, ένα θέμα στο οποίο έχουν γίνει αρκετά σωστά βήματα. Δεν έχει δοθεί ανάλογη προσοχή στο αλκοόλ, όπως θα έπρεπε. Διότι αν ο καπνός βλάπτει σχεδόν αποκλειστικά τον καπνιστή, η κατάχρηση του οινοπνεύματος επηρεάζει όχι μόνο τον πότη, αλλά και την οικογένεια και το περιβάλλον του και το κοινωνικό σύνολο εν γένει.

     Το αλκοολούχο ποτό στις ήπιες μορφές του (κρασί, μπύρα, ούζο) αποτελεί συνηθισμένο συνοδευτικό του φαγητού· ολόκληρη επιστήμη έχει δημιουργηθεί γύρω από αυτό. Όταν η χρήση του περιορίζεται στην συνοδεία ενός γεύματος και σε λογική ποσότητα («οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ» συμβούλευε ο απόστολος Παύλος τον Τιμόθεο), οι βλαπτικές συνέπειές του είναι πρακτικά μηδενικές. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν η κατανάλωση αλκοόλ σε κάθε μορφή γίνεται αυτοσκοπός και φθάνει στην κατάσταση εκείνη που περιγράφει σκωπτικά το βυζαντινό δίστιχο: «Πάλιν τὸν καῦκον ἔπιες, πάλιν τὸν νοῦν ἀπώλεσας» (αναφερόταν στον μέθυσο αυτοκράτορα Φωκά). Η κατάχρηση αυτή του αλκοόλ έχει γίνει κοινωνικά αποδεκτή χάρη στην προβολή της στα δημόσια θεάματα (τηλεόραση, κινηματογράφο) και βέβαια συντηρεί ένα πλήθος επιχειρήσεων (από μπαρ μέχρι βιομηχανίες) που την εξυπηρετούν με κάθε τρόπο, είτε νόμιμα είτε παράνομα. Έχουμε φθάσει στο σημείο η μέθη να αποτελεί τελετουργία και ορόσημο ενηλικίωσης για ανηλίκους εφήβους, με τα αποτελέσματα που σημειώσαμε παραπάνω.

     Η νομική ποτοαπαγόρευση που επιχειρήθηκε για μία και μόνη φορά στις ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του ’30 οδήγησε στην παράνομη παραγωγή και διακίνηση ποτών και την διόγκωση της εγκληματικότητας. Μια τέτοια τακτική δεν έχει νόημα. Αντίθετα, επιβάλλεται η με κάθε τρόπο και μέσο σχετική αγωγή των εφήβων και η αυστηρή εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων: δεν μπορεί να οργανώνονται σχολικά πάρτι σε χώρους όπου σερβίρονται σκληρά ποτά, και ο έλεγχος των χώρων αυτών θα πρέπει να είναι υποχρεωτικός. Και το θετικό αλκοτέστ θα πρέπει να έχει άμεσες επιπτώσεις για τον κάθε παραβάτη, πριν φθάσει αυτός να γίνει θύτης ή θύμα ‘υπό την επήρειαν’.