Σωκρατικά

 Προ καιρού βρήκα σε ηλεκτρονική αναζήτηση τον ‘Κρίτωνα’ του Πλάτωνος. Και ξαναγύρισα νοερά στην ΣΤ΄ Γυμνασίου, τότε που τον είχαμε διδαχθεί από τον άξιο φιλόλογό μας Νίκο Αποστόλου. Ο Κρίτων επισκέπτεται χαράματα τον φυλακισμένο Σωκράτη την ημέρα που εκείνος πρόκειται να πιεί το κώνειο, για να του προτείνει να αποδράσει από την φυλακή και να γλιτώσει από τον άδικο θάνατο. Ακολουθεί ένας συναρπαστικός διάλογος μαθητή και δασκάλου: λογικά και συναισθηματικά επιχειρήματα από τη μια μεριά, ‘υπέρ λόγον’ απαντήσεις από την άλλη. Σταματώ στο παρακάτω απόσπασμα των λόγων του Σωκράτη:

     «Οὐδαμῶς ἄρα δεῖ ἀδιϰεῖν. Οὐδὲ ἀδιϰούμενον ἄρα ἀνταδιϰεῖν, ὡς οἱ πολλοὶ οἴονται, ἐπειδή γε οὐδαμῶς δεῖ ἀδιϰεῖν. Τὸ γάρ που ϰαϰῶς ποιεῖν ἀνϑρώπους τοῦ ἀδιϰεῖν οὐδὲν διαϕέρει. Οὔτε ἄρα ἀνταδιϰεῖν δεῖ οὔτε ϰαϰῶς ποιεῖν οὐδένα ἀνϑρώπων, οὐδ᾽ ἂν ὁτιοῦν πάσχῃ ὑπ᾽ αὐτῶν».

     Σε δική μου απόδοση: «Δεν πρέπει με κανένα τρόπο να αδικούμε. Άρα ούτε όταν αδικούμαστε να ανταποδίδουμε την αδικία, όπως νομίζουν οι πολλοί, διότι με κανένα τρόπο δεν πρέπει να αδικούμε. Διότι το να κάνουμε κακό στους ανθρώπους δεν διαφέρει από την αδικία. Συνεπώς ούτε να ανταποδίδουμε την αδικία ούτε να κακοποιούμε κανέναν άνθρωπο, ούτε κι αν πάσχουμε από αυτόν οτιδήποτε».

     Σκέφτομαι ότι οι λίγες αυτές γραμμές θα μπορούσαν να βγαίνουν από το Ευαγγέλιο. Δεν διαφέρουν ουσιαστικά από τα λόγια του Κυρίου: «ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς …» [Ματθ. 5:44] ή του Αποστόλου Παύλου: «μηδενὶ κακὸν ἀντὶ κακοῦ ἀποδιδόντες» [Ρωμ. 12:17]. Δεν είναι παράξενο που ο Σωκράτης χαρακτηρίσθηκε ως προ Χριστού Χριστιανός. Και έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την κρατούσα νοοτροπία (και την καθημερινή πραγματικότητα) που θέλει «ψυχὴν ἀντὶ ψυχῆς, ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ, ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος, χεῖρα ἀντὶ χειρός, πόδα ἀντὶ ποδός» [Δευτ. 19:21] και έχει κάνει την εκδίκηση ένα από τα κύρια θέματα της κάθε λογής μυθοπλασίας και του θεάματος.

     Μπορούμε άραγε να φανταστούμε πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν έδινε περισσότερη σημασία τόσο στον κλασικό φιλόσοφο όσο και στο Ευαγγέλιο;