Θητεία και παιδεία

Ο καθηγητής Χαρίδημος Τσούκας σε πρόσφατο [7/12] άρθρο του στην ‘Καθημερινή’ έθιξε το θέμα της φυγοστρατίας και των τεχνασμάτων που μετέρχονται πολλοί νέοι Έλληνες για να αποφύγουν την θητεία. Το άρθρο, όπως αναμενόταν, έχει προκαλέσει ζωηρό διάλογο μεταξύ των αναγνωστών, άλλοι από τους οποίους απαξιώνουν και απορρίπτουν τον θεσμό της υποχρεωτικής στράτευσης, ενώ άλλοι παίρνουν την αντίθετη, παραδοσιακή θέση.

     H αλήθεια είναι ότι κάποια από τα επιχειρήματα των ‘αντιθέτων’ έχουν μια δόση αληθείας. Ναι, η μορφή του συγχρόνου πολέμου έχει αλλάξει, και απαιτεί δεξιότητες και ειδικευμένο προσωπικό και τεχνολογικά μέσα. Μια θητεία μερικών μηνών δεν είναι επαρκής χρόνος για την κατάρτιση του προσωπικού αυτού, που χρειάζεται διαρκή αναθεώρηση και επικαιροποίηση και ετοιμότητα. Στο κομμάτι αυτό παίζουν κύριο ρόλο οι επαγγελματίες στρατιωτικοί, και η ύπαρξη επαρκούς μονίμου προσωπικού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την άμυνα μιας χώρας.

     Ακόμη, πολλοί σχολιαστές αναφέρονται στις χαλαρές συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται η θητεία, που αντανακλούν τα όσα ισχύουν και στην εν γένει παιδεία των νέων Ελλήνων που ανατρέφονται, αν όχι στα πούπουλα, σε στρώματα από βαμβάκι και δεν έχουν γνωρίσει την έννοια της πειθαρχίας και της τιμωρίας μέχρι να τελειώσουν το πανεπιστήμιο. Σωστό εν πολλοίς, αλλά δεν είναι λόγος να καταργηθεί η θητεία· αντίθετα, θα πρέπει να αλλάξει μορφή και φιλοσοφία τόσο η θητεία όσο και η όλη παιδεία.

     Οι υπέρμαχοι της θητείας προβάλλουν το παράδειγμα της Κύπρου, που θέλει τους αποφοίτους του Γυμνασίου να υπηρετούν τη θητεία τους πριν συνεχίσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Νομίζω ότι μια πιο πρακτική και αποδεκτή λύση θα ήταν να γίνεται υποχρεωτική βασική εκπαίδευση στα 18 για 3-6 μήνες και να προβλέπεται κλήση για συνεχιζόμενη εκπαίδευση ανά 2-3 χρόνια στη διάρκεια της εφεδρείας. Μπορεί οι συνθήκες του πολέμου να αλλάζουν, αλλά πάντα θα υπάρχει η ανάγκη για ‘μπότες στο έδαφος’ (boots on the ground) όπως λένε, για απλούς στρατιώτες. Οι πρόσφατες συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή αποτελούν πρόχειρα παραδείγματα. Και βέβαια, επειδή πολλοί είναι οι φυγόστρατοι εντός και εκτός συνόρων, θα πρέπει να προβλέπονται ανάλογες ποινές και/ή στέρηση δικαιωμάτων.

     Όπως σχολίασε κάποιος αναγνώστης, το πρόβλημα δεν είναι η στρατιωτική εκπαίδευση, αλλά η ηθική εκπαίδευση. Αν η διδασκαλία και κυρίως το παράδειγμα όλων των ανωτέρων (δασκάλων, δημοσίων υπαλλήλων, πολιτικών, στρατιωτικών κλπ.) είναι ‘λούφα και παραλλαγή’ και ‘ήσσων προσπάθεια’, τότε η φυγοστρατία είναι φυσικό επακόλουθο. Αντίθετα, αν διδάσκεται και ασκείται από όλους η πειθαρχία, η ευσυνειδησία, η εντιμότητα, η ανάληψη ευθύνης απέναντι στην κοινωνία και την πατρίδα που μας έθρεψε, τότε και η στράτευση θα θεωρείται μέρος αναπόσπαστο αυτής της παιδείας. Ουτοπία; Πάντως οι προηγούμενες γενιές έτσι έμαθαν κι έτσι έπραξαν.