«Ἄνθρωποί ἐσμεν»

Είναι μερικές φράσεις που μπορεί να τις έχει διαβάσει κανείς επιτροχάδην και αδιάφορα πολλές φορές, αλλά κάποια στιγμή του κάνουν ιδιαίτερη εντύπωση. Έτσι με σταματούν σήμερα στο Ψαλτήρι οι πέντε λέξεις: «Γνώτωσαν ἔθνη ὅτι ἄνθρωποί εἰσιν» [Ψαλμ. 9:21]. Με απλά λόγια: ας συνειδητοποιήσουν τα έθνη – ο λαός, οι μεγάλοι, ο καθένας μας – ότι είναι άνθρωποι. Τίποτε λιγότερο, αλλά και τίποτε περισσότερο. Ότι είμαστε όλοι «ἐκ τοῦ ἰδίου φυράματος», από την ίδια πρώτη ύλη. Ότι είμαστε όλοι ευάλωτοι στα ίδια πράγματα: πόνο, αρρώστιες, πείνα, στερήσεις, κακοπάθειες, και κανένας δεν εξαιρείται. Ότι πονούμε όπως πονούν όλοι οι άλλοι, αλλά και – ακόμη πιο σημαντικό – ότι και οι άλλοι υποφέρουν όπως εμείς. Ότι, τέλος πάντων, αν κάτι από εκείνους δεν αρέσει σε μας, πιθανώτατα και πολλά από εμάς δεν αρέσουν σ’ εκείνους, και συνεπώς δεν μπορεί να θέλουμε να τα έχουμε όλα δικά μας, γιατί ανάλογα θα σκέφτονται κι εκείνοι. Και επειδή το φύραμά μας, η πρώτη ύλη μας, είναι φθαρτή και πεπερασμένη, έχει ημερομηνία λήξεως, ας έχουμε τη σκέψη αυτή στο νου μας, όχι σαν αφορμή κατάθλιψης και παραίτησης, αλλά σαν κριτήριο για τις επιδιώξεις μας και σαν χαλινάρι για τις πράξεις μας. Ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στον Χρυσό Κανόνα: αν κάτι δεν θέλουμε να μας το κάνουν οι άλλοι, να μη το κάνουμε κι εμείς σ’ εκείνους. Δυο φράσεις που θα μπορούσαν να καταργήσουν ολόκληρη την ανθρώπινη νομολογία και την επιστήμη του δικαίου. 

Φυσιολογική βαρβαρότητα

 

Όταν ζει κανείς επί μακρόν μέσα σε ένα συγκεκριμένο κλίμα, και μάλιστα χωρίς να έχει γνωρίσει κάτι διαφορετικό, το θεωρεί φυσιολογικό. Έχω γράψει παλιότερα για δυο Αφρικανούς που βρέθηκαν στη Μακεδονία και τους πήγαμε στην παραλία της Μηχανιώνας και τους δείξαμε τη θάλασσα (που δεν την είχαν ξαναδεί) και έκαναν σαν μικρά παιδιά όταν πήραν στη χούφτα τους και δοκίμασαν για πρώτη φορά αλμυρό νερό. Για έναν κτηνοτρόφο που ζει διαρκώς μέσα σε κοπάδι ζώων, η χαρακτηριστική οσμή τους που διαποτίζει τα ρούχα και το δέρμα του είναι τελείως φυσιολογική και δεν την καταλαβαίνει, ενώ για μας τους αστούς είναι ιδιαίτερα απωθητική.

     Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με κοινωνικές συμπεριφορές που με την μακρά επανάληψη φτάνουν να θεωρούνται ‘νορμάλ’. Απαραίτητα τα εισαγωγικά, μια και πρόκειται εν πολλοίς για εκδηλώσεις παραβατικές, ακόμη και εγκληματικές. Δυστυχώς η επανάληψη τις έχει κάνει να περνούν σχεδόν απαρατήρητες, ή με ελάχιστες αντιδράσεις από το ευρύ κοινωνικό σύνολο: έχουμε πάθει ανοσολογική παράλυση ή έναν ιδιόρρυθμο μιθριδατισμό απέναντί τους, δεν μας αγγίζουν πλέον. Μια τέτοια εκδήλωση, ακραίου βαθμού, ήταν η προχθεσινή νυκτερινή καταστροφή της υπό κατασκευήν βιβλιοθήκης του Βιολογικού Τμήματος του ΑΠΘ από ‘αγνώστους’ που επέδραμαν με βαριοπούλες χωρίς να τους πάρει είδηση και να τους εμποδίσει κανείς. Αποτυπώθηκε σε μερικούς τίτλους ειδήσεων, προκάλεσε κάποιες δηλώσεις που τις έχουμε ξανακούσει, και τέλος. Περισσότερη δημοσιότητα και αντιδράσεις αγανάκτησης γνώρισε το γατί που δοκίμασε το παπούτσι ενός άμυαλου νεαρού, η πράξη του οποίου θα έχει πιο σοβαρές νομικές συνέπειες για τον δράστη.

