Δάσκαλοι και PISA

 Είναι τοις πάσι γνωστό ότι η κάθε είδους εκπαίδευση ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της, πόσο δηλαδή πέτυχε να μεταδώσει στους εκπαιδευομένους το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο που τους δίδαξε. Εδώ και πολλά χρόνια η αξιολόγηση επεκτάθηκε και στις μεθόδους διδασκαλίας και στους ίδιους τους διδάσκοντες, αφού έγινε συνείδηση ότι δεν είναι όλοι ίδιοι και εξίσου επαρκείς, όχι μόνο σε γνώσεις αλλά και σε διδακτική τεχνική και διάθεση και αποδοτικότητα. Για παράδειγμα, στα μεταπτυχιακά μαθήματα – από τα οποία έχω διδακτική εμπειρία αρκετών ετών – η αξιολόγηση των διδασκόντων από τους φοιτητές είναι καθιερωμένη τακτική.

     Διαβάζουμε [ΕΔΩ και ΕΔΩ] ότι τόσο η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος όσο και η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης αποφάσισαν να κηρύξουν απεργία/αποχή για να παρακωλύσουν ή να ματαιώσουν τη διεξαγωγή του αυριανού διαγωνισμού PISA που κάνει ο ΟΟΣΑ κάθε τρία χρόνια και που εξετάζει την αποτελεσματικότητα των διαφόρων διδακτικών συστημάτων και άλλες παραμέτρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με σκοπό φυσικά την βελτίωση των συστημάτων αυτών. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει αλλαχού, στη χώρα μας η αξιολόγηση είναι ταμπού για τους εκπαιδευτικούς. Αυτοί τα ξέρουν όλα, αυτοί τα κάνουν όλα σωστά, δεν χρειάζονται καμία βελτίωση· ποιος ο λόγος να τους θυμίζει κανείς (με στοιχεία) ότι οι επιδόσεις των μαθητών τους είναι κάτω από την 40ή θέση ανάμεσα σε 78 χώρες; Και γιατί να μάθουν πώς πρέπει να αλλάξουν; Σε δουλειές να βρίσκονται;

     Κάποτε η προσωνυμία ‘δάσκαλος’ αποτελούσε τίτλο τιμής και κοινωνικής καταξίωσης, και έδινε και το ανάλογο κύρος σε όποιον την έφερε. Δεν έχουν χαθεί βέβαια οι δάσκαλοι (κάθε βαθμίδας) από την ελληνική κοινωνία. Ωστόσο μια μεγάλη μερίδα των συγχρόνων Ελλήνων εκπαιδευτικών – με πρωτοπόρους τους συνδικαλιστές τους – μοιάζουν με τον κεκλιμένο πύργο της Πίζας, οπότε τι ανάγκη έχουν από… PISA; Ας μην απορούμε λοιπόν όταν οι καλύτεροι φοιτητές και καθηγητές μας βρίσκουν αλλού καταφύγιο και κλαιγόμαστε για brain drain.

Πειρασμοί και θλίψεις

 Είναι πολύ χρήσιμο, εκτός από τους ποικίλους αναλυτές – πολιτικούς, στρατιωτικούς, οικονομικούς, δημοσιογράφους – να ανατρέχουμε και σε πνευματικούς ανθρώπους, για μια πιο ισόρροπη κατανόηση όσων συμβαίνουν γύρω μας. Έτσι διαβάζω σήμερα στο βιβλίο του π. Ζαχαρία Ζαχάρου ‘Ως εκ νεκρών ζώντες’ [έκδοση Ι. Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ 2021] τα παρακάτω:

     «Όταν έρχονται πειρασμοί και θλίψεις είναι άσκοπο και ανώφελο να εξετάζουμε από πού ή από ποιον προήλθαν. Ανυψώνουμε τον νου μας στον Θεό και τα δεχόμαστε όλα ως ‘το Ποτήριον του Πατρός’… Συχνά στα παθήματα ο νους μας σκοτίζεται. Αδυνατούμε να δούμε τη δική μας αδικία και μεμφόμαστε τους άλλους. Ως εκ τούτου, η αγάπη ψύχεται και οδηγούμαστε σε μεγαλύτερη ερήμωση. Εκ των υστέρων, όταν περάσει ο πειρασμός, συνειδητοποιούμε την αγαθή Πρόνοια του Θεού, που είτε μας έσωσε από κάποια μεγαλύτερη συμφορά, είτε μας άνοιξε ευρύτερους ορίζοντες και μας δίδαξε νέα γνώση… Στις θλιβερές δοκιμασίες πρέπει με όλες μας τις δυνάμεις να αποφύγουμε τον πειρασμό της μεμψιμοιρίας και της μνησικακίας. Οφείλουμε να εντείνουμε τον διάλογό μας με τον Κύριο και να δεχόμαστε τις θλίψεις ως δίκαια μισθαποδοσία… Επιπλέον, οφείλουμε να μην παραμείνουμε μόνο στον πόνο, αλλά να ευχαριστήσουμε τον Θεό που μας έστειλε τις θλίψεις, για να μας ανελκύσει από τον βυθό της αμέλειας και της ακηδίας» [σελ. 466-467].  

     Είπαμε· διαφορετική προσέγγιση, που βέβαια μας θυμίζει τα λόγια του Κυρίου προς τους μαθητές του λίγο πριν από το Πάθος: «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον». Και το πιο αξιοπρόσεκτο: στον ίδιο στίχο, αμέσως πριν από τα παραπάνω τους είπε: «ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἐν ἐμοὶ εἰρήνην ἔχητε» [Ιω. 16:33]. Η ειρήνη αυτή προϋποθέτει την πίστη και την αποδοχή των λόγων του, με την βεβαιότητα ότι αυτός θα είναι ο τελικός νικητής.

Φάλτσες νότες

Δεν έχω ιδιαίτερες σχέσεις με τη Eurovision και με τον ετήσιο τραγουδιστικό διαγωνισμό της, που μαζεύει τα πλέον παράδοξα (επιεικώς μετριοπαθής η έκφραση) προϊόντα της μουσικής παραγωγής. Ωστόσο ο σχετικός βομβαρδισμός από τα Μέσα είναι τέτοιος που δεν μπορεί κανείς να αποφύγει πλήρως την έκθεσή του στο show αυτό. Βλέπω λοιπόν, με όχι ολίγη έκπληξη, στις προβλέψεις για την πρώτη δεκάδα τραγουδιών να περιλαμβάνεται και η συμμετοχή της… Αυστραλίας! Ήξερα από προηγούμενες χρονιές ότι η γεωγραφία της Eurovision δεν είχε καμία σχέση με αυτή που μάθαμε στο σχολείο, και ότι η τηλεοπτική ‘Ευρώπη’ περιλάμβανε χώρες όπως το Ισραήλ και η Γεωργία. Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι είχε φτάσει και μέχρι τον Νότιο Ειρηνικό. Τι απομένει πλέον; Να υιοθετήσει τον διαγωνισμό ο ΟΗΕ και να συμμετέχουν όλα τα 193 κράτη-μέλη, από την Αργεντινή μέχρι τη Ζιμπάμπουε. Ποιος ξέρει; Ίσως (και μιλάω σοβαρά, χωρίς καμιά διάθεση ειρωνείας) αν περιλάβει και την Αφρική να ανέβει και η ποιότητα των τραγουδιών.

«Ἄνθρωποί ἐσμεν»

Είναι μερικές φράσεις που μπορεί να τις έχει διαβάσει κανείς επιτροχάδην και αδιάφορα πολλές φορές, αλλά κάποια στιγμή του κάνουν ιδιαίτερη εντύπωση. Έτσι με σταματούν σήμερα στο Ψαλτήρι οι πέντε λέξεις: «Γνώτωσαν ἔθνη ὅτι ἄνθρωποί εἰσιν» [Ψαλμ. 9:21]. Με απλά λόγια: ας συνειδητοποιήσουν τα έθνη – ο λαός, οι μεγάλοι, ο καθένας μας – ότι είναι άνθρωποι. Τίποτε λιγότερο, αλλά και τίποτε περισσότερο. Ότι είμαστε όλοι «ἐκ τοῦ ἰδίου φυράματος», από την ίδια πρώτη ύλη. Ότι είμαστε όλοι ευάλωτοι στα ίδια πράγματα: πόνο, αρρώστιες, πείνα, στερήσεις, κακοπάθειες, και κανένας δεν εξαιρείται. Ότι πονούμε όπως πονούν όλοι οι άλλοι, αλλά και – ακόμη πιο σημαντικό – ότι και οι άλλοι υποφέρουν όπως εμείς. Ότι, τέλος πάντων, αν κάτι από εκείνους δεν αρέσει σε μας, πιθανώτατα και πολλά από εμάς δεν αρέσουν σ’ εκείνους, και συνεπώς δεν μπορεί να θέλουμε να τα έχουμε όλα δικά μας, γιατί ανάλογα θα σκέφτονται κι εκείνοι. Και επειδή το φύραμά μας, η πρώτη ύλη μας, είναι φθαρτή και πεπερασμένη, έχει ημερομηνία λήξεως, ας έχουμε τη σκέψη αυτή στο νου μας, όχι σαν αφορμή κατάθλιψης και παραίτησης, αλλά σαν κριτήριο για τις επιδιώξεις μας και σαν χαλινάρι για τις πράξεις μας. Ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στον Χρυσό Κανόνα: αν κάτι δεν θέλουμε να μας το κάνουν οι άλλοι, να μη το κάνουμε κι εμείς σ’ εκείνους. Δυο φράσεις που θα μπορούσαν να καταργήσουν ολόκληρη την ανθρώπινη νομολογία και την επιστήμη του δικαίου. 

Φυσιολογική βαρβαρότητα

 

Όταν ζει κανείς επί μακρόν μέσα σε ένα συγκεκριμένο κλίμα, και μάλιστα χωρίς να έχει γνωρίσει κάτι διαφορετικό, το θεωρεί φυσιολογικό. Έχω γράψει παλιότερα για δυο Αφρικανούς που βρέθηκαν στη Μακεδονία και τους πήγαμε στην παραλία της Μηχανιώνας και τους δείξαμε τη θάλασσα (που δεν την είχαν ξαναδεί) και έκαναν σαν μικρά παιδιά όταν πήραν στη χούφτα τους και δοκίμασαν για πρώτη φορά αλμυρό νερό. Για έναν κτηνοτρόφο που ζει διαρκώς μέσα σε κοπάδι ζώων, η χαρακτηριστική οσμή τους που διαποτίζει τα ρούχα και το δέρμα του είναι τελείως φυσιολογική και δεν την καταλαβαίνει, ενώ για μας τους αστούς είναι ιδιαίτερα απωθητική.

     Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με κοινωνικές συμπεριφορές που με την μακρά επανάληψη φτάνουν να θεωρούνται ‘νορμάλ’. Απαραίτητα τα εισαγωγικά, μια και πρόκειται εν πολλοίς για εκδηλώσεις παραβατικές, ακόμη και εγκληματικές. Δυστυχώς η επανάληψη τις έχει κάνει να περνούν σχεδόν απαρατήρητες, ή με ελάχιστες αντιδράσεις από το ευρύ κοινωνικό σύνολο: έχουμε πάθει ανοσολογική παράλυση ή έναν ιδιόρρυθμο μιθριδατισμό απέναντί τους, δεν μας αγγίζουν πλέον. Μια τέτοια εκδήλωση, ακραίου βαθμού, ήταν η προχθεσινή νυκτερινή καταστροφή της υπό κατασκευήν βιβλιοθήκης του Βιολογικού Τμήματος του ΑΠΘ από ‘αγνώστους’ που επέδραμαν με βαριοπούλες χωρίς να τους πάρει είδηση και να τους εμποδίσει κανείς. Αποτυπώθηκε σε μερικούς τίτλους ειδήσεων, προκάλεσε κάποιες δηλώσεις που τις έχουμε ξανακούσει, και τέλος. Περισσότερη δημοσιότητα και αντιδράσεις αγανάκτησης γνώρισε το γατί που δοκίμασε το παπούτσι ενός άμυαλου νεαρού, η πράξη του οποίου θα έχει πιο σοβαρές νομικές συνέπειες για τον δράστη.

     Δεν ξέρουμε αν το κράτος και η κοινωνία θα προχωρήσουν κάποια στιγμή σε δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση και την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων. Αυτό που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε είναι ότι οι έννοιες Έλλην και βάρβαρος στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα δεν είναι καθόλου ασύμβατες μεταξύ τους, όπως φρονούσαν οι αρχαίοι. Οι σύγχρονοι βάρβαροι είναι μεταξύ μας, μιλούν την ίδια γλώσσα με μας, και απολαμβάνουν όλες τις παροχές και τα προνόμια των υπολοίπων Ελλήνων πολιτών (που πληρώνουν κάθε τόσο τους τρισάθλιους άθλους τους). Ίσως και περισσότερα, μια και πάντα βρίσκονται πρόθυμοι πολιτικοί υπερασπιστές τους όταν, αραιά και που, φτάνουν στα χέρια του νόμου. Μέχρι πότε θα τους ανεχόμαστε και θα τους θωπεύουμε και θα τους επιτρέπουμε να καταστρέφουν τη δημόσια περιουσία;

     Υστερόγραφο: Αν θέλετε, συγκρίνετε την παραπάνω εικόνα με μια άλλη, από βιβλιοθήκη του Βερολίνου. Ποια από τις δυο προτιμάτε;