Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2019

Διασκέδαση και ψυχαγωγία

Εδώ και πολλούς μήνες (χρόνια κοντεύουν) ακούμε και ξανακούμε μια υπόθεση που φέρει το όνομα μεγάλης ξένης φαρμακευτικής εταιρείας και αποτελεί ένα είδος ‘μήλου της έριδος’ μεταξύ κομμάτων αφενός και πολιτικού και δικαστικού χώρου αφετέρου. Παλιότερα, με ανάλογο τρόπο, είχαμε κάνει καραμέλα το όνομα άλλης μεγάλης εταιρείας ηλεκτρικών συσκευών, που κατάφερε να απασχολήσει την ειδησεογραφία και την πολιτική ζωή της χώρας για σειρά ετών, με αποτέλεσμα – πέρα από την ενίσχυση της ενδημικής εν Ελλάδι πόλωσης – τι ακριβώς; Ουδείς οίδε. Έτσι και τώρα, όλοι περιμένουμε ‘την των πραγμάτων έκβασιν’, όχι ελπίζοντας σε κάποια κάθαρση (μόνο ο μυθικός Ηρακλής καθάρισε την κόπρο του Αυγεία στρέφοντας τα δυο ποτάμια, Πηνειό και Αλφειό, προς τους σταύλους), αλλά με την αδιάφορη αδημονία που παρακολουθεί κανείς ένα σήριαλ (τι θα γίνει στο άλλο επεισόδιο; ποιος θα σκοτώσει ή θα παντρευτεί ποιον; θα γλιτώσει ο Α ή η Β;). Και όπως τα σήριαλ ελάχιστα ή καθόλου επηρεάζουν τελικά την καθημερινότητα (άσχετα με το πόσο μας απασχολούν), έτσι και τα δημόσια σκάνδαλα ή σκευωρίες (διαλέγετε όνομα ανάλογα με την τοποθέτησή σας) ελάχιστα θα διορθώσουν την πολιτική πραγματικότητα της χώρας: κάποιο βολικό θύμα θα επωμισθεί το βάρος της ενοχής, για να μην καταρρεύσει ολόκληρο το οικοδόμημα.
     Στο μεταξύ όμως ας κάνουμε κάποιες σκέψεις, εντελώς ουδέτερες. Ας υποθέσουμε ότι η δικαιοσύνη ή η αστυνομία ερευνά μια υπόθεση ξεκινώντας από έναν συγκεκριμένο ύποπτο. Αν στην πορεία της έρευνας έρθουν στο φως στοιχεία για άλλα πρόσωπα, ο ερευνητής πρέπει να κλείσει τα μάτια προς την κατεύθυνση εκείνη; Είναι δυνατόν να δίνει κανείς ‘άνωθεν’ εντολές του τύπου «ασχοληθείτε μόνο με τον Χ και μη σας ενδιαφέρει κανένας άλλος Ψ» ή «ερευνήστε το 2015, μη ψάχνετε το 2016»; Βέβαια στην Ελλάδα ζούμε, και έχουμε κατά καιρούς ακούσει ιστορίες για διαταγές π.χ. προς την Τροχαία ότι «σήμερα ‘γράφουμε’ μόνο για ζώνες, όχι για χρήση κινητών τηλεφώνων ή για άλλες παραβάσεις». Ωστόσο, το να προσπαθεί το κάθε κόμμα να καθορίσει τα όρια και τους όρους υπό τους οποίους θα λειτουργήσει η δικαιοσύνη παραβιάζει τη βασική αρχή ότι «φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δ’ αλήθεια»: όσο καλός, άξιος ή ‘φίλος’ κι αν είναι κάποιος, αν τα πράγματα αποδείξουν ότι είχε τη σκοτεινή του πλευρά δεν θα πρέπει να το μάθουμε, εφόσον αφορά σε δημόσιες υποθέσεις, και να υποστεί τις συνέπειες; Όχι για προσωπική σπίλωση, όχι για χαιρέκακη εκδίκηση, αλλά για ικανοποίηση αυτού που οι νομικοί με την ιδιάζουσα γλώσσα τους χαρακτηρίζουν ως «κοινόν περί δικαίου αίσθημα», αυτό που ο καθένας περιγράφει πολύ απλά με τη φράση «να ξεβρωμίσει ο τόπος», και για να παραδειγματισθούν (με την ελπίδα ζούμε) οι υπόλοιποι.
     Έχουμε γράψει στο παρελθόν ότι είτε βάφουμε μια ομάδα ανθρώπων με μαύρη μπογιά («όλοι ίδιοι είναι») είτε με άσπρη («κανένας δεν φταίει»), το τελικό αποτέλεσμα είναι να εξισώνονται οι δίκαιοι με τους αδίκους, οι καλοί με τους κακούς, οι ένοχοι με τους αθώους. Μήπως αυτό ακριβώς θέλουμε, ελπίζοντας ενδόμυχα ότι κάποια μέρα αυτή η συγκάλυψη θα εξυπηρετήσει κι εμάς; Αν ναι, τότε όλες οι υπόλοιπες ενέργειες και κινήσεις αποτελούν ένα θέατρο που μόνο σκοπό έχει την διασκέδαση (= διάλυση, περισπασμό της δημόσιας προσοχής), όχι όμως την ψυχαγωγία (= αγωγή και παιδεία της ψυχής). Οι δυο έννοιες δεν είναι καθόλου συνώνυμες.