Παιδεια-ρίσματα

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή οι Έλληνες περνούμε μια φάση αυτοκριτικής (ας το πούμε κάπως κομψά) για το πώς επιλέγονται οι υποψήφιοι για τα πανεπιστήμια και γιατί μπαίνουν σε τμήματα που τους δεν τους αξίζουν ή που δεν τα θέλουν και για το τί πρέπει να αλλάξει, και άλλα σχετικά [βλέπε π.χ. ΕΔΩ]. Κι έπειτα, πιστοί στην παράδοση, όλοι ξεχνούμε τα όποια συμπεράσματα και προχωρούμε όπως πάντα μέχρι να δοθεί κάποια άλλη αφορμή για να ξαναπούμε τα ίδια. Μη έχοντας απολύτως κανένα έννομο συμφέρον (ούτε γονιός είμαι, ούτε υποψήφιος, ούτε καθηγητής, ούτε πολιτικός) εκτός από το ότι τα ΑΕΙ δαπανούν ένα κομμάτι του ΑΕΠ στο οποίο συνεισφέρω κι εγώ ως φορολογούμενος της χώρας, καταγράφω τις δικές μου σκέψεις, και όποιος θέλει ας σχολιάσει.
    Λοιπόν, η εισαγωγή (με οποιονδήποτε τρόπο) σε κάποιο τριτοβάθμιο ίδρυμα (όποιο νάναι) συμφέρει (σχεδόν) τους πάντες:
    - Οι έφηβοι αποκτούν το δικαίωμα να συνεχίσουν την εφηβική τους ηλικία που ‘ταλαιπωρήθηκε’ με τις πανελλήνιες εξετάσεις.
    - Οι γονείς καμαρώνουν που τα βλαστάρια τους σπουδάζουν κάτι (άσχετα από το πόσο τους κοστίζουν οι ‘σπουδές’).
    - Οι καθηγητές αποκτούν φοιτητές διότι αλλιώς δεν θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τον μισθό τους.
    - Οι τοπικές κοινωνίες διεκδικούν το δικαίωμα να έχει ‘κάθε πόλη και ΑΕΙ, κάθε χωριό και ΤΕΙ’, για να συντηρείται η αγορά.
    - Οι πολιτικές παρατάξεις τρίβουν τα χέρια τους για την καινούργια φουρνιά ‘νεολαίων’ που θα μυήσουν στον χαβαλέ.
    - Η κυβέρνηση κρυφοχαίρεται διότι οι φοιτητές δεν καταγράφονται ως άνεργοι και επομένως δεν χαλούν την στατιστική εικόνα της χώρας.
    Κανένας βέβαια δεν κάνει τον κόπο να υπολογίσει πόσο κοστίζει στο δημόσιο ταμείο κάθε ένας φοιτητής, και αν στην τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα έχουμε την πολυτέλεια να τρέφουμε τόσους και τόσους, πολλοί από τους οποίους δεν θα ενδιαφερθούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους ή να ασχοληθούν σοβαρά με το γνωστικό τους αντικείμενο. Ακόμη κι αν κάποιος έχει κάνει αυτόν τον υπολογισμό, δεν τολμά να τον δημοσιοποιήσει: αμέσως θα ριφθεί στην πυρά διότι ‘μεθοδεύει την κατάργηση της δωρεάν παιδείας’ και άλλα τέτοια. Για επιλογή των φοιτητών από τις σχολές ας μην κάνουμε λόγο: αυτά γίνονται από ιδρύματα που σέβονται πρώτα τον εαυτό τους και δεν ‘καμαρώνουν’ για την 400ή θέση στην παγκόσμια κατάταξη (κάτι Χάρβαρντ και Καίμπριτζ και τα τούτοις όμοια).
    Όταν με το καλό θελήσουμε να ασχοληθούμε σοβαρά με το θέμα που λέγεται Παιδεία, θα αρχίσουμε από την ουσιαστική αξιολόγηση διδασκόντων και διδασκομένων, σε κάθε βαθμίδα. Θα αποδεχθούμε ότι η παιδεία είναι εθνικό αγαθό που είναι διαθέσιμο προς όλους, στον βαθμό όμως που καθένας μπορεί (δηλαδή έχει την θέληση και τα γνωστικά προσόντα) να την προσλάβει και αφομοιώσει. Θα ωριμάσουμε σε σημείο που να θεωρούμε την παιδεία ως ένα βαθμιδωτό κόσκινο που θα ξεχωρίζει ποιοί θα προχωρήσουν παραπάνω, όχι για να κάνει διακρίσεις, αλλά για να κατευθύνει έγκαιρα τον καθένα εκεί που θα αποδώσει καλύτερα. Θα φθάσουμε να εκτιμούμε το αγαθό αυτό (και το κόστος που συνεπάγεται) και να μην το καταστρέφουμε με τακτικό κάψιμο σχολών, καταστροφή βιβλίων και εργαστηρίων και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Και θα φθάσουμε να εκτιμούμε τις γνώσεις και τους τίτλους που αποκτήσαμε, σε κάθε βαθμίδα, όπως εκτιμούσαμε κάποτε το Απολυτήριο του Γυμνασίου ή του Λυκείου. Διότι σήμερα ζούμε και το ακόλουθο παράδοξο: να έχουμε μεταθέσει την υποχρεωτική εκπαίδευση σε επίπεδο πανεπιστημιακού πτυχίου, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι να αποζητούν διδακτορικά και μεταπτυχιακά με την ελπίδα να ξεχωρίσουν από τη μεγάλη μάζα, και με αμφίβολο αποτέλεσμα, καθώς οι μεγάλοι αριθμοί (φοιτητών και μεταπτυχιακών) είναι πάντα εις βάρος της ποιότητας.
    Μέχρι τότε, μπορούμε να κοιμόμαστε αμέριμνοι, και ό,τι ήθελε προκύψει.