Άκουσα στο ραδιόφωνο έναν νέο πολιτικό να λέει ότι τα συντηρητικά κόμματα τονίζουν την ατομική ευθύνη ενώ τα (αυτοαποκαλούμενα) προοδευτικά ρίχνουν το βάρος στην κοινωνία. Βέβαια η δημιουργία διακρίσεων τύπου άσπρο-μαύρο είναι μέρος του οπλοστασίου όλων των κομμάτων, διότι πώς αλλιώς θα αναδείξουν ότι υπερέχουν, όποια κι αν είναι; Ωστόσο, στο συγκεκριμένο θέμα η διάζευξη είναι εσφαλμένη: άτομα και σύνολο δεν είναι δυο διαφορετικά πράγματα, όπως δεν είναι το ανθρώπινο σώμα και τα όργανά του. Αν τα όργανα λειτουργούν σωστά, το όλο σώμα υγιαίνει. Αντίστροφα, αν το σώμα πάσχει για οποιονδήποτε λόγο, τότε τα επιμέρους όργανα ταλαιπωρούνται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα ανθρώπινα σύνολα. Αν το κάθε μέλος του συνόλου εκπληρώνει την αποστολή του με τάξη, με ευσυνειδησία, με αίσθημα ευθύνης, όλο το σύνολο καρπώνεται τα οφέλη. Και αν το σύνολο λειτουργεί στο μεγαλύτερο μέρος του ομαλά και αρμονικά, τότε το κάθε μέλος ωφελείται, ενώ και οι τυχόν παραβάτες ωθούνται να βελτιώσουν την συμπεριφορά τους για να ταιριάζουν καλύτερα στο σύνολο. Αντίθετα, αν οι πολίτες βλέπουν γύρω τους παραβάσεις και ατιμωρησία, σύντομα οδηγούνται στην μίμηση των άλλων ή παύουν να ενδιαφέρονται για τη βελτίωση του συνόλου.
Η πίστη στην αποκλειστικά συλλογική ευθύνη κρύβει δυο παγίδες αλληλένδετες. Η μία είναι να λέει ο καθένας ότι φταίει το σύνολο, εξαιρώντας πάντα τον εαυτό του. Η άλλη, να καλλιεργείται άνωθεν στα μέλη του συνόλου η ψευδαίσθηση ότι τα ίδια δεν έχουν καμιά υποχρέωση, αλλά μόνο δικαιώματα. Αν όμως απαιτούμε να αλλάξουν οι άλλοι πριν κάνουμε κάτι εμείς, θα περιμένουμε πολύ, πιθανώς χωρίς αποτέλεσμα. Η επισήμανση του αποστόλου Παύλου ότι είμαστε ‘καθείς ἀλλήλων μέλη’, άρα υπεύθυνοι για τους άλλους, έχει και εδώ την εφαρμογή της.
[Απεστάλη στην Καθημερινή]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου