Άνθρωποι

Είχα διαβάσει την ιστορία αυτή παλιότερα, και την ξαναθυμήθηκα μέσα από ένα σχετικό πρόσφατο δημοσίευμα. Όπως είναι γνωστό, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ως επί το πλείστον πόλεμος χαρακωμάτων, υπό δραματικές συνθήκες, με σκληρές και πολύνεκρες μάχες σώμα με σώμα. Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1914, ένας Άγγλος στρατιώτης που φύλαγε σκοπιά στο χαράκωμά του είδε ξαφνικά στο απέναντι Γερμανικό χαράκωμα (από το οποίο τους χώριζε μια ουδέτερη ζώνη) να ανάβουν φώτα και άκουσε τους Γερμανούς στρατιώτες να τραγουδούν την ‘Άγια νύχτα’. Ξύπνησε τους συναδέλφους του και όλοι μαζί παρακολούθησαν το εορταστικό θέαμα. Μόλις οι Γερμανοί τελείωσαν, οι Άγγλοι τους χειροκρότησαν και ανταπέδωσαν με ένα αγγλικό χριστουγεννιάτικο άσμα. Τέτοια αυθόρμητα επεισόδια φαίνεται ότι έλαβαν χώρα σε πολλά σημεία του Δυτικού μετώπου, με αντιπάλους στρατιώτες να ανταλλάσσουν ευχές, χειραψίες, τσιγάρα και αναμνηστικά, ενώ μέχρι την προηγούμενη μέρα ήταν έτοιμοι να σκοτώσουν οι μεν τους δε. Ακόμη και αγώνες ποδοσφαίρου οργανώθηκαν εκ των ενόντων μεταξύ ανθρώπων που οι ηγεσίες των τους είχαν διατάξει να αλληλοεξοντωθούν.

     Δυστυχώς οι επικεφαλίδες της ιστορίας γράφονται από ηγέτες φιλόδοξους, αδίστακτους και αρχομανείς, που χρησιμοποιούν τους λαούς που έχουν υπό την εξουσία τους για προσωπική ανάδειξη, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Κάτω από τις επικεφαλίδες όμως κρύβονται χιλιάδες μεμονωμένα επεισόδια, μικρά και μεγάλα, πάρα πολλά τραγικά, αλλά και κάποια που τρεμοπαίζουν σαν κεράκια ελπίδας μέσα σε θύελλα και αχνοφωτίζουν το ‘χαρίεν’ του ανθρώπου, «ὅταν ἄνθρωπος ᾖ» και όχι λύκος.

Χριστού γενέθλια

 Κάθε χρονιά, καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, ακούω εκτός των άλλων και επίκαιρα χορωδιακά τραγούδια, ελληνικά και ξένα, αυτά που αγγλιστί λέγονται carols (δεν τα λες και κάλαντα). Το αποθετήριο του YouTube περιέχει πάμπολλες σειρές ερμηνευμένες από τα καλύτερα μουσικά σύνολα, που δημιουργούν μια ατμόσφαιρα πανηγυρική, ενθουσιαστική, αλλά και λατρευτική συγχρόνως (ας μη περιορίζουμε τη λατρεία στη δική μας παράδοση – τόσοι μεγάλοι συνθέτες εμπνεύσθηκαν από το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού). Και είναι κρίμα που οι ραδιοφωνικοί μας σταθμοί γεμίζουν το πρόγραμμα των ημερών με άσματα δημοφιλών καλλιτεχνών που περιγράφουν ποιον αγάπησαν και ποιον χώρισαν κάποια Χριστούγεννα, ενώ υπάρχουν τόσα πιο κατάλληλα ακούσματα.

     Σε μια από τις χθεσινές μου ακροάσεις, από τη χορωδία του King’s College του Καίμπριτζ, βρήκα ανάμεσα στα σχόλια και το ακόλουθο: «Ως βουδιστής, το βρίσκω πανέμορφο. Οι Χριστιανοί θα πρέπει να ξεσηκωθούν και να ανακτήσουν τα Χριστούγεννα, διότι οι μεγάλες μπίζνες και η ανθρώπινη απληστία έχουν μεταμορφώσει μια όμορφη πνευματική ημέρα σε ένα μηνιαίο φαγοπότι, κι αυτό είναι απλά πολύ λυπηρό, και το λέω ως βουδιστής. Το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων έχει σχεδόν χαθεί».

     Δεν θα χρειαζόταν βέβαια να μας το πει κάποιος μη Χριστιανός, αλλά ίσως όσοι είμαστε ‘εντός του συστήματος’ δεν βλέπουμε τόσο ξεκάθαρα την αλλοίωση που έχουμε υποστεί. Ας θυμηθούμε λοιπόν κάτι από την ουσία της εορτής, όπως το εκφράζει ο μέγας δογματικός ποιητής Ιωάννης Δαμασκηνός στο ιδιόμελο της Λιτής του Εσπερινού:

     «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ σήμερον ἡνώθησαν, τεχθέντος τοῦ Χριστοῦ. Σήμερον Θεὸς ἐπὶ γῆς παραγέγονε, καὶ ἄνθρωπος εἰς οὐρανοὺς ἀναβέβηκε. Σήμερον ὁρᾶται σαρκί ὁ φύσει ἀόρατος διὰ τὸν ἄνθρωπον· διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς δοξολογοῦντες βοήσωμεν αὐτῷ· Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη· ἣν ἡμῖν ἑβράβευσεν ἡ παρουσία σου, Σωτὴρ ἡμῶν δόξα σοι».

     Χριστὸς ἐτέχθη! Ἀληθῶς ἐτέχθη!

Αξιοποίηση

Σε ένα από τα πολλά άρθρα των ημερών για τις αγροτικές κινητοποιήσεις διάβασα το εξής σχόλιο κάποιου αναγνώστη: «Τα μπλόκα θα τελειώσουν λίγο πριν τα Χριστούγεννα, που ανοίγουν οι μπαρμπουτιέρες και οι τσόχες στα ανέμελα χωριά της ελληνικής υπαίθρου». Το σχόλιο ανακάλεσε στη μνήμη μου ένα επεισόδιο από την εποχή του αγροτικού μου ιατρείου, πριν σαράντα και πλέον χρόνια. Μια νύχτα με κάλεσαν να επισκεφθώ ασθενή στο σπίτι. Η ώρα ήταν 2 με 3 το πρωί. Περνώντας από την έρημη πλατεία του χωριού είδα φως στο βάθος ενός από τα καφενεία και μια μεγάλη παρέα γύρω από ένα τραπέζι με πράσινη τσόχα. Ολοκλήρωσα τη νυκτερινή μου επίσκεψη, και την άλλη μέρα πάνω στην κουβέντα ανέφερα το περιστατικό στον γραμματέα της κοινότητος, στο διπλανό γραφείο. Εκείνος χαμογέλασε με νόημα. «Γιατρέ, χθες το πρωί είχε έρθει ο ταχυδρόμος και μοίρασε τις επιταγές, οπότε καταλαβαίνεις…». Δεν το σκάλισα περισσότερο το θέμα. Δεν ξέρω αν οι επιταγές αντιπροσώπευαν επιδοτήσεις (ήταν τότε τα πρώτα μας χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση), αποζημιώσεις ή απλώς τις συντάξεις του ΟΓΑ. Πάντως είχε έρθει χρήμα στο χωριό, και κάποιοι βρήκαν ευκαιρία να το… αυγατίσουν.

     Είχα λησμονήσει το γεγονός, αλλά το σχόλιο με έκανε να σκεφτώ ότι ένα μέρος από τα χρήματα των αποζημιώσεων, επιδοτήσεων κλπ. πιθανώς εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς, που ελάχιστη σχέση έχουν με την γεωργοκτηνοτροφία. Βλέπετε, εκτός από τα πράσινα λιβάδια υπάρχουν και τα πράσινα τραπέζια.

Τρία χρόνια

Όπως έλεγε συχνά ο αγαπημένος και αλησμόνητος φίλος Δημήτρης – και το αναπτύσσει στον πρόλογο του βίντεο-βιβλίου του Ψυχής Ψυχιάτρου Ψυχανεμίσματα – σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που πάσχουν ψυχολογικά έχουν κακή σχέση με τον χρόνο. Δεν είμαι σε θέση να αναλύσω το σκεπτικό του, αλλά καθώς πλησιάζουμε στο τέλος ενός ακόμη έτους στο συμβατικό μας ημερολόγιο, αναπολώ τα τρία τελευταία χρόνια. Γιατί αυτά; Διότι στις 17 του τρέχοντος έκλεισε μια τριετία από την ημέρα εκείνη που μπήκα στο χειρουργείο με τη διάγνωση του καρκίνου και βγήκα μετά μερικές ώρες με καλό χειρουργικό αποτέλεσμα και με την ελπίδα της ριζικής ίασης. Πότε πέρασαν;

     Η μνήμη σχεδόν έχει εξαλείψει τις πρώτες εκείνες ημέρες της απόλυτης νηστείας, την βαθμιαία επάνοδο σε κανονική διατροφή, τα διαδικτυακά Χριστούγεννα στο σπίτι, την πρώτη Λειτουργία στην απόδοση της εορτής, και βέβαια το εξάμηνο της χημειοθεραπείας που ακολούθησε. Δεν τα έχω ξεχάσει ως γεγονότα, αλλά η όποια δυσφορία, τα συναισθήματα και οι εντυπώσεις που τα συνόδευαν έχουν ξεθωριάσει τόσο πολύ· σχεδόν σα να μη συνέβησαν ποτέ. Και τώρα, τρία χρόνια αργότερα, με εντελώς φυσιολογικές όλες τις απαραίτητες ετήσιες εξετάσεις, αυτό που απομένει είναι το αίσθημα της ευγνωμοσύνης προς τον Θεό για την παράταση ζωής που μου χάρισε, προς τους συναδέλφους, τους συνεργάτες, τις νοσηλεύτριές μας (πραγματικές αδελφές) για όλες τις φροντίδες και την περιποίησή τους, και προς όλους εκείνους που με περιέβαλαν με τις ευχές και τις προσευχές τους και τότε και σε κάθε άλλη περίσταση.

     Τι απομένει να πούμε; Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν! Και ας μη λησμονούμε όλους εκείνους που βρίσκονται σε κάθε είδους ανάγκες, θλίψεις, περιστάσεις και συμφορές του βίου, και τώρα και πάντοτε. Είναι τόσοι πολλοί…