Ανεξάρτητη δικαιοσύνη

Μια από τις βασικές αρχές που συναντά κανείς στην πολιτική θεωρία και την επιστήμη του δικαίου είναι η διάκριση των εξουσιών. Νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία (πρέπει να) είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Η καθεμία καλείται να επιτελέσει διαφορετικό ρόλο μέσα σε μια πολιτεία, και οι λειτουργοί της δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν συγκρούσεις ή διαπλοκές συμφερόντων: δεν μπορούν τα ίδια πρόσωπα να νομοθετούν, να εκτελούν τους νόμους και να δικάζουν τους παραβάτες.

     Αυτά στη θεωρία. Η πράξη ωστόσο διαφέρει από την θεωρία, με αποτέλεσμα το πολίτευμα να αποκλίνει λιγότερο ή περισσότερο από το ιδανικό. Έτσι, έχουμε φθάσει να αποδεχόμαστε το δίδυμο νομοθετική-εκτελεστική εξουσία περίπου ως φυσιολογικό (π.χ. βουλευτές-υπουργοί). Διατηρούμε βέβαια μια απαίτηση για ανεξαρτησία της δικαστικής τουλάχιστον εξουσίας, κάτι που εν πολλοίς υπάρχει στη χώρα μας, έστω και αν κάθε τόσο εγείρονται υποψίες γι’ αυτήν.

     Τα πράγματα δεν είναι παντού τα ίδια. Έτσι, διαβάζουμε τελευταία ότι στην γείτονα Τουρκία ο εισαγγελέας της Κωνσταντινούπολης, με βάση ένα κατηγορητήριο σχεδόν 4000 σελίδων, απαγγέλλει 143 κατηγορίες εναντίον του εκλεγμένου δημάρχου της πόλης Εκρέμ Ιμάμογλου (βασικού πολιτικού αντιπάλου του ‘σουλτάνου’ Ερντογάν και φυλακισμένου εδώ και πολλούς μήνες), επισείοντας κατά πάνω του ποινές κάθειρξης από 828 μέχρι 2352 ετών. Σημειωτέον ότι δεν πρόκειται για τον μόνο δήμαρχο που διώκεται ποινικά στη χώρα αυτή. Κατά σύμπτωση (για δείτε κάτι πράγματα…) όλοι τους ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αντιπολίτευσης. Θα πρέπει να είναι κάποιος πολύ εύπιστος για να δεχθεί ότι οι διώξεις αυτές δεν έχουν προεδρική υποκίνηση. Και η χώρα αυτή θεωρείται και αντιμετωπίζεται ως δημοκρατία και θέλει να ενταχθεί στην Ευρώπη.

     Δεν είναι όμως μόνο οι πολιτικοί που μπορεί να επηρεάζουν με ‘ευγενικές’ πιέσεις ή απειλές τη δικαιοσύνη. Ας σκεφθούμε πόσες υποθέσεις βλέπουμε παρ' ημίν να ‘δικάζονται’ στα τηλεοπτικά παράθυρα ή στα πεζοδρόμια και τις πλατείες πριν καν παραπεμφθούν σε δίκη, με την υποψία και μόνο ή με υφέρπουσα σκοπιμότητα. Αν όντως θέλουμε ανεξάρτητη δικαιοσύνη, θα πρέπει όλοι, πολίτες, πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης, να δείχνουμε έμπρακτα ότι σεβόμαστε τον θεσμό και τις λειτουργίες του, στην πράξη και όχι στα λόγια μόνο.

Λέξεις-πρόκες

‘Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις, να μην τις παίρνει ο άνεμος’.

     Τον στίχο αυτό του Μανόλη Αναγνωστάκη βλέπω αυτές τις μέρες να εμφανίζεται στο πληροφοριακό σύστημα των λεωφορείων του ΟΑΣΘ, με την ευκαιρία μιας έκθεσης για τον ποιητή που γίνεται στο δημαρχείο. Αιχμηρός ο λόγος, όπως ακριβώς τον θέλει ο ποιητής. Μπορεί όμως να ερμηνευθεί με δυο τρόπους. Οι πρόκες μπορεί να ενώνουν και να στερεώνουν κάτι, μπορεί όμως και να σταυρώνουν και να τραυματίζουν. Το ίδιο και οι λέξεις. Μπορεί να ενισχύουν, να υποστηρίζουν, να παρηγορούν, να βοηθούν. Μπορεί όμως και να πληγώνουν, ακούσια ή εκούσια, συχνά με τρόπο που δεν φανταζόμαστε, ακόμη και να σκοτώνουν με ‘σταυρικό’ θάνατο.

     Οι λέξεις, τα συστατικά μόρια του λόγου, μπορεί να είναι προφορικές ή γραπτές, και στον καιρό μας κατά κόρον ψηφιακές. Με κάθε μορφή όμως μπορεί να επιτελούν τον ένα ή τον άλλο ρόλο της ‘πρόκας’. Και όπως τις πρόκες δεν τις καρφώνουμε οπουδήποτε και χωρίς να υπολογίσουμε τί θα καρφώσουμε και τί συνέπειες θα έχει η ενέργεια αυτή, έτσι θα πρέπει να σκεφτόμαστε εκ των προτέρων τί θα πούμε ή τί θα γράψουμε, και αν αυτό θα ενισχύσει ή θα τραυματίσει. Γιατί αν το καρφί μας γκρεμίσει έναν τοίχο, η ζημιά μπορεί να είναι ανεπανόρθωτη. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με έναν λόγο μας.

     Σε μια εποχή όπου όλοι έχουμε την τάση να μιλούμε ή να γράφουμε παρορμητικά, χωρίς περίσκεψη, συχνά υπό το κράτος παροξυσμού οργής ή αγανάκτησης, ο παραπάνω στίχος έχει μια άμεση επικαιρότητα.

Θεία Άννα

Χθες βράδυ ‘ἐξεμέτρησε τὸ ζῆν’ πλήρης ημερών – κόντευε τον αιώνα – η θεία Άννα, από τους ανθρώπους που η ζωή τους δέθηκε με τη δική μας από την μικρή μας ηλικία, μια και μεγαλώσαμε μέσα στο σπίτι της σχεδόν όσο και στο δικό μας· μια πόρτα μας χώριζε, και ήμασταν για εκείνη τα παιδιά που η ίδια δεν είχε αποκτήσει. Η αγάπη της απεριόριστη, η φιλοξενία της απλόχερη, τόσο στην πόλη όσο και στο κτήμα της Ραψάνης όπου μας καλοδεχόταν τα καλοκαίρια. Το πατρικό της σπίτι στο χωριό είχε την ευλογία να φιλοξενεί το λείψανο του νεομάρτυρος Αγίου Γεωργίου του εκ Ραψάνης (5 Μαρτίου), υπό την σκέπη του οποίου πέρασε όλη τη ζωή της. Ακούραστη και γεμάτη νεανική ενέργεια και διάθεση μέχρι τα ενενήντα και πλέον, όταν για ιατρικούς λόγους αναγκάσθηκε να περιορίσει την πηγαία και ανιδιοτελή δραστηριότητά της. Δεν είναι εύκολο να περιγράψει κανείς με λόγια τα έργα και την προσφορά της, εν πολλοίς άγνωστα σε μας. Την απώλεια του θείου Γρηγόρη ακολούθησε μετά μερικά χρόνια η προοδευτική νοητική έκπτωση· οι ανάγκες της συνεχούς φροντίδας την απομάκρυναν από το σπίτι και την πόλη μας. Όταν όμως μας έβλεπε στις λίγες και σύντομες επισκέψεις μας, ανταποκρινόταν με το γνωστό της χαμόγελο, έστω και χωρίς λόγια. Μέχρι που έσβησε κι αυτό, και η θεία Άννα πέρασε στην αιωνιότητα. Της ευχόμαστε καλόν Παράδεισο, και να μας συγχωρεί για όσα δεν της ανταποδώσαμε.