Προσκλητήριο

Ηχητικά

Με αφορμή πρόσφατη εμπειρία (που δεν ήταν βέβαια η πρώτη) θα ήθελα να θέσω το ζήτημα του θορύβου στα «γλέντια» κυρίως των γάμων. Σ’ αυτά μερικές εκατοντάδες άνθρωποι υποχρεούνται να περάσουν κάποιες ώρες σ’ έναν κλειστό χώρο τρώγοντας, πίνοντας και –υποτίθεται– διασκεδάζοντας υπό τον αδιάκοπο καταιγιστικό βομβαρδισμό των τυμπάνων τους από εκκωφαντική μουσική που κάνει πρακτικά αδύνατη κάθε είδους λεκτική επικοινωνία μεταξύ τους. Η εμπειρία είναι επώδυνη, με άμεσες και απώτερες συνέπειες για την ακοή, καθώς το επίπεδο της ηχορρύπανσης είναι τέτοιο που σε οποιονδήποτε άλλο χώρο θα αποτελούσε βάναυση παραβίαση των κανονισμών υγιεινής και ασφάλειας εργασίας. Και όμως, στον θόρυβο αυτό εκτίθενται αφενός οι εργαζόμενοι στον χώρο σερβιτόροι και άλλοι υπάλληλοι και αφετέρου οι συνδαιτυμόνες, που συνήθως θέλουν να ανταλλάξουν και δυο κουβέντες σε τόνο πολιτισμένο. Στους τελευταίους περιλαμβάνονται και πολλά μικρά παιδιά, για τα οποία η ζημία της ακοής μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη. Και βέβαια το επίπεδο της μουσικής δεν έχει καμία σχέση με τον βαθμό της διασκέδασης: η ατμόσφαιρα θα ήταν πολύ πιο απολαυστική με το ένα τέταρτο (ή και λιγότερο) της έντασης. Μήπως μετά το κάπνισμα θα πρέπει να εφαρμοσθεί και η νομοθεσία για τον θόρυβο;

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 17/1/2019]

Κοινοβουλευτικά

Διάβασα χθες την ακόλουθη επιστολή στην Καθημερινή (με τον τίτλο «Κρατήστε τους μαθητές μακριά από τη Βουλή»), την οποία βρήκα ιδιαίτερα επίκαιρη, μια και συνέπεσε με το επιθεωρησιακής ποιότητος show στο παρ’ ημίν κοινοβούλιο που αυτάρεσκα ονομάσθηκε ‘ψήφος εμπιστοσύνης’ στην κυβέρνηση:

     «Παρακολουθώ συχνά διάφορες συνεδριάσεις της Βουλής των Ελλήνων στο αντίστοιχο κανάλι τηλεόρασης. Όπως είναι γνωστό, πολλές από τις συνεδριάσεις αυτές εξελίσσονται σε οξύτατες αντιπαραθέσεις μεταξύ των βουλευτών των διαφόρων κομμάτων, οι οποίοι, πολλές φορές, ανταλλάσσουν ανεπίτρεπτες εκφράσεις, χαρακτηρισμούς, υπονοούμενα και σχόλια […], τα οποία, κατά την άποψή μου, απαξιώνουν τα επιχειρήματά τους και, σε κάθε περίπτωση, υποβαθμίζουν τον χώρο και την αποστολή του Κοινοβουλίου.
     Τις περισσότερες συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου συνηθίζεται να παρακολουθούν από τα άνω θεωρεία και μαθητές από όλη τη χώρα, οι οποίοι γίνονται, εκόντες -άκοντες, μάρτυρες ανεπίτρεπτων, πολλές φορές, καταστάσεων.  Αν και εκτιμώ ότι οι περισσότεροι από τους μεγαλύτερους μαθητές (γυμνασίου, λυκείου) αντιλαμβάνονται, ενδεχομένως, τις σκοπιμότητες τέτοιου σκηνικού, δεν μπορώ να φανταστώ πώς οι μαθητές δημοτικού εισπράττουν τέτοιες «διδακτικές» συμπεριφορές.  Έτσι, φοβούμαι μήπως οι μικροί μαθητές που παρακολουθούν τέτοιες συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου θεωρούν ότι οι απόψεις τους για διάφορα θέματα (πρέπει να) υποστηρίζονται (και) με ανοίκειες συμπεριφορές.
     Υπό την έννοια αυτή, δεν φαίνεται να θεωρείται παιδαγωγική και διδακτική η παρακολούθηση συνεδριάσεων της Βουλής από μικρούς μαθητές, τουλάχιστον, εκτός αν είναι επιθυμητό να παραδειγματίζονται για τον τρόπο υποστήριξης των όποιων θέσεων/επιχειρημάτων τους. Προτείνεται, εν προκειμένω, να εξετασθεί από τους αρμοδίους η κατάργηση παρακολούθησης συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου από μικρούς μαθητές ή η παρακολούθηση πανηγυρικών και χαμηλής πολιτικής συνεδριάσεων μόνο.
     Παναγιώτης Δ. Καμπάς, Αντιπτέραρχος (ε.α.), Ηλεκτρονικός μηχανικός».

     Προσυπογράφω ανεπιφύλακτα την πρόταση του επιστολογράφου, προσθέτοντας ότι η εγχώρια παράσταση ήρθε μετά την προχθεσινή ψηφοφορία στη βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων, στην οποία το σχέδιο εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση που υπέβαλε η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι καταψηφίσθηκε από μεγάλη μερίδα του κόμματός της (230 ψήφοι διαφορά μεταξύ κατά και υπέρ). Βλέπετε, η κοινοβουλευτική δημοκρατία και η κομματική πειθαρχία έχουν πολλές παραλλαγές.

 [Σκίτσο του Ηλ. Μακρή, Καθημερινή 16/01/2019]

Ακροβασίες

Ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος σε χθεσινό άρθρα του στην Καθημερινή («Βαλκανικές ακροβασίες σε εθνικά θέματα») επισημαίνει ότι την ψήφιση της συμφωνίας των Πρεσπών στο σκοπιανό κοινοβούλιο (όπως και να κατορθώθηκε αυτή, με ανταλλάγματα και εξαγορές ψήφων) πρέπει να την ακολουθήσει η ολοκλήρωση «όλων των εσωτερικών νομικών διαδικασιών προκειμένου να τεθεί σε ισχύ», και μόνο τότε να έλθει στο ελληνικό κοινοβούλιο για κύρωση. Για να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες αυτές απαιτείται η υπογραφή του προέδρου της χώρας Γκιόργκι Ιβάνοφ, ο οποίος αρνείται να υπογράψει τη συμφωνία και έχει δηλώσει ότι δεν θα υπογράψει ούτε τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Ο καθηγητής τονίζει ότι είναι ασυγχώρητη ελαφρότητα από τη δική μας πλευρά να λέμε ότι αρκεί που ψηφίσθηκαν από το εκεί κοινοβούλιο οι μεταρρυθμίσεις. και να σπεύδουμε να κινήσουμε και την εδώ διαδικασία της κύρωσης. Κι ακόμη, υπογραμμίζει (με παραδείγματα) ότι εδώ είναι Βαλκάνια και ότι δυστυχώς οι υπογραφές, ακόμη και στο πιο επίσημο επίπεδο, συχνά δεν γίνονται σεβαστές από αυτούς που τις βάζουν.

     Τι να πει κανείς; Με τις δικές μας εύκολες υποχωρήσεις και τις πονηρές υπαναχωρήσεις των άλλων, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι η βαθμιαία συρρίκνωση του έθνους μας και της αξιοπρέπειάς του. Δεν τα γνωρίζουν αυτά όσοι επείγονται να κλείσουν το θέμα όπως-όπως; Αν δεν τα σκέφτονται, είναι αφελείς και ανίκανοι. Αν τα σκέφτονται αλλά τα παραβλέπουν, είναι επικίνδυνοι. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούν να χειρίζονται μείζονα εθνικά ζητήματα. Η χθεσινή αποχώρηση των ‘Ανεξαρτήτων Ελλήνων’ και του αρχηγού τους από την κυβέρνηση ήρθε πολύ αργά: θα έπρεπε να είχε γίνει μόλις εξαγγέλθηκε η επικείμενη συμφωνία Τσίπρα-Ζάεφ. Τότε ίσως να πιστεύαμε τον αποχωρήσαντα υπουργό άμυνας και τις κόκκινες γραμμές του.

Εκδημία ιεράρχου

Πριν από ώρες εκοιμήθη αιφνίδια από ανακοπή ένας από τους πιο σημαντικούς και δημοφιλείς συγχρόνως ιεράρχες της Ελλάδος, ο μητροπολίτης Σισανίου & Σιατίστης Παύλος. Άνθρωπος με ευρεία παιδεία, χαρισματικό λόγο και κυρίως παρρησία στην έκφραση της εκκλησιαστικής αλήθειας, έβρισκε μεγάλη απήχηση σε όσους τον άκουγαν και άφηνε τη σφραγίδα του σε όσους έρχονταν σε επαφή μαζί του. Πριν δυο χρόνια είχα την ευκαιρία-ευλογία να τον ακούσω να μιλάει για τον θάνατο στους γιατρούς της επαρχίας του, σε μια εκδήλωση όπου είχα προσκληθεί κι εγώ. Είχε το  θάρρος να μιλάει για σύγχρονα θέματα με τρόπο που να πείθει και συγχρόνως να ελκύει, χωρίς να δειλιάζει απέναντι στο αξίωμα των ακροατών του, ένα σύγχρονος Μέγας Βασίλειος απέναντι σε κάθε ‘έπαρχο Μόδεστο‘. Μπορείτε π.χ. να διαβάσετε ΕΔΩ το τελευταίο του άρθρο στην ιστοσελίδα ‘Ρομφαία’ σχετικά με την συμφωνία των Πρεσπών και την εκχώρηση της Μακεδονικής ιδιότητας στους βόρειους γείτονές μας. Έφυγε σε μια ώρα και σε μια εποχή που η παρουσία και ο λόγος του θα ήταν ιδιαίτερα αναγκαίος, χρήσιμος και οικοδομητικός. Όμως ο Κύριος άλλα σχεδίαζε γι’ αυτόν. Να ευχηθούμε καλόν Παράδεισο και γι' αυτόν, και είθε να πρεσβεύει για όλους μας, για την επαρχία του, για τη Μακεδονία και την Ελλάδα μας και τον κόσμο ολόκληρο.
     Ομιλίες του πάνω σε ποικίλα θέματα (ποιμαντικά, παιδαγωγικά, θεολογικά) μπορεί ο καθένας να βρει και να ακούσει στη σελίδα ΑΥΤΗ. 

«Τὰ τρία ταῦτα»

Τυχαίνει να διαβάζω αυτό τον καιρό, εκτός άλλων, κι ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας βασισμένο στο φιλμ ‘Η άβυσσος’ του James Cameron (1989). Είναι γνωστό ότι, πέρα από όνειρα επιστημονικής και τεχνικής φύσεως, το είδος αυτό της λογοτεχνίας συχνά επεκτείνεται σε φιλοσοφικούς και υπαρξιακούς στοχασμούς του συγγραφέα, οι οποίοι παρατίθενται ως ερεθίσματα στον αναγνώστη. Ο συγγραφέας Oscar Scott Card που υπογράφει το βιβλίο δίνει τις ακόλουθες εντυπώσεις κάποιων τεχνολογικά εξελιγμένων ‘εξωγηίνων’ που καταγράφουν τις πράξεις, τις σκέψεις και τη νοοτροπία ημών των ανθρώπων και προσπαθούν να μας καταλάβουν:
     «Είναι όλοι ξένοι μεταξύ τους. Ζουν ολόκληρες τις ζωές τους χωρίς ποτέ να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλο, μόνο μαντεύοντας, κάνοντας λάθη, παραποιώντας, εξαπατώντας, παρεξηγώντας ο ένας τον άλλο. Κι ωστόσο, παρόλο που είναι μόνιμα άγνωστοι, επιλέγουν κάποιες φορές να εμπιστευθούν ο ένας τον άλλο, να νοιαστούν για τον άλλο τόσο ολοκληρωτικά, που ευχαρίστως πεθαίνουν για να ζήσει ο άλλος, ευχαρίστως αλλάζουν οι ίδιοι για να κάνουν τον άλλο ευτυχισμένο».  
    Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας περιγράφει την αμοιβαία εμπιστοσύνη και την αυτοθυσιαστική αγάπη, κάτι που είναι ξένο προς τους φανταστικούς ‘εξωγηίνους‘ του, μια και οι δικές τους σχέσεις βασίζονται στην αμοιβαία και πλήρη γνώση, που θα συμβεί, κατά τον Απόστολο Παύλο, «ὅταν ἔλθῃ τὸ τέλειον» και καταργηθεί «τὸ ἐκ μέρους». Στον παρόντα κόσμο «ἐκ μέρους γινώσκομεν», και «νυνὶ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα». Αρκετά καλή σύλληψη, έστω κι αν ο συγγραφέας δεν φτάνει στο θεολογικό της βάθος.

Ξεμπερδέματα

Πόσο συχνά ακούτε να μιλούν στα Μέσα για ‘συναλλαγή’ ή ‘συνδιαλλαγή’; Πόσο συχνά οι ομιλητές χρησιμοποιούν λανθασμένα τις δυο αυτές λέξεις που διαφέρουν μεταξύ τους... κατά μία βυζαντινή νότα; Ας προσπαθήσουμε να τις ξεμπλέξουμε.
     Συναλλαγή είναι η δοσοληψία, σχέση κυρίως οικονομική μεταξύ προσώπων ή φορέων ή κρατών κτλ. Έτσι λέμε π.χ. ότι "η Ελλάδα έχει εμπορικές συναλλαγές με την Κύπρο". Χρησιμοποιείται όμως και με αρνητική έννοια για κάθε είδους αθέμιτη ή ύποπτη σχέση με παροχή ανταλλαγμάτων, όπως μεταξύ δημοσίων αξιωματούχων και ιδιωτικών επιχειρήσεων.
     Συνδιαλλαγή είναι ο συμβιβασμός, η αποκατάσταση σχέσεων που έχουν διαταραχθεί. Να μην την μπερδεύουμε με την συνδιάλεξη (συνομιλία), μια και η δεύτερη προέρχεται από το ρήμα συνδιαλέγομαι (συνομιλώ, διαπραγματεύομαι), ενώ η πρώτη από το συνδιαλλάσσομαι. Μπορούμε βέβαια να πούμε π.χ. ότι "μετά από τηλεφωνική συνδιάλεξη των επικεφαλής επήλθε συνδιαλλαγή των δύο πλευρών".
     Τα ουσιαστικά διαλλαγή και καταλλαγή (που κι αυτά σημαίνουν την συμφιλίωση) λέγονται λιγότερο συχνά στη νέα ελληνική, αν και χρησιμοποιείται το επίθετο διαλλακτικός γι’ αυτόν που έχει διάθεση κατανόησης και υποχώρησης.
     Κι άλλο ένα ζευγάρι για ξεμπέρδεμα. Ακούμε πότε-πότε π.χ. ότι «το βιβλίο διαπραγματεύεται το τάδε θέμα». Το σωστό είναι ‘πραγματεύεται’, δηλ. εξετάζει, αναλύει το θέμα. Η διαπραγμάτευση είναι η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών για την επίλυση κάποιου ζητήματος, αν και οι αρχαίοι την χρησιμοποιούσαν με την έννοια της αναλυτικής εξέτασης. Οι σημασίες έχουν κι αυτές την ιστορία τους.

Οδηγώντας

Η υπόθεση ‘δίπλωμα οδήγησης’ στην Ελλάδα ήταν πάντα ένα είδος πικρό ανέκδοτο. Κυκλοφορούν ποικίλες ιστορίες για το πώς δίνονται τα διπλώματα, για σχέσεις στοργής μεταξύ εκπαιδευτών και εξεταστών που εξασφαλίζουν επιπλέον δουλειά στους δεύτερους και ‘μαύρο’ χαρτζιλίκι στους πρώτους, με αντάλλαγμα την εξασφάλιση διπλωμάτων αμφίβολης αξίας για άμαθους οδηγούς. Οι όποιες προσπάθειες εξυγίανσης του συστήματος δεν φαίνεται να έχουν καρποφορήσει, συνεργούντος βέβαια και του κράτους που σε μια χειρονομία καλής θέλησης έχει απλήρωτους εδώ και καιρό τους εξεταστές, οι οποίοι απεργούν κατά το ειωθός. Με αφορμή την τρέχουσα αυτή εκκρεμότητα εφευρίσκονται άλλοι τρόποι εξυπηρέτησης των υποψηφίων, που όπως λέει σχετικό δημοσίευμα στα ΝΕΑ, ανέρχονται σε 70.000: διοχετεύονται για εξετάσεις σε περιοχές της Ελλάδος όπου δεν απεργούν οι εξεταστές, όπως στη Μύκονο, στη Λιβαδειά, στη Σύρο, στην Πάρο και στη Μήλο. Η είδηση μας λέει ακόμη ότι «σε κοσμοπολίτικο νησί του Αιγαίου ο υπάλληλος πατέρας υποδέχεται για εξετάσεις τους υποψήφιους οδηγούς από διάφορα σημεία της Ελλάδας, τους οποίους στέλνει ο γιος του που διατηρεί σχολή οδηγών!» Ελλάδα είναι εδώ, ο παράδρομος είναι πάντα πιο εύκολος από τον κεντρικό δρόμο για να φτάσεις οπουδήποτε. Αν λοιπόν με τον πλάγιο αυτό τρόπο αποκτά κανείς το δίπλωμα, πώς θα συμπεριφέρεται στη συνέχεια ως οδηγός; Μέχρι πότε άραγε θα πολιτευόμαστε ως βαλκάνιοι;

Αποχετευτικά

Το «λιπόβουνο» μήκους 64 μέτρων που ανακαλύφθηκε στον κεντρικό υπόνομο μιας παραλιακής πόλης του Ντέβον, στη νότια Αγγλία, λίγο πριν αυτή εκβάλει στη θάλασσα, αναδεικνύει το πρόβλημα με τα υγρά απόβλητα, αλλά και τα σκουπίδια που πετούμε απερίσκεπτα στις αποχετεύσεις μας. Σύμφωνα με την είδηση, πρόκειται για ένα στερεό συσσωμάτωμα από λίπη, έλαια, γράσα και υγρά μαντηλάκια, που έφτασε στο εξωφρενικό αυτό μέγεθος σε διάστημα Κύριος οίδε πόσων ετών [αξίζει να δείτε τη φωτογραφία του στην ιστοσελίδα της Guardian]. Εκτιμάται ότι θα χρειασθούν κάπου οκτώ εβδομάδες εργασίας με ειδικό εξοπλισμό, αλλά και με τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για τους εργαζομένους, για να καθαρίσουν την τεράστια αυτή ‘αθηρωματική πλάκα’, που βέβαια δυο πιθανές τύχες θα μπορούσε να έχει αν δεν βρισκόταν: ή θα έφραζε τελείως τον αποχετευτικό αγωγό ή θα άρχιζε να εκβράζει το δύσοσμο και μολυσματικό περιεχόμενό της στη θάλασσα. Σε κάθε περίπτωση οι συνέπειες δεν θα ήταν ιδιαίτερα ευχάριστες.

     Από επαγγελματική συνήθεια έκανα τον παραλληλισμό με τα αιμοφόρα αγγεία μας, που δέχονται καθημερινά οτιδήποτε ρίχνουμε μέσα με την τροφή μας. Στον απόηχο των εορτών, με την εθιμική γαστριμαργική διάστασή τους, το θέμα αποκτά ιδιαίτερα επίκαιρη σημασία. Ας περιλάβουμε λοιπόν στις αποφάσεις του νέου έτους κι αυτές τις δύο: να προσέχουμε τις αποχετεύσεις σαν τις αρτηρίες μας (ή το αντίστροφο). Δεν μπορούμε ούτε τις μεν ούτε τις δε να τις αγνοούμε επ’ αόριστον και ατιμώρητα.

Στατιστικά

Ωραίο εργαλείο και μεγάλη ανακάλυψη η στατιστική: μετατρέπει σε αριθμούς ποικίλα δεδομένα, από τα πιο πολύπλοκα μέχρι τα πιο απλά και ευτελή, επιτρέποντας έτσι συγκρίσεις και παρακολούθηση διαχρονικών τάσεων, βοηθώντας την επιστήμη να βγάζει χρήσιμα συμπεράσματα και τα κράτη και τους ανθρώπους να τροποποιούν ανάλογα τις υπηρεσίες και τις εργασίες τους… πάντα προς το καλύτερο; Χρήσιμο το ερωτηματικό στην τελευταία αυτή πρόταση. Διότι, όπως λέγεται χιουμοριστικά, με τη στατιστική μπορούμε να αποδείξουμε οτιδήποτε. Ανάλογα με τη μέθοδο που θα χρησιμοποιήσουμε, με τα στοιχεία που θα επιλέξουμε και με τον τρόπο που θα τα παρουσιάσουμε, το συμπέρασμα μπορεί να είναι όποιο θέλουμε. Έτσι, πολύ απλά, αν πούμε ότι το 2% ενός πληθυσμού πάσχει από κάποιο νόσημα Χ, η έμφαση δίνεται στην αρρώστια, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι αντίστοιχα το 98% του πληθυσμού δεν έχει το πρόβλημα αυτό. Αν ο στόχος μας είναι να βελτιώσουμε την κατάσταση, έχει σημασία να αναδείξουμε το πάσχον 2%, ιδίως αν π.χ. η αρρώστια είναι μεταδοτική και επομένως υπάρχει κίνδυνος αύξησης των κρουσμάτων, ή αν μπορεί να προληφθεί με μια απλή παρέμβαση. Ωστόσο, το ίδιο στατιστικό στοιχείο μπορεί να γίνει αιτία εκφοβισμού, ακόμη και πανικού του πληθυσμού, αν δεν συγκριθεί με μια προηγούμενη κατάσταση. Έτσι, αν το αντίστοιχο ποσοστό σε μια προηγούμενη εποχή ήταν 10%, καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχει μεγάλη βελτίωση, ενώ αν ήταν 0,5% έχουμε αύξηση και πρέπει κάτι να κάνουμε. Και βέβαια το νόσημα Χ δεν είναι το μόνο που υπάρχει, και συνεπώς δεν μπορούμε να πούμε ότι το 98% του πληθυσμού που δεν το έχει είναι τελείως υγιές.
     Η κατάχρηση της στατιστικής είναι πολύ κοινό φαινόμενο και χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους πολιτικούς. Τι άλλο αποτελούν οι ποικίλες δημοσκοπήσεις και έρευνες παρά μια προσπάθεια επηρεασμού της κοινής γνώμης με την παράθεση επιλεγμένων αριθμών; Ακόμη και στην επιστήμη, οι αριθμοί μπορεί να είναι παραπλανητικοί, είτε ακούσια είτε και εσκεμμένα, ιδίως όταν τα συμπεράσματα έχουν οικονομικό ή εμπορικό αντίκρυσμα. Η ερμηνεία της στατιστικής λοιπόν δεν είναι απλή υπόθεση, ακόμη και για όσους από μας την έχουμε διδαχθεί και τη χρησιμοποιούμε ως εργαλείο της δουλειάς μας. Λέω συχνά σε ασθενείς ότι οι στατιστικές είναι για πληθυσμούς και όχι για μεμονωμένα άτομα: μας καθοδηγούν για το αν πρέπει να ακολουθήσουμε ή όχι μια συγκεκριμένη θεραπεία, δεν μπορούν όμως να προβλέψουν με ακρίβεια την πορεία του κάθε επιμέρους αρρώστου. Κι αν μια θεραπεία είναι στατιστικά πολύ ευεργετική αλλά έχει και 0,1% δυνητικά θανατηφόρες παρενέργειες, πώς να εξηγήσεις στον συγγενή ότι ο δικός του άνθρωπος ήταν ο ένας στους χίλιους που έτυχε να πάθει το χειρότερο;
     Πώς φτάσαμε να μιλούμε για αριθμούς; Την αφορμή μου έδωσε ένα χθεσινό δημοσίευμα που λέει ότι μέσα στο 2018 «253 εκατομμύρια Αμερικανοί ξόδεψαν 1380 δολάρια και 1460 ώρες (ο καθένας) στα κινητά τους τηλέφωνα και τις υπόλοιπες φορητές συσκευές τους. Αυτό σημαίνει ότι δαπάνησαν 91 ημέρες χωρίς ύπνο. Συνδυαστικά αυτό σημαίνει ότι έμειναν 370 δισ. ώρες ξύπνιοι και σπατάλησαν 349 δισ. δολάρια». Στη συνέχεια η είδηση μας λέει ότι αν όλοι αυτοί οι χρήστες ξόδευαν τις ίδιες ώρες και τα ίδια δολάρια για να φυτεύουν δένδρα ή να καθαρίζουν τους ωκεανούς από πλαστικές σακούλες, τα αποτελέσματα θα ήταν θαυματουργικά για το μέλλον του πλανήτη. Ενδιαφέροντα βέβαια τα στοιχεία, αλλά όχι και ολόκληρη η αλήθεια. Αφενός διότι σίγουρα είναι ένα θεωρητικό έμμεσο συμπέρασμα (από τις ώρες χρήσης των δικτύων και το χρήμα που δαπανήθηκε), και αφετέρου διότι τις ώρες (ή τις μέρες) αυτές οι άνθρωποι δεν τις ξόδεψαν από τον ύπνο τους. Επιπλέον, δεν θα μπορούσαν (ακόμη κι αν πραγματικά το ήθελαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι) να φυτέψουν δισεκατομμύρια δένδρα ή να καθαρίσουν τους ωκεανούς. Άρα, όλο αυτό το στατιστικό μοντέλο με τα περιβαλλοντικά του ωφέλη αποτελεί ένα υποθετικό μοντέλο δευτέρου είδους (αντίθετο του πραγματικού), ενδεικτικό μεν για το πού και πώς δαπανούμε τον χρόνο και το χρήμα μας, μάλλον αναποτελεσματικό όμως στο να αλλάξει τρόπο συμπεριφοράς. Απαισιόδοξο συμπέρασμα; Ακόμη κι ο βαθμός απαισιοδοξίας θα μπορούσε να εκφρασθεί με πιθανότητες.

Σωφρονιστικά

Δεν είναι ό,τι πιο ευχάριστο μετά από μια τρυφερή και θαυμαστή στιγμή σαν την προχθεσινή να πέφτεις στο ναδίρ της καθημερινότητας. Η ζωή όμως μας επιφυλάσσει τέτοιες εναλλαγές στο μενού της. Έτσι, βλέπουμε τον ισοβίτη εκτελεστή της διαβόητης ‘17 Νοέμβρη’ Δημήτρη Κουφοντίνα, στα πλαίσια της εξαήμερης άδειάς του, να κάνει περίπατο στο κέντρο της Αθήνας, παρέα με ηγετικό στέλεχος του ‘Ρουβίκωνα’ («όμοιος ομοίω αεί πελάζει» θα αποφαίνονταν οι αρχαίοι ημών, ή όπως θα το απέδιδαν λιγότερο κομψά οι πιο σύγχρονοι, «βρήκε ο όμοιος τον όμοιο κι η κοπριά τα λάχανα»).

     Κανείς δεν υποστηρίζει να μισούμε ανθρώπους, όσο κακοί κι αν είναι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να παραβλέπουμε τη στοιχειώδη δικαιοσύνη. Ακόμη κι αν δεχθούμε τις άδειες που προβλέπει το σωφρονιστικό μας σύστημα για τους ισοβίτες, αυτές είναι για να πάνε μερικές μέρες στο σπίτι τους, και όχι για να κυκλοφορούν προκλητικά ανάμεσά μας.Ο συγκεκριμένος είναι κατά συρροήν δολο-φόνος: σκότωνε υπολογισμένα, με δόλο και με πρόθεση και όχι εν βρασμώ ψυχής ή «πάνω στην κακιά στιγμή». Ας τον αποκαλούμε με τον πραγματικό του τίτλο και όχι με τον ‘ευγενή’ χαρακτηρισμό του τρομοκράτη. Σ’ αυτόν θα εξαντλήσουμε την επιείκειά μας;

     Μια απορία. Αν κάποια στιγμή ο επίσης ισοβίτης αστυνομικός Κορκονέας (που σκότωσε τον Αλέξη Γρηγορόπουλο) έβγαινε για περίπατο με κανονική άδεια από τη φυλακή, μπορείτε να φαντασθείτε τι χαμός θα γινόταν από τα ‘καλά παιδιά’ της άλλης πλευράς; Ούτε να το διανοηθώ δεν θέλω. Σε τι διαφέρει ο ένας από τον άλλο;

     Κι ακόμη μία. Αν δεν κάνω λάθος, ο ‘Ρουβίκωνας’ έχει διαπράξει μια σειρά από αξιόποινες πράξεις τους τελευταίους μήνες. Πώς λοιπόν ηγετικά στελέχη του κυκλοφορούν ανενόχλητα από τις διωκτικές αρχές, και μάλιστα παρέα με ισοβίτες δολοφόνους; Αυτό το κράτος ασφάλειας και δικαίου καλούμαι ως πολίτης να εμπιστεύομαι και να στηρίζω;

Γέννηση

Κοιτάζω τη φωτογραφία που βρήκα πρωί-πρωί στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, και δεν τη χορταίνω. Στρόγγυλο ροδαλό προσωπάκι, μαλλί μαύρο κοντό όσο για να πιάνεται στις άκρες των δακτύλων, ένα στόμα χωρίς δόντια ακόμη αλλά με μια γλωσσίτσα που θα ήθελε πολλά να μας πει αν μπορούσε, μάτια σαν χαραμάδες (ακόμη) αλλά μαύρα και ξύπνια, μύτη λίγο ζαρωμένη από την σύσπαση του επισκυνίου μυός (πού τον θυμήθηκα;), γενικά ένα ύφος που εκφράζει τον μοναδικό συνδυασμό απορίας για τον κόσμο μέσα στον οποίο βρέθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη και ανακούφισης διότι το εννιάμηνο ταξίδι στο φιλόξενο σκοτάδι της μητρικής κοιλιάς έφτασε αισίως στο τέλος του. Δεν ακούω, αλλά μπορώ να φανταστώ το κλάμα που συνοδεύει την έκφραση του προσώπου. «Εδώ είμαι», μας λέει, «και από εδώ και μπρος όλοι θα ακούτε εμένα!»
     Κάπως έτσι, πάνω-κάτω, φτάσαμε όλοι μας στον κόσμο κάποια στιγμή. Ας θυμόμαστε το μεγάλο θαύμα της δημιουργίας και της γέννησης ενός ανθρώπου, κι ας λέμε «Δόξα τω Θεώ» κάθε φορά που συμβαίνει. Ανθή και Νίκο, να σας ζήσει το μοναδικό πρωτοχρονιάτικο δώρο σας, και να το χαιρόμαστε πάντοτε όλοι.

Ευχαριστίες

Ο αριθμός τηλεφώνου στην οθόνη του κινητού έδειχνε αόριστα γνωστός: σίγουρα είχαμε μιλήσει κι άλλες φορές. Η φωνή δεν άφηνε αμφιβολία: «Είμαι η Π., η σύζυγος του Στάθη. Πήρα να σας ευχηθώ καλή χρονιά». Ακούσια και αυτόκλητα τα μάτια μου βούρκωσαν καθώς θυμήθηκα τον ηλικιωμένο άνδρα που είχε δώσει την έσχατη μάχη με την ανίατη νόσο, κερδίζοντας μερικούς μήνες ζωής με ανακουφιστικές παρεμβάσεις και με την ελπίδα ότι ίσως η ογκολογική θεραπεία να έφερνε ένα πιο μακροχρόνιο αποτέλεσμα. Όλοι ξέραμε ότι ‘οι Μήδοι θα διάβαιναν’ κάποια στιγμή. Ωστόσο, εκείνος από τη δική του πλευρά έκανε τον αγώνα του, οι δικοί του έκαναν υπομονή, και τώρα, με τον αγώνα να έχει λήξει προ πολλού, εκδήλωναν την ευγνωμοσύνη τους. «Στον Θεό οι ευχαριστίες», της είπα κλείνοντας το τηλέφωνο με τις δικές μου ευχές. Όσο κι αν δεν δικαιούμαστε οποιαδήποτε καύχηση, οι χειρονομίες αυτές είναι που μας δίνουν ελπίδα και κουράγιο για τη συνέχεια, αφού οι αρρώστιες δεν έχουν τέλος.
     Καλή χρονιά σε όλους, και είθε το 2019 να είναι όχι μόνο μετά Χριστόν, αλλά και μετά Χριστού.

Ξένα κόλλυβα

Το μετρό της Θεσσαλονίκης είναι κάπως σαν το γεφύρι της Άρτας. Και τα εικονικά του εγκαίνια χθες από τον πρωθυπουργό (άνοιξε έναν σταθμό, ο οποίος έγινε επι τούτου μόνο για τα... εγκαίνια και θα ξανακλείσει και θα ξαναδιασκευασθεί να δούμε πότε) αποτελούν το πιο πρόσφατο ανέκδοτο. Πέρα από τη σχετική αναμπουμπούλα (κλείσιμο δρόμων και φρουρές και αστυνομία και άλλες εκδηλώσεις... αγάπης προς το τιμώμενο πρόσωπο), τι άλλο πρόσφερε η σεμνή αυτή τελετή; Ας επωφεληθώ για δυο σκέψεις.
     Προ ημερών διάβασα κάτι από τον Άγ. Συμεών τον Νέο Θεολόγο: ότι οι ελεημοσύνες που κάνουμε με υλικά αγαθά δεν είναι δικό μας κατόρθωμα, αφού τα αγαθά που δώσαμε δεν ήταν πραγματικά δικά μας («τί ἔχεις ὃ οὐκ ἔλαβες;»), αλλά εμείς είμαστε απλώς διαχειριστές τους. Κατά ανάλογο τρόπο, οι εκάστοτε πολιτικοί, «τοπάρχαι, ὕπατοι, στρατηγοί, ἡγούμενοι, τύραννοι μεγάλοι, οἱ ἐπ᾿ ἐξουσιῶν», εγκαινιάζουν έργα που δεν έγιναν ούτε με δικά τους χρήματα ούτε με δική τους εργασία. Πέρα από το κόψιμο της κορδέλας δεν συνεισέφεραν τίποτε απολύτως στην ολοκλήρωση του οποιουδήποτε έργου. Όπως θα έλεγε ο Κύριος, «ἄλλοι κεκοπιάκασι, καὶ ὑμεῖς εἰς τὸν κόπον αὐτῶν εἰσεληλύθατε». Βέβαια αυτοί αρέσκονται να φωτογραφίζονται ανάλογα και να χτυπούν με το μυστρί αναθηματικές πλάκες που διακηρύττουν ότι το τάδε έργο έγινε επί υπουργίας δείνα και πρωθυπουργίας κάποιου, αποσιωπώντας τη μεγάλη αλήθεια που έγραφε στους Κορινθίους ο Απόστολος Παύλος: «ἐγὼ ἐφύτευσα, Ἀπολλὼς ἐπότισεν, ἀλλ᾿ ὁ Θεὸς ηὔξανεν· ὥστε οὔτε ὁ φυτεύων ἐστί τι οὔτε ὁ ποτίζων, ἀλλ᾿ ὁ αὐξάνων Θεός». Φτάνει το δούλεμα.

 [Καυστικό σκίτσο του Α. Πετρουλάκη, Καθημερινή 29/12/2018]

Καταφυγή

Πριν μερικά χρόνια μου δόθηκε η ευκαιρία να μεταφράσω ένα κείμενο του Αλέξανδρου Σολζενίτσυν με τίτλο 'Οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό' (γραμμένο αρχικά το 1983), που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα ‘Αντίφωνο’. Το ξαναδιάβασα αυτές τις μέρες, και το συνιστώ  διότι το περιεχόμενό του είναι πάντα επίκαιρο. Αρχίζει ως εξής:
     «Πριν από μισό αιώνα και πλέον, όταν ήμουν ακόμη παιδί, θυμάμαι ότι άκουγα πολλούς ηλικιωμένους να δίνουν την ακόλουθη εξήγηση για τις μεγάλες συμφορές που είχαν βρει τη Ρωσία: οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό, γι’ αυτό έγιναν όλα αυτά.
     Από τότε έχω περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια δουλεύοντας πάνω στην ιστορία της Επανάστασής μας. Στο διάστημα αυτό έχω διαβάσει εκατοντάδες βιβλία, έχω μαζέψει εκατοντάδες προσωπικές μαρτυρίες, κι έχω ήδη συνεισφέρει οκτώ δικούς μου τόμους στην προσπάθεια να καθαρίσουν τα συντρίμμια που απόμειναν από την αναστάτωση αυτή. Ωστόσο, αν με ρωτούσαν σήμερα να διατυπώσω όσο το δυνατόν πιο συνοπτικά την κύρια αιτία της καταστροφικής Επανάστασης που κατάπιε κάπου εξήντα εκατομμύρια δικούς μας ανθρώπους, δεν θα μπορούσα να το κάνω με μεγαλύτερη ακρίβεια από το να επαναλάβω:  οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό, γι΄ αυτό έγιναν όλα αυτά».
     Ο μεγάλος Ρώσος διανοητής αναπτύσσει την πορεία της επίσημης αθεΐας στη Σοβιετική Ένωση, αλλά και την τραγική πνευματική έκπτωση της Δύσης. Γράφει χαρακτηριστικά: «Η Δύση δεν έχει ακόμη δοκιμάσει μια Κομμουνιστική εισβολή: η θρησκεία εδώ παραμένει ελεύθερη. Όμως η ιστορική εξέλιξη της ίδιας της Δύσης είναι τέτοια που και αυτή σήμερα δοκιμάσει μια αποξήρανση της θρησκευτικής συνείδησης. Κι αυτή έχει γνωρίσει βασανιστικά σχίσματα, αιματηρούς θρησκευτικούς πολέμους, και πικρία, για να μη μιλήσουμε για το κύμα της εκκοσμίκευσης που, από τα τέλη του Μεσαίωνα και μετά, έχει προοδευτικά κατακλύσει τη Δύση. Αυτή η βαθμιαία εξάντληση της δύναμης εκ των έσω είναι μια απειλή κατά της πίστης που ίσως είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από οποιαδήποτε προσπάθεια βίαιης επίθεσης κατά της θρησκείας εκ των έξω».
     Έχοντας απογοητευθεί από την εξέλιξη των πραγμάτων και στους δυο κόσμους, καταλήγει: «Στις μάταιες ελπίδες των τελευταίων δυο αιώνων, που μας εξαθλίωσαν και μας έφεραν στο χείλος του πυρηνικού και μη πυρηνικού θανάτου, μπορούμε να αντιπροτείνουμε μόνο μια αποφασιστική αναζήτηση για το ζεστό χέρι του Θεού, που με τόση απερισκεψία και αυτοπεποίθηση απορρίψαμε. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να ανοίξουν τα μάτια μας στα σφάλματα του άτυχου εικοστού αιώνα και τα χέρια μας θα στραφούν στο να τα διορθώσουν. Στην κατολίσθηση αυτή δεν υπάρχει τίποτε άλλο για να πιαστούμε: το συνδυασμένο όραμα όλων των διανοητών του Διαφωτισμού είναι το μηδέν».
     Να γιατί έχει νόημα να γιορτάζουμε Χριστούγεννα και να ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνουν αυτά. Είναι η τελευταία και μοναδική καταφυγή όλων των απογοητευμένων από τα ιδεολογήματα του κόσμου μας.

Ευχές με παράπονα

Παραμονές Χριστουγέννων δέχθηκα ένα απροσδόκητο μήνυμα από ελληνική οικογένεια που ζει στην αλλοδαπή. Μετά την πρόσφατη διένεξη των πατριαρχείων Κωνσταντινούπολης  και Μόσχας για το ‘πάπλωμα’ του αυτοκεφάλου της Ουκρανίας και τη διακοπή της μεταξύ τους κοινωνίας, τι πρέπει να κάνουν αυτοί που, Έλληνες όντες, λόγω γεωγραφικών συνθηκών, λειτουργούνται και κοινωνούν σε ρωσική εκκλησία; Η σκέψη που ήρθε αυθόρμητα στο νου μου ήταν ότι «Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα», ή εν προκειμένω «Αμαρτίαι προκαθημένων ταλανίζουσι πιστούς». Η ρήξη των πατριαρχείων έχει δυστυχώς πολιτικό-γεωστρατηγικό υπόβαθρο, το οποίο στη συνέχεια προσέλαβε και δήθεν ‘κανονικό’ μανδύα για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Τον καυγά όμως τον πληρώνουν συνειδησιακά οι απλοί πιστοί, και μάλιστα αυτοί που θέλουν να είναι συνεπείς και ακριβείς στις υποχρεώσεις τους. Αυτά δεν τα σκέφτονται οι Ορθόδοξοι ποιμενάρχες και οι διάφοροι καλοθελητές που τους περιστοιχίζουν; Ούτε φαίνεται να θυμούνται τον αυστηρό λόγο του Κυρίου: «ὃς ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, καλόν ἐστιν αὐτῷ μᾶλλον εἰ περίκειται λίθος μυλικὸς περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ βέβληται εἰς τὴν θάλασσαν». Υπάρχει μεγαλύτερος σκανδαλισμός από τη διαμάχη για την δικαιοδοσία, δηλαδή ‘για τα χωράφια’, όπως θα λέγαμε λαϊκά; Κακίζουμε κάθε τόσο τους κοσμικούς άρχοντες και πλανητάρχες που μοιράζουν τον κόσμο σε ζώνες επιρροής και στήνουν πολέμους για λίγα επιπλέον στρέμματα επικυριαρχίας. Σε τι διαφέρουν οι εκκλησιαστικοί άνδρες όταν διαγκωνίζονται για εδραίωση ή επέκταση της εξουσίας τους;

     Μη με ρωτήσετε ποιος έχει δίκαιο, με τίνος το μέρος είμαι: ακόμη κι αν ήξερα ή αν είχα καταλήξει κάπου, δεν θα το έλεγα. Ας σκεφθούμε μόνο ότι «Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει»: ούτε στην (γειτονική) Ιερουσαλήμ, ούτε σε κάποια Ρώμη (παλιά, νέα, τρίτη, τέταρτη...) ή άλλη πρωτεύουσα ή μεγαλούπολη. Όπως λέει η Υπακοή της εορτής, «οὐ σκῆπτρα καὶ θρόνοι, ἀλλ' ἐσχάτη πτωχεία· τὶ γάρ εὐτελέστερον σπηλαίου; τὶ δὲ ταπεινότερον σπαργάνων;».

     Καλά και αληθινά Χριστούγεννα!

Fait accompli

Φαίνεται ότι αποτελεί πολιτική επιλογή των κυβερνώντων η δημιουργία τετελεσμένων γεγονότων (αυτό σημαίνει η γαλλική έκφραση του τίτλου που έχει πολιτογραφηθεί σε πολλές άλλες γλώσσες). Πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς π.χ. τη ‘συμφωνία των Πρεσπών’, την εξαγγελία πρωθυπουργού και αρχιεπισκόπου για χωρισμό Εκκλησίας και κράτους, την απόφαση για ίδρυση Νομικής Σχολής στην Πάτρα (για να περιορισθούμε σε μερικά μόνο πρόσφατα παραδείγματα); Κοινό στοιχείο όλων αυτών των ενεργειών: μια ειδησεογραφική ‘βόμβα’ που ρίχνεται στη δημοσιότητα χωρίς να έχει προηγηθεί κανενός είδους προετοιμασία ή δημόσια διαβούλευση, και η εκ των υστέρων προσπάθεια να περιορισθούν οι ζημιές και οι παράπλευρες απώλειες. Θα μπορούσε βέβαια να αντιτείνει κανείς ότι η διαβούλευση μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον: η κωλυσιεργία είναι κι αυτή πασίγνωστη πολιτική τακτική. Ωστόσο, μεταξύ των δύο άκρων υπάρχει η μέση οδός (κάποτε τη λέγαμε βασιλική, αλλά ο όρος είναι παρεξηγήσιμος). Και όσο πιο σοβαρό είναι το υπό συζήτηση θέμα, τόσο καλύτερη προετοιμασία και περισσότερη συζήτηση χρειάζεται. Τα αποτελέσματα της κυβερνητικής ακρισίας ήδη τα βλέπουμε π.χ. στη ‘συμφωνία’ με τους βόρειους γείτονες, οι οποίοι επωφελούνται από τη δική μας αβάσταχτη ελαφρότητα για να αποκομίσουν όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Εις βάρος μας, φυσικά.

Τροπής πράματα

Για τις τροπολογίες δεν θα βαρεθούμε να γράφουμε, όσο δεν βαριούνται και οι αρμόδιοι υπουργοί και άλλοι να τις χρησιμοποιούν, προσβάλλοντας κατάφωρα την κοινή πολιτική λογική. Θα μπορούσε κανείς να τις χαρακτηρίσει ως ανίατη νόσο του κοινοβουλευτικού μας συστήματος. Έτσι διαβάζουμε και πάλι ότι προχθές ξεσηκώθηκε θύελλα στη Βουλή διότι «υπουργοί κατέθεταν πολυσέλιδες τροπολογίες με πολλαπλάσιες επιμέρους ρυθμίσεις έως και ελάχιστη ώρα πριν από την προγραμματισμένη εξ αρχής ολοκλήρωση της συζήτησης του νομοσχεδίου», αλλά και διότι μέσω τροπολογιών «νομιμοποιούνται δαπάνες σε βάθος διετίας για σειρά υπουργείων».

     Ας μείνουμε λίγο στο τελευταίο. Υποθέστε ότι είστε ταμίας μιας επιχείρησης, ενός σωματείου κτλ. Πλησιάζει το τέλος του οικονομικού έτους και βρίσκετε μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στα έσοδα και τα έξοδά σας, που δεν δικαιολογείται από τα υπάρχοντα παραστατικά, μια ‘μαύρη τρύπα’. Τι κάνετε ως νομοταγής πολίτης και συνεπής στα καθήκοντα της θέσης σας; Βγάζετε μια αυθαίρετη απόφαση με την οποία νομιμοποιούνται οι δαπάνες της ‘μαύρης τρύπας’, τη γράφετε στη σελίδα των εξόδων χωρίς άλλη αιτιολογία, και να το ισοσκελισμένο βιβλίο! Ούτε γάτα ούτε ζημιά. Απλό όσο και το θρυλικό αυγό του Κολόμβου.

     Όσο για τις πολυσέλιδες τροπολογίες τις προσαρτημένες σε άσχετα νομοσχέδια, αυτές θυμίζουν ένα παλιό ανέκδοτο. Ένας μπακάλης διδάσκει τον παραγιό του τα πρακτικά της δουλειάς. «Αν ο πελάτης ζητάει ένα κιλό τυρί και το κομμάτι που ζυγίζεις είναι λίγο βαρύτερο, θα τον ρωτάς: είναι πενήντα γραμμάρια παραπάνω, να το αφήσω;». Την άλλη μέρα ένας πελάτης ζητάει 200 γραμμάρια κεφαλοτύρι. Ο παραγιός πιάνει ένα ολόκληρο κεφάλι, το βάζει πάνω στη ζυγαριά και ρωτάει: «Είναι δυο κιλά παραπάνω. Να το αφήσω;» Κάπως έτσι και στο νομοσχέδιο. Είναι καμιά εικοσαριά σελίδες μεγαλύτερο, να το αφήσουμε;

 [Του Ηλ. Μακρή, Καθημερινή 21/12/2018]

‘Ο αρχιψεύταρος’

Θυμάμαι αναπόφευκτα τον παραπάνω τίτλο της κωμωδίας του Γ. Πάντζα (1971) κάθε φορά που βλέπω ή ακούω υψηλόβαθμους πολιτικούς να ανταλλάσσουν ‘φιλοφρονήσεις’ σε υψηλούς τόνους από το βήμα και τα έδρανα της Βουλής, όπως χθες στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό. Ποια σχέση έχουν με την αλήθεια τα επιχειρήματά τους; Ή καλύτερα, ενδιαφέρεται κανείς απ’ αυτούς για την αλήθεια; [Εδώ βέβαια θυμόμαστε και την ρήση του μακαρίτη Χάρυ Κλυν: «Ποτέ δεν είπα ψέματα όταν η αλήθεια δεν μου έκανε κακό»] Το ενδιαφέρον τους εστιάζεται κυρίως στο αν θα κερδίσουν τη μάχη των εντυπώσεων, τίνος η φωνή θα ακουστεί πιο δυνατά, τίνος οι οπαδοί θα μεθύσουν περισσότερο με τη φωνή του ‘αρχηγού’. Κατά την ελληνική παροιμία, ο κάθε ‘γάιδαρος’ αποκαλεί τον κάθε ‘πετεινό’ κεφάλα, γεγονός που τους φέρνει όλους στον ίδιο παρονομαστή. Πόση εμπιστοσύνη μπορούν να εμπνεύσουν τέτοιοι άνθρωποι; Αλλά και πώς θα μπορούσε να σταθεί ανάμεσά τους κάποιος σώφρων και μετρημένος ‘Νέστορας’ που θα ήθελε να βάλει σε τάξη τα πράγματα; Κι ύστερα αναρωτιόμαστε γιατί οι λογικοί άνθρωποι δεν ασχολούνται με την πολιτική. Τον μπελά τους γυρεύουν;
     Κι αφού βρισκόμαστε στο κοινοβουλευτικό περιβάλλον, ας μην παραλείψουμε και την (αντιγράφω) ‘επιλογή της κυβέρνησης να καταθέσει προς ψήφιση σήμερα, με κατεπείγον νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, τροπολογία η οποία επαναφέρει ρύθμιση σύμφωνα με την οποία «όλες γενικά οι προμήθειες, εργασίες, μεταφορές και μισθώσεις για την προπαρασκευή και τη διεξαγωγή εκλογών εθνικής αντιπροσωπείας γίνονται με απευθείας ανάθεση»’. ‘Κατεπείγον’ και ‘τροπολογία’: δυο λέξεις που μυρίζουν όχι απλώς εκλογές αλλά στυγνό κομματικό Συμφέρον. Καταδικαζόμενες μετά βδελυγμίας από την εκάστοτε αντιπολίτευση, αποτελούν όργανα άσκησης συμφεροντολογικής εξουσίας από την εκάστοτε κυβέρνηση, ανεξαρτήτως χρώματος. Τόσο απλά, τόσο ανερυθρίαστα.

Προγνωστικά

«Θα με τρυπήσεις ξανά;» άκουσα αντί για την καλημέρα από τον υπέργηρο ασθενή της Εντατικής καθώς πλησίαζα στο κρεβάτι του. Το μάτι ανοιχτό, με γνώρισε αμέσως. Δεν θύμιζε σε τίποτε τον σχεδόν κωματώδη, ετοιμοθάνατο άνδρα που είχα δει χθες. Με βάση εκείνη την εικόνα οι πιθανότητες να μην τον βρω σήμερα στη θέση του ήταν πολύ πάνω από τις μισές. Οι εντυπώσεις των θεραπόντων συνέκλιναν με τη δική μου πρόβλεψη ότι δεν θα έβγαζε τη μέρα και ότι οι ηρωικές παρεμβάσεις δεν είχαν νόημα στη βαριά κατάστασή του. Έκανα την εκκενωτική παρακέντηση του θώρακα (πάνω από δυο λίτρα υγρό) κυρίως για ανακούφιση από την δύσπνοια και όχι με την πεποίθηση ότι αυτή θα του έδινε ζωή. Τον άφησα στη φροντίδα της Εντατικής, ανάλογη με την ηλικία και τη σοβαρότητα του προβλήματός του. Και σήμερα εκείνος με χαιρετάει με την ανάμνηση όχι του χθεσινού τρυπήματος – αυτό δεν το κατάλαβε καθόλου – αλλά μιας άλλης παρακέντησης που του είχα κάνει πριν δυο μήνες, όταν ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Οι άρρωστοι συχνά μας ξαφνιάζουν με την πορεία τους και την ανταπόκριση στις ενέργειές μας, τόσο προς τη θετική όσο και προς την αρνητική κατεύθυνση. Κι αυτό κάνει τις δικές μας προβλέψεις και προγνώσεις τελείως επισφαλείς και αναξιόπιστες. Θυμάμαι μια ανάλογη περίπτωση όπου μια παρόμοια ηλικιωμένη άρρωστη έζησε σχεδόν τρία χρόνια μετά την ‘πρόγνωση’ του επικειμένου θανάτου της. Που σημαίνει ότι η μόνη ορθή απάντηση στο ερώτημα που κάθε τόσο δεχόμαστε («Θα ζήσει, γιατρέ…;») είναι εκείνο το σοφό «ἐὰν ὁ Κύριος θελήσῃ» του Αγ. Ιακώβου του Αδελφοθέου. Και βέβαια δεν είναι οι δικές μας πράξεις και εμπνεύσεις που αλλάζουν την πορεία, διότι «οὐ τοῦ θέλοντος οὐδὲ τοῦ τρέχοντος, ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ» [Ρωμ. 9:16]. Για να μη νομίζουμε ότι κάτι κάνουμε. Το ‘καλό λάδι στο καντήλι’ που έλεγαν οι παλιότεροι ευτυχώς εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και στην εποχή της ‘πολυμερώς και πολυτρόπως τεκμηριωμένης’ ιατρικής.