Πέμπτη 5 Οκτωβρίου 2017

Μετάθεση ευθύνης

«Γιατρέ, είμαι ο Μάκης. Μπορείς να μου γράψεις μια συνταγή για το εμβόλιο;»
    Ο Μάκης είναι γείτονάς μου από τότε που γύρισα από την Αγγλία, πολύ μικρότερός μου. Δυστυχώς όλα τα χρόνια που τον ξέρω καπνίζει ενάμισι πακέτο τη μέρα. Μια φορά με επισκέφθηκε επαγγελματικά με αφορμή μια βρογχίτιδα. Η σπιρομέτρησή του ήταν στο κατώτερο φυσιολογικό όριο. Του είπα τότε τα σχετικά, ότι αν συνεχίσει έτσι, σε λίγα χρόνια θα έχει μόνιμη βλάβη, και τότε θα είναι αργά. Κούνησε το κεφάλι. «Δοκίμασα μια φορά», μου είπε. Το ίδιο κι ο πατέρας του. «Kατά μάνα κατά κύρη, κατά γιο και θυγατέρα» που λέει η παροιμία. «Δεν φτάνει», του είχα πει. «Πόσες φορές έπεσες όταν μάθαινες να περπατάς; Δεν ξανασηκώθηκες;»
     Τώρα μου ζητάει να του γράψω εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο. Εδώ θα μπορούσαμε να στήσουμε ολόκληρη συζήτηση, καθώς έχω κάποια άποψη για το θέμα. Δεν είναι όλα τα εμβόλια ίδια. Ο πνευμονιόκοκκος δεν είναι σαν τον ιό της ιλαράς, δεν κάνει μεγάλες επιδημίες με εκατοντάδες κρούσματα και δεκάδες θύματα. Προσβάλλει κυρίως ευπαθείς ομάδες, άτομα με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου. Και στα 27 χρόνια που ασκώ την ειδικότητα δεν έχω συναντήσει πρόβλημα μαζί του στις διαστάσεις που το παρουσιάζουν οι διαφημίσεις του εμβολίου. Ωστόσο, από τότε που πρωτοβγήκε στην αγορά, οι προτεινόμενες ενδείξεις του όλο και διευρύνονται, με μάλλον ασαφή κριτήρια. Τέτοιες τακτικές είναι που κάνουν ζημιά και στα άλλα, τα πιο αποτελεσματικά και απαραίτητα εμβόλια.
     Τι να του κάνω; Αν μπορούσα να βάλω σε μια ζυγαριά τον επίφοβο γι’ αυτόν πνευμονιόκοκκο από τη μία και από την άλλη το κάπνισμα, θα του έδειχνα προς τα πού θα έκλινε (μάλλον θα κατρακυλούσε) η ισορροπία. Καταλαβαίνω όμως πόσο εύκολη ψυχολογικά είναι η κίνησή του. «Έκανα εμβόλιο, είμαι εντάξει», θα λέει στον εαυτό του. Αποσείω την ευθύνη, συνεχίζω να καπνίζω αμέριμνος. Κι όταν (μη γένοιτο!) συμβεί κάτι, θα απορεί και θα εξίσταται πώς έγινε αυτό, αφού είχε κάνει και εμβόλιο.
     Σε παλιότερες εποχές, οι δάσκαλοι μας έδιναν ένα χαρτί που έπρεπε να το διαβάσει ο γονιός μας και να υπογράψει: «Έλαβον γνώσιν. Ο κηδεμών». Σήμερα δεν έχουμε τέτοιες συνήθειες. Έτσι ετοιμάζω τη συνταγή, και σαν υστερόγραφο βάζω επάνω της ένα αυτοκόλλητο χαρτάκι: «Μάκη, το εμβόλιο ΔΕΝ σε προφυλάσσει από τις συνέπειες του καπνίσματος». Έχω κι εγώ τις δικές μου επαγγελματικές ευθύνες, σε κάποιον πρέπει να πετάξω το μπαλάκι.