ΕΟΚΑ

 Δεν ήταν πρωταπριλιάτικο ψέμα: δεν θα μπορούσε να ήταν, για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως το Κυπριακό, και μάλιστα η τραγική του πλευρά. Μετά από πολλές δεκαετίες επίσημης σιγής, το υπουργείο Παιδείας έστειλε (την τελευταία στιγμή) εγκύκλιο στα Γυμνάσια και τα Λύκεια της χώρας να τιμήσουν την 1^η Απριλίου ως επέτειο έναρξης του απελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων της ΕΟΚΑ το 1955, σαν σήμερα πριν εβδομήντα χρόνια, κατά της Αγγλικής αποικιοκρατίας. Ευκαιρία να γνωρίσουν οι νεότεροι και να ξαναθυμηθούμε οι παλαιότεροι την πυρπόληση του Γρηγόρη Αυξεντίου στο κρησφύγετό του στον Μαχαιρά, τις μάχες και τον θάνατο του Στυλιανού Λένα στην Ποταμίτισσα, του Κυριάκου Μάτση στο Δίκωμο και του Μάρκου Δράκου στην Ευρύχου, καθώς και των τεσσάρων ηρώων στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου (Ανδρέα Κάρυου, Ηλία Παπακυριακού, Φώτη Πίττα και Χρήστου Σαμαρά). Και βέβαια τις εκτελέσεις με απαγχονισμό εννέα νέων ανθρώπων. Το προσκλητήριο: Μιχαήλ Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου, Ανδρέας Ζάκος, Ιάκωβος Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ, Μιχαήλ Κουτσόφτας, Στέλιος Μαυρομάτης, Ανδρέας Παναγίδης και Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Όλοι τους είναι θαμμένοι στα ‘Φυλακισμένα Μνήματα’ της Λευκωσίας. Πρόσωπα και γεγονότα πολύ γνωστά παιδιόθεν, μια και τα είχε εκθέσει λεπτομερώς στο περιοδικό ‘Προς τη Νίκη’ και στη συνέχεια στο βιβλίο ‘Εθνομάρτυρες του Κυπριακού έπους 1955-1959’ ο αείμνηστος Ν. Π. Βασιλειάδης. Όλοι νέοι άνθρωποι, οι περισσότεροι προερχόμενοι από τις τάξεις της Ορθόδοξης Χριστιανικής Ενώσεως Νέων (ΟΧΕΝ), που στην κρίσιμη στιγμή της ιστορίας έβαλαν την φιλοπατρία πάνω από τη φιλοζωία και πρόσθεσαν τα ονόματά τους στον μακρύ κατάλογο των ηρώων της Ελληνικής φυλής. Αιωνία θα είναι η μνήμη τους.

     Σχετικό άρθρο-αφιέρωμα του Χαρίδημου Τσούκα ΕΔΩ.

     

Στρεβλώσεις

Τις μέρες αυτές ήρθε στο φως μια μεγάλη υπόθεση διαφθοράς στην πολεοδομία της Ρόδου. Καλώς βέβαια αποκαλύφθηκε, και μακάρι να γίνονται τέτοιες αποκαλύψεις, αφενός για να τιμωρούνται οι υπαίτιοι και αφετέρου για να αποτρέπονται κάποιοι από παρόμοιες πρακτικές. Υπήρξαν και παράπλευρες συνέπειες. Οι κατηγορούμενοι μετά την απολογία τους αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους, αλλά το ανώτατο δικαστήριο της χώρας κινήθηκε πειθαρχικά κατά των δικαστών που έκαναν αυτές τις ‘απελευθερώσεις’. Αναφέρω τα γεγονότα με συντομία, χωρίς να είμαι ειδικός για δικονομικές λεπτομέρειες.

     Με αφορμή την τελευταία αυτή εξέλιξη, άκουσα συζητήσεις με δικηγόρους στο ραδιόφωνο για το αν μπορεί ο Άρειος Πάγος να ασκήσει τέτοια μέσα κατά δικαστικών, και γιατί το κάνει σ’ αυτήν την υπόθεση και όχι σε τόσες άλλες στο παρελθόν (κάποιος τις απαριθμούσε και ονομαστικά). Επαναλαμβάνω ότι δεν είμαι ειδικός. Έχω όμως την αίσθηση ότι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και ο δημοσιογραφικός θόρυβος γύρω από μια κάποια υπόθεση μπορεί να κινεί ακόμη και θεσμούς όπως η δικαιοσύνη να ενεργούν ‘αμυντικά’, να δείχνουν ότι κάνουν κάτι για να περισώζουν το κύρος τους. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, φοβούμαι ότι κάνει πολύ κακό στους θεσμούς, που δεν λειτουργούν αυστηρά με βάση τους κανόνες του δικαίου αλλά επηρεάζονται από την τεχνηέντως χειραγωγούμενη κοινή γνώμη.

     Ζητώ συγγνώμη αν αδικώ τη δικαιοσύνη και τους λειτουργούς της, αλλά ζούμε σε μια εποχή που ενθαρρύνει την αμφιβολία και μας κάνει να αναζητούμε κρυφά κίνητρα πίσω από τα κάθε είδους φαινόμενα. Οι ‘καλοί λογισμοί’ που μας συνιστούν οι Πατέρες γίνονται είδος πολυτελείας, προς ζημίαν μας. 

     ΣΗΜ. Διόρθωσα κάποια στοιχεία που είχα αναγράψει εσφαλμένα στην πρώτη παράγραφο.

Σεβασμός

Δεν έχει ακόμη κοπάσει ο σάλος για την καθαίρεση κάποιων εκθεμάτων αμφίβολης αισθητικής στην Εθνική Πινακοθήκη. Το γεγονός αναλύθηκε και συνεχίζει να αναλύεται δημοσιογραφικά από διάφορες οπτικές γωνίες, με κοινό παρονομαστή την ελευθερία της έκφρασης, ειδικά στην καλλιτεχνική δημιουργία. Έχω γράψει στο παρελθόν με άλλες αφορμές ότι αν οι διάφοροι δημιουργοί (με ή χωρίς εισαγωγικά) είχαν τη στοιχειώδη ευαισθησία και διάκριση ως προς το τι παρουσιάζουν και πώς το κάνουν, πολλά τραγικά συμβάντα ανά τον κόσμο θα είχαν αποφευχθεί, καμία ελευθερία δεν θα είχε θιγεί, ούτε θα υπήρχε ανάγκη για έξωθεν επιβολή περιορισμών. Επειδή όμως αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει, ας σκεφθούμε λίγο πιο πρακτικά.

   Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος τις συγκρίσεις θρησκειών. Αν, υποθετικά, κάποιος διακωμωδούσε γραπτά ή εικαστικά την τραγωδία των Τεμπών, την κ. Καρυστιανού ή άλλους ανθρώπους που πενθούν για αγαπημένα τους πρόσωπα, θα υπήρχε περίπτωση να εκτεθεί δημόσια το έργο του; Φανταζόμαστε την κατακραυγή που θα επέσυρε αν γινόταν αντιληπτό κάτι τέτοιο; Θα δικαιολογούσε κανείς τον ‘καλλιτέχνη’ εν ονόματι της ελευθερίας της τέχνης; Αλλά βέβαια κανείς δεν διανοείται να κάνει μια τέτοια παρωδία. Δεν το απαγορεύει κανένας νόμος· ένας στοιχειώδης σεβασμός απέναντι στη σοβαρότητα του θέματος και το πένθος των προσώπων είναι ο ανασταλτικός παράγων, που σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί λογοκρισία ή ανελευθερία. Αυτόν ακριβώς τον στοιχειώδη σεβασμό προς τα ιερά πρόσωπα και σύμβολά του περιμένει ο Χριστιανικός κόσμος από πολιτικούς, καλλιτέχνες και δημοσιογράφους. 