     Δεν ξέρουμε αν το κράτος και η κοινωνία θα προχωρήσουν κάποια στιγμή σε δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση και την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων. Αυτό που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε είναι ότι οι έννοιες Έλλην και βάρβαρος στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα δεν είναι καθόλου ασύμβατες μεταξύ τους, όπως φρονούσαν οι αρχαίοι. Οι σύγχρονοι βάρβαροι είναι μεταξύ μας, μιλούν την ίδια γλώσσα με μας, και απολαμβάνουν όλες τις παροχές και τα προνόμια των υπολοίπων Ελλήνων πολιτών (που πληρώνουν κάθε τόσο τους τρισάθλιους άθλους τους). Ίσως και περισσότερα, μια και πάντα βρίσκονται πρόθυμοι πολιτικοί υπερασπιστές τους όταν, αραιά και που, φτάνουν στα χέρια του νόμου. Μέχρι πότε θα τους ανεχόμαστε και θα τους θωπεύουμε και θα τους επιτρέπουμε να καταστρέφουν τη δημόσια περιουσία;

     Υστερόγραφο: Αν θέλετε, συγκρίνετε την παραπάνω εικόνα με μια άλλη, από βιβλιοθήκη του Βερολίνου. Ποια από τις δυο προτιμάτε;

 

 

Ολυμπιακά

 Όσο ζει κανείς μαθαίνει και κάτι, και κάποιες από αυτές τις γνώσεις επιβεβαιώνουν υποψίες ή φήμες που μέχρι τότε πλανώνταν αόριστα στην κοινή γνώμη. Έτσι, τις προάλλες διάβασα στη Guardian ότι, σύμφωνα με αποκαλύψεις του John Coates, αντιπροέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και απερχομένου προέδρου της Αυστραλιανής Ολυμπιακής Επιτροπής, η επιλογή του Σίντνεϊ για την Ολυμπιάδα του 2008 ‘κερδήθηκε’ με την αγορά των ψήφων δυο Αφρικανικών Ολυμπιακών Επιτροπών. Όπως είπε ο απερχόμενος ‘αθάνατος’ σε συνέντευξή του που είχε δοθεί τότε και ξαναβγήκε στη δημοσιότητα, αυτό δεν απαγορευόταν από τους κανονισμούς την εποχή της ψηφοφορίας, ενώ απαγορεύθηκε αργότερα λόγω σχετικών σκανδάλων. Εκτός από χρηματικά ‘δώρα’, η Αυστραλία είχε δώσει και υποτροφίες σε Αφρικανούς αθλητές για εκπαίδευση στο φημισμένο Ινστιτούτο Σπορ της Αυστραλίας τις παραμονές των αγώνων, με κόστος που έφτασε τα 2 εκατομμύρια δολάρια.

     Το δημοσίευμα δίνει και πολλές άλλες λεπτομέρειες για την όλη υπόθεση, αλλά το συμπέρασμα είναι ότι το ‘αρχαίο πνεύμα αθάνατο’ των Ολυμπιακών Αγώνων έχει γίνει μια χρυσοφόρα επιχείρηση για κάποιους, ένα παζάρι για πολλούς άλλους, και δεν έχει καμία σχέση μ’ εκείνο που έλεγε ο Πέρσης αξιωματικός στον Μαρδόνιο για τους Έλληνες, ότι «οὐ περὶ χρημάτων τὸν ἀγῶνα ποιεῦνται ἀλλὰ περὶ ἀρετῆς». Και αφού βρεθήκαμε στους αρχαίους, ας θυμηθούμε και τον Μέγα Αλέξανδρο, που όταν συνάντησε έναν συνονόματό του στρατιώτη που ήταν δειλός, του είπε: «Ή θα αλλάξεις συμπεριφορά, ή θα αλλάξεις όνομα». Μήπως κάτι ανάλογο θα πρέπει να γίνει και με τους σύγχρονους αγώνες;

Παγκόσμια Ημέρα Κωδικών

 Οι παγκόσμιες ημέρες έχουν γίνει ένα είδος μόδας. Αρχικά αφιερωμένες σε σοβαρά θέματα, έχουν πλέον φτάσει να ‘τιμούν’ κάθε είδους εξυπνάδα, ή ανοησία, ή ψώνιο (ας μην εξειδικεύσουμε το ζήτημα…). Έτσι σήμερα βλέπω σε υπότιτλο του Google ότι και οι διάφοροι κωδικοί απέκτησαν την παγκόσμια ημέρα τους.

     Για να λέμε και του στραβού το… άδικο (όχι μόνο το δίκαιο), έχουμε γεμίσει τη ζωή μας με κωδικούς κάθε είδους: PIN, PUK, usernames, passwords, subscription keys και δεν συμμαζεύεται, καθένα για δική του χρήση, καθένα με τους δικούς του κανόνες (τι γράμμα, αριθμός ή σύμβολο επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται, πόσο μακρύ ή κοντό πρέπει να είναι, αν έχει χαμηλή, μέτρια ή υψηλή ασφάλεια), καθένα με τη δική του διάρκεια και υποχρέωση ανανέωσης (από τρίμηνη μέχρι ετήσια). Καθημερινές ασκήσεις μνήμης μέχρι ένα σημείο, αναγκαστική καταγραφή από εκεί και πέρα: το μήκος και η πολυπλοκότητα κάποιων δεν ευνοούν την αποστήθιση. Από τους τραπεζικούς λογαριασμούς μέχρι τις δημόσιες υπηρεσίες και από το άνοιγμα του υπολογιστή μέχρι τα επιμέρους ειδικά προγράμματα (διαχείριση ασθενών, συνταγογράφηση, έκδοση ηλεκτρονικών αποδείξεων κτλ.), όλα θέλουν τον κωδικό τους. Ούτε τηλέφωνο δεν μπορείς να πάρεις χωρίς τον κωδικό σου. Κι αν κάποιον ξεχάσεις ή τον πληκτρολογήσεις λάθος, κακό που σε βρήκε. Η ανάκτηση ή αντικατάσταση ή το ξεκλείδωμα της εφαρμογής που κλείδωσε μπορεί να χρειασθεί από λίγα λεπτά μέχρι ημέρες ή και εβδομάδες, από τηλεφωνήματα και e-mail και SMS μέχρι επίσκεψη σε κατάστημα τραπέζης, με επαλήθευση στοιχείων και ενεργοποίηση άλλων μηχανισμών και βάλε. Μη μπλέξεις! Φαντάζομαι ότι μια επίφοβη κατάρα του μέλλοντος μπορεί να έχει τη μορφή: «Να μη θυμάσαι τα PIN σου!»

     Βέβαια όλα αυτά αποσκοπούν αποκλειστικά και μόνο στη δική μας ασφάλεια. Όπως και τα τείχη, τα κάγκελα, τα παραπετάσματα, τα συρματοπλέγματα, οι κλειδαριές, οι συναγερμοί  που προστατεύουν σπίτια και επιχειρήσεις και αυτοκίνητα. Μόνο που όλες αυτές οι ‘ασφάλειες’, κρατώντας κάποιους απ’ έξω, ουσιαστικά κρατούν και τους κατόχους τους φυλακισμένους στην… ασφάλειά τους.

Σάββατο

Δυο λέξεις που κυριαρχούν στον δημόσιο λόγο τις μέρες αυτές είναι η διαβόητη ‘ρήτρα αναπροσαρμογής’ στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος. Μήλο πολιτικής και δημοσιογραφικής έριδος, μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ως εξεζητημένη ονομασία αυτού που ανέκαθεν στη γλώσσα της αγοράς λεγόταν ‘καπέλο’ ή ‘φέσι’, δηλαδή μια πρόσθετη χρέωση για αγαθά και υπηρεσίες που δεν δικαιολογείται από την πραγματικότητα.

     Η ανάρτηση αυτή, όπως και όλο το ιστολόγιο, δεν έχει κανενός είδους κομματικό πρόσημο: προσωπικές γνώμες εκφέρουμε (έχουμε ακόμη αυτή την ελευθερία), με τις οποίες άλλοτε άλλοι μπορεί να συμφωνούν ή να διαφωνούν. Με το πνεύμα αυτό θυμόμαστε μια από τις πιο γνωστές ρήσεις του Κυρίου προς τους Φαρισαίους της εποχής του: «Το Σάββατο έγινε για τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος για το Σάββατο». Ο όρος ‘Σάββατο’ αντιπροσώπευε την τυπολατρία, την προσκόλληση στις τυπικές διατάξεις του νόμου, εις βάρος του ελέους, της συμπαθείας και της αγάπης προς τον πάσχοντα πλησίον. Με ανάλογο τρόπο μπορεί κανείς να απαντήσει στο επιχείρημα που ακούγεται κάθε τόσο, ότι η ρήτρα αναπροσαρμογής είναι θεσπισμένη νομοθετικά (και επομένως αναπόφευκτη): οι νόμοι είναι φτιαγμένοι για να υπηρετούν τους ανθρώπους, όχι το αντίστροφο. Αν η εφαρμογή ενός νόμου ή μιας διατάξεως συνεπάγεται δυσβάστακτη οικονομική επιβάρυνση ή και καταστροφή χιλιάδων ανθρώπων, τότε ο νόμος χρειάζεται τη δική του αναπροσαρμογή ή και κατάργηση. Αυτό δεν είναι λαϊκισμός, αλλά ρεαλιστική αντιμετώπιση μιας έκτακτης και δύσκολης κατάστασης.