Από καρδιάς

Διάβασα τις ακόλουθες ευχές (του Νίκου Δήμου, 1974) σε μια κάρτα που έλαβα παραμονές Χριστουγέννων, και τις προσφέρω σε όλους, μαζί με τα παραδοσιακά ‘Χρόνια πολλά’:

                                  Είθε ο νέος χρόνος να μας φέρει λιγότερα...
                                  Λιγότερο πόνο σ’ αυτούς που πονούν,
                                  λιγότερο μίσος σ’ αυτούς που μάχονται,
                                  λιγότερη στέρηση σ’ όσους στερούνται,
                                  λιγότερο πόλεμο, λιγότερο θάνατο,
                                  λιγότερη καταπίεση, λιγότερη εκμετάλλευση,
                                  λιγότερη δυστυχία και λιγότερη οδύνη.
                                  Κι αν τύχει να φέρει μαζί
                                  λιγότερο πλούτο και λιγότερη καλοπέραση,
                                  ίσως τότε μας χαρίσει λιγότερη επιπολαιότητα,
                                  λιγότερη σπατάλη και λιγότερη αυθάδεια.
                                  Ίσως τα λιγότερα είναι περισσότερα...

Δάκρυα

Αυτές τις μέρες σ’ ένα σύγγραμμα ανατομίας έτυχε να διαβάσω τις φυσιολογικές λειτουργίες των δακρύων, που είναι: αντιμικροβιακή προστασία του ματιού, ύγρανση και λίπανση του επιπεφυκότα, έκπλυση του επιπεφυκότα από νεκρά κύτταρα και ξένα σώματα (σκόνη), ενυδάτωση και οξυγόνωση του κερατοειδούς, συμβολή στη διάθλαση του φωτός και την όραση. Σπουδαίες, απαραίτητες και αξιοθαύμαστες όλες αυτές οι λειτουργίες, κι αν κάποια διαταραχθεί, πάντοτε ανακύπτουν ενοχλητικά ή και επικίνδυνα προβλήματα. Παρακάτω διαβάζω ότι ‘όταν η ποσότητα των δακρύων είναι μεγαλύτερη από τη χωρητικότητα του δακρυϊκού ασκού, η περίσσειά τους ρέει από το κάτω βλέφαρο προς το δέρμα των παρειών’. Πουθενά όμως δεν βρίσκω κάποια εξήγηση γιατί παράγουμε περίσσεια δακρύων όταν χαιρόμαστε, όταν πονούμε σωματικά ή ψυχικά, όταν συγκινούμαστε από οποιοδήποτε αίτιο (διαφορετικό για τον καθένα μας), όταν νιώθουμε τύψεις ή κατάνυξη. Γιατί άραγε βουρκώνουν τα μάτια μας όταν π.χ. ψάλλουμε το ‘Κύριε, ο τον ληστήν συνοδοιπόρον λαβών’ το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης; Το φαινόμενο αυτό δεν το περιγράφει ούτε η ανατομία ούτε η φυσιολογία.
     Προφανώς λοιπόν κάποιες λειτουργίες των δακρύων δεν είναι γνωστές στα επιστημονικά ιατρικά συγγράμματα. Ας τις αναζητήσουμε αλλού. Έτσι, στο πρώτο δοξαστικό του Τριωδίου (Εσπερινός Τελώνου και Φαρισαίου) διαβάζουμε:
     ‘Παντοκράτορ Κύριε, οίδα, πόσα δύνανται τα δάκρυα. Εζεκίαν γαρ εκ των πυλών του θανάτου ανήγαγον· την αμαρτωλόν εκ των χρονίων πταισμάτων ερρύσαντο· τον δε Τελώνην, υπέρ τον Φαρισαίον εδικαίωσαν· και δέομαι, συν αυτοίς αριθμήσας ελέησόν με’.
     Μια υπενθύμιση και μια δέηση τόσο χρήσιμη στις μέρες μας...

Κοινωνική αδράνεια

Στη φυσική μαθαίναμε ότι αδράνεια ονομάζεται η αντίσταση ενός σώματος σε κάθε απόπειρα μεταβολής της κινητικής του κατάστασης. Ας μεταφέρουμε το νόημα του ορισμού σε τρέχοντα φαινόμενα.
     Ακούω προχθές στο ραδιόφωνο ότι οι οδηγοί των μεταφορικών μέσω σταθερής τροχιάς στην Αθήνα θα απεργήσουν την Πρωτοχρονιά ζητώντας να εξαιρεθούν από το ενιαίο μισθολόγιο. Γιατί; Διότι, λένε, αλλιώς θα δουλεύουν με δημοσιοϋπαλληλικό ωράριο μόνο. Όταν ανέλαβαν τη δουλειά αυτή άραγε δεν ήξεραν ότι τα μέσα μεταφοράς κινούνται και άλλες ώρες; Τι είναι αυτό που κάνει τις απογευματινές ώρες διαφορετικές από τις πρωινές ώστε να διεκδικούν άλλα λεφτά;
     Διαβάζω ακόμη ότι για παρόμοιους λόγους οι υπάλληλοι των (δημοσίων) μουσείων απειλούν να μη δουλεύουν (με το «έτσι θέλω») τις αργίες και τα σαββατοκύριακα, τότε δηλαδή που πηγαίνει ο κόσμος, και κυρίως οι πολλοί ξένοι τουρίστες, στα μουσεία. Αναρωτιέμαι (όπως και παλιότερα): αν τη διαχείριση ενός μουσείου την είχε μια ιδιωτική εταιρεία, θα άνοιγαν ή όχι από το πρωί μέχρι το βράδυ, και κάθε μέρα;
     Δυο μόνο παραδείγματα που απεικονίζουν το γενικό φαινόμενο, ότι η ελληνική κοινωνία αποτελεί ένα πολύπλοκο άθροισμα μικροσυμφερόντων, προνομίων και ‘ειδικών καθεστώτων’, που αντιδρούν σε κάθε προσπάθεια μεταβολής της κατάστασής τους. Κανένα δεν είναι διατεθειμένο να χάσει τα ‘κεκτημένα’ και δεν καταλαβαίνει ότι οι καιροί, οι ανάγκες, οι περιστάσεις έχουν αλλάξει ριζικά. Ένα πρωί θα διαπιστώσει ότι έχουν χαθεί ακόμη και τα στοιχειώδη και πραγματικά νόμιμα. Αλλά τότε βέβαια θα είναι πολύ αργά, για όλους.

Ακριβά μοντέλα

Δυο ‘οικονομικές’ ειδήσεις έπιασε το μάτι μου στη σημερινή Guardian. Η μία λέει ότι ο τέως (και ήδη επίδοξος μέλλων) Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι θα πληρώνει εις το εξής 3 εκατομμύρια ευρώ διατροφή στην πρώην σύζυγό του, ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ. Δεν κλαίω βέβαια τα λεφτά του Σίλβιο, ούτε εξετάζω τα δίκαια της συζύγου, αλλά οι δικαστές που αποφάσισαν το ύψος της ποινής έβαλαν πολύ ψηλά τον πήχυ (όσοι επίδοξοι, να προσέχετε!). Μήπως περιμένουν τα ανάλογα ποσοστά;
     Η άλλη είδηση μας λέει ότι ο Tim Cook, διευθύνων σύμβουλος της Apple και διάδοχος του Steve Jobs, το 2012 εισέπραξε μόνο 4,17 εκατομμύρια δολάρια ετήσια αποζημίωση, ενώ το 2011 το αντίστοιχο ποσό ήταν 378 εκατομμύρια. Παρόλο που η τρέχουσα αμοιβή του δεν συγκρίνεται με τη διατροφή της προηγούμενης κυρίας, και ο ένας και η άλλη μπορούν να περάσουν ολόκληρο το χρόνο μετρώντας τα αντίστοιχα ποσά, και να μην τελειώσουν. Πόσα ‘καίνε’ άραγε στο δευτερόλεπτο;

Lisztomania

Κάπου είχα ακούσει τον όρο αυτό πριν πολλά χρόνια. Αναδιφώντας λοιπόν στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ανακάλυψα ότι έτσι χαρακτήριζαν την μαζική υστερία που καταλάμβανε το κοινό όταν έπαιζε πιάνο ο διάσημος συνθέτης Φραντς Λιστ. Πολύ πριν γίνει σύνηθες φαινόμενο σε ροκ συναυλίες (π.χ. Μπητλς, Έλβις Πρίσλεϊ κτλ), ο ξέφρενος ενθουσιασμός του πλήθους αγκάλιασε έναν από τους πιο γνωστούς κλασικούς μουσικούς, για πρώτη φορά το 1841 στο Βερολίνο, και ο ποιητής Heinrich Heine χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει το φαινόμενο αυτό. Το 1975 γυρίστηκε και ομώνυμη ταινία για τη ζωή του Λιστ.

     Γιατί θυμήθηκα τον περίεργο αυτό όρο; Μα, διότι σήμερα έχουμε ‘λιστομανία’ στην Ελλάδα, εδώ και τόσο καιρό. Μετά την απαραίτητη διακοπή για τις αργίες των Χριστουγέννων, το ενδιαφέρον κοινού και δημοσιογράφων (ή μήπως αντίστροφα;) ξαναγυρίζει στη ‘λίστα Λαγκάρντ’, αληθινή και ‘πειραγμένη’, τις μεταξύ τους ομοιότητες και διαφορές (θυμάστε τη γνωστή σπαζοκεφαλιά που θέλει να συγκρίνουμε δυο σκίτσα και να βρούμε σε πόσα σημεία διαφέρουν;), και το τελικό περιεχόμενο: θα είναι ‘άνθρακες’ ή πραγματικός θησαυρός; Ίδωμεν.

Με άλλα λόγια...

'Σώσαι θέλων τον κόσμον ο των όλων κοσμήτωρ
προς τούτον αυτεπάγγελτος ήλθε,
και ποιμήν υπάρχων ως Θεός
δι’ ημάς εφάνη καθ’ ημάς άνθρωπος,
ομοίω γαρ το όμοιον καλέσας
ως Θεός ακούει: Αλληλούια!'  

[Οίκος Σ, Ακάθιστος Ύμνος]

'Άνθρωπος γίνεται Θεός, ίνα θεόν τον Αδάμ απεργάσηται' 

[Δοξαστικό Αίνων του Ευαγγελισμού]

‘Ο Χριστός γιατρεύει τα όμοια με τα όμοια, τη δική μας φτώχεια με τη δική Του φτώχεια, τα δικά μας πάθη με τα δικά Του πάθη, τον δικό μας θάνατο με τον δικό Του θάνατο. Με αυτό τον τρόπο μας φανερώνει ότι η πραγματική Του δύναμη και η βοήθεια που μας προσφέρει βρίσκεται στο έλεός Του, την αγαθότητά Του και στη φιλάνθρωπη αγάπη και ευσπλαχνία Του και, με αυτή τη δύναμη, εξαλείφει τη δική μας αδυναμία και δίνει νόημα στη ζωή μας. Γι’ αυτό «τα σύμπαντα σήμερον χαράς πληρούνται»’. 

[π. Στ. Κοφινάς. Χριστουγεννιάτικη θλίψη. Εκδόσεις Αρμός 2010, σ.38]

Σε όσους περνούν από εδώ, τακτικά ή σποραδικά, σκόπιμα ή κατά λάθος, 
θερμές ευχές για την μεγάλη Εορτή που ήδη διανύουμε!

Τρεις Παίδες σε κρίση

Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως σήμερα, και το συναξάρι μας θυμίζει για άλλη μια φορά τους Αγίους Τρεις Παίδες στην κάμινο της Βαβυλώνος:
     ‘Χειρόγραφον εικόνα μη σεβασθέντες, αλλ’ αγράφω ουσία θωρακισθέντες, Τρισμακάριοι, εν τω σκάμματι του πυρός εδοξάσθητε. Εν μέσω δε φλογός ανυποστάτου ιστάμενοι, Θεόν επεκαλείσθε: τάχυνον ο οικτίρμων και σπεύσον ως ελεήμων εις την βοήθειαν ημών, ότι δύνασαι βουλόμενος.’ 
     Επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε είναι η προσευχή που απευθύνουν οι Τρεις μέσα στην κάμινο (μπορούσε να υπάρξει άραγε χειρότερη ‘κρίση‘;), όπως την καταγράφει το βιβλίο του Προφήτη Δανιήλ, σε ελεύθερη απόδοση:

      ‘Ευλογημένος είσαι, Κύριε, Θεέ των πατέρων μας, και επαινετό και δοξασμένο το όνομά σου στους αιώνες. Διότι είσαι δίκαιος σε όλα όσα μας έκανες, και όλα τα έργα σου είναι αληθινά, και ίσιοι οι δρόμοι σου, και όλες οι κρίσεις σου αληθινές. Κι αληθινές αποφάσεις έβγαλες σε όλα όσα έφερες πάνω μας και πάνω στην αγία πόλη Ιερουσαλήμ, διότι με αλήθεια και κρίση τα έφερες πάνω μας, για τις αμαρτίες μας. Διότι αμαρτήσαμε και ανομήσαμε με το να απομακρυνθούμε από σένα, και αμαρτήσαμε σε όλα, και δεν ακούσαμε τις εντολές σου, ούτε τις φυλάξαμε, ούτε κάναμε όπως μας πρόσταξες ώστε να ευοδωθούν τα έργα μας. Και όλα όσα μας έκανες, και όλα όσα μας επέφερες, με αληθινή κρίση τα έκανες. Και μας παρέδωσες σε χέρια εχθρών ανόμων και αποστατών, και σε βασιλιά άδικο και πονηρότατο σε όλη την γη. Και τώρα, δεν μπορούμε να ανοίξουμε καν το στόμα μας, γίναμε ντροπή και καταισχύνη στους δούλους σου και σε όσους σε σέβονται. Μη μας αφήσεις να χαθούμε ολοκληρωτικά για το άγιο όνομά σου, και μην ακυρώσεις την διαθήκη σου, και μην αποσύρεις το έλεός σου από μας, για χάρη του αγαπημένου σου Αβραάμ, και του δούλου σου Ισαάκ, και του εκλεκτού σου Ισραήλ, στους οποίους είπες ότι θα πληθύνεις τους απογόνους τους σαν τα άστρα στον ουρανό και σαν την άμμο στις ακροθαλασσιές. Διότι, Δέσποτα, γίναμε μικρότεροι απ’ όλα τα έθνη και είμαστε κατώτεροι σε όλη τη γη σήμερα για τις αμαρτίες μας. Και δεν υπάρχει τον καιρό αυτό άρχοντας και προφήτης και ηγέτης, ούτε ολοκαύτωμα, ούτε θυσία, ούτε προσφορά, ούτε θυμίαμα, ούτε τόπος να προσφέρουμε θυσία μπροστά σου και να βρούμε έλεος. Όμως ας γίνουμε δεκτοί με συντριβή ψυχής και με πνεύμα ταπείνωσης. Σαν ολοκαύτωμα από κριούς και ταύρους και σαν μυριάδες παχιά αρνιά, έτσι ας γίνει ευπρόσδεκτη η θυσία μας μπροστά σου σήμερα, κι ας μας συμφιλιώσει μαζί σου, διότι εκείνοι που έχουν πεποίθηση σε σένα δεν νιώθουν ντροπή. Και τώρα, εξακολουθούμε με όλη μας την καρδιά και σε φοβόμαστε, και αποζητούμε το πρόσωπό σου: μη μας καταντροπιάσεις, αλλά κάνε σε μας σύμφωνα με την επιείκειά σου και το πλήθος του ελέους σου. Γλίτωσέ μας με τα θαυμαστά σου έργα, και ανάδειξε ένδοξο το όνομά σου, Κύριε. Και ας καταισχυνθούν όσοι θέλουν το κακό των δούλων σου, και ας πέσουν ντροπιασμένοι από κάθε δύναμη, και η εξουσία τους ας συντριβεί. Και ας γνωρίσουν ότι συ είσαι Κύριος και μόνος Θεός και ένδοξος σε όλη την οικουμένη’.

Γέρικα δέντρα

Ως σχετικά ‘παλιός’, από το ξένο μουσικό στερέωμα ακούω νοσταλγικά την Τζόαν Μπαέζ, ιδίως τις μπαλλάντες της. Ένα τραγούδι της που ξανάκουγα πρόσφατα (από το άλμπουμ ‘Diamonds and Rust’, του 1975) έγινε επίκαιρο, καθώς ένας φίλος μου έλεγε για τα προβλήματα που έχει ο πατέρας του από τότε που χήρεψε κι έμεινε μόνος. Παραθέτω τους στίχους του John Prine σε δική μου (καθόλου ποιητική) απόδοση, αφιερωμένους σε όλα τα ‘γέρικα δέντρα’, χρονιάρες μέρες που έρχονται: 

Είχαμε ένα διαμέρισμα στην πόλη,
εγώ κι η Λορέτα ζούσαμε ευχάριστα εκεί.
Είναι χρόνια που τα παιδιά μεγάλωσαν,
έχουν ζωές δικές τους, μας άφησαν μόνους.
Ο Τζων κι η Λίντα ζουν στην Όμαχα,
ο Τζόυ είναι κάπου στο δρόμο.
Τον Ντέιβι τον χάσαμε στον πόλεμο της Κορέας,
δεν ξέρουμε ακόμη για ποιο σκοπό, δεν έχει πια σημασία.

Ξέρεις, τα γέρικα δέντρα όλο δυναμώνουν,
τα παλιά ποτάμια κάθε μέρα φαρδαίνουν.
Αλλά οι γέροι απλώς απομένουν μόνοι,
περιμένουν κάποιον να πεί ένα "Γειά".

Εγώ κι η Λορέτα δεν μιλάμε πια πολύ,
εκείνη κάθεται και κοιτάει την πίσω πόρτα.
Όλα τα νέα επαναλαμβάνονται
σαν κάποιο ξεχασμένο όνειρο που έχουμε και οι δυο μας δει.
Μια μέρα θα πάω να δω τον Ρούντι,
δουλέψαμε μαζί στο εργοστάσιο.
Τί θα του πω αν ρωτήσει: "Τι νέα;"
"Τίποτε, εσύ πώς πάς; Δεν έχω τίποτε να κάνω".

Ξέρεις, τα γέρικα δέντρα όλο δυναμώνουν,
τα παλιά ποτάμια φαρδαίνουν κάθε μέρα.
Αλλά οι γέροι απλώς απομένουν μόνοι,
περιμένουν κάποιον να πεί ένα "Γειά".

Έτσι αν κάποια στιγμή βαδίζεις στο δρόμο
και δεις κάποια κούφια αρχαία μάτια,
σε παρακαλώ, μην τα προσπεράσεις και χαζέψεις
σα να μη σε νοιάζει, πές ένα "Γειά"
πες τους, "Γειά".

Εσχατολογία

Από την εποχή του Αποστόλου Παύλου γινόταν η συζήτηση για τα ‘έσχατα’, με πρωταγωνιστές κάποιους συμπολίτες μας Θεσσαλονικείς που είχαν παρατήσει κάθε εργασία ("μηδέν εργαζόμενοι αλλά περιεργαζόμενοι") και το είχαν ρίξει στην αναμονή του τέλους (εξ ού και το ‘ει τις ου θέλει εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω’ του Αποστόλου). Τη σκυτάλη πολλούς αιώνες αργότερα πήραν οι χιλιαστές, με διάφορες κατά καιρούς προβλέψεις για το τέλος του κόσμου που κάθε φορά έπεφταν ολίγον έξω. Τώρα ήρθε η εποχή των Μάγια (απλή συνωνυμία με τη γνωστή μέλισσα των παιδικών σκίτσων και με την ταξιδιογράφο-βουλεύτρια κ. Τσόκλη). Ψευδαισθησιακά τεχνάσματα είναι όλα αυτά, για να λησμονούμε ότι η ‘εσχάτη ώρα’ είναι για τον καθένα μας πάντοτε εν δυνάμει παρούσα, συνήθως όμως άγνωστη. Μνήμη θανάτου διδάσκουν ανέκαθεν οι ασκητές, με πρωτοπόρο τον Άγ. Ιωάννη της Κλίμακος, που θυμίζει στον ομώνυμο λόγο του τον Σοφό Σειράχ [7:36]: ‘Μιμνήσκου τα έσχατά σου, και εις τον αιώνα ου μη αμάρτης’. Ως ‘μελέτη θανάτου’ όριζαν την φιλοσοφία και οι αρχαίοι Έλληνες, ενώ ο μακαρίτης φιλόσοφος πρόεδρος Κων. Τσάτσος προέτρεπε: «Να δημιουργείς σαν αθάνατος, και να ζεις σαν μελλοθάνατος». Συμβουλές με αξία διαρκείας.

     Υστερόγραφο. Πέρασε λοιπόν κι αυτό το 'τέλος'..., όπως όλα τα προηγούμενα. Άντε τώρα να βρούμε το επόμενο. Μήπως το... 'ακινήτων' ή 'επιτηδεύματος'; Τέλη είναι κι αυτά, επώδυνα, επαίσχυντα, και καθόλου ειρηνικά!

Ευγνωμοσύνη

Η κυρα-Βούλα δεν χρειαζόταν γιατρό σήμερα. Δεν είχε κάτι καινούργιο να αναφέρει, δεν ήθελε συνταγή ή γνωμάτευση για οξυγόνο ή οτιδήποτε άλλο.  Η χρόνια αναπνευστική πάθησή της είναι σε σταθερή κατάσταση, με την ελάχιστη δυνατή αγωγή. Έχει μάθει να ζει και να πορεύεται μ’ αυτήν. Η κυρα-Βούλα δεν έχει λεφτά για πέταμα (ποτέ δεν είχε) και περιορίζεται στα απαραίτητα. Η κυρα-Βούλα ξεκίνησε και ήρθε μια ώρα δρόμο σήμερα με το αυτοκίνητο, μέσα σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, για να φέρει ένα βάζο μαρμελάδα («από τη δαμασκηνιά μου»), δικό της ποτό από αρμπαρόριζα («πρώτη φορά το κάνω»), κι ένα μεγάλο γινωμένο ρόδι («για το έθιμο»), μαζί με τις ευχές της για τα Χριστούγεννα. Πώς μπορεί κανείς ποτέ να ξεπληρώσει ένα τέτοιο ‘φακελάκι’;

Το τίμημα των όπλων

Στο Leeds της Β. Αγγλίας υπάρχει ένα μεγάλο μουσείο, το Royal Armouries (Βασιλικά Οπλοστάσια). Σε τέσσερεις ορόφους στεγάζει μια τεράστια συλλογή όπλων, από σφενδόνες, μεσαιωνικά δόρατα, ξίφη, πανοπλίες και τόξα μέχρι τα πιο σύγχρονα πυροβόλα κάθε είδους. Στον τελευταίο όροφο υπάρχει ένα διαφορετικό βίντεο-παιχνίδι. Ο παίκτης κρατάει ένα ηλεκτρονικό πιστόλι (απομίμηση του γνωστού Glock) και παρακολουθεί στην οθόνη μια σειρά από στιγμιότυπα, με αποστολή να πυροβολεί κάθε άνθρωπο που νομίζει ότι πάει να κάνει κάτι παράνομο. Όταν τελειώνουν οι 15 σφαίρες του, του ξαναδείχνουν το βίντεο και βλέπει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είχε σκοτώσει... αθώους (π.χ. κάποιος που έβαζε το χέρι στην τσέπη του έψαχνε το πορτοφόλι του και δεν προσπαθούσε να τραβήξει ένα κρυμμένο όπλο). Το ‘παιχνίδι’ κλείνει με το μεγάλο μήνυμα στη οθόνη: ‘Τώρα ξέρεις ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όπως στην τηλεόραση’.
     Αυτά γίνονται στην Αγγλία, όπου μέχρι πριν λίγα χρόνια οι αστυφύλακες δεν οπλοφορούσαν. Στις ΗΠΑ, όποτε αρχίζει δημόσια συζήτηση για τα όπλα και την κατοχή τους (συνήθως μετά από μια ακόμη ομαδική εκτέλεση αθώων, νηπίων ή ενηλίκων, δεν έχει σημασία), η λογική εξ ορισμού μπαίνει στο ράφι, τουλάχιστον από τη μία μεριά. Μπορεί κανείς να επιχειρηματολογεί και να παρουσιάζει στοιχεία με όλους τους κανόνες που ισχύουν σε κάθε είδους αποδεικτικό διάλογο, και να βρίσκει απέναντι μια διαστροφή τέτοια που δεν επιδέχεται καμιά απάντηση. Όταν ακούει κανείς δηλώσεις του τύπου «Όσοι υποστηρίζουν τον έλεγχο των όπλων έχουν το αίμα των μικρών παιδιών στα χέρια τους» (Larry Pratt, εκπρόσωπος του συλλόγου Gun Owners of America), καταλαβαίνει ότι είναι μάταια κατανάλωση αναπνοής και σάλιου να προσπαθεί να πείσει αυτούς τους φανατικούς που πιστεύουν ότι η λύση στο πρόβλημα είναι η κλιμακωτή ανταλλαγή πυροβολισμών, και όποιον πάρει ο Χάρος. Ακούστηκε και το απίθανο ότι «Αν οι δάσκαλοι του σχολείου οπλοφορούσαν, θα είχαν σταματήσει τον δολοφόνο νωρίτερα» (το ότι ίσως να είχαν σκοτώσει και οι ίδιοι μερικούς από τους μαθητές τους δεν φαίνεται να μετράει...). Όπως έχει γράψει κάποιος παλιότερα, αν διαθέτεις μόνο σφυρί, τότε όλα τα προβλήματα μοιάζουν με καρφιά. Κι αν το μόνο σου εργαλείο είναι ένα όπλο, τότε όλα σου μοιάζουν με στόχους.

Ανεξάρτητες εξουσίες

Πριν ένα χρόνο η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να εισπράττει ένα ‘ειδικό τέλος ακινήτων’ μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Πρόσφατα ένα δικαστήριο αποφάσισε ότι αυτή η διαδικασία είναι παράνομη. Στη συνέχεια ο υπουργός Οικονομίας επικαλείται τις έκτακτες ‘περιστάσεις και θλίψεις και ανάγκας’ και διατάσσει να συνεχισθεί η είσπραξη του ‘τέλους’. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αντίθετη γνώμη. Τα πράγματα φθάνουν στον Άρειο Πάγο. Σαν να μη φτάνουν αυτά, ας σκεφθούμε και τη συνεχιζόμενη διένεξη των δικαστικών με τους υπουργούς για τα μισθολογικά τους, μπορούμε να φαντασθούμε πόσο ανεξάρτητες και ανεπηρέαστες είναι οι αποφάσεις, ένθεν κακείθεν. Και οι πολίτες παρακολουθούμε το εκκρεμές να πηγαινοέρχεται μεταξύ των εξουσιών («Πληρώστε!», «Μη πληρώνετε!», «Ξαναπληρώστε!»), περιμένοντας να δούμε πότε θα σταματήσουν ‘αι συμφοραί του βίου’.

Το άδειο κρεβάτι

Μπαίνοντας στην Εντατική παίρνω με το μάτι ‘παρουσίες’. Το ‘4’ είναι άδειο. Τι απέγινε ο άρρωστος ένοικός του; Ξέροντας το βεβαρημένο ιστορικό και τα πολλά προβλήματά του μαντεύω την απάντηση: έφυγε για την άλλη ζωή. Οι δυσοίωνες προβλέψεις που προσφέραμε τόσες μέρες στους οικείους του, που δεν μπορούσαν να αποδεχθούν την ολοφάνερη πραγματικότητα, επαληθεύθηκαν. Επιτέλους, ο άνθρωπος ‘ανεπαύσατο από των πόνων αυτού’. Το κρεβάτι δεν είναι μόνο άδειο, αλλά και ξέστρωτο. Προφανώς η αναχώρηση του αρρώστου από τα επίγεια είναι πολύ νωπή--ακόμη δεν ετοιμάσθηκε το κρεβάτι για να υποδεχθεί κάποιον επόμενο, ελπίζω με καλύτερες προοπτικές ανάρρωσης. Στη σκέψη μου έρχεται το ‘κενό μνημείο’ που αντίκρισαν οι Μυροφόρες τη χαραυγή της Ανάστασης, αρχή της ελπίδας για όλα τα μετέπειτα ‘άδεια κρεβάτια’ των δυσίατων ασθενών μας.

H κρίση θα μας ξυπνήσει

Από τη χθεσινή Καθημερινή αντιγράφω την παρακάτω επιστολή ενός Κρητικού, όπως ακριβώς δημοσιεύεται υπό τον παραπάνω τίτλο, με μόνη δική μου προσθήκη ένα μεγάλο θαυμαστικό:

'Kύριε διευθυντά

Eίμαι ξυλουργός στο επάγγελμα. Έχω τελειώσει το δημοτικό και την πρώτη Γυμνασίου. Δουλεύω από 13 ετών στο ξυλουργείο του πατέρα μου. Aγαπώ τη δουλειά μου και είμαι περήφανος που είμαι ξυλουργός. Έμαθα να βγάζω δικά μου λεφτά, χωρίς να παρακαλώ για δανεικά, χωρίς να κλέβω. Tώρα όμως πληρώνω τα σπασμένα άλλων, τα κλεμμένα άλλων και πληρώνω τα δανεικά και με λένε και κλέφτη. Όταν ακούω και λένε τους Έλληνες τεμπέληδες και κλέφτες με πιάνουν τα νεύρα μου, θυμώνω και ο θυμός γυρίζει σε θλίψη για τους Έλληνες. Άλλοι μας έφεραν εδώ που είμαστε, αλλά θα παλέψουμε για τα μαγαζιά μας και για την Eλλάδα και θα τα καταφέρουμε. Aιτία να γράψω την επιστολή ήταν το ποίημα του Γ. Pίτσου από το CD Mίκης Θεοδωράκης «Pωμιοσύνη», σε ποίηση Γιάννη Pίτσου. Δεν είμαι ούτε νομικός ούτε καθηγητής, δεν φέρω πολιτικά αξιώματα. Eίμαι ξυλουργός απλά. «Aυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτω απ’ τα ξένα βήματα, αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο, αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο» Γ. Pίτσος. H Eλλάδα έβγαζε, βγάζει και θα βγάζει ανθρώπους, ποιητές, συνθέτες και τραγουδιστές, μουσικούς και ηθοποιούς, πολιτικούς, αλλά και τίμιους ανθρώπους του μόχθου στην προσπάθειά τους για τον άρτο της ημέρας. Aνθρώπους που το μυαλό τους πήγαινε παραπέρα απ’ αυτό που ’βλέπαν οι υπόλοιποι. Aνθρώπους που θεωρούσαν καθήκον να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν και σήμερα, είναι δίπλα μας, είναι κοντά μας. Mπορεί να είναι κρυμμένοι, πρέπει να τους ψάξουμε, να τους βρούμε. Πρέπει να τους βοηθήσουμε για να μας βοηθήσουν. Ίσως ένας τέτοιος άνθρωπος να είσαι και εσύ ο ίδιος. Mας λένε ότι βρισκόμαστε σε κρίση. Aυτοί βρίσκονται σε κρίση, κρίση ζήλιας και φθόνου για τους Έλληνες, ζηλεύουν το παρελθόν, προσπαθούν να μας καταστρέψουν το παρόν μας, για να μην έχουμε μέλλον. Mας προσέφεραν περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι μας χρειαζόντουσαν, γλεντήσαμε και χορέψαμε, φάγαμε και ήπιαμε, χωρίς να λογαριάζουμε για το μέσα μας, για την ψυχή μας. Γεμίζαμε υλικά και αδειάζαμε ψυχικά. Δημιουργήσαμε κόμματα, κομματάρχες. Kαι με τη σειρά μας γίναμε κομματικοί ακόλουθοί τους. Bάλαμε υποσυνείδητα στα παιδιά μας πολιτικούς χρωματισμούς. Aντί τον ήλιο και τον ουρανό μας. Tώρα όμως όλα θα αλλάξουν, η κρίση θα μας ξυπνήσει, θα μας ενώσει. Θα σηκώσουμε τα μάτια μας στον ήλιο και στον ουρανό μας. Θα ακούσουμε τη θάλασσα. Θα φάμε με τον διπλανό μας σε κοινό τραπέζι. Θα λέμε καλημέρα το πρωί. Tώρα δεν θα βολεύονται οι Έλληνες παρά μόνο στο δίκιο.

Γιώργος Kεχαγιαδάκης, Pέθυμνο Kρήτης'

Συμπτώσεις

Δεν υπάρχει επιστημονική εξήγηση για τον ‘νόμο της σειράς’ στην ιατρική πράξη (το έχουμε ξαναπεί αυτό). Ακόμη κι αυτό που ονομάζουμε ‘σύμπτωση’ είναι μερικές φορές τόσο περίεργο που... πάει γυρεύοντας για υπερφυσικές ερμηνείες. Πώς αλλιώς μπορώ να αιτιολογήσω τα τόσα ‘ζευγάρια’ ασθενών που συνάντησα σε ένα μόνο απόγευμα στο ιατρείο; Δυο γυναίκες με σαρκοείδωση, και οι δυο σε ύφεση μετά από θεραπεία. Δυο μουσικοί με αναπνευστικά προβλήματα. Δυο συγγενείς γιατρών. Και δυο τελείως ασυνήθιστες εκδηλώσεις στα πλαίσια κακοήθων όγκων, τόσο σπάνιες που δεν τις είχα δει ποτέ και πιθανώτατα δεν θα τις ξαναδώ. Χρειάσθηκε να κάνω και δυο παραπομπές σε εξειδικευμένα εργαστήρια για έρευνα. Κανείς από τους ασθενείς δεν είχε σχέση ή γνωριμία με άλλον, και όλα τα ραντεβού είχαν κλεισθεί ανεξάρτητα, χωρίς κάποια επιλογή. Τέτοια σύμπτωση;

‘Ουκ εν τω πολλώ...’

Με δυο σειρές, και χωρίς καθόλου να κραυγάζει, λέει πάρα πολλά και διατυπώνει ένα εντελώς εύλογο αίτημα ο άγνωστός μου επιστολογράφος (Ακίνητα, Καθημερινή 13/12/12). Προσέχει κανείς αρμόδιος;

     ‘Kύριε διευθυντά
     Oι τιμές ακινήτων, σύμφωνα με την Tράπεζα της Eλλάδος, είχαν πτώση 28,2% από το 2008. Nομίζω ότι είναι σωστό και δίκαιο να μειωθούν και οι αντικειμενικές αξίες ανάλογα.
     Aχιλλέας Σκαπέρδας - Παλ. Ψυχικό’

Νομίζω ότι παραέχω υπερβολικές απαιτήσεις...

Καλάβρυτα

Κάποια τοπωνύμια, κάποιες ημερομηνίες, κάποια γεγονότα δεν πρέπει να λησμονούνται. Όσο πικρές κι αν είναι οι μνήμες τους, πρέπει να λειτουργούν αφυπνιστικά, ως προληπτικά 'εμβόλια' για προστασία από κάθε μορφή αναβίωσης αναλόγων φαινομένων, τώρα και στο μέλλον, από οποιαδήποτε πλευρά και στο όνομα οποιασδήποτε ιδεολογίας.

 

 

Τρεις ντουζίνες

Τέτοια μέρα, με τρία δωδεκάρια, που δεν θα ξαναδούμε, δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Ευτυχώς ή δυστυχώς, η  συντέλεια του κόσμου δεν ήρθε, ούτε έγινε κάτι άλλο κοσμοϊστορικό, πέρα από τα συνήθη. Ακόμη περιμένουμε με το χέρι απλωμένο τη δόση μας (που αχνοφαίνεται στον ευρωπαϊκό ορίζοντα), ενώ στα πρωινά δελτία κυριαρχούσε η συζήτηση για το ‘έσχες’ των πολιτικών χωρίς κουβέντα για το ‘πόθεν’ (τα έχουμε ξαναπεί αυτά). Ίσως γι’ αυτό δεν μαθαίνουν αρχαία οι Έλληνες, για να μη ψάχνουν αυτή την άγνωστη λέξη που τόσα προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει σε μερικούς. Και βέβαια διαγράφηκαν ή αποσκίρτησαν από τους ‘Ανεξάρτητους Έλληνες’ όσοι βουλευτές είχαν... μικρά ονόματα αντί για επίθετα (Μανώλης, Ζώης, Γιαννάκης, Σταμάτης, κι αν υπάρχει και κανένας άλλος στην κατηγορία αυτή, ας προσέχει ιδιαίτερα!). Απορία: επιτέλους πότε ήταν πραγματικά ‘ανεξάρτητοι’, τότε ή τώρα;

     Υστερόγραφο. Τελικά το ‘γεγονός’ έγινε σήμερα, στη Γερμανία όμως. Εκεί, όπως μαθαίνουμε, η αστυνομία έκανε έφοδο στον κεντρικό ουρανοξύστη της Deutsche Bank στη Φρανκφούρτη και συνέλαβε υψηλόβαθμα στελέχη για φοροδιαφυγή εκατοντάδων εκατομμυρίων, ξέπλυμα χρήματος και άλλα αδικήματα. Μεταξύ τους κι ένας υποδιοικητής που είχε χαρακτηρίσει παλιότερα την Ελλάδα ως ‘κέντρο διαφθοράς’. Όπως φαίνεται, το οικονομικό έγκλημα δεν έχει ούτε πατρίδα ούτε γλώσσα, έχει όμως διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης ανά γεωγραφική περιφέρεια.

Η κρίση και τα κρίματά μας

 Βιβλία για την κρίση κυκλοφορούν πολλά, και την βλέπουν από διάφορες οπτικές γωνίες. Κι εδώ μας απασχόλησε συχνά υπό τις ποικίλες εκφάνσεις της. Όλα τα σχετικά σημειώματα της τελευταίας πενταετίας (από... καταβολής ιστοσελίδος) κυκλοφόρησαν πρόσφατα για τους πιστούς του παραδοσιακού βιβλίου από τις Εκδόσεις ‘Λυδία’ (Καμβουνίων 1, Θεσσαλονίκη), και χωρίς οικονομικό όφελος για τον γράφοντα. Τα κείμενα θίγουν φαινόμενα και ‘καμώματα’ του συλλογικού μας βίου, που αποτέλεσαν προσανάμματα για τη φωτιά που τώρα φούντωσε και καίει για τα καλά γύρω μας. Διότι η κρίση ούτε τυχαία είναι ούτε γεννήθηκε αυτόματα και ‘εν μιά νυκτί’: το ήθος και τα ήθη των πολιτικών , των πολιτών και της εν γένει ‘πόλεως’ διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την κατάσταση που βιώνουμε. Αν θελήσουμε να διδαχθούμε από την κρίση και να αλλάξουμε τρόπο ζωής, τότε ίσως η όλη δοκιμασία να αξίζει τον κόπο.

                                                          
Γιορτές έρχονται, σκεφθήτε το και ως λύση δώρου...

Αυτοσυγκράτηση στις προσφωνήσεις

Φυλλομετρώντας τις ηλεκτρονικές εφημερίδες βρίσκω στην Καθημερινή, υπό τον παραπάνω τίτλο, μια επιστολή που προσυπογράφω ανεπιφύλακτα, όχι μόνο διότι υπογράφεται από ένα πρόσωπο με κύρος (τα ‘παθολογικά ευρήματα’ του οποίου γίνονται κάθε τόσο αντικείμενο ειδήσεων, αλλά δεν ξέρω αν οδηγούν σε ανάλογες διορθωτικές κινήσεις), αλλά και διότι με βρίσκει πλήρως σύμφωνο με τις απόψεις που διατυπώνει:

Κύριε διευθυντά     

     Αποτελεί ανιαρό φαινόμενο, ότι μεγάλο μέρος του χρόνου των συνεδρίων και εκδηλώσεων αναλίσκεται σε ευχαριστίες και προσφωνήσεις των κατ’ ευφημισμόν επωνύμων, που θυμίζουν το διήγημα του Ι. Κονδυλάκη «Ο επικήδειος». Η πρακτική αυτή αφαιρεί από τους συνέδρους χρόνο δημιουργικής εργασίας, ενέχει κίνδυνο παρεξηγήσεων από παραλείψεις προσφωνήσεων και δημιουργεί επιεικώς ατμόσφαιρα κοσμικότητας.

     Το ζήτημα αυτό δεν είναι τόσο ασήμαντο, όπως εκ πρώτης όψεως φαίνεται, γιατί η απλούστευση της προκαταρκτικής διαδικασίας των συνεδρίων θα βελτιώσει την ποιότητα και το παρεχόμενο έργο. Το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί μόνο εάν οι ομιλητές, μιμούμενοι τους προγόνους μας, που άρχιζαν τις ομιλίες τους με το «Ω άνδρες Αθηναίοι», επιδεικνύουν με αυτοσυγκράτηση λιτότητα στις προσφωνήσεις, ώστε προϊόντος του χρόνου δημιουργηθεί σχετική πρακτική.

     Λέανδρος Τ. Ρακιντζής / Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης

Θα προσθέσω μόνο την εμπειρική παρατήρηση ότι την τακτική αυτή ακολουθούν καθ' υπερβολήν οι μητροπολίτες. Ελπίζω αυτό να μην εκληφθεί ως αντιεκκλησιαστική βολή.

Αίθουσα αναμονής

Τα ίδια πρόσωπα, το ίδιο γνωστό παρουσιαστικό. Μια αόριστη κατήφεια. Τι κρύβουν πίσω από το ανέκφραστο εξωτερικό; Ελπίδα; Απόγνωση; Αμηχανία; Αποδοχή; Περιμένουν το ημερήσιο ‘ανακοινωθέν’ (ενημέρωση), την ώρα του επισκεπτηρίου στην Εντατική, που ίσως να ανεβάσει λίγο την αισιοδοξία τους, πιο συχνά συντηρεί μια ελπίδα που τρεμοπαίζει. Μερικοί κρατούν κάποιο βιβλίο ή φυλλάδιο. Τον Παρακλητικό Κανόνα, τα θαύματα του Αγίου Ραφαήλ, έναν βίο κάποιου άλλου αγίου. Διαβάζουν και αναπέμπουν σιωπηρές προσευχές—εδώ οι άγιοι είναι το τελευταίο αποκούμπι. Εδώ δεν κάνει κανείς ειρωνικές ή βλάσφημες σκέψεις: λίγο η πίστη και λίγο η ανάγκη διώχνουν τέτοιες ιδέες από το μυαλό. Εδώ η ‘ελπίδα πεθαίνει τελευταία’, όπως αρέσκονται να λένε όλοι. Ανταλλάσσουν μερικές κουβέντες, αμοιβαίες εντυπώσεις, κάποια ενθάρρυνση, με παλιούς και νέους ομοιοπαθείς. Σώνεται η μέρα, σε λίγο θα κλείσουν τις πόρτες. Στο σπίτι για μερικές ώρες ύπνο. Αύριο πρωί, πάλι εδώ θα βρίσκονται. Και οι μέρες γίνονται εβδομάδες και καμιά φορά μήνες, και τα ίδια πρόσωπα ‘χτυπούν κάρτα’ στην αίθουσα αναμονής, και όσο πάει.

Μηχανικά

Έχετε στη διάθεσή σας μια οποιαδήποτε μηχανή, και κάποια στιγμή διαπιστώνετε ότι κάποια από τα εξαρτήματά της είναι ελαττωματικά, φθαρμένα, τέλος πάντων δεν κάνουν τη δουλειά για την οποία προορίζονται. Η κοινή λογική λέει ότι τα εξαρτήματα αυτά είτε επιδιορθώνονται είτε αντικαθίστανται, πάντως σε καμιά περίπτωση δεν μένουν απείραχτα στη θέση τους. Με χαλασμένα εξαρτήματα και με κακή συντήρηση της μηχανής, όσο καύσιμο κι αν της βάλετε, ακόμη και της καλύτερης ποιότητας, απλώς θα σπαταλάτε το καύσιμο.
     Έκανα τον συλλογισμό αυτό ακούγοντας στις ειδήσεις ότι θα απολυθούν αμέσως δεν ξέρω πόσοι υπάλληλοι, μεταξύ των οποίων και εφτακόσιοι τόσοι επίορκοι. Απορία: μόλις τώρα ανακάλυψαν ότι υπήρχαν τόσοι επίορκοι υπάλληλοι; Ή μήπως τους κατέγραφαν τόσο καιρό σε ειδική ‘λίστα’ για να τους έχουν διαθέσιμους για μια τέτοια περίσταση; Και δεύτερη απορία: αν μέσα στα εξαρτήματα της κρατικής ‘μηχανής’ υπάρχουν και τόσα σκάρτα, πώς περιμένουμε να δουλέψει η μηχανή; Είτε αυτή λέγεται σχολείο, είτε πολεοδομία, είτε νοσοκομείο, είτε εφορία, είτε τοπική αυτοδιοίκηση, τελικά μάλλον μόνο σπατάλη καυσίμου καταφέρνει...

Αντιμύθιον

Πάντα υπάρχει και η άλλη οπτική γωνία. Ακόμη και οι κλασικοί διδακτικοί μύθοι του Αισώπου επιδέχονται και μια διαφορετική ανάγνωση, όπως η παρακάτω του αείμνηστου Φώτη Κόντογλου (από το ‘Ευλογημένο καταφύγιο’), που δεν ακυρώνει βέβαια και τα διδάγματα του πρωτοτύπου:

     'Ένας τζίτζικας παραπονιέται: Εκείνος ο ασχημάνθρωπος, ο καμπούρης ο Αίσωπος, έπιασε και ταίριαξε για μένα ένα μύθο, που είναι γεμάτος ψευτιά. Πως τάχα χάνω τον καιρό μου το καλοκαίρι και τσαμπουνίζω όλη μέρα, καθισμένος στο δέντρο δίχως να γνοιαστώ, δίχως να νοιαστώ για τίποτα, απρόκοφτος και τεμπέλης. Και πως σαν έρθει ο χειμώνας, με σφίγγει η πείνα και πηγαίνω και κλαίγομαι στο μέρμηγκα να με ελεήσει. Πήγε ποτέ τζίτζικας να ζητιανέψει; Παραδέχομαι πως ζω χωρίς έγνοιες και πως το ρίχνω στον αμανέ. Όχι μονάχα το παραδέχομαι, αλλά και το καυχιέμαι. Τι χάρη θα είχε ο κόσμος αν κυνηγούσαν όλοι να μαζέψουνε λεφτά; Η πλάση θα ήτανε βουβή και άσχημη σαν κόλαση. Είδες κανένα μέρμηγκα να τραγουδάει; Όλο νευρικός είναι, όλο πηγαινοέρχεται σαν να ζητά ο κακόμοιρος την ευτυχία του, που δεν την βρίσκει μέσα στα πλούτη του. Ενώ εμείς είμαστε καλές ψυχές, κι ας μας κατηγορούνε. Λέμε «έχει ο Θεός» και όλα πάνε καλά!'

Εσείς με ποια εκδοχή συντάσσεσθε;

Το ιδανικό φάρμακο

Στη φαρμακολογία μαθαίνουμε ότι το ιδανικό φάρμακο (για οποιαδήποτε πάθηση) θα πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις: να είναι αποτελεσματικό, να δρα γρήγορα και να έχει μεγάλο θεραπευτικό εύρος, να είναι εύκολο στη χρήση ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση του ασθενούς με τη θεραπεία, να έχει ελάχιστες παρενέργειες (δηλ. καλό προφίλ ασφάλειας) και να είναι κατά το δυνατόν φθηνό. Το ιδανικό φάρμακο πρακτικά δεν υπάρχει, οπότε ο σκοπός είναι πάντα να επιτυγχάνει κανείς την καλύτερη δυνατή σχέση μεταξύ προσδοκώμενης ωφέλειας και δυνητικής βλάβης (ή αρνητικών συνεπειών) από τη χρήση του.

     Ανάλογα κριτήρια θα μπορούσε κανείς να θέσει και για ένα φορολογικό σύστημα. Θα πρέπει να είναι δίκαιο, να είναι αποδεκτό από τους πολίτες (ώστε να εξασφαλίζεται η συμμόρφωσή τους μ’ αυτό), να αποδίδει τα αναμενόμενα και να μην αφήνει πίσω του κοινωνικά ερείπια ή αναβρασμό. Δυστυχώς οι πληροφορίες που διαρρέουν δεν δημιουργούν την αίσθηση ότι με το σχεδιαζόμενο φορολογικό νομοσχέδιο επιδιώκεται η σωστή ισορροπία ωφέλειας και βλάβης. Θα είναι πραγματικά κρίμα να σπαταληθεί τόσος κόπος για να βγει κάτι που θα είναι πρακτικά ανεφάρμοστο, μη αποτελεσματικό και κοινωνικά ζημιογόνο. Περιθώριο αναθεώρησης υπάρχει ακόμη, αλλά μάλλον είναι πολύ στενό. Ας εφαρμόσουμε τουλάχιστον τους κανόνες της φαρμακολογίας, για να πετύχουμε μια κατά το δυνατόν ‘ιδανική’ θεραπεία.

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 5/12/2012]

Ακτίνες Χ

Κάποιες φορές η ιατρική πράξη μας δίνει αφορμές να διασκεδάζουμε με τα... καμώματα των ασθενών μας. Όχι από κακία, προς Θεού! Δεν συμβαίνει συχνά αυτό, αλλά αποτελεί ένα μικρό αντιστάθμισμα για τα πιο δύσκολα και επώδυνα που ώρες-ώρες μας τραυματίζουν ψυχικά και μας κάνουν να ζηλεύουμε άλλες τέχνες...
     Θυμήθηκα αυτές τις μέρες την κυρα-Βασιλική. Σε μεγάλη ηλικία, μετά από μισό αιώνα καπνίσματος, έπασχε από σοβαρή αποφρακτική πνευμονοπάθεια και με κάλεσε να την δω στο σπίτι. Μπαίνοντας στο δωμάτιο την είδα να ανακάθεται στο κρεβάτι στηριγμένη σε δυο μαξιλάρια, πίσω από τα οποία διέκρινα ένα πακέτο τσιγάρα. Κάθισα απέναντί της και πιάσαμε την κουβέντα για τα τρέχοντα προβλήματά της. Αφού μου παραπονέθηκε για τη δύσπνοια, τον βήχα, το βράσιμο στο στήθος και όλα τα συναφή και με ρώτησε αν είχα να της δώσω κάτι παραπάνω για να την ανακουφίσω, την ρώτησα: «Και πώς θέλεις να καλυτερέψεις, κυρα-Βασιλική μου, με τα τσιγάρα που καπνίζεις;» «Δεν καπνίζω, γιατρέ!» απάντησε αγανακτισμένη εκείνη. «Τότε εκείνο το Μάρλμπορο τι κάνει κάτω από το μαξιλάρι σου;» επέμεινα. Η όψη της στο άκουσμα αυτό ήταν για φωτογραφία. Γούρλωσε τα μάτια, το σαγόνι της έπεσε τρεις πόντους, με κοίταξε με κάτι σαν δέος. «Γιατρέ, βλέπεις και μέσα από τα σκεπάσματα;» ψιθύρισε. Ομολογώ ότι απόλαυσα ιδιαίτερα τις... υπερφυσικές μου δυνάμεις εκείνη τη στιγμή. Όσο για την άρρωστη, έχω πάνω από δέκα χρόνια να μάθω νέα της.

Πέφτουν οι μάσκες

Διαβάστε το παρακάτω απόσπασμα από το ηλεκτρονικό ΒΗΜΑ, και αναλογισθείτε: τι άλλο περιμένουμε να μας ‘εισηγηθούν’; Μήπως κατάργηση των συνόρων; Αλλαγή γλώσσας, αλφαβήτου ή θρησκεύματος; Ήδη μας περιόρισαν τους δήμους και τα σχολεία. Υποχρεωτική στείρωση ίσως; Όλα αυτά περικόπτουν δαπάνες. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο το ‘1984’ του Orwell ακούγεται πλέον σαν παρωχημένο παραμύθι, ενώ ο ‘Θαυμαστός καινούργιος κόσμος’ του Huxley  παίρνει το πάνω χέρι. 
     ‘Το προσχέδιο της Έκθεσης της Τρόικας, η οποία είδε την Πέμπτη το φως της δημοσιότητας και φέρει ημερομηνία 27 Νοεμβρίου, μία ημέρα μετά το Eurogroup της Δευτέρας... παρουσιάζει το σχέδιο μείωσης των λειτουργικών δαπανών κατά 62% και κατά 41% των μισθών και των συντάξεων των ενόπλων δυνάμεων, για την περίοδο 2009 – 2016. Η συγκεκριμένη παράγραφος ολοκληρώνεται με την επίμαχη φράση: «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί περαιτέρω εξορθολογισμός των δαπανών, αλλά κάτι τέτοιο θα απαιτούσε την επέκταση της χρήσης των ηλεκτρονικών προμηθειών (e-procurement) και την κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας».’ Βλέπετε; Ιδέες απλώς μας δίνουν οι άνθρωποι... Να μας βοηθήσουν θέλουν. Μην πάει ο νους μας πάντα στο πονηρό!
     Το πιο ανησυχητικό όμως δεν είναι αυτό: είναι ο μεγάλος αριθμός αναγνωστών που με τα σχόλιά τους υβρίζουν τον στρατό και θεωρούν ως ‘σωστή’ την εισήγηση της Τρόικας. Η μετάλλαξη σιγά-σιγά ολοκληρώνεται...
     Υστερόγραφο. Κι ένα που μου έστειλαν σήμερα για... ψυχαγωγία:  «Έξω στο μπαλκόνι να ανεμίζει ελληνική σημαία & μέσα στο σαλόνι να παίζει Σουλεϊμάν ο μεγαλοπρεπής... Αυτοί οι γείτονες κάτι κάνουν λάθος...»

Συνταγογραφικοί μονόδρομοι

Η ανάγκη για μείωση της φαρμακευτικής σπατάλης είναι αναντίρρητη. Ωστόσο οι μονόδρομες λύσεις που δρομολογεί το Υπουργείο δυστυχώς δημιουργούν περισσότερα προβλήματα απ’ όσα προσπαθούν να λύσουν. Διαβάζοντας τις πρόσφατες οδηγίες για τη συνταγογράφηση της δραστικής ουσίας και προσπαθώντας να τις εφαρμόσει κανείς στην πράξη οδηγείται σε απόγνωση καθώς διαπιστώνει την μονολιθικότητα της σκέψης των ιθυνόντων.

     Από εμπειρία στο βρετανικό NHS θέλω να μεταφέρω δυο δοκιμασμένα παραδείγματα πραγματικής ‘οικονομίας κλίμακος’, που θα μπορούσαν να εισαχθούν και στη δική μας πράξη. Το πρώτο αναφέρεται στα νοσοκομεία, πολλά από τα οποία διαθέτουν και εφαρμόζουν εσωτερικό συνταγολόγιο. Αυτό περιλαμβάνει όχι όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούν στην αγορά, αλλά συγκεκριμένα ‘παραδείγματα’ από κάθε φαρμακευτική κατηγορία, τα οποία προμηθεύεται το φαρμακείο του νοσοκομείου με αυστηρές και διαφανείς διαδικασίες. Το συνταγολόγιο αυτό μοιράζεται στο ιατρικό προσωπικό και εφαρμόζεται από όλες τις βαθμίδες του. Αν κάποιος θελήσει να χρησιμοποιήσει κάτι διαφορετικό, θα πρέπει να αιτιολογήσει την επιθυμία του στο φαρμακείο ώστε να γίνει η ανάλογη παραγγελία. Την αρμοδιότητα αυτή έχουν μόνο οι διευθυντές τμημάτων. Στα οχτώ χρόνια που δούλεψα στη Βρετανία δεν αντιμετώπισα ποτέ πρόβλημα έλλειψης απαραιτήτου φαρμάκου σε νοσοκομείο.

     Το δεύτερο έχει να κάνει με τον τρόπο αναγραφής των φαρμάκων από τους γιατρούς και χορήγησης από τα εξωτερικά φαρμακεία. Ο γιατρός δεν γράφει αριθμό κουτιών αλλά αριθμό π.χ. δισκίων που αντιστοιχούν στη διάρκεια θεραπείας που επιθυμεί (για χρόνιες παθήσεις οι συνταγές εκδίδονται από τον οικογενειακό γιατρό αυτόματα σε μηνιαία βάση). Αντίστοιχα,  ο φαρμακοποιός βάζει σε λευκό, άγραφο δοχείο με πώμα ασφαλείας τον ζητούμενο αριθμό δισκίων του φαρμάκου (ανεξάρτητα από εμπορικό όνομα) και κολλά πάνω του μια ετικέτα με το όνομα του ασθενούς, την ημερομηνία εκτέλεσης της συνταγής, το όνομα και την ποσότητα της δραστικής ουσίας και τις δοσολογικές οδηγίες. Έτσι ο θεράπων γιατρός μπορεί να γνωρίζει ότι το συγκεκριμένο φάρμακο που είχε αναγράψει στη συνταγή του χορηγήθηκε σωστά, με τις κατάλληλες οδηγίες για την χρήση του. Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής παίρνει όσα του χρειάζονται, και δεν μπορεί να διατηρεί πλεόνασμα κουτιών που αγοράζει με παραπανίσιες συνταγές.

     Τέλος, πραγματική οικονομία θα προκύψει κυρίως από την ορθολογική χρήση των δοκιμασμένων φαρμάκων και την όχι εύκολη υιοθέτηση των νέων, που βγαίνουν για εμπορικούς λόγους και κοστίζουν συνήθως πολλαπλάσια από τα παλαιά που θέλουν να αντικαταστήσουν. Αυτό θα χρειασθεί συνειδητή προσπάθεια και παιδεία και ενημέρωση τόσο ημών των ιατρών όσο και των ασθενών, αλλά και ανάλογα διοικητικά μέτρα που δεν θα οδηγούν σε θεραπευτικά αδιέξοδα.

[Δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό ΒΗΜΑ 28/11/2012]

Αρνητές

Αντιγράφω από το ιστολόγιο taxalia [με την επιφύλαξη ότι η λέξη SLOVENSKO στο κέρμα παραπέμπει περισσότερο στη Σλοβενία παρά στη Σλοβακία, όπως γράφει το κείμενο]:

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εθνικής Τράπεζας της Σλοβακίας (NBS) ενέκρινε την αρχική πρόταση για το σχεδιασμό αναμνηστικού κέρματος, που απεικονίζει την άφιξη της αποστολής των Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Μεγάλη Μοραβία -για την 1150η επέτειο και ως εκ τούτου ήταν... αναγκαία η απεικόνιση σταυρού και φωτοστέφανων.

      Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ορισμένα κράτη μέλη όμως προέβαλλαν αντιρρήσεις. Ο λόγος ήταν "η ανάγκη να σέβονται την αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας, η οποία απορρέει από το άρθρο 22 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης".

     Τελικά το Δ.Σ. της Τράπεζας της Σλοβακίας απεδέχθη τις αντιρρήσεις και απέσυρε το σταυρό και τα φωτοστέφανα, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας.

     "Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν περιέχει αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας. Αντίθετα, αναφέρει: Η Ένωση σέβεται την πολιτιστική, θρησκευτική και γλωσσική πολυμορφία. Δεν ξέρω τι είναι αυτή η φράση και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για να λογοκρίνει την εμφάνιση των δύο χριστιανικών αγίων σε ένα αναμνηστικό κέρμα. Εάν αυτό είναι ο σεβασμός της πολιτισμικής και θρησκευτικής πολυμορφίας, τότε το κομμουνιστικό καθεστώς ήταν γεμάτο από τέτοιους σεβασμούς", αντέδρασε στην NBS η ευρωβουλευτής Anna Záborská.

     Η Ευρωβουλευτής Anna Záborská ζητά από το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας να ανακαλέσει την απόφασή της να αφαιρέσει σταυρούς και φωτοστέφανα των Κυρίλλου και Μεθοδίου στο επερχόμενο αναμνηστικό κέρμα. Σύμφωνα με τις δηλώσεις της Záborská " η Σλοβακία επιβάλλει λογοκρισία στη δική της ιστορία".

     Πάντως Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του γερμανικού κόμματος της Χριστιανικής Κοινωνικής Ένωσης, έκανε λόγο για μια ακόμη απόφαση με αντιχριστιανικά κριτήρια.

     «Θέλουν να εκδιώξουν τον χριστιανισμό από την δημόσια σφαίρα της ζωής. Η απόρριψη της πρότασης είναι γελοία, διότι με την ίδια λογική θα μπορούσε από το Βέλγιο, την Ολλανδία και την Ισπανία να αφαιρεθούν οι κορώνες των βασιλικών, για να μην βλάψουν τα συναισθήματα των Δημοκρατικών με τα μοναρχικά σύμβολα», δήλωσε το Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Πανωλεθρίαμβος

Αντιγράφω τη... λέξη της ημέρας από τον σημερινό κύριο τίτλο της νεότευκτης ‘Εφημερίδας των Συντακτών’. Αποδίδει με περισσή ακρίβεια την τρέχουσα πραγματικότητα. Χωρίς καμιά διάθεση ειρωνείας, υιοθετώ αυτό που είπαν διάφοροι υπουργοί, ότι «τώρα αρχίζουν τα δύσκολα». Διότι η πολυπόθητη δόση που μας δίνουν οι δανειστές μας δεν θα δοθεί βέβαια δωρεάν, αλλά απαιτεί και δική μας προσπάθεια και κόπο. Άλλωστε, το να δώσεις μια ακόμη ‘δόση’ στον εξαρτημένο χρήστη που βρίσκεται σε στέρηση είναι η εύκολη λύση. Το να τον βοηθήσεις να σπάσει τις αλυσίδες της εξάρτησης και να σταθεί στα πόδια του ελεύθερος θέλει μόχθο δικό του και σκληρή εργασία. Ως ‘στοίχημα’ μας το παρουσιάζουν πολλές εφημερίδες, και γράψαμε παλιότερα ότι η λέξη (κακή απόδοση του αγγλικού challenge) δημιουργεί την εντύπωση τυχερού παιγνίου, ενώ η πραγματική σημασία της είναι πρόκληση, δηλαδή άθλημα που το αναλαμβάνει κανείς και δίνει τον εαυτό του για να το κατακτήσει. Άλλο πρέφα και άλλο στίβος--κι όταν αλλάζουμε αγώνισμα, πρέπει να αλλάξουμε μυαλό και νοοτροπία, να μετα-νοήσουμε, διορθώνοντας κακές έξεις και συμπεριφορές του παρελθόντος. Κι όταν αρχίσουμε να το κάνουμε αυτό, όλα είναι δυνατά. Στην πρόταση «Ει δύνασαι πιστεύσαι...» μπορούμε να απαντήσουμε «Πιστεύω, Κύριε, βοήθει μου τη απιστία»;

Κατακόμβη

Η ατμόσφαιρα ήταν σχεδόν πρωτοχριστιανική. Η κρύπτη του Αγ. Δημητρίου φιλοξένησε για άλλη μια φορά τις προάλλες βραδινή Θ. Λειτουργία σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερο, και ιδιαίτερα κατανυκτικό. Κλείνοντας τα μάτια μπορούσε κανείς να μεταφερθεί νοερά στις αρχές του 4ου αιώνα, τότε που ο πολιούχος Άγιος κήρυττε και κατηχούσε τους νέους της πόλης. Κόσμος πολύς, κάθε ηλικίας και εμφάνισης. Μια ξεχωριστή ευκαιρία.  

 

 

 

Φορολογικές εικασίες

Σίγουρα θα πρέπει να κατέχονται από μια ιδιαίτερη μορφή διαστροφής όσοι καταστρώνουν φορολογικά νομοσχέδια (ίσως στην τελευταία διεθνή ταξινόμηση των ψυχικών νόσων, γνωστή ως DSM-V, να υπάρχει κάποια σχετική υποπερίπτωση). Έτσι, διαβάζουμε στο υπό επεξεργασίαν κείμενο ότι αν κανείς αγοράσει ένα ακίνητο π.χ. 100 χιλιάδες ευρώ και το πουλήσει 120 χιλιάδες, θα πληρώνει φόρο υπεραξίας για τις 20 χιλιάδες που κέρδισε. Ας κάνουμε μια μικρή παύση για να γελάσει όσο θέλει ο κάθε πικραμένος στην αφελή σκέψη ότι μπορεί να πουλήσει ακίνητο σήμερα (και στο ορατό μέλλον...) και μάλιστα να βγάλει και κέρδος. Όταν κοπάσει η θυμηδία, ας σκεφθούμε πιο ψύχραιμα και θετικά. Αν πουλήσει το ακίνητο 70 χιλιάδες (και πολλά λέμε...), θα τον αποζημιώσει άραγε το κράτος για την χαμένη ‘υπεραξία’;
     Αυτά και άλλα διάφορα που προτείνονται από τους νομοπαρασκευαστές με κάνουν να πιστεύω ότι η εναλλακτική υπόθεση, ότι δηλαδή κάποιοι από τους ανθρώπους αυτούς κρατούσαν διάπλατα ανοιχτές τις ομπρέλες τους όταν έβρεχε ευφυΐα, δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα.

Νυκτερινά

Η νυκτερινή Θεσσαλονίκη έχει γωνιές κοσμήματα, 

  
έχει και άλλες... να κλείνεις τα μάτια και να πιάνεις τη μύτη σου. 

Η τελευταία... εικαστική πρόταση οφείλεται στην ΠΟΕ-ΟΤΑ που συμβάλλει στην διακόσμηση της πόλης μας με τον δικό της χαρακτηριστικό τρόπο. Την ευχαριστούμε.

Risus sardonicus

Ξέρω, το παράκανα τελευταία με τα λατινικά, αλλά έλα πού θυμήθηκα τον ‘σαρδόνιον γέλωτα’... Ξαναδιάβαζα πρόσφατα ένα παλαιό αγγλικό βιβλίο κλινικής διαγνωστικής, και η κλασική εικόνα του συσπασμένου προσώπου με τα τραβηγμένα μισάνοιχτα χείλη σ’ ένα μόνιμο, παγωμένο, ειρωνικό χαμόγελο (όπως εκείνο του κινηματογραφικού ‘Τζόκερ’) βρέθηκε κάποια στιγμή μπροστά μου. Η διάγνωση; Τέτανος (αλλά ενδεχομένως και δηλητηρίαση με στρυχνίνη, που προκαλεί τετανικό σπασμό). Σπάνια νόσος στην εποχή μας, χάρη στους εμβολιασμούς και τη χρήση αντιτετανικών ορών σε κάθε επικίνδυνο ή ύποπτο τραύμα. Ωστόσο, την συσχέτισα νοερά με το σημερινό ελληνικό κράτος. Βρίσκεται κι αυτό σε διαρκή τετανικό σπασμό, που γίνεται πιο επώδυνος με κάθε ερέθισμα (νέα μέτρα, απειλητικές ειδήσεις, διαδόσεις και διαρροές). Αντιδρά κι αυτό όπως ο ασθενής με τέτανο, που συσπάται στη χαρακτηριστική στάση ‘δίκην τεταμένου τόξου’ από παραμικρές αφορμές όπως αλλαγή στο φωτισμό ή τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, ελάχιστο άγγιγμα κτλ. Η στάση αυτή περιγράφεται στα παλαιά ιατρικά συγγράμματα ως ‘οπισθότονος’, όρος που απαντάται και στην Παλαιά Διαθήκη («και οπισθότονος ανίατος», Ωδή Μωυσέως, Δευτερονόμιο), και θυμίζει τον άγνωστο στρατιώτη στο ομώνυμο μνημείο της Πλατείας Συντάγματος, εκεί στους πρόποδες της Βουλής των Ελλήνων. Όντως ανίατη κατάσταση: μόνο σε θαύμα μπορεί κανείς να ελπίζει όσο συνεχίζει να χαμογελά σαρδόνια, χωρίς επίγνωση της πραγματικής κατάστασης...

Ad calendas graecas

Ούτε και χθες βγήκε ο πολυπόθητος ‘λευκός καπνός’ στο κρίσιμο (ακόμη ένα...) Eurogroup. Τη Δευτέρα τώρα, και βλέπουμε. Η λατινική φράση του τίτλου (= στις ελληνικές καλένδες) ξαναβρίσκει νέο νόημα στην εποχή μας. Όσο για τα δισμύρια που προσδοκούμε, αναβάλλονται κι αυτά αντίστοιχα. Μόνο που τα δικά μας αποθέματα έφταναν μέχρι την περασμένη εβδομάδα, όπως μας έλεγαν μέχρι πρό τινος ‘οι τούτων κύριοι’. Άρα, να υποθέσουμε ότι τώρα ζούμε χωρίς ‘λίπος’ στην τράπεζα; Η εναλλακτική υπόθεση (ότι οι υπεύθυνοι μας έλεγαν ψέματα) είναι πραγματικά αδιανόητη. Διότι αυτοί είναι έντιμοι άνθρωποι, όπως λέγει με πικρό χιούμορ ο Μάρκος Αντώνιος για τους δολοφόνους του Καίσαρα στην ομώνυμη τραγωδία του Σαίξπηρ.

Επιτύμβιο

Ξαναπερνώντας σήμερα από το ιστολόγιο του Locus Publicus έκανα την κάπως μακάβρια σκέψη πως η σελίδα αυτή παίζει τον ρόλο ενός ζωντανού μνήματος (ή μνημείου). Συνεχίζει να υπάρχει, να ανανεώνεται ως προς τις αναρτήσεις των άλλων ιστολογίων που παρακολουθούσε ο Μάκης, να ζει και να λειτουργεί ως κόμβος επικοινωνίας. Έστω κι αν οι αναρτήσεις του συγγραφέα έχουν ‘παγώσει’ στις 5 Μαΐου 2012. Έστω κι αν έμαθα, σχεδόν τυχαία, κάπου τον Σεπτέμβριο ότι ο ιστολόγος αυτός έφυγε για πάντα από τον ιστοχώρο και από αυτή τη ζωή. Δεν τον γνώριζα καθόλου, ακόμη και τη φωτογραφία του την είδα μόνο μετά θάνατον. Κάποια στιγμή με τράβηξε το γράψιμό του, η λογική κριτική του σκέψη πάνω στα τρέχοντα, όπως τα έβλεπε από το άλλο ημισφαίριο. Είχαμε κατά καιρούς ανταλλάξει μερικά σχόλια--αυτό ήταν όλο. Κι όμως υπό μία έννοια ήμασταν πιο κοντά απ’ ό,τι με πολλούς συντοπίτες μας. Κάθε τόσο περνάω από το μπλογκ του, τον μνημονεύω (καλόν Παράδεισο να έχει), και βλέπω τη λίστα του ("Άλλοι σοφοί του Internet") ανανεωμένη, όπως τα φρέσκα λουλούδια που βλέπουμε να έχουν αποθέσει κάποιοι σε μνήματα αγνώστων μας ανθρώπων.

Γενιά Πολυτεχνείου

Πριν ‘κρυώσει’ η φετεινή Πολυτεχνειάδα, ας σημειώσω δυο σκέψεις. Πολλά λέχθηκαν και γράφτηκαν τις μέρες αυτές για τη γενιά του τίτλου. Λοιπόν, το να ανήκεις σε μια συγκεκριμένη ‘γενιά’ δεν σε καθιστά γενικά και αυτομάτως ήρωα δια βίου (αν μικρός ήμουν καλό παιδί, δεν σημαίνει ότι αποκλείεται να γίνω κλέφτης, απατεώνας ή ό,τι άλλο αργότερα, και αντιστρόφως βέβαια). Συνεπώς η ηρωική στάση σε μια δεδομένη στιγμή και συγκυρία δεν παρέχει ισόβια εγγύηση ή ασυλία, ούτε σημαίνει ότι από εκεί και πέρα όλοι σου χρωστάνε και δικαιούσαι μόνο να απαιτείς χωρίς να προσφέρεις ή να πειθαρχείς στους νόμους. Και βέβαια, η επιδημία των καταλήψεων (ή των δημοσίων βανδαλισμών) ‘έτσι για γούστο’ τα τελευταία 38 χρόνια δεν έχει καμία σχέση με μια εξέγερση απέναντι σ’ ένα τυραννικό καθεστώς: είναι απλώς μια κακέκτυπη ‘γενόσημη’ απομίμηση, μόνο για τον σαματά. Κάποτε πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε το σιτάρι από τα πίτουρα. Και να θυμόμαστε τη λαϊκή ρήση (ασφαλώς παράφραση του Δημοσθενικού ‘τελευταίου εκβάντος’) ότι «τα στερνά τιμούν τα πρώτα».

     Σημ. Είχα γράψει τα παραπάνω όταν μου έστειλαν το αναλυτικό κείμενο του Χρύσανθου Λαζαρίδη, που αξίζει να αναγνωσθεί, για την αποκατάσταση μιας κάποιας αλήθειας.

Απεμπλουτισμένο ουράνιο

Διάβασα προχθές δημοσίευμα στο ΒΗΜΑ σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες ότι στο Κοσσυφοπέδιο καταγράφονται ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά λευχαιμίας και άλλων καρκίνων, για τα οποία ενοχοποιούνται τα βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου (κάπου 30.000 αναφέρονται) που χρησιμοποίησε το ΝΑΤΟ στους βομβαρδισμούς πριν από δεκαπέντε χρόνια. Αν οι ‘απέναντι’ (όποιοι κι αν ήταν) είχαν χρησιμοποιήσει απεμπλουτισμένο ουράνιο (ή κάποιο άλλο αμφιλεγόμενο όπλο), θα τους είχαμε στήσει στον τοίχο (ή σε κάποιο διεθνές δικαστήριο) για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητος. Όταν οι ‘φίλιες δυνάμεις’ κάνουν το ίδιο πράγμα, έχουμε τον τρόπο να επιστρατεύουμε ακόμη και τη δική μας επιστημονική κοινότητα για να βγαίνουμε λάδι (αν θυμούμαι καλά, την εποχή εκείνη το British Medical Journal είχε δημοσιεύσει κύριο άρθρο σύμφωνα με το οποίο το απεμπλουτισμένο ουράνιο δεν είναι καρκινογόνο). Δυο μέτρα, δυο σταθμά...

"Χωρίς εμού..."

Άκουσα προχθές ένα ανέκδοτο που έχει ένα ιδιαίτερο περιεχόμενο. Ένας άθεος περιφέρεται με το αυτοκίνητο στο κέντρο της πόλης αναζητώντας απεγνωσμένα πάρκινγκ. Μετά από αρκετή ώρα άγονης έρευνας, κι ενώ περνάει μπροστά από ένα ναό, αναφωνεί: «Θεέ, βρες μου κάπου να παρκάρω, κι εγώ θα έρχομαι στην εκκλησία κάθε Κυριακή!» Εκείνη τη στιγμή βλέπει κάπου ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο να φεύγει, οπότε γυρίζει προς το ναό και λέει: «Άσε, Θεέ, βρήκα μόνος μου!»
     Αναρωτιέμαι μήπως κάπως έτσι σκεφτόμαστε και ενεργούμε κι εμείς σε πολλές περιπτώσεις.

Πανδαισία

Εποχή της ετήσιας ‘καθηγητικής’ απόδρασης προς τη Θεσσαλία. Τα κλειστά Τέμπη (λόγω συντήρησης των προστατευτικών έργων στα βράχια) προσφέρουν ευκαιρία για παρακάμψεις φυσιολατρικού χαρακτήρα. Μεγάλο το δίλημμα: βουνό ή θάλασσα; Καλλιπεύκη ή Αγιόκαμπος; Διαλέγω την παραλία. Ομόλιο, Στόμιο, Κόκκινο Νερό. Δήμος Μελιβοίας--ποια νάταν αυτή; Η μέρα είναι μοναδική. Στ’ αριστερά μου κυανοπράσινα κύματα με λευκές σειρές ‘προβατάκια’. Η ατμόσφαιρα είναι πεντακάθαρη. Σταματώ για αγνάντεμα. Βλέπω στο βάθος καθαρά τα τρία πόδια της Χαλκιδικής και μια αχνή τρίγωνη μύτη που δεν μπορεί να είναι παρά ο Άθως. Δυστυχώς η μπαταρία του κινητού με προδίδει, κι έτσι αναλαμβάνει η πέννα να αναπληρώσει την κάμερα. Στη στεριά, πανδαισία χρωμάτων. Όλυμπος και Κίσσαβος μοιράζονται τα πρώτα χιόνια--δεν χρειάζεται να πούμε ποιος παίρνει τη μερίδα του λέοντος. Εδώ κι εκεί οργωμένη γη, μεριές-μεριές με νιόβγαλτη πρασινάδα. Το σκούρο πράσινο των αειθαλών εναλλάσσεται με τη χρυσή σκουριά από λεύκες και πλατάνια. Πιο πέρα ασημένιες ελιές, φορτωμένες καρπό, έτοιμες για συγκομιδή. Η παλέτα του Θεού σε πλήρη ανάπτυξη. Ένα λευκό μισοφέγγαρο, στις τελευταίες του μέρες, αψηφά τον ήλιο που μεσουρανεί χωρίς να μπορεί να το σβήσει. Το βοριαδάκι σαλεύει τα πάντα στο διάβα του. Ποιος μπορεί να σκέφτεται παλιονομοσχέδια τώρα; Η ζωή σφύζει γύρω μας, πολύ όμορφη για να την αγνοούμε. Η απεργία της ΕΡΤ σημαίνει ότι το ραδιόφωνο προσφέρει καλή μουσική συντροφιά. Συνεχίζω τον δρόμο. Στην Παλιουριά τα κύματα θυμίζουν Χαβάη. Στην Κουτσουπιά μια χτυπητή μωβ μπουγκαινβίλια κάνει όλα τα άλλα χρώματα να φαίνονται... μουντά. Η μακριά παραλία της Βελίκας και της Σωτηρίτσας είναι γεμάτη από θερινά καταλύματα, εντελώς έρημα πλέον, σε χειμέρια νάρκη. Ο φημισμένος κιθαρίστας John Williams με την παρέα του παίζουν Μπαχ με το δικό τους στυλ, μοναδικό ψυχοφάρμακο. Αφήνω την παραλία και μπαίνω στον κάμπο της Λάρισας. Άλλου είδους ‘χιόνι’ εδώ, οι λευκές τούφες του βαμβακιού πάνω στα ώριμα φυτά ή όπου αλλού τις πήρε ο άνεμος. Εδώ κι εκεί λάκκοι γεμάτοι νερά από τη χθεσινή βροχή--καμιά σχέση με τη σημερινή ηλιόλουστη μέρα. Παρακάτω, σε μια κορφή διακρίνω ένα τσιμεντένιο πολυβολείο, απομεινάρι μιας εποχής που κανείς δεν θέλει να θυμάται ή να ξαναζήσει. Ένα γεράκι απολαμβάνει την κρύα λιακάδα κουρνιασμένο αγέρωχα πάνω στα σύρματα της ΔΕΗ. Δόξα τω Θεώ, τί μας λείπει; ‘Και εν τοις σμικροτάτοις η σοφία αυτού και η πρόνοια διαφαίνεται’.

Χρυσός

Τιμώντας τον σήμερα εορταζόμενο Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, παραθέτουμε τη δική του απλή φιλοσοφία για κάθε περίσταση:

     ‘Ευλογητός ο Θεός ο εάσας τον χειμώνα.

     Ευλογητός ο Θεός ο λύσας τον χειμώνα και ποιήσας γαλήνην.

     Καλά συνέβη; Ευλόγησον τον Θεόν, και μένει τα καλά.

     Κακά συνέβη; Ευλόγησον τον Θεόν, και λύεται τα κακά’

[Χρυσόστομος ΕΠΕ 33, 412]

Και δυο διδάγματα από το απολυτίκιό του:

     ‘Αφιλαργυρίας τω κόσμω θησαυρούς εναπέθετο,

     το ύψος ημίν της ταπεινοφροσύνης υπέδειξεν’.

Όπως έλεγε ο ίδιος κλείνοντας εξόριστος την πολυβασανισμένη εν κόσμω ζωή του, ‘Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν’.

Προνόμια

Δεν έχω την τιμή να γνωρίζω κανέναν υπάλληλο της Βουλής, κι έτσι δεν μπορώ να έχω άμεση γνώμη για το αν η συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων δουλεύει περισσότερο ή λιγότερο σκληρά από κάθε άλλον απασχολούμενο στο Δημόσιο (αυτούς που με περισσή αβροφροσύνη τέως αντιπρόεδρος τέως κυβέρνησης αποκαλούσε ‘κοπρίτες’). Ωστόσο ο υπερβολικός αριθμός τους, ο τρόπος διορισμού τους (εκτός ΑΣΕΠ, και με βασικά προσόντα τον βαθμό συγγενείας με υπουργούς, βουλευτές, προέδρους κ.τ.λ.) και τα ειδικά προνόμια που απολαμβάνουν [ΒΛΕΠΕ ΕΔΩ] δεν δημιουργούν και τις καλύτερες εντυπώσεις. Αν στη συνταγή αυτή προστεθεί και η αστραπιαία αντίδρασή τους στην πρόσφατη απόπειρα μισθολογικής εξίσωσης με τους λοιπούς δημόσιους λειτουργούς και η απειλή τους για απεργία εν μέσω κοινοβουλευτικής συνεδρίας, νομίζω προκύπτουν επαρκή στοιχεία για τη διαμόρφωση άποψης. Από εκεί και πέρα, κάθε τυχόν προσωπική γνωριμία με τέτοια πρόσωπα μάλλον κακό θα μου έκανε. 

Σημ. Λόγω απουσίας το σχόλιο αναρτήθηκε με χρονική απόσταση από το συμβάν, χωρίς να χάνει δυστυχώς την επικαιρότητά του.

Ρίζες

Δεν πρόκειται για την ομώνυμη παλιότερη αμερικανική τηλεοπτική σειρά (Roots, 1977), βασισμένη στο βιβλίο του Alex Haley, που αναφερόταν σε μια ιστορία Αφρικανών σκλάβων που καταλήγουν στην Αμερική, αλλά για τις δικές μας ‘ρίζες’ στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Τις προάλλες, με κάποια αφορμή, θυμήθηκα το πρώτο κείμενο που είχαμε διδαχθεί στο Γυμνάσιο, και προσπάθησα να το καταγράψω από μνήμης: ‘Πιστεύω τω φίλω. Πιστόν φίλον εν κινδύνοις γιγνώσκεις. Ο φίλος τον φίλον εν πόνοις και κινδύνοις ου λείπει. Τοις των φίλων λόγοις αεί πιστεύομεν. Ει κινδυνεύομεν, ω φίλοι, τους των ανθρώπων τρόπους γιγνώσκομεν. οι μεν γαρ άπιστοι φίλοι ου μετέχουσι του κινδύνου, οι δε πιστοί συγκινδυνεύουσι τοις φίλοις. Πιστοίς φίλοις μάλλον ή χρυσώ και αργύρω πιστεύομεν. Ω φίλε, ο Θεός τους αγαθούς ανθρώπους ου λείπει. Πολλοί άνθρωποι τω πλούτω μάλλον ή τω Θεώ πιστεύουσι’. Ξέχασα τίποτε; Ίσως. Άλλωστε, η όλη άσκηση έγινε κυρίως για την ακροτελεύτια φράση, την αλήθεια της οποίας καθημερινά διαπιστώνουμε στον κόσμο μας.

Κούρσα με τον χρόνο

Το ηλεκτρονικό ΒΗΜΑ δημοσιεύει σήμερα εκτάκτως το κείμενο του πολυνομοσχεδίου με τα διάφορα ‘μέτρα και σταθμά’ που επίκεινται ως προαπαιτούμενα της δόσης. Προσπάθησα να το ανοίξω, αλλά εμφανίσθηκε μια σειρά από κουκίδες που εκτείνεται σε μήκος 216 σελίδων. Αυτό το... κρυπτογράφημα θα πρέπει να αναγνωσθεί, να μεταφρασθεί σε απλά ελληνικά (αν όχι από 72 ελληνομαθείς μεταφραστές όπως η Εβραϊκή Βίβλος, τουλάχιστον από έναν σύγχρονο Σαμπολιόν, που αποκρυπτογράφησε τα ιερογλυφικά στη στήλη της Ροζέτας), να αναγνωσθεί προσεκτικά και με κριτικό πνεύμα από 300 άτομα, και στη συνέχεια να ψηφισθεί υπεύθυνα. Και όλα αυτά μέσα σε 48 ώρες. Κάτι μου λέει ότι πολλοί θα ακολουθήσουν τη μέθοδο Χρυσοχοΐδη ("Δεν το διάβασα, αλλά το ψήφισα"). Αληθινός Ηράκλειος άθλος! Υποκρισίας βέβαια το ανάγνωσμα, μια και το 'πακέτο' περιλαμβάνει ένα σωρό ετερόκλιτες διατάξεις (λίθοι, πλίνθοι, κέραμοι, ατάκτως ερριμμένοι), που ζητείται να αντιμετωπισθούν με την κλασική συνταγή της Φυσιολογίας: Όλον ή ουδέν (πού να την εξηγούμε τώρα για τους μη ιατρούς...). Δεν θα ήταν ευκολότερο (και πιο τίμιο) να ζητήσουν μια λευκή επιταγή; Και τότε θα βλέπαμε τί θα έπαιρναν.

Οφθαλμαπάτες

Ζητώ συγγνώμη για το ολίγον πικάντικο ανέκδοτο, αλλά μου ακούγεται επίκαιρο. Κάποιος, λέει, γυρίζει αιφνιδιαστικά στο σπίτι και συλλαμβάνει επ’ αυτοφώρω τη γυναίκα του σε ανάρμοστες περιπτύξεις με τον καλύτερό του φίλο. Πριν καν ανοίξει το στόμα του, ο ‘φίλος’ τον προλαβαίνει: «Ποιον θα πιστέψεις, τα μάτια σου ή εμένα;» Πού έγκειται η επικαιρότητα; Στο ότι πολλοί πολιτικοί, αλλά και αρθρογράφοι σε έγκριτες εφημερίδες, προσπαθώντας να μας πείσουν για τα οφέλη που θα προκύψουν από τα προτεινόμενα σκληρά μέτρα, μας θέτουν το δίλημμα: «Τι πιστεύετε: αυτά που βλέπετε με τα μάτια σας ή αυτά που εμείς σας λέμε;» Προφανώς, κατά τη γνώμη τους, όλοι μας χρειαζόμαστε... οφθαλμίατρο.

Ίρις

Μετά τη χθεσινή βροχή. Παρήγορο σημάδι σε δύσκολους καιρούς...

Βουλευτική πειθαρχία

Να αποτολμήσω μια πρόβλεψη για ορισμένους (τουλάχιστον) βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού (διαφόρων αποχρώσεων); Θα επιχειρηματολογήσουν μεν κατά των μέτρων, εκτός ή και εντός αιθούσης, θα τα υπερψηφίσουν όμως όταν έρθει η κρίσιμη ώρα. Κάτι μου θυμίζει αυτό… Πριν αρκετά χρόνια είχα ακούσει από συνάδελφο πανεπιστημιακό ότι σε μια εκλογή για θέση λέκτορα υπήρχαν επτά υποψήφιοι: έξι τελειωμένοι ειδικοί, με σπουδές στο εξωτερικό, μεταπτυχιακά και άλλα προσόντα, και ένας γιος καθηγητή της σχολής που δεν είχε ακόμη τελειώσει την ειδίκευσή του, είχε όμως γίνει εγκαίρως διδάκτωρ ελέω… πατρός. Την ώρα της τελικής κρίσης οι εκλέκτορες έλαβαν καθένας τον λόγο, εγκωμίασαν έναν-έναν όλους τους καταξιωμένους υποψηφίους, περιέγραψαν με επαίνους τα προσόντα τους, και κατέληξαν να ψηφίσουν τον ειδικευόμενο γιο του καθηγητή, διότι (όπως αιδημόνως ομολόγησε ο συνάδελφος) με τη σειρά τους περίμεναν σε κάποια μετέπειτα φάση την ψήφο του καθηγητή για τη δική τους εξέλιξη στην ακαδημαϊκή ιεραρχία. Τόσο καλά, τόσο απλά, τόσο ρωμέικα. 

Κυκλώνας

Άνεμοι με ταχύτητες εκατοντάδων χιλιομέτρων. Όγκοι νερού που κατακλύζουν δρόμους, σταθμούς και σήραγγες του μετρό, πολυώροφα κτίρια. Στέγες που ανεμίζουν σαν χαρτομάντηλα. Αυτοκίνητα που συγκρούονται σαν μπάλες μπιλιάρδου. Κόσμος σε καταφύγια, χωρίς ρεύμα, χιλιάδες ξεσπιτωμένοι. Ζημιές δισεκατομμυρίων δολλαρίων. Και όλα αυτά στο κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας, στη μεγαλύτερη πόλη της ισχυρότερης υπερδύναμης του κόσμου. Το όνομα της καταστροφής: Σάντυ για τους μετεωρολόγους και τους δημοσιογράφους. Τέρας της φύσης για τους... φυσιολάτρες. Γι’ αυτούς που στοιχειωδώς πιστεύουν, παντοδυναμία του Θεού.
     Είναι απορίας άξιο πώς μπορεί ένα κράτος να δέχεται τέτοιες πληγές (θυμηθείτε και την αντίστοιχη Κατρίνα της Νέας Ορλεάνης πριν μερικά χρόνια) και συγχρόνως να σχεδιάζει και να πραγματοποιεί πλήγματα καταστροφικά (στο μέτρο της δύναμής του) σε άλλες περιοχές της γης, ή οικονομικά (‘σφαγή με το γάντι’) σε άλλες περιπτώσεις. Και όχι μόνο αυτοί που δέχονται τα πλήγματα, αλλά και όλοι όσοι τα βλέπουν να συμβαίνουν, και κάνουν τα ίδια ή παρόμοια. Κανείς δεν σκέφτεται τον Άγιο Αδελφόθεο Ιάκωβο (πριν λίγες μέρες τον εορτάσαμε) που προειδοποιεί: «Τι είναι η ζωή σας; Ατμός που για λίγο φαίνεται κι ύστερα χάνεται» [Ιακ. 4:14]. Αχ αυτή η ‘μνήμη θανάτου’, όπως τη λένε οι Πατέρες, από πόσα δεινά θα μας γλίτωνε..., αν την είχαμε. 

Κοινή γνώμη

Αντιγράφω από σημερινό άρθρο της Λώρης Κέζα (‘Ο χρήσιμος αποκαλυπτικός’) στο ηλεκτρονικό ΒΗΜΑ:
     ‘Η δημοσιογραφία έχει τα τυχερά της – για όσους τα αποδέχονται. Πριν από λίγα χρόνια εκείνοι που κάλυπταν ταξίδια υψηλότατου πολιτικού προσώπου είχαν την τύχη να επισκέπτονται καταστήματα με τη συνοδεία μιας κυρίας, μέλους της αποστολής, χωρίς επίσημη ιδιότητα. Η εν λόγω κυρία έπιανε στασίδι στο ταμείο και πλήρωνε τα ψώνια των δημοσιογράφων. Τους αγόραζε παπούτσια (ή τους εξαγόραζε με παπούτσια).’
     Από εκεί και πέρα βγάλτε μόνοι σας συμπεράσματα για την αμεροληψία της δημοσιογραφίας ή, για να ακριβολογούμε, ενός μεγάλου μέρους της. Φυσικά και δεν είναι όλοι ίδιοι. Δυστυχώς όμως το μεγάλο αυτό μέρος κάνει το παν για να διαμορφώνει μια ‘κοινή γνώμη’, για να απαλλάσσει τους πολλούς αποδέκτες της από τον κόπο να σκέπτονται και να κρίνουν μόνοι τους. Όσοι διατηρούμε ακόμη στοιχειωδώς αυτή τη δυνατότητα ας αναλογισθούμε πόσο ακριβά πληρώνει το κοινωνικό σύνολο την επίσημη πλύση εγκεφάλου για τη συντήρηση του status quo. 

Ένα μπουκάλι ξίδι

Δεν είναι μέρα για... ξινίλες μια και γιορτάζουμε δυο επετείους στην πόλη μας. Δεν τις θυμηθήκαμε όμως εμείς: ο δήμαρχος έκανε την αρχή. Τον ‘χάλασε’ που το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης διοργάνωσε τον εορτασμό της εισόδου της σημαίας στην ελευθερωμένη Θεσσαλονίκη χωρίς να τον ρωτήσει. Δεν ξέρω αν αληθεύει ή όχι η ένστασή του, αλλά βρήκε ευκαιρία τέτοια μέρα να μας πει τη γνώμη του για τις παρελάσεις που του θυμίζουν, λέει, δικτατορικά καθεστώτα και άλλα παρόμοια. Μια και είναι πιο γνωστός για τα (όντως) καλά κρασιά του, ας πάρει μια ομοιοπαθητική δόση από το ταπεινό υποπαράγωγό τους, μπας και στρώσει το στομάχι του.  
     Υ.Γ. Το παραλήρημα του δημάρχου συνεχίζεται, με εκφράσεις του τύπου 'χουντικό καρακιτσαριό', για μια εκδήλωση που μόνο θετικά συναισθήματα δημιούργησε σε όσους την έζησαν ή την παρακολούθησαν. Ας γραφεί η... αισθητική αυτή άποψη στο βιογραφικό του σημείωμα, μια και σε δυο χρόνια μπορεί να διεκδικήσει ξανά την ψήφο της εμπιστοσύνης μας.

Εκατόχρονα

‘Τοις των αιμάτων σου ρείθροις, Δημήτριε, την Εκκλησίαν ο Θεός επορφύρωσεν, 

ο δους σοι το κράτος αήττητον και περιέπων την πόλιν σου άτρωτον, 

αυτής γαρ υπάρχεις το στήριγμα’

Εκατό χρόνια ελεύθερης ζωής της πόλης μας ανήγγειλαν οι εορταστικές ορθρινές καμπάνες σήμερα. Εκατό χρόνια ανοικοδόμησης και προόδου, αλλά και νεοελληνικής αφροσύνης, που μας έχουν φέρει ήδη στο χείλος νέας υποδούλωσης, εθνικής, οικονομικής και πολιτισμικής. Από τους ανθρώπους άρχοντες, όποιοι κι αν είναι, ό,τι χρώμα ‘φέσι’ κι αν φορούν, δεν περιμένουμε πολλά πράγματα. Είθε ο Άγιος που εκόσμησε με τη ζωή και το μαρτύριό του την γενέτειρα πόλη του και την προστάτευσε ανά τους αιώνες να συνεχίσει την ευλογημένη παρουσία του ανάμεσά μας και να εμπνέει και να καθοδηγεί όλους μας.

 ‘Φρούρει αεί, πανεύφημε, την σέ μεγαλύνουσαν πόλιν...’

Σημαντική σημείωση: Δείτε στον σύνδεσμο μια πολύ ωραία ψηφιακή έκδοση για την ιστορία της Θεσσαλονίκης.

 

Λήθη

Η χθεσινή απάντηση τέως υπουργού στην επιτροπή οικονομικών υποθέσεων της Βουλής ότι δεν ξέρει πού βρίσκεται η "λίστα Λαγκάρντ" αφ' ότου έφυγε από τα χέρια του θυμίζει το παλιό ανέκδοτο, με τον φοιτητή της ιατρικής που είναι εντελώς αδιάβαστος στις πτυχιακές του εξετάσεις. Ο καθηγητής, θέλοντας να του δώσει μια τελευταία ευκαιρία, τον ρωτάει: "Ποιο είναι το φάρμακο του καρκίνου;", οπότε ο φοιτητής με ύφος μισοκακόμοιρο απαντά: "Αχ, κύριε καθηγητά, το ήξερα εκεί έξω που περίμενα πριν, αλλά τώρα το έχω ξεχάσει!". Ο καθηγητής υψώνει το βλέμμα στον ουρανό και αναφωνεί: "Ταλαίπωρη ανθρωπότης! Ένας μόνο το ήξερε, κι αυτός το ξέχασε!". Κάπως έτσι κι εμείς: μια ευκαιρία μας δόθηκε να αποδείξουμε την πολιτική μας βούληση για την πάταξη της φοροδιαφυγής, και δεν ξέρουμε πού βρίσκεται.

Παιδεία

Μου έστειλαν προ καιρού την παραπάνω φωτογραφία από αφρικανικό σχολείο, με το σχόλιο: ‘Τι κι αν είναι ο πίνακας μισός και η κιμωλία ανύπαρκτη;’ Θυμούμαι ακόμη από αφηγήσεις του πατέρα μου ότι στην Κατοχή το σχολείο τους έκανε κάθε εβδομάδα μαθήματα σε διαφορετικό κτίριο. Αυτό δεν τους εμπόδισε να αποφοιτούν με άριστα και να διαπρέπουν αργότερα ως φοιτητές. Όσο τα παιδιά είχαν δίψα για μάθηση και οι δάσκαλοι ζήλο να διδάσκουν, η έλλειψη μέσων και οι δυσμενείς ή και άθλιες συνθήκες δεν αποτελούσαν εμπόδια στο διδακτικό έργο.

     Μπορεί να πει κανείς το ίδιο και για σήμερα; Εξαιρέσεις φωτεινές σίγουρα υπάρχουν, αλλά ας κρατήσω μια επιφύλαξη για το σύνολο. Ίσως η κρίση να αναδείξει και πάλι πιο ζηλωτές δασκάλους και πιο διψασμένους μαθητές. Μέχρι τότε, θα ασχολούμαστε με πρυτανικές εκλογές και νόμους-πλαίσια.

Επίκαιρο

Μου το έστειλαν, και δεν γνωρίζω την προέλευσή του, αλλά δυστυχώς δεν ψεύδεται. 

Ειδικά στις μέρες μας...

Εωθινό

Είναι ακόμη ‘σκοτία και πρωί’, αλλά η κίνηση στην Εγνατία είναι ήδη αρκετή. Η δροσιά είναι φθινοπωρινή, τουλάχιστον τις νυκτερινές ώρες, αλλά μόλις βγει ο ήλιος το ‘μικρό καλοκαιράκι’ μας ξαναθυμάται. Οι τράπεζες αργούν να ανοίξουν, αλλά σε καθεμιά υπάρχει και από μια μικρή σύναξη συνταξιούχων: ημέρα πληρωμής γαρ. Μέσα στον Άγιο Δημήτριο η σύναξη είναι πολύ μεγαλύτερη: είναι η πιο εύκολη ώρα για το προσκύνημα, μια και οποιαδήποτε άλλη στιγμή του 24ώρου η ουρά εκτείνεται έξω από τον ναό. Ησυχία και τάξη κυριαρχεί. Αρκετά μέτρα πιο μπροστά βλέπω φίλο ψυχίατρο, λίγο πιο πίσω συγγενείς. Να κι άλλος γιατρός με την οικογένειά του. Και πολλοί άλλοι, μικροί και μεγάλοι, κάθε ηλικίας. Το σκήνωμα του Πολιούχου και η Παναγία αναμένουν την κατάθεση της καρδιάς και των αιτημάτων όλων μας. Χτυπούν οι καμπάνες, αρχίζει ο Εξάψαλμος. Προσκυνούμε και απερχόμεθα, αφού χαιρετίσουμε και την διπλανή Αγία Ανυσία, και τον τάφο του Μυροβλύτη. Κάπου 25 λεπτά η όλη αναμονή, ενώ η ουρά έχει μεγαλώσει κατά πολύ. Έξω φέγγει πλέον. Τα πηγαδάκια στις τράπεζες έχουν πυκνώσει, οι σχολικοί τροχονόμοι βρίσκονται επί το έργον, γονείς και μαθητές σπεύδουν στα σχολεία, άλλος κόσμος προς κάθε κατεύθυνση. Αρχίζει η μέρα, αρχίζει η εβδομάδα. Καλό κουράγιο σε όλους!

Σύγχυση ιδεών

 [Ηλ. Μακρής, Καθημερινή 17-10-12]

Από παράδοξα άλλο τίποτε στην εποχή μας. Κοντά στα πολλά άλλα, ας καταγράψουμε κι αυτό. Απ’ όσα ακούμε καθημερινά για τις απαιτήσεις της τρόικας περί σχέσεων εργασίας, τριετιών, ωριμάνσεων, εξισώσεων μισθών και βάλε, απώτερος σκοπός του όλου εγχειρήματος είναι (αν δεχθούμε ότι αυτά θα ισχύσουν) η δημιουργία ενός κομμουνιστικού εργασιακού καθεστώτος. Εκεί δεν είχε σημασία αν ήσουν σπουδασμένος ή χειρώναξ, αν δούλευες τη γη ή παίδευες το μυαλό σου σε κανένα επιστημονικό εργαστήριο: τις ίδιες τρεις κι εξήντα θα έπαιρνες, εκτός βεβαίως αν ήσουν γραμμένος στο κόμμα. Η απαίτηση αυτή έρχεται από τη λεγόμενη ‘Μέκκα του καπιταλισμού’, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Και σαν να μην έφτανε ως εδώ το παράδοξο, στην επιδίωξη αυτή οι καπιταλιστές βρίσκουν σθεναρά αντίσταση από τα... κομμουνιστικά κόμματα. Αν μπορείτε, βγάλτε άκρη! 

 [Ηλ. Μακρής, Καθημερινή 13-10-12]

Με το όνομα ενός λουλουδιού

Άλλα ‘εβουλόμην γράψαι’, και άλλα ‘Θεός εκέλευε’. Μια τηλεφωνική αίτηση για επείγουσα μετάφραση ενός ιατρικού κειμένου για το εξωτερικό μου άνοιξε ένα παράθυρο σε τραγωδίες που διαδραματίζονται καθημερινά, συχνά βουβά και αθέατα, με κεντρικούς ήρωες μικρούς ασθενείς και τους γονείς και τα αδέλφια τους. Πώς η τρυφερή ηλικία μετατρέπεται μέσα σε μια στιγμή σε ‘καθαρτήριο’ φορτωμένο με δυσάρεστα και ανησυχητικά συμπτώματα, απανωτές εξετάσεις, μεταγγίσεις, βαριές χημειοθεραπείες, ακόμη και ακρωτηριαστικές επεμβάσεις. Φαντάστηκα μια οικογένεια σε αναβρασμό, σε αναζήτηση λύσεων, ανθρωπίνων και--ελπίζω--θείων, προκειμένου το παιδί που πάσχει να ξαναβρεί την υγεία του. Το ιατρικό απόρρητο δεν επιτρέπει περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά όσοι διαβάζετε τις γραμμές αυτές, θυμηθείτε στην προσευχή σας και το μικρό κορίτσι με το όνομα ενός λουλουδιού.

Γρανάζια

Κάποια στιγμή θα μας δώσουνε το ‘πράσινο’. Αφού απορρίψουν το ένα μετά το άλλο δυο-τρία προτεινόμενα σενάρια, αφού μας βγάλουν το λάδι (που τόσο άφθονο και καλό παράγουμε), τα Eurogroup και οι διασκέψεις κορυφής και οι όποιοι άλλοι φορείς θα μας πουν αυτό που (ούτως ή άλλως) λογάριαζαν: «Πάρτε τα λεφτά». Το σκηνικό μου θυμίζει το μυθιστόρημα ‘Τροχοί’ του Arthur Hailey (πριν πολλά χρόνια είχε περάσει ως μίνι σειρά και από την τηλεόραση). Το βιβλίο περιγράφει την πολύπτυχη καθημερινή πραγματικότητα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Σε κάποιο επεισόδιο μια σχεδιάστρια αυτοκινήτων υποβάλλει τις καινούργιες ιδέες της για έγκριση στο διοικητικό συμβούλιο. Παρόλο που είναι πολύ καλές και εφαρμόσιμες, απορρίπτονται, όπως και οι επόμενες. Σιγά-σιγά η σχεδιάστρια μαθαίνει ότι αυτός είναι ο κανόνας της δουλειάς: οι ‘μεγάλοι’ δεν υιοθετούν αμέσως τα πρώτα που τους φέρνουν, όσο καλά κι αν είναι, ώστε να μη φανεί ότι είναι εύκολοι και υποχωρούν στις οποιεσδήποτε προτάσεις. Το ίδιο και στην κάθε είδους πολιτική. Παίγνια για κάθε ηλικία, επάγγελμα και κοινωνική τάξη. 

Σούρτα-φέρτα

Γιατί άραγε πρέπει, κάθε φορά που αναφέρεται η τρόικα στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, να βλέπουμε σ’ ένα ‘παράθυρο’ τους ίδιους ανθρώπους να μπαινοβγαίνουν σε οικήματα και οχήματα πάλιν και πολλάκις, ακολουθούμενοι από το απαραίτητο πλήθος των φωτορεπόρτερ; Τους γνωρίσαμε καλά, ξέρουμε τις φάτσες τους. Πόσες φορές μπορεί να υπομείνει κανείς το ίδιο βίντεο κλιπ να παίζεται και να ξαναπαίζεται μέχρι να τελειώσει το όποιο ρεπορτάζ ή συζήτηση, σχετικό ή και άσχετο με την εικόνα; Έλεος! Πώς το έλεγε ο Μένανδρος; «Ή λέγε τι σιγής κρείττον, ή σιγήν έχε» (σε απλά ελληνικά: αν δεν έχεις να πεις τίποτε καλύτερο από τη σιωπή, τότε σώπα). Το ίδιο ισχύει και για την εικόνα: αν δεν έχετε να μας δείξετε κάτι ουσιαστικό, κόψτε την. Έχει και η αηδία τα όριά της.