Κατεδαφίσεις

Πριν λίγες μέρες βιώσαμε το όχι συνηθισμένο φαινόμενο να ορκίζεται κάποιος ως υπουργός και μέσα σε 48 ώρες να υποβάλλει την παραίτησή του. Απαραιτήτως διευκρινίζω εκ των προτέρων ότι δεν γνωρίζω τον παραιτηθέντα κ. Αρ. Δοξιάδη, δεν έχω καμία σχέση με κυβέρνηση, αντιπολίτευση ή άλλους κομματικούς φορείς. Όσα γράφω εδώ αποτελούν σκέψεις και ευρύτερους προβληματισμούς, με αφορμές γεγονότα της τρέχουσας επικαιρότητος. Κάποια έχουν αναφερθεί και στο παρελθόν: δυστυχώς το έργο ξαναπαίζεται, με αλλαγή θιάσων αλλά όλο και πιο ανιαρό και κακόγουστο.

    Το σπάνιο του πράγματος απαιτεί μια εύλογη εξήγηση. Ο παραιτηθείς Α.Δ. απέδωσε την ενέργειά του σε πολιτική τοξικότητα και ανήθικο πόλεμο και ανυπόστατες επιθέσεις εναντίον του από την αντιπολίτευση. Ουσιαστικά περιέγραψε αυτό που συμβαίνει καθημερινά στην Ελλάδα, με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση, χωρίς κάποιο ελπιδοφόρο φως στον ορίζοντα.

     Η διαρκής πολιτική διελκυστίνδα θυμίζει λίγο το πάπλωμα του Νασρεντίν Χότζα: εδώ το τραβούν τα κόμματα από διάφορες γωνίες, πιάνοντας ακραίες θέσεις, χωρίς να συμφωνούν για κάποιον κοινό τόπο, κάποιο χώρο δημιουργικής συνεννόησης, και χρησιμοποιώντας κάθε είδους μέσα (θεμιτά και αθέμιτα, ηθικά και ανήθικα). Μόνο που το ‘πάπλωμα’ στην περίπτωση αυτή είναι η χώρα μας, και το αποτέλεσμα των ενεργειών αυτών θα είναι το σχίσιμο, ένας νέος Διχασμός.

     Πολλοί αναφέρονται δημόσια στην ανυπαρξία ουσιαστικών προτάσεων πολιτικής από όλα σχεδόν τα κόμματα, γεγονός που δημιουργεί σοβαρά διλήμματα επιλογής στον κάθε υγιώς σκεπτόμενο ψηφοφόρο. Δυστυχώς η κύρια επιδίωξη όλων φαίνεται να είναι η κατεδάφιση, κι όσο για ανοικοδόμηση, «θα δούμε όταν…». Γεγονός που θυμίζει το ποίημα του ψυχίατρου Γ. Καπρίνη ‘Συμβουλή Επιτυχίας προς Αναξίους και Φιλοδόξους’ (το έχουμε ξαναδεί πριν δέκα χρόνια, αλλά έχει διαχρονικό νόημα):

                     Αν δεν μπορείς να χτίσης

                     γκρέμισε, χρυσό μου, γκρέμισε

                     και μετά

                     για τα χαλάσματα

                    θα κατηγορήσης αυτούς που έχτισαν.

                    Ξέρεις από αυτά εσύ.

     Σε μια εποχή όπου γνωστές ‘σταθερές’ ανατρέπονται, πάγιες συμβάσεις αναθεωρούνται και διαλυτικές τάσεις τείνουν να επικρατήσουν ανά τον κόσμο, θα ήταν παρήγορο να βλέπαμε να αναδύεται ένα ‘συνθετικό’ πρότυπο πολιτικής, ένα χτίσιμο αντί για γκρέμισμα. Όχι μόνο ως όνειρο.