Sofagate

 Από την εποχή του προέδρου Νίξον και το σκάνδαλο Watergate κληρονομήσαμε τη χρήση του δευτέρου συνθετικού ‘gate’ για να χαρακτηρίζουμε κάθε είδους υποθέσεις που έχουν ή δεν έχουν χροιά σκανδάλου. Πιο πρόσφατη χρήση το Sofagate του τίτλου (ελληνιστί σκάνδαλο του καναπέ), που αναφέρεται στην άκομψη και καθόλου ιπποτική μεταχείριση της κυρίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από τον οικοδεσπότη Ερντογάν και τον ομόβαθμό της Σαρλ Μισέλ κατά την πρόσφατη επίσκεψη των Ευρωπαίων αξιωματούχων στην Τουρκία. Οι Τούρκοι δεν είχαν προβλέψει ισόβαθμη καρέκλα για την φράου, και μετά από στιγμές δημόσιας αμηχανίας μπροστά στις κάμερες όλου του κόσμου την έβαλαν στον καναπέ. Ακολούθησαν τα ποικίλα σχόλια: άλλοι εναντίον του Ερντογάν, άλλοι εναντίον του Μισέλ (εδώ που τα λέμε, θα μπορούσε να της δώσει την καρέκλα του και να εκθέσει έτσι τον σουλτάνο), καθένας επικαλείται το δικό του πρωτόκολλο για να περισώσει τα προσχήματα και να συμμαζέψει το τραυματισμένο κύρος του, οι φεμινίστριες ξεσπάθωσαν για την υποτιμητική μεταχείριση των γυναικών ακόμη και στα υψηλά αξιώματα, και πάει λέγοντας. Με άλλα λόγια, μας έλειψαν τα σοβαρά θέματα και στρέφουμε και εξαντλούμε το ενδιαφέρον μας στο σαβουάρ βιβρ. 
     Έχω πλάσει μια δική μου θεωρία για την προέλευση όλων αυτών των κανόνων ‘καλής συμπεριφοράς’ (αυτό που οι Γάλλοι αποκαλούν comme il faut)· όχι της στοιχειώδους ευγένειας και ευπρέπειας, αλλά του ποιος κάθεται πρώτος και ποιος δεύτερος, με ποια σειρά προσφωνούμε διάφορους επισήμους και μη, με ποιο χέρι πιάνουμε το πηρούνι και με ποιο το μαχαίρι, και άλλα τέτοια καθημερινά σκύβαλα. Τι λέει η θεωρία μου; Ότι οι πάλαι ποτέ πατρίκιοι του Μεσαίωνα, διαπιστώνοντας ότι δεν είχαν καμιά πρακτική ικανότητα σε σύγκριση με τους πληβείους που ‘έπιαναν τα χέρια τους’ και έκαναν όλες τις δουλειές, επενόησαν έναν σύνθετο κώδικα συμπεριφοράς για να εκφράζουν την κοινωνική ανωτερότητά τους. Όσοι δεν γνώριζαν τον κώδικα ήταν κατώτερης τάξης (‘τσοκαρία’ θα τους αποκαλούσε η μαντάμ Σουσού του Δ. Ψαθά), ανάξιοι να τους συναναστρέφονται οι ‘καθώς πρέπει’ άνθρωποι. Δεν έχω αποδείξεις για την υπόθεση αυτή, κι αν μου υποδείξετε κάποια πιο έγκυρη, τη συζητούμε. Προς το παρόν διασκεδάζουμε με τις εκδηλώσεις κοινωνικής υποκρισίας των μεγάλων, που θυμίζουν κάτι από τον επικήδειο του Μάρκου Αντωνίου για τον Ιούλιο Καίσαρα στην ομώνυμη τραγωδία του Σαίξπηρ. Υπονοώντας τον Βρούτο ως δολοφόνο του Καίσαρα (χωρίς να του αποδίδει ευθέως το έγκλημα), προσθέτει κάθε τόσο: «Αλλά αυτός είναι έντιμος άνθρωπος!».