Διενέξεις

 Από τον καιρό που θυμόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας, σχεδόν δεν υπάρχει εποχή που να μην κυριαρχούσε στις ειδήσεις είτε το Κυπριακό είτε το Μεσανατολικό, με υφέσεις και εξάρσεις. Με βάση το δεδομένο αυτό, δεν νομίζω ότι θα είμαι εκτός πραγματικότητος αν διακινδυνεύσω την κυνική πρόβλεψη ότι και οι επόμενες από μας γενιές θα έχουν ανάλογη εμπειρία, όσο ζήσουν. Μια και το δεύτερο βρίσκεται πάλι στην καυτή επικαιρότητα, ας το δούμε λίγο ως ουδέτεροι παρατηρητές, χωρίς ειδικές γνώσεις, αλλά και κατά το δυνατόν χωρίς μεροληψία.
     Εκτός από το τανγκό, που κατά τη γνωστή ρήση το χορεύουν δύο, και κάθε είδους διένεξη χρειάζεται δυο μέρη, που το καθένα υποστηρίζει με αδιάλλακτο τρόπο τη θέση του. Στα χρόνια προβλήματα συχνά είναι πολύ δύσκολο, ίσως και αδύνατο, να διακρίνει κανείς αντικειμενικά «τὶς ἤρξατο χειρῶν ἀδίκων». Ανάλογα με την οπτική γωνία του παρατηρητή, η ιστορία μπορεί να ξεκινάει από ένα συγκεκριμένο επεισόδιο που συνήθως βολεύει εκείνον, ενώ κάποιος άλλος τοποθετεί τη ρίζα του προβλήματος πιο παλιά ή πιο βαθιά, και πάλι με κάποιο υφέρπον συμφέρον. Έτσι π.χ. μπορεί κανείς να πιάσει το νήμα του Παλαιστινιακού από τη συμφωνία του Camp David ή από τον πόλεμο των έξι ημερών ή από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948 ή και ακόμη πιο παλιά, φθάνοντας μέχρι και τα παιδιά του Νώε. Συμφωνία πιθανώς δεν θα υπάρξει, αφού ο παρελθών χρόνος έχει κάνει την κατάσταση να κακοφορμίσει και κάθε τόσο να ξεσπάει σε μια νέα φονική ένταση.
     Για να συνεχίζεται μια διένεξη είναι απαραίτητο να υπάρχουν αδιάλλακτοι (‘γεράκια’) στην κάθε πλευρά που να επιμένουν να τραβούν το σχοινί, συχνά για ασήμαντες αφορμές αλλά με δραματικές συνέπειες. Επειδή αυτοί συνήθως φωνασκούν και βιαιοπραγούν (ενώ οι διαλλακτικοί και φιλειρηνικοί – τα ‘περιστέρια’ – που πάντοτε υπάρχουν, καταπνίγονται και αδυνατούν να ακουστούν), η φωτιά φουντώνει ξανά, και από εκεί και πέρα την πληρώνουν δίκαιοι και άδικοι. Φανατικοί σιωνιστές από τη μία, φανατικοί τζιχαντιστές από την άλλη, και οι άμαχοι στη μέση, θέλοντας και μη. Με μια σημαντική απώτερη συνέπεια: ο θάνατος αμάχων και η καταστροφή σπιτιών, περιουσιών, υποδομών, εξωθεί άλλους αμάχους (ιδίως αυτούς που από μικρή ηλικία βλέπουν τους δικούς τους ανθρώπους να γίνονται στόχοι και να σκοτώνονται) να στρέφονται προς τα άκρα και κάποια στιγμή να ανταποδίδουν τα πλήγματα με όποιον τρόπο μπορούν. Για να διαιωνίζεται η έχθρα και η αντιπαράθεση και να δικαιώνεται έτσι ο Μαχάτμα Γκάντι που έλεγε ότι το «ὀφθαλμὸν αντὶ ὀφθαλμοῦ» απλώς γεμίζει τον κόσμο με τυφλούς, και από τις δυο μεριές. Μέχρι πότε;
     Δυστυχώς, όσο υπάρχουν φανατικοί, όσο υπάρχουν πολιτικοί και στρατιωτικοί που χρησιμοποιούν τους λαούς για προσωπική προβολή, ανέλιξη, διάσωση, όσο υπάρχουν συμφέροντα δήθεν ιδεολογικά αλλά στην πράξη οικονομικά ή γεωστρατηγικά (δηλαδή εγωιστικά), η ιδέα της ειρήνης θα αποτελεί μια ουτοπία, ένα άπιαστο όνειρο θερινής νυκτός κι ένα αντικείμενο ατερμόνων συζητήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου θα απουσιάζει η ειλικρίνεια και θα πρυτανεύει η υποκρισία.