Κοινή α-λογία

Όπως διαβάζουμε σήμερα, έχασε τη μάχη με τον θάνατο ο 22χρονος νεαρός που πριν κάποιες μέρες είχε δοκιμάσει να καταπιεί αμάσητο ένα ολόκληρο μπιφτέκι (μπέργκερ σε απλά ελληνικά). Δεν γνωρίζω το ακριβές μέγεθος του συγκεκριμένου ‘ενόχου’ εδωδίμου, αλλά έχω υπόψη μου δυο πρώην ασθενείς μου που πέθαναν από ασφυξία με μια κοινή μπουκιά, ενώ ακόμη και η παροιμιώδης ‘μια κουταλιά νερό’ μπορεί να πνίξει έναν ηλικιωμένο. Υπό το πρίσμα αυτό, το εγχείρημα του νεαρού – ο Θεός να του το συγχωρήσει – ήταν ανοησία πρώτου μεγέθους.

     Σε μια εποχή που καυχάται για την τεχνολογική της πρόοδο και έχει σε πολύ υψηλή εκτίμηση τις ψηφιακές δεξιότητες, η κοινή λογική δυστυχώς έχει εξοβελισθεί από τον μετωπιαίο λοβό των ανθρώπων, και δη των νέων. Ούτε διδάσκεται στα σχολεία, ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο καλλιεργείται και ενθαρρύνεται. Με το πρόσχημα της ευκολίας παραδίδουμε όλο και περισσότερες εγκεφαλικές λειτουργίες στην τεχνητή νοημοσύνη, την θεότητα αυτή από την οποία περιμένουμε τα πάντα, έστω κι αν εκφράζουμε και φόβο και δέος απέναντί της (άλλωστε, ίδια δεν είναι και η συμπεριφορά μας απέναντι στον Θεό;).

     Κάπως έτσι θα πρέπει να ερμηνεύσει κανείς και αυτά που διαβάζουμε στα πλαίσια του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ότι δηλ. θα αναθέσουμε σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης να μας απαγορεύουν να ξεκινήσουμε το αυτοκίνητο αν ‘μυρίσουν’ στην ανάσα μας αλκοόλ ή την μοτοσυκλέτα αν δεν φοράμε κράνος. Με άλλα λόγια, θέλουμε να αντικαταστήσουμε την συνειδητή ατομική υπευθυνότητα με την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν θέλουμε να σκεφτόμαστε, περιμένουμε να μας πει κάποιο ‘έξυπνο’ μηχανάκι αν πρέπει ή δεν πρέπει να οδηγήσουμε. Κι ύστερα θα κλαιγόμαστε για παραβίαση προσωπικών ελευθεριών και επιτήρηση τύπου ‘Μεγάλου Αδελφού’, ενώ πηγαίνουμε γυρεύοντας.

 

Βάδην, μαρς!

Βαδίζετε; Πολύ καλά κάνετε! Όλοι οι ειδικοί λένε ότι το ζωηρό περπάτημα είναι ο πιο εύκολος και προσιτός σε όλους τρόπος καρδιοαναπνευστικής άσκησης. Δεν χρειάζεται ούτε ιδιαίτερο χώρο, ούτε ειδικό εξοπλισμό ούτε προηγούμενη εμπειρία: το μόνο που θέλει είναι να αποφασίσουμε να εγκαταλείψουμε τις καρέκλες με τις οποίες είμαστε εν πολλοίς δεμένοι και να πάρουμε τους δρόμους. Είκοσι λεπτά σε ρυθμό τέτοιο που να μας ανεβάζει μέτρια τις σφύξεις είναι ό,τι πρέπει. Κι αν στην αρχή μας φανεί δύσκολο, ιδίως μετά από μακρές περιόδους καθιστικής ζωής ή αναγκαστικής ακινησίας π.χ. μετά από τραύματα ή επεμβάσεις, σύντομα διαπιστώνουμε τα οφέλη για την συνολική μας ευεξία.

     Κι έρχεται η Σλοβακία και ορίζει νομοθετικά μέγιστο όριο ταχύτητος για όσους χρησιμοποιούν τα πεζοδρόμια, πεζούς, ποδήλατα και σκούτερ! Από την 1^η του νέου έτους, όποιος ξεπερνάει τα 6 χιλιόμετρα την ώρα πάνω σε πεζοδρόμιο θα αντιμετωπίζει πρόστιμο 100 ευρώ. Και για μεν τους πεζούς τα 6 km αποτελούν ένα αρκετά ζωηρό βάδισμα (όταν τα 5 km/h θεωρούνται μέση ταχύτητα για υγιείς ενήλικες). Τα ποδήλατα βέβαια ξεπερνούν άνετα την ταχύτητα αυτή, όταν όμως κινούνται πάνω στα πεζοδρόμια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στους πεζούς. Για τα σκούτερ ας μη μιλήσουμε: αυτά πρέπει να κινούνται μόνο στο δρόμο.

     Το σχετικό δημοσίευμα μας λέει ότι η Σλοβακία έχει το υψηλότερο ποσοστό ιδιοκτησίας αυτοκινήτων κατά κεφαλήν στον κόσμο, καθώς και ότι πέρυσι 67 πεζοί και 22 ποδηλάτες ή οδηγοί σκούτερ έχασαν τη ζωή τους σε δυστυχήματα στη χώρα αυτή (χωρίς να διευκρινίζει αν τα δυστυχήματα συνέβησαν σε δρόμους ή πεζοδρόμια). Η δική μου απορία είναι πώς θα εφαρμοσθεί το όριο: θα υπάρχουν κάμερες για έλεγχο της ταχύτητας βαδίσματος; Οι Σλοβάκοι θεωρούν το μέτρο περιοριστικό για τις ατομικές ελευθερίες. Ίσως περισσότερη έμφαση στην σωστή κυκλοφοριακή αγωγή για πεζούς και αναβάτες θα ήταν πολύ πιο ουσιαστική.

Ανεξάρτητη δικαιοσύνη

Μια από τις βασικές αρχές που συναντά κανείς στην πολιτική θεωρία και την επιστήμη του δικαίου είναι η διάκριση των εξουσιών. Νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία (πρέπει να) είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Η καθεμία καλείται να επιτελέσει διαφορετικό ρόλο μέσα σε μια πολιτεία, και οι λειτουργοί της δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν συγκρούσεις ή διαπλοκές συμφερόντων: δεν μπορούν τα ίδια πρόσωπα να νομοθετούν, να εκτελούν τους νόμους και να δικάζουν τους παραβάτες.

     Αυτά στη θεωρία. Η πράξη ωστόσο διαφέρει από την θεωρία, με αποτέλεσμα το πολίτευμα να αποκλίνει λιγότερο ή περισσότερο από το ιδανικό. Έτσι, έχουμε φθάσει να αποδεχόμαστε το δίδυμο νομοθετική-εκτελεστική εξουσία περίπου ως φυσιολογικό (π.χ. βουλευτές-υπουργοί). Διατηρούμε βέβαια μια απαίτηση για ανεξαρτησία της δικαστικής τουλάχιστον εξουσίας, κάτι που εν πολλοίς υπάρχει στη χώρα μας, έστω και αν κάθε τόσο εγείρονται υποψίες γι’ αυτήν.

     Τα πράγματα δεν είναι παντού τα ίδια. Έτσι, διαβάζουμε τελευταία ότι στην γείτονα Τουρκία ο εισαγγελέας της Κωνσταντινούπολης, με βάση ένα κατηγορητήριο σχεδόν 4000 σελίδων, απαγγέλλει 143 κατηγορίες εναντίον του εκλεγμένου δημάρχου της πόλης Εκρέμ Ιμάμογλου (βασικού πολιτικού αντιπάλου του ‘σουλτάνου’ Ερντογάν και φυλακισμένου εδώ και πολλούς μήνες), επισείοντας κατά πάνω του ποινές κάθειρξης από 828 μέχρι 2352 ετών. Σημειωτέον ότι δεν πρόκειται για τον μόνο δήμαρχο που διώκεται ποινικά στη χώρα αυτή. Κατά σύμπτωση (για δείτε κάτι πράγματα…) όλοι τους ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αντιπολίτευσης. Θα πρέπει να είναι κάποιος πολύ εύπιστος για να δεχθεί ότι οι διώξεις αυτές δεν έχουν προεδρική υποκίνηση. Και η χώρα αυτή θεωρείται και αντιμετωπίζεται ως δημοκρατία και θέλει να ενταχθεί στην Ευρώπη.

     Δεν είναι όμως μόνο οι πολιτικοί που μπορεί να επηρεάζουν με ‘ευγενικές’ πιέσεις ή απειλές τη δικαιοσύνη. Ας σκεφθούμε πόσες υποθέσεις βλέπουμε παρ' ημίν να ‘δικάζονται’ στα τηλεοπτικά παράθυρα ή στα πεζοδρόμια και τις πλατείες πριν καν παραπεμφθούν σε δίκη, με την υποψία και μόνο ή με υφέρπουσα σκοπιμότητα. Αν όντως θέλουμε ανεξάρτητη δικαιοσύνη, θα πρέπει όλοι, πολίτες, πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης, να δείχνουμε έμπρακτα ότι σεβόμαστε τον θεσμό και τις λειτουργίες του, στην πράξη και όχι στα λόγια μόνο.