Αμφιβολίες

Υπάρχει μια ρήση που λέγεται ότι κατά καιρούς απευθύνουν κοσμήτορες ιατρικών σχολών προς τους αποφοίτους την ημέρα της ορκωμοσίας τους: «Ξέρουμε ότι τα μισά από όσα σας διδάξαμε θα αποδειχθούν λανθασμένα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε ποια θα είναι αυτά τα μισά». Τα ποσοστά σε κάθε γνωστικό πεδίο μπορεί να ποικίλλουν, αλλά η ουσία δεν αλλάζει, καθώς η ιατρική γνώση διευρύνεται και αναθεωρείται συνεχώς. Το στοιχείο της αβεβαιότητος παραμένει, και αποτελεί πηγή επαγγελματικής ανασφάλειας και άγχους.

     Αυτά ως προς την ιατρική. Στον ευρύτερο χώρο της παγκόσμιας ιστορίας όπως την ζούμε σήμερα, η αμφιβολία και η δυσπιστία απέναντι στις πληροφορίες που διακινούνται γύρω μας είναι -- θα πρέπει να είναι -- ο κανόνας. Για κάθε Α που ακούμε μπορεί σε κάποιο άλλο Μέσο να βρούμε ένα αντι-Α. Για κάθε Ναι υπάρχει ένα αντίστοιχο Όχι. Ανάλογα με το ποιον ακούει κανείς σχηματίζει μια εικόνα και μια αντίληψη για το κοινωνικό, το εθνικό, το παγκόσμιο περιβάλλον. Και ανάλογα με την αντίληψη αυτή τοποθετεί τον εαυτό του στη μία ή την άλλη παράταξη, στο εδώ ή το εκεί στρατόπεδο. Εκούσια ή (συχνότερα) ακούσια, με την στοχευμένη επίδραση των ‘κοινωνικών δικτύων’, παίρνει θέση μάχης, θεωρώντας εχθρό όποιον δεν συντάσσεται μαζί του. Το σκηνικό μιας σύγκρουσης έχει στηθεί.  

     Έκανα τις σκέψεις αυτές έχοντας διαβάσει ένα ανώνυμο άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό για τους περιορισμούς που θέτει ο πρόεδρος Τραμπ στην ιατρική έρευνα και την δημοσιοποίηση των ευρημάτων της. Η ανάγνωση μου δημιούργησε πολλές αρνητικές σκέψεις και ανησυχίες για την όλη κατάσταση. Ωστόσο, ένας συνάδελφος που έχει ζήσει την αμερικανική πραγματικότητα χαρακτήρισε τα γραφόμενα ως ψέματα και απέρριψε όλες τις ενστάσεις μου. Έμεινα με την ίδια εντύπωση που σχηματίζω όταν διαβάζω εφημερίδες διαφορετικής πολιτικής απόκλισης: το άσπρο της μιας είναι το μαύρο της άλλης, και αντίστροφα. Ποιο είναι το σωστό και ποιο το ψέμα; Και ποια είναι η ‘σωστή’ πλευρά της ιστορίας για να σταθούμε εκεί; Υπάρχει άραγε σωστή πλευρά; Ο Francis Bacon έγραψε ότι η αλήθεια είναι κόρη του χρόνου: μόνο το πέρασμά του θα την αναδείξει. Υπό τις συνθήκες αυτές, ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης αποτελεί, ίσως περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε, μια ουτοπία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα πάψουμε να την καλλιεργούμε, και να προσευχόμαστε γι' αυτήν.