Κλείνοντας

Το τέλος του χρόνου μας επεφύλασσε έναν μποναμά... αγιοβασιλιάτικο: μια τριήμερη εκδρομή με εκλεκτή συντροφιά στην Εύβοια, που περιλάμβανε προσκυνηματικές επισκέψεις σε μοναστήρια γνωστά και άγνωστα, όπως την Παναγία Ξενιά, τη Μονή Δαμάστας, τον Άγιο Χαραλάμπη Αυλωναρίου, τον Άγιο Γεώργιο Αρμά, την Παναγία της Μακρυμάλλης. Τόποι δύσβατοι, άνθρωποι λίγοι αλλά ιδιαίτεροι, που αγωνίζονται μέσα σε συνθήκες αντίξοες χωρίς να υπολογίζουν κόπους και θυσίες, για να διατηρούν τα καντήλια και τις μνήμες των αγίων αναμμένες και ζωντανές για παραδειγματισμό και ενίσχυση όλων ημών. Ακούσαμε θαύματα, προσκυνήσαμε εικόνες και λείψανα που διηγούνται τη δική τους ιστορία, με κοινό νήμα την πίστη που ξεπερνά την λογική και παραμερίζει τα ανθρώπινα εμπόδια. Τελικός προορισμός και αποκορύφωμα η προσκύνηση του σκηνώματος του Αγ. Ιωάννη του Ρώσου στο Προκόπι (όπου λειτουργηθήκαμε χθες το πρωί) και του τάφου του Αγ. Ιακώβου (Τσαλίκη) και της κάρας του Οσίου Δαβίδ του Γέροντος στην ομώνυμη μονή στις Ροβιές. Ο καιρός εξαιρετικός για την εποχή, δεν μας δημιούργησε προβλήματα, αλλά πιάσαμε και χιόνια στα ψηλότερα μέρη! Πολλά τα συναισθήματα, ας σημειώσω μια σκέψη μόνο, με το κλείσιμο του 2017: Είναι δυνατόν ένας τόπος που κρύβει τόσους αγίους, και που γεννά ακόμη και στις μέρες μας καινούργιους, να παραμείνει επ’ αόριστον σε κρίση και αδιέξοδο σαν αυτό που βιώνουμε τόσα χρόνια; Μήπως αναζητούμε βοήθεια και λύσεις σε λαθεμένα μονοπάτια;

     Με τα λόγια του Αγ. Αδελφοθέου Ιακώβου, του οποίου τη μνήμη εορτάζουμε σήμερα, Κυριακή μετά την Χριστού Γέννηση, «ἐὰν ὁ Κύριος θελήσῃ, καὶ ζήσομεν καὶ ποιήσομεν τοῦτο ἢ ἐκεῖνο» και τον νέο ενιαυτό. Καλή χρονιά λοιπόν!

Κρίση της κρίσης

Διάβασα με προσοχή το ενδιαφέρον άρθρο του Γ. Προβόπουλου με τίτλο 'Το στίγμα της δεκαετίας της κρίσης' (Καθημερινή 26/12/2017) για την κρίση και την εξέλιξή της. Τολμώ να πω, χωρίς να είμαι ειδικός οικονομολόγος ή πολιτικός, ότι πολλές από τις επισημάνσεις του έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς  στο παρόν ιστολόγιο. Οι διαπιστώσεις του ως προς τα αίτια της κρίσης αθροίζονται συνοπτικά ως εξής: Δεν ελήφθησαν εγκαίρως τα μέτρα που έπρεπε, διότι κάθε φορά η αντιπολίτευση (μείζων και ελάσσων, συνήθως αριστεράς απόχρωσης) στύλωνε τα πόδια, για να αναγκασθεί να τα λάβει (σκληρότερα και πιο επώδυνα) με καθυστέρηση μηνών και ετών. Πουθενά δεν υπήρξε συνεννόηση και κοινή γραμμή για την αντιμετώπιση μιας εθνικής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης (μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού, χωρίς κομματική σημαία). Το τελικό αποτέλεσμα το ζούμε σήμερα, και θα συνεχίσουμε να το ζούμε για χρόνια.
     Θα παραλληλίσω την κατάσταση με τον καρκίνο. Η σύγχρονη πρακτική στην Ογκολογία είναι να εξετάζεται κάθε ασθενής από ογκολογικό συμβούλιο, που αποφασίζει από κοινού για την ενδεδειγμένη θεραπεία (επέμβαση, χημειοθεραπεία, ακτινοβολία κτλ.), και με ποια σειρά θα πρέπει να γίνει αυτή για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η συνδιάσκεψη και η συναινετική προσέγγιση μπορεί να μην προσφέρει κατηγορηματικές εγγυήσεις επιτυχίας, αλλά τουλάχιστον δίνει τις καλύτερες προοπτικές και δεν αντιβαίνει στην κοινή ιατρική λογική. Αν κάθε μέλος του συμβουλίου επιμένει εγωιστικά σε προσωπικές απόψεις αγνοώντας όλους τους άλλους, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η συνεχιζόμενη ταλαιπωρία του αρρώστου χωρίς θεραπευτικό όφελος.
     Κατ' αναλογία με τα παραπάνω, φοβούμαι ότι οι εκάστοτε φιλοδοξίες και ιδεοληψίες του πολιτικού προσωπικού της χώρας δεν επέτρεψαν και συνεχίζουν να μην επιτρέπουν μια τέτοια προσέγγιση στο πολιτικό πρόβλημα της χώρας μας. Τις συνέπειες τις υφιστάμεθα όλοι μας. Καλή χρονιά λοιπόν!

[Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή]

Εόρτιος κοίμησις

Κλείνοντας μια χρονιά που μας στέρησε -- ’κατά άνθρωπον λέγω’ -- μια σειρά από άξιους, σεβάσμιους και προσφιλείς κληρικούς, προπέμψαμε σήμερα με το ‘Χριστός ανέστη’ και τον π. Γεώργιο Κέλπη, πραγματική ψυχή του Αγίου Μηνά επί τόσα έτη. Ευχόμαστε να εορτάσει αλλιώτικα Χριστούγεννα, και να εύχεται για τα πάμπολλα πνευματικά παιδιά που αφήνει πίσω του.

«Ἤκουσαν oἱ ποιμένες, τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων, τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· 

καὶ δραμόντες ὡς πρὸς ποιμένα, θεωροῦσι τοῦτον ὡς ἀμνὸν ἄμωμον, ἐν γαστρὶ τῆς Μαρίας βοσκηθέντα» 

     Ας δράμουμε όπως οι ποιμένες, να ακούσουμε τους αγγέλους να υμνούν και πάλι την ένσαρκο παρουσία του Χριστού, κι ας είναι Αυτός για όλους μας οδηγός και προστάτης και στον καινούργιο χρόνο που πλησιάζει!

Ανάμνηση

Μνήμη της Αγ. Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας χθες, και δεν μπορούμε να μη θυμηθούμε ότι πέρυσι τέτοια μέρα πολλοί, γνωστοί και άγνωστοι, συνόδευαν με τις προσευχές τους τον μικρό Κωνσταντίνο στο δύσκολο χειρουργείο για την αποκατάσταση της ελαττωματικής νεογνικής καρδούλας του. Και το θαύμα έγινε, και ο Κωνσταντίνος επέστρεψε στο σπίτι υγιής, ξεπέρασε όλα τα προβλήματα και αναπτύχθηκε κανονικά, σαν να μη συνέβη τίποτε. Είθε έτσι να συνεχίσει, για να κινεί όλους μας σε ευγνωμοσύνη και ευχαριστία στον Θεό και τους αγίους Του, και να μας θυμίζει τον ψαλμικό στίχο: «ἐμεγάλυνε Κύριος τοῦ ποιῆσαι μεθ᾿ ἡμῶν, ἐγενήθημεν εὐφραινόμενοι». Δόξα τω Θεώ!

Δυο σταθμά

Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως διαβάζω, «καταδικάζει απερίφραστα τη βίαιη επίθεση» στα γραφεία της ΕΣΗΕΜΘ (Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης) καθώς και την έφοδο το βράδυ της Τετάρτης στα γραφεία της Δημοτικής Τηλεόρασης και του Δημοτικού Ραδιοφώνου Θεσσαλονίκης και σχολιάζει ότι αυτή «βάλλει ευθέως κατά των συνδικαