Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019

Πελάτες

Πολύς λόγος έγινε τις τελευταίες μέρες με αφορμή το διορισμό κομματικών στελεχών σε θέσεις διοικητών νοσοκομείων. Αφήνοντας στην άκρη τις συγκεκριμένες κραυγαλέες ηλικιακές και άλλες περιπτώσεις, ας δούμε λίγο ευρύτερα το θέμα με μια εικόνα γνωστή από τον ιατρικό χώρο, που ίσως μας φωτίσει λίγο περισσότερο.
     Υποθέστε ότι πηγαίνετε σε ένα νοσοκομείο με κάποιο πρόβλημα υγείας. Αυτό που σας ενδιαφέρει είναι να υπάρχει γιατρός της ανάλογης ειδικότητας, να υπάρχουν διαθέσιμα τα μέσα διάγνωσης και τα φάρμακα που χρειάζονται, και όλα αυτά να δουλεύουν αρμονικά ώστε να εξυπηρετηθείτε εσείς και όσοι άλλοι θα χρειασθούν ανάλογη φροντίδα. Δεν έχει καμία σχέση με το πρόβλημά σας ποιος είναι ο διοικητής του νοσοκομείου, αν τον διόρισε η παρούσα ή η προηγούμενη κυβέρνηση, αν ψήφισε πράσινο, πορτοκαλί ή μπλε στις τελευταίες εκλογές, αν είναι άντρας ή γυναίκα, λευκός ή μαύρος, κοντός ή ψηλός ή οτιδήποτε άλλο. Το νοσοκομείο ως μονάδα παροχής φροντίδας υγείας θα πρέπει να δουλεύει ανεξάρτητα από τη διορισμένη διοίκηση. Η τελευταία μπορεί να επηρεάζει τη λειτουργία του σε άλλο επίπεδο: επίβλεψη, σχέση με άλλες υπηρεσίες, προμήθειες και διαχείριση, κάλυψη διοικητικών αναγκών, όχι όμως στο βασικό επίπεδο της παροχής φροντίδας.
     Γιατί τα γράφω αυτά; Για να σκεφθούμε ότι στον πολιτισμένο κόσμο η εξουσία και η δημόσια υπηρεσία είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Το ένα είναι αιρετό και παροδικό, το άλλο είναι μόνιμο και διαρκείας. Ας υποθέσουμε ότι ο διοικητής του νοσοκομείου απουσιάζει, αρρώστησε, πήγε διακοπές, περιμένει τη σύνταξή του, τέλος πάντων λείπει από τα καθήκοντά του. Η λειτουργία του νοσοκομείου δεν μπορεί να αλλάξει ή να ανασταλεί εν αναμονή της επιστροφής ή της αντικατάστασής του. Τα χειρουργεία, τα εργαστήρια, τα εξωτερικά ιατρεία και οι κλινικές δεν θα αδειάσουν από κόσμο «μέχρι νεωτέρας». Ούτε θα αλλάζει το προσωπικό ή ο τρόπος λειτουργίας με κάθε καινούργιο διοικητή.
     Το ίδιο ισχύει για οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία. Αυτό που ονομάζουμε κρατική μηχανή ή απλά δημόσιο είναι η μηχανή του αυτοκινήτου, που πρέπει να λειτουργεί ανεξάρτητα από το ποιος κάθεται στο τιμόνι. Ωστόσο, από τον τρόπο της οδήγησης θα εξαρτηθούν τα αποτελέσματα. Αν ο οδηγός ακολουθεί τους κανόνες και σέβεται τη μηχανή που έχει υπό τη διεύθυνσή του, τα πράγματα θα συνεχίσουν να πηγαίνουν καλά. Αν ο οδηγός είναι ατζαμής ή ‘ραλίστας’ ή θέλει να κάνει το κομμάτι του, τότε σύντομα θα αχρηστέψει τη μηχανή ή θα βρεθεί σε κάποιο χαντάκι. Γι’ αυτό ακριβώς το ζητούμενο από τον οδηγό είναι η γνώση και η εμπειρία του στην οδήγηση, και όχι αν υποστηρίζει ΠΑΟΚ, Ολυμπιακό ή Ρεάλ Μαδρίτης, ή σε ποιο σωματείο είναι γραμμένος. Το ίδιο και με τη διοίκηση: γνώση και εμπειρία συγκεκριμένη θέλουμε, όχι κομματική νομιμοφροσύνη.
     Στην Ελλάδα όμως, αυτή τη μαγευτική και ευλογημένη χώρα με τους ιδιόρρυθμους ανθρώπους, κοντά σε όλα τα άλλα συγχέουμε και τις δυο έννοιες. Ταυτίζουμε το ‘δημόσιο’ με την κυβέρνηση/διοίκηση, που σημαίνει ότι είτε ως υπάλληλοι είτε ως πολίτες συμπεριφερόμαστε ως ψηφοφόροι ή ψηφοθήρες. Ζητούμε ή προσφέρουμε εκδουλεύσεις ή ανταλλάγματα, λες και η παροχή μιας υπηρεσίας είναι χάρη που κάνουμε (ή μας κάνει το κράτος) και όχι υποχρέωση που οφείλουμε (ή μας οφείλει το κράτος). Η ονομασία ‘πελατειακό κράτος’ αναφέρεται ακριβώς στη νοοτροπία αυτή. Όλα τα κόμματα την κακίζουν στους άλλους και την εναγκαλίζονται ασμένως και ανερυθριάστως τα ίδια. Και όταν από τα φοιτητικά έδρανα έχουν διδάξει τους πολίτες ότι πρώτα είναι το (όποιο) κόμμα και αυτό επιβραβεύει κυρίως και πρωτίστως την αφοσίωση, τότε πώς να περιμένουμε διαφορετική συμπεριφορά στη συνέχεια;
     Κι ένα ακόμη παράδειγμα, για σύγκριση. Δούλεψα πολλά χρόνια στη Βρετανία σε καμιά δεκαριά διαφορετικά νοσοκομεία, με πολλούς διευθυντές, συναδέλφους και λοιπό προσωπικό και πάμπολλους ασθενείς. Δεν θυμάμαι να έγινε ποτέ λόγος για κομματικά θέματα στα πλαίσια της εργασίας, και για κανέναν δεν έμαθα τι πρέσβευε και τι ψήφιζε. Προσωπικά δεν με ενδιέφερε, αλλά ούτε κανείς έκανε σχετικές νύξεις για συζήτηση. Μάθημα;

Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2019

Όσιος Σωφρόνιος του Έσσεξ


Ιδιαίτερη συγκίνηση για όσους τον γνώρισαν, είτε προσωπικά είτε μέσα από τις γραφές του, προκαλεί η χθεσινή αγιοκατάταξη του Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ από τη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό αρχικά ως μαθητής και βιογράφος του Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου, του οποίου την αγιοκατάταξη ευτύχησε να ιδεί, και στη συνέχεια, μετά την εκδημία του, από τα δικά του πνευματικά συγγράμματα, που εκδίδει εδώ και δεκαετίες η Μονή του Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ, που ιδρύθηκε με δικούς του κόπους. Είχαμε την ευλογία να τον συναντήσουμε στα χρόνια της παροικίας μας στην Αγγλία και να παρευρεθούμε και στην εξόδιο ακολουθία του τον Ιούλιο του 1993. Έκτοτε το μοναστήρι μας έχει φιλοξενήσει πολλές φορές, και συνεχίζει την παράδοση που ο Γέροντας καθιέρωσε, ως μια Ορθόδοξη ‘ζύμη’ μέσα σ’ ένα ποικιλόχρωμο Δυτικό φύραμα. Τώρα αποκτά έναν ακόμη άγιο, θα λέγαμε εντελώς δικό του, για να μεσιτεύει για την πνευματική πρόοδο της αδελφότητος. Η μνήμη του θα τιμάται στις 11 Ιουλίου, ημέρα της κοιμήσεώς του. Την ευχή και τις ευλογίες του να έχουμε.
   
     Η Αγία Τριάδα στην παλαιά τράπεζα της Μονής, έργο του Οσίου Σωφρονίου.
 Ο τάφος του Οσίου Σωφρονίου στην κρύπτη της Μονής.

Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2019

Αφυπνιστικά

Ημέρες καταστροφών οι προηγούμενες. Πρωτόφαντες πλημμύρες σε Θάσο, Ολυμπιάδα, Κινέτα και άλλες περιοχές της Ελλάδος, που θύμιζαν Μπαγκλαντές την εποχή των μουσώνων. Καταστροφικός σεισμός στην Αλβανία, με δεκάδες νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες, χιλιάδες αστέγους και ανυπολόγιστες υλικές ζημίες, με πολυκατοικίες ολόκληρες να έχουν γίνει συντρίμμια. Γεγονότα τραγικά που θα πρέπει να μας κάνουν να συνειδητοποιούμε πόσο εύθραυστοι και ευάλωτοι είμαστε απέναντι σ’ αυτά που ονομάζουμε δυνάμεις της φύσεως, που νομίζουμε ότι δαμάσαμε και που τις περιφρονούμε αλόγιστα. Είναι παρήγορο ότι κάθε φορά με τέτοιες αφορμές βλέπουμε εικόνες αλληλεγγύης ανθρώπων και λαών, που υπό άλλες συνθήκες είναι έτοιμοι να πιαστούν στα χέρια, εξυπηρετώντας σχέδια και σκοπιμότητες πολιτικών και άλλων παραγόντων. Είναι ανάγκη να δοκιμάζουμε πρώτα τη συμφορά για να αντιλαμβανόμαστε την κοινή μας μοίρα; Και πόσο εύκολα και γρήγορα ξεχνάμε τις ώρες της δυστυχίας αλλά και το χρέος ευγνωμοσύνης που χρωστάμε οι μεν στους δε μόλις περάσει το κακό! Ίσως (και) γι’ αυτό είναι χρήσιμες οι δυσάρεστες αλλά διδακτικές υπομνήσεις κάθε τόσο.
     Και μια σχετική προσωπική ανάμνηση. Το καλοκαίρι του 1978, ένα μήνα μετά τον σεισμό της 20ής Ιουνίου στη Θεσσαλονίκη, ο μακαρίτης ο πατέρας μας είχε κάνει κήρυγμα πάνω στο επεισόδιο από το κατά Λουκάν ευαγγέλιο [Λουκ. 13:4], όπου ο Κύριος λέγει: «Νομίζετε ότι εκείνοι οι δεκαοκτώ άνθρωποι που σκοτώθηκαν από την κατάρρευση του πύργου του Σιλωάμ ήταν πιο αμαρτωλοί από όλους τους άλλους; Όχι, αλλά αν δεν μετανοήσετε, όλοι θα έχετε την ίδια τύχη». Ακόμη μια μαρτυρία ότι ο ‘κυριεύων ζωής και του θανάτου’ χρησιμοποιεί κάθε δυνατό μέσο για να μας φέρει σε έγκαιρη επίγνωση και διόρθωση.

Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2019

Εξωγήινα

Πρόσφατα η ΝΑSA ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που αποβλέπει στο να φέρει μισό κιλό χώμα και πέτρες από τον πλανήτη Άρη στη Γη για μελέτη και αναζήτηση ιχνών προΰπαρξης μικροβιακής ζωής έξω από τον δικό μας πλανήτη. Όπως μας πληροφορεί το σχετικό δημοσίευμα του Observer [βλ. και στην Καθημερινή], δυο τρόποι υπάρχουν για να γίνει μια τέτοια έρευνα: ή να αποσταλεί ο σχετικός εξοπλισμός στον Άρη και να γίνονται οι αναλύσεις επί τόπου (κάτι που θεωρείται ότι έχει τεχνολογικούς περιορισμούς) ή να συλλεγεί το δείγμα και να επιστραφεί οίκαδε και να μπορούμε να το χειρισθούμε όπως θέλουμε. Παρόλο που η πιθανότητα ύπαρξης ζώντων μικροβίων θεωρείται εξαιρετικά μικρή, θα ληφθούν όλα τα μέτρα για να μην υπάρξει κάποιου είδους μόλυνση του... άσπιλου και αμόλυντου πλανήτη μας από εξωγήινα βακτηρίδια (ένα θέμα που απασχόλησε τον μακαρίτη γιατρό και συγγραφέα Michael Crichton στο πρώτο του μυθιστόρημα The Andromeda Strain εν έτει 1969). Επειδή το εγχείρημα υπολογίζεται να κοστίσει επτά δισεκατομμύρια λίρες, η ΝΑSA ζητάει από τις ευρωπαϊκές χώρες εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο κόστος.  
     Βλέπετε; Εμείς οι άνθρωποι έχουμε αντιμετωπίσει με επιτυχία όλα τα επί γης προβλήματα και αναζητούμε νέες προκλήσεις σε άλλους πλανήτες, και είμαστε διατεθειμένοι να ξοδέψουμε δισεκατομμύρια γι’ αυτές. Που ξέρετε; Ίσως εκεί να μας δοθούν ιδέες για το πώς θα λύσουμε το προσφυγικό, πώς θα ταΐσουμε όλους τους πεινασμένους, πώς θα γιατρέψουμε τις επιδημίες, πώς θα αναχαιτίσουμε την κλιματική αλλαγή, πώς θα πάψουμε να αλληλοσκοτωνόμαστε και να εκμεταλλευόμαστε αλλήλους. Προφανώς κάπου στο διάστημα υπάρχουν οι απαντήσεις αυτές και γι’ αυτό μας διαφεύγουν ως τώρα...

Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 2019

Ισοζύγιο

Άκουσα σήμερα στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ έναν αριθμό που με πάγωσε. Στα χρόνια της Συριακής κρίσης, δηλ. σε λιγότερο από μια δεκαετία, στην Τουρκία έχουν γεννηθεί πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά από πρόσφυγες. Αυτό σημαίνει πάνω από εκατό χιλιάδες το χρόνο, όταν οι γεννήσεις στην Ελλάδα είναι σταθερά κάτω από ενενήντα χιλιάδες ετησίως τα τελευταία χρόνια, με τάση μείωσης. Σημαίνει επίσης ότι ο αριθμός των δυνητικών μεταναστών προς δυσμάς (δηλ. προς εμάς) αυξάνεται συνεχώς όχι μόνο από εισροή νέων ενηλίκων αλλά και από τις γεννήσεις παιδιών. Και όπως γίνεται σε οποιαδήποτε ζυγαριά, όταν φορτώνεις τη μία πλευρά ενώ η άλλη συνεχώς μειώνεται, μοιραία η ισορροπία καταρρέει προς την πλευρά που υπερτερεί (το ξέρουν όσοι επιχειρούν να χάσουν βάρος τρώγοντας διπλές μερίδες και χωρίς να καίνε θερμίδες…).
     Το μεταναστευτικό δεν πρόκειται να λυθεί με τα δεδομένα αυτά. Η ουσιαστική αντιμετώπισή του δεν είναι υπόθεση ενός μηνός, μιας υπουργικής ή κυβερνητικής θητείας ή μιας μεμονωμένης χώρας, ούτε μιας ιδεολογικής εμμονής (προς όποια κατεύθυνση). Πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο αντίστοιχο – τηρουμένων των αναλογιών – της κλιματικής αλλαγής. Και όπως η δεύτερη δεν μπορεί να λυθεί με τη βούληση π.χ. μόνο της Ελλάδος, έτσι και το πρώτο χρειάζεται αντιμετώπιση σε παγκόσμια κλίμακα, με όρους ρεαλιστικούς και όχι με θεωρητική ιδεολογική αντιπαράθεση. Οποιοσδήποτε πιστεύει ή υποστηρίζει ότι μπορεί να λύσει το πρόβλημα με το ραβδί του Χάρι Πότερ δικαιούται μια εύφημο μνεία στον άτλαντα της παγκόσμιας μυθολογίας, ή στο περιθώριο της ιστορίας. Οι υπόλοιποι, εντός και εκτός Ελλάδος, ας βάλουν τα κεφάλια τους συλλογικά πάνω στο πρόβλημα, με διάθεση συνεργασίας. Και ο Θεός βοηθός.

Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2019

Άκαπνοι

Κλείνει μια εβδομάδα στην οποία σημαίνουσα ειδησεογραφική θέση κατείχε η επίσημη έναρξη της εφαρμογής του νέου αντικαπνιστικού νόμου [ΕΔΩ]. Μετά τις προαγγελίες του καλοκαιριού, ο νόμος μπήκε σε εφαρμογή, μαζί με μια τηλεφωνική γραμμή για καταγγελίες των παραβάσεων, αλλά και για πρακτική βοήθεια σε όσους θέλουν να το κόψουν. Είναι σημαντικό ότι το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος [ΕΔΩ] περιλαμβάνει όλα τα καπνικά προϊόντα (άτμισμα, ναργιλέδες κ.τ.λ.). Κι αυτό μας πηγαίνει στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, στη Μασαχουσέτη, όπου ένα κίνημα εφήβων κατάφερε να πείσει το κοινοβούλιο αυτής της Αμερικανικής πολιτείας να απαγορεύσει τα αρωματικά ηλεκτρονικά τσιγάρα, με το αιτιολογικό ότι προκαλούν εθισμό [ΕΔΩ]. Ήδη έχουν αρχίσει οι αναφορές για θανατηφόρα επεισόδια πνευμονοπάθειας από τα ηλεκτρονικά υποκατάστατα του καπνού, που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρούνται ασφαλή. Δεν χρειάζεται να περάσουν άλλα πεντακόσια χρόνια (όπως έγινε με τον καπνό) για να αποδεχθούμε την πραγματικότητα αυτή και να πράξουμε ανάλογα. Και για να γυρίσουμε στα δικά μας, ας πάρουμε παράδειγμα από τους Αμερικανούς μαθητές, κι ας γίνουμε τουλάχιστον στο θέμα αυτό μια κανονική χώρα. Δεν είναι ούτε υπόθεση μαγκιάς ούτε κομματικής γραμμής. Επιτέλους, ας αποδείξουμε ότι μπορούμε!

Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2019

Πόντοι

Πήγε ο Τσίπρας στην πορεία του Πολυτεχνείου; Βάδισε μέχρι την Αμερικανική πρεσβεία ή αποχώρησε νωρίτερα δια της διπλωματικής οδού; Δεν πήγε ο Μητσοτάκης στην ίδια πορεία γιατί βρισκόταν στο Λονδίνο; Με γειά του και με χαρά του, και τον ένα και τον άλλο. Ποιος νοιάζεται στ’ αλήθεια για το τι έκανε χθες καθένας από τους ‘πρωτοκλασάτους’ πολιτικούς; Πιθανώτατα μόνο οι κομματικοί λακέδες και οι επικοινωνιολόγοι τους, που προσπαθούν να σημειώσουν φραστικούς ‘πόντους’ στον αέναο διπολικό αγώνα. Τους παραπέμπουμε στη φοράδα και το αλώνι χωρίς περισσότερες λεπτομέρειες, για να μην εκχυδαΐσουμε τη συζήτηση.
     Αφήνοντας λοιπόν τα ‘επετειακά’ της χθεσινής μέρας (που ευτυχώς, παρά τις δυσοίωνες εκτιμήσεις των δημοσιογράφων, εξελίχθηκαν χωρίς σοβαρά επεισόδια), ας χαρούμε τους νικητήριους πόντους του Στέφανου Τσιτσιπά που κατέκτησε παγκόσμιο τίτλο στο τέννις στα 21 του χρόνια, μετά από σκληρές προσπάθειες και νικώντας διάσημους και δύσκολους αντιπάλους, κι έδωσε αφορμή στους ξένους δημοσιογράφους (θα έλεγα τους υποχρέωσε) να γράψουν εγκώμια και επαίνους για τον Έλληνα πρωταθλητή και την πατρίδα του. Επιτέλους, ας μάθουμε ως χώρα να κοιτάζουμε μπροστά (και ψηλά). Οι ματιές προς τα πίσω να είναι μόνο για να αποφεύγουμε τις επαναλήψεις των πολλών λαθών μας, όχι για διαρκή και μίζερη γκρίνια και αντιπαράθεση.  
 

Και οι κορυφαίες στιγμές του αγώνα...

 

Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2019

Μετά θάνατον ζωή και αποτέφρωση

Ο κ. Στ. Κασιμάτης (Φαληρέας, Καθημερινή 8/11/2019) σπεύδει να υποδεχθεί το πρώτο εν Ελλάδι αποτεφρωτήριο με εγκώμια για την… αρχιτεκτονική του κομψότητα, και με την ευκαιρία αυτή δεν παραλείπει να αναπτύξει τη «μεταφυσική» του τοποθέτηση για το τέλος της ζωής: στάχτη, καπνός, και τίποτε περισσότερο. Είναι κρίμα που ένας κατά τεκμήριο ευφυής αρθρογράφος ευτελίζει τόσο την ανθρώπινη φύση, αλλά αυτή είναι η προσωπική του άποψη. Ωστόσο οφείλει στοιχειωδώς να σέβεται τις πεποιθήσεις των περισσοτέρων συμπατριωτών του που συνάδουν με την πίστη και τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη μετά θάνατον ζωή, και να μην κάνει χαριτωμένα αστειάκια με άκρως σοβαρά θέματα όπως ο θάνατος. Θα χρησιμοποιούσε άραγε ποτέ προς εβραϊκό κοινό τη λέξη Άουσβιτς με τόση ελαφρότητα; Και επιτέλους, ας σταματήσει να διαιωνίζει το παραμύθι ότι κύρια πηγή προσόδων της Εκκλησίας είναι οι κηδείες. Αν επιτρέπεται το λογοπαίγνιο (pun στην προσφιλή του αγγλική γλώσσα), είναι πολύ φτηνό επιχείρημα.
[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]

Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2019

Λυκοφιλίες

Πραγματοποιήθηκε χθες η πολυδιαφημισμένη συνάντηση του πανούργου νεο-οθωμανού Ανατολίτη με τον κοκκινομάλλη  δισεκατομμυριούχο πλανητάρχη. Ο ένας ξέρει να επιδιώκει με κάθε μέσο, νόμιμο ή άθεσμο, το συμφέρον της χώρας του (και την συνεχιζόμενη πολιτική του επιβίωση). Ο άλλος μετράει τα πάντα σε δολάρια: όσο περισσότερα τόσο καλύτερα. Συμφέρον εκατέρωθεν, γεωστρατηγικό από τη μία πλευρά, οικονομικό από την άλλη. Αν περιμένατε επίλυση ευρυτέρων προβλημάτων της περιοχής, σεβασμό κυριαρχικών δικαιωμάτων τρίτων χωρών και αποφυγή προκλήσεων, μπορείτε να κατεβάσετε το ακουστικό σας: η συζήτηση τελείωσε.
     Αυτό που διαβάσαμε ωστόσο είναι ότι ο ρεπουμπλικανός  γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ μπλόκαρε απόφαση της Γερουσίας που αναγνωρίζει τη γενοκτονία των Αρμενίων, μετά την επίσημη αναγνώρισή της από τη Βουλή των Αντιπροσώπων με συντριπτική πλειοψηφία στα τέλη Οκτωβρίου, σχεδόν μόλις μια ώρα μετά τη συνάντησή του με τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο. Όπως δήλωσε, η αντίρρησή του δεν είχε στόχο να «χρυσώσει την Ιστορία ή να προσπαθήσει να την ξαναγράψει, αλλά να διεκπεραιώσει το παρόν». Προκειμένου να ‘διεκπεραιώσουμε το παρόν’, ας πάει στην άκρη το διεθνές δίκαιο. Για μια γενοκτονία θα χαλάσουμε τις καρδιές μας;

     Το χθεσινό σκίτσο του Ηλ. Μακρή (Καθημερινή) αποδίδει με ιδιαίτερο σαρκασμό την 'ατζέντα' των συνομιλιών.

Πέμπτη 14 Νοεμβρίου 2019

Άσυλα

Εδώ και πολλά χρόνια έχουν καταργηθεί τα διάφορα ‘άσυλα’ (ανιάτων, φρενοβλαβών κτλ.) που πρωταγωνιστούσαν σε ταινίες άλλων εποχών. Σήμερα στην ψυχιατρική προκρίνεται η ‘αποϊδρυματοποίηση’, η θεραπεία πασχόντων στην κοινότητα (όπου αυτό είναι δυνατό), παρόλο που υπάρχουν και περιπτώσεις που χρειάζονται κάποιου είδους εγκλεισμό, για δική τους θεραπεία και ασφάλεια και για την προστασία των άλλων. Στην ελληνική κοινωνία όμως απομένει ένα άλλου τύπου άσυλο, αυτό της ανομίας και της ανεξέλεγκτης διακίνησης εγκληματιών και μάλιστα με την επωνυμία ‘Πανεπιστημιακό‘. Με τις δεκαετίες είχε αναχθεί σε ένα είδος ανεπίσημου θεσμού για τη χώρα: κανείς δεν τα έβαζε με τον ‘θεσμό’, από φόβο μη χαρακτηρισθεί ακροδεξιός ή (στη χειρότερη περίπτωση) από γνήσια συμπάθεια προς όλους αυτούς που ακούνε στον χαϊδευτικό ευφημισμό ‘μπαχαλάκηδες’.
     Κάποια στιγμή έπρεπε να τελειώσει αυτή η κατάσταση. Τα κάθε είδους εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι κρατική περιουσία, όχι ατομική ή ‘συλλογική’ ιδιοκτησία (με την στρεβλή αριστερή έννοια των ‘συλλογικοτήτων’). Οι εγκαταστάσεις και οι χώροι τους είναι διαθέσιμες στους Έλληνες πολίτες για συγκεκριμένους σκοπούς: για παιδεία και μετάγγιση γνώσεων, για προαγωγή και καλλιέργεια της επιστημονικής έρευνας. Όχι για επαναστατική γυμναστική, για μαθήματα εμπρησμού, για αντάρτικο πόλεων και ταξικές ασκήσεις αντιεξουσιαστικής και αντικοινωνικής βίας. Οι ενδιαφερόμενοι για τέτοια ‘προγράμματα σπουδών’ μπορούν να τα παρακολουθήσουν αλλού, και όχι στα δημόσια ιδρύματα και εις βάρος των υπολοίπων φοιτητών και καθηγητών και με δαπάνη των Ελλήνων φορολογουμένων, που καλούνται να πληρώσουν τις ζημιές αλλά και την απώλεια ωρών διδασκαλίας και εργασίας.
     Οι πρόσφατες κινήσεις της κυβέρνησης (νομοθετική κατάργηση του ασύλου, εκκένωση ‘καταλήψεων’, αποκάλυψη και διάλυση των ‘τρομοεργαστηρίων’ της ΑΣΟΕΕ) είναι όλες προς τη σωστή κατεύθυνση. Μακάρι να προχωρήσουν, να ανασκάψουν και τα υπόλοιπα φυτώρια της ιδεολογικά κατευθυνόμενης ανομίας, και να οδηγήσουν σε μια εκ βάθρων ανανέωση της ανώτατης παιδείας, έξω από κομματικές σκοπιμότητες και μυξοκλάματα για δήθεν δημοκρατικές ελευθερίες, που εντάσσονται στο φάσμα από την παρεμπόδιση των σπουδών μέχρι τον πετροπόλεμο με την αστυνομία και την πυρπόληση τραπεζών (ας μη ξεχνάμε τη Marfin και τα θύματά της). Όσοι θέλουν, ας πάνε να ασκήσουν τις ‘ελευθερίες’ αυτές σε όποιο από τα προσφιλή τους καθεστώτα ανά τον κόσμο (και να δούμε πώς θα τους φερθούν εκεί…). Επιτέλους, φτάνει πια το νεοελληνικό παραμύθι του ασύλου! 

Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019

Έργα και ημέρες

Μια συνέπεια της παγκόσμιας πληροφόρησης που έχουμε μέσα από το Διαδίκτυο είναι ότι συνηθίσαμε σε παραδοξολογίες (και παραδοξο...πραξίες) από διάφορα μέρη του κόσμου. Συνηθίσαμε; Εκεί που νομίζουμε ότι τα έχουμε δει όλα, έρχεται κάτι καινούργιο να μας ξαφνιάσει. Έτσι διαβάζω ότι  στην Ιαπωνία υπάρχουν εταιρείες που δεν επιτρέπουν στο γυναικείο προσωπικό τους να φοράει γυαλιά (οράσεως, όχι τίποτε εξωφρενικό), διότι δεν ταιριάζουν, λέει, με το παραδοσιακό κιμονό. Πρόσφατα μάλιστα δημιουργήθηκε και αντίστοιχο κίνημα που διεκδικεί το δικαίωμα στην όραση!
     Κι αν το παραπάνω αποτελεί μια ακραία μορφή ιδιοτροπίας, τι μπορεί να πει κανείς για τα διάφορα επινοήματα που χρησιμοποιούνται -- πού αλλού; -- στην Αμερική για να ανακοινώσουν υποψήφιοι γονείς το φύλο του μωρού που περιμένουν; Μάλιστα. Κάποιοι κάνουν ό,τι παλαβομάρα τους περάσει από το μυαλό για να πουν στον κόσμο αν περιμένουν αγόρι ή κορίτσι. Έτσι πρόσφατα στο Τέξας ένας άνδρας συνεπιβάτης τραυματίσθηκε από πτώση του μικρού αεροπλάνου με το οποίο σκόπευε να αδειάσει 350 γαλόνια νερό βαμμένο ροζ προκειμένου να αναγγείλει στο συγκεντρωμένο για το πάρτι κοινό ότι περιμένει κορίτσι. Με αφορμή την είδηση αυτή, το ρεπορτάζ μας πληροφορεί ότι τον περασμένο μήνα στην Αϊόβα μια γυναίκα 56 ετών σκοτώθηκε όταν έσκασε μια συσκευή με την οποία επρόκειτο να ψεκάσει χρωματιστή σκόνη για τον ίδιο σκοπό. Επίσης, το 2017 στην Αριζόνα ένας άνδρας πυροβόλησε έναν στόχο που έσκασε σκορπώντας μπλε σκόνη. Αυτό όμως προκάλεσε μια πυρκαγιά που έκαψε 73 τετραγωνικά μίλια δασικής έκτασης. Ο... περήφανος δράστης διατάχθηκε να πληρώσει σχεδόν 8 εκατομμύρια δολάρια αποζημίωση.
     Έχω ξαναγράψει το ρητό του Αϊνστάιν για το σύμπαν και την ανθρώπινη βλακεία (δεν ήταν σίγουρος αν το πρώτο είναι άπειρο, ενώ για το δεύτερο δεν είχε αμφιβολίες). Κάποιοι κάνουν ό,τι μπορούν για να το επαληθεύουν κάθε τόσο.

Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2019

Ξαφνιάσματα

Κάποιες μέρες μας επιφυλάσσουν όμορφες και απροσδόκητες εκπλήξεις. Έτσι, διαβάζοντας χθες το πρωί την κατάσταση ασθενών της κλινικής συναντώ δυο γνωστά ονόματα στο μαιευτικό τμήμα, ένα χώρο που σπάνια με απασχολεί. Φυσιολογικός τοκετός η μία, καισαρική η άλλη, κορίτσι η μία, αγόρι η άλλη. Και οι δυο έχουν επισκεφθεί κάποτε το ιατρείο, πριν αρκετά χρόνια, για παροδικά αναπνευστικά προβλήματα, ευτυχώς τίποτε σοβαρό. Τώρα μπαίνουν στον στίβο της μητρότητας, ετοιμάζουν την επόμενη γενιά. Και μας δίνουν ακόμη μια αφορμή να συνειδητοποιήσουμε το πέρασμα του χρόνου που μας παίρνει μαζί του. Τις επισκέπτομαι κοινωνικά, χαίρονται που με ξαναβλέπουν, λέμε τις πρέπουσες ευχές. Να ζήσουν κι αυτές και τα μικρά τους! Και θα προσθέσω, και σ’ άλλα με υγεία: έχει ανάγκη η χώρα μας από νέο αίμα.

Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2019

Ο βιασμός των λέξεων

Πόση σημασία έχουν οι λέξεις; Ποια διαφορά έχουν οι όροι μαζική δολοφονία, συστηματική εξόντωση και γενοκτονία; Για τον κοινό άνθρωπο, μάλλον καμία: καταλαβαίνουμε ότι περιγράφουν περίπου το ίδιο πράγμα. Για τους νομικούς και τους πολιτικούς όμως φαίνεται ότι η γλώσσα της απλής λογικής είναι άγνωστη. Αυτό φάνηκε από τη στάση της Τουρκίας απέναντι στην πρόσφατη απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ (με ψήφους 405 υπέρ και μόνο 11 κατά) να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων. Όσο ο κόσμος μιλούσε για εξόντωση 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων δεν είχε να πει κάτι. Μόλις όμως έπεσε στο τραπέζι ο όρος ‘γενοκτονία’, ξαφνικά η ένοχη χώρα άρχισε να μιλάει για διαστρέβλωση της ιστορίας. Σαν να μας λέει: «Ξέρετε, εμείς δεν κάναμε γενοκτονία, απλώς τους εξοντώναμε συστηματικά». Κάτι ανάλογο, σε διαφορετική κλίμακα και με αντίστροφη φορά, ακούσθηκε επίσης πρόσφατα σε δικαστήριο της Βαρκελώνης, που καταδίκασε πέντε άνδρες όχι για βιασμό αλλά για σεξουαλική κακοποίηση μιας 14χρονης κοπέλας. Η αιτιολογία; Ότι το θύμα βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών, και επομένως δεν χρειάσθηκε να ασκηθεί βία (τα συμπεράσματα δικά σας...). Βέβαια η σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να έχει ‘τεχνικές’ διαβαθμίσεις, αλλά αν δεν την βαφτίσεις με το πιο βάναυσο όνομά της εξευτελίζεις το θύμα και ‘ξεθωριάζεις’ την ενοχή των δραστών. Είναι από εκείνα τα αδικήματα για τα οποία ίσως είναι προτιμότερο η δικαιοσύνη να κλίνει προς τη σοβαρότερη κατηγορία και την ανάλογη ποινή, που ίσως να λειτουργήσει αποτρεπτικά για κάποιους μέλλοντες δράστες.

Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2019

Τριάντα χρόνια χωρίς Τείχος

Άκουσα σήμερα στο ραδιόφωνο έναν δημοσιογράφο με πολλά χρόνια υπηρεσίας στο Βερολίνο να μιλάει για την Ανατολική πλευρά, τότε που ακόμη ορθωνόταν το Τείχος ανάμεσα στα δυο μέρη της πόλης, που έπεσε οριστικά και αμετάκλητα πριν 30 χρόνια. Από τι έπασχαν οι Ανατολικογερμανοί; ρωτάει, και απαντά ο ίδιος: Είχαν την αίσθηση ότι συνεχώς τους παρακολουθούσαν, στερούνταν όλες τις βασικές ελευθερίες (των οποίων κάνουμε κατάχρηση στη σύγχρονη Ελλάδα), δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν εκτός χώρας παρά μόνο μετά τη συνταξιοδότησή τους (!), και περνούσαν τις μέρες τους σε ατέλειωτες ουρές για να αγοράσουν βασικά καθημερινά είδη (που όταν έφτανε επιτέλους η σειρά τους μπορεί να είχαν πλέον εκλείψει). Τους έδινε σπίτια το κράτος, αλλά μπορεί να περίμενες 8-9 χρόνια για να έρθει η δική σου σειρά (και μπορεί να σε έστελναν σε οποιοδήποτε μέρος να κατοικήσεις, δεν είχες επιλογή), και ανάλογη ήταν η αναμονή για να αποκτήσεις ένα αυτοκίνητο Trabant (εκείνα τα τρίτροχα με αμάξωμα από πεπιεσμένο χαρτόνι, θέμα πολλών ανεκδότων της εποχής).
     Όλα αυτά αποτελούν ένα παρελθόν σχεδόν μυθικό για όσους δεν το γνώρισαν (ήδη μια ολόκληρη γενιά Γερμανών έχει ζήσει χωρίς το Τείχος). Δυστυχώς όμως υπάρχουν και σήμερα νοσταλγοί του ‘υπαρκτού σοσιαλισμού’ της άλλης πλευράς που επιχειρούν μια αναβίωση των σκοτεινών εκείνων ημερών, και μάλιστα χρησιμοποιούν μεθόδους και τακτικές που θα τους έκλειναν αμέσως στη φυλακή αν τις εφάρμοζαν στην ανατολική πλευρά του Τείχους. Εκτός κι αν ανήκαν στο κόμμα, τα μέλη του οποίου ζούσαν σε χωριστή συνοικία με δικό της σούπερ μάρκετ γεμάτο με δυτικά αγαθά και χωρίς ουρές. Διότι, όπως και στη ‘Φάρμα των ζώων’ του Orwell, στον ανατολικό ‘παράδεισο’ όλοι ήταν ίσοι, αλλά κάποιοι ήταν πιο ίσοι από τους υπόλοιπους.
    Υ.Γ. Δείτε και παλαιότερη ανάρτηση ΕΔΩ.

Πέμπτη 7 Νοεμβρίου 2019

Ρήματα


Αραιά και πού διαβάζουμε ή ακούμε σε δημόσια μέσα ότι π.χ. «η κυβέρνηση πρέπει να ενσκήψει» σε κάποιο πρόβλημα (αυθαίρετο το παράδειγμα). Προφανώς αυτοί που χρησιμοποιούν το ρήμα δεν γνωρίζουν ότι «ενσκήπτω» σημαίνει πέφτω πάνω σε κάτι, συνήθως με απειλητική διάθεση ή κακό αποτέλεσμα («ενέσκηψε καταιγίδα»). Συγχέουν έτσι το «ενσκήπτω» με το «εγκύπτω», δηλ. σκύβω με ενδιαφέρον. Λίγη προσοχή λοιπόν: το επιθυμητό από την κυβέρνηση και τον κάθε αρμόδιο φορέα ή πρόσωπο είναι να εγκύπτει και όχι να ενσκήπτει πάνω στα προβλήματα του κράτους ή της κοινωνίας. Εναλλακτικά, μπορεί και απλώς να σκύβει, αρκεί να κάνει καλά τη δουλειά και να μη δίνει αφορμές για να θίγεται το γλωσσικό μας αισθητήριο.
[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]

Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2019

Απόσυρση

Δύσκολο πράγμα για οποιονδήποτε άνθρωπο να αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να μειώσει τις προηγούμενες δραστηριότητές του, είτε αυτές λέγονται επαγγελματικές είτε αναψυχής είτε χόμπι είτε οτιδήποτε άλλο: νιώθει ότι κάτι στερείται, ότι είναι πλέον αδύναμος, άχρηστος, ‘ξωφλημένος’. Ακόμη πιο δύσκολο είναι να απομακρυνθούν από τη δημόσια ζωή όσοι έμαθαν να ζουν μέσα σ‘ αυτή, να έχουν λόγο και συμμετοχή στα κοινά, να αποζητείται η γνώμη τους για θέματα σοβαρά και σημαντικά. Να όμως που έρχονται τέτοιες στιγμές που, είτε παροδικά είτε μόνιμα, πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει ένα όριο στις δυνάμεις μας, πέρα από το οποίο αδυνατούμε να εκπληρώσουμε κάποιον προηγούμενο ρόλο ή, αν επιμένουμε να προσπαθούμε, αποτυγχάνουμε ή και γελοιοποιούμαστε. Μπορεί η ηλικία από μόνη της να μην είναι απαραίτητα περιοριστικός παράγων, αλλά συνήθως συνοδεύεται από εκπτώσεις των σωματικών και πνευματικών δυνάμεων («ου γαρ έρχεται μόνον…»). Κι αν ο ίδιος ο πάσχων δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τις μεταβολές και να αποσυρθεί ευσχήμως και στον κατάλληλο χρόνο, θα πρέπει να γίνεται αυτό με την παρέμβαση κάποιου υπευθύνου προσώπου (συγγενούς, προϊσταμένου, συναδέλφου) που βλέπει πώς έχουν τα πράγματα, και σίγουρα δεν θέλει να δει έναν άξιο μέχρι πρό τινος άνθρωπο να εκτίθεται στα μάτια του κοινού, ή να κάνει σφάλματα που μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες. Κι επειδή οι αρρώστιες, ακόμη και οι νοητικές διαταραχές, δεν κάνουν εξαιρέσεις με βάση τις γνώσεις, την ευφυΐα ή την προσωπική αξία των ανθρώπων, τέτοια φαινόμενα μπορούν να παρατηρηθούν σε λαϊκούς και κληρικούς, σε υπουργούς και επιχειρηματίες, σε επιστήμονες και καλλιτέχνες, και θα πρέπει να οδηγούν σε έγκαιρη και εύσχημη απόσυρση. Η πεισματική πεποίθηση του πάσχοντος ότι «έχω ακόμη έργο να κάνω», συχνά σε συνδυασμό με τις κολακευτικές προτροπές φίλων, οπαδών ή συνεργατών (που δεν θέλουν να αλλάξει ένα καθεστώς, με το οποίο είναι εξοικειωμένοι και βολεύονται), κάνει να βλέπουμε να διατηρούνται στη δημόσια ζωή πρόσωπα κατά πάντα σεβαστά για το παρελθόν τους, πλην όμως αδύναμα πλέον να εκπληρώσουν στοιχειωδώς κάποιον κοινωνικό ρόλο. Όλοι φοβούνται ότι χωρίς αυτούς τα πράγματα δεν θα είναι όπως πριν, αλλά βέβαια η πείρα μας λέει ότι κανένας δεν είναι αναντικατάστατος (άλλωστε, όπως λέμε, τα νεκροταφεία είναι γεμάτα από δαύτους…). Κι εδώ συχνά είναι ευθύνη και ημών των ιατρών να υποδεικνύουμε (να εξαναγκάσουμε δεν μπορούμε) στους ασθενείς μας τα όριά τους, χρησιμοποιώντας μια παραλλαγή εκείνης της προτροπής («Κάτθανε, Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση») που φώναξε ένας Σπαρτιάτης στον αρχαίο Ολυμπιονίκη με τους τρεις νικητές γιους του: «Καιρός να κάτσεις στο σπίτι σου, Διαγόρα». Αν βέβαια είναι διατεθειμένοι να μας ακούσουν.

Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2019

Μυωπία

Παίρνοντας πρωινό με φίλο στη Λάρισα, στον επίλογο των ετησίων διδακτικών υποχρεώσεων, σχολιάζουμε ποικίλα θέματα και θυμόμαστε παλιές μέρες. «Το πρώτο μου αυτοκίνητο (Όπελ Καντέτ, για την ιστορία) ήταν συναρμολογημένο στην Ελλάδα», του λέω. «Το ίδιο και τα Νισσάν της εποχής εκείνης», απαντά. Λίγο μετά τα αντίστοιχα εργοστάσια μετακόμισαν στην άλλη όχθη του Αιγαίου. Ακούω σε ραδιοφωνική εκπομπή για το αυτοκίνητο για εργοστάσια ασιατικών εταιριών εγκατεστημένα στη Σλοβακία, ενώ προ καιρού είχε ανακοινωθεί ότι η Φολκσβάγκεν μελετάει να κάνει καινούργιο εργοστάσιο στην Τουρκία, αξίας 1,3 δις ευρώ, στο οποίο επί του παρόντος αντιδρούν τα εργατικά συνδικάτα της βιομηχανίας αυτής λόγω της εμπλοκής της γείτονος στον πόλεμο της Συρίας. Γιατί δεν ακούμε ανάλογες ειδήσεις για τέτοιες εγκαταστάσεις στην Ελλάδα; Απλούστατα, διότι έχουμε κάνει επί τόσες δεκαετίες ό,τι μπορούσαμε (και εν πολλοίς συνεχίζουμε να κάνουμε) για να απωθούμε τους μεγάλους επενδυτές. Αν ο βιομήχανος ξέρει ότι θα έχει να αντιμετωπίσει κάθε τόσο απρόβλεπτες (κομματικά υποκινούμενες) εργασιακές αντιδράσεις που θα σταματούν την παραγωγή ή θα καθυστερούν την παράδοση του προϊόντος (π.χ. απεργίες της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας), δεν μπορεί να διατηρεί επί μακρόν την πεποίθηση ότι θα είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του προς την αγορά. Οι ανταγωνιστές του από άλλες χώρες θα τον προσπερνούν στη στροφή με κάθε ευκαιρία. Ακόμη κι αν σήμερα αλλάξουμε μυαλά στον τομέα αυτό και δούμε το μακροπρόθεσμο συμφέρον μας (και όχι το μυωπικό κομματικό όφελος), θα χρειασθούν πολλά χρόνια για να γίνουμε αξιόπιστοι εταίροι. Για πόσο καιρό ακόμη θα συνεχίζουμε να είμαστε κοντόφθαλμοι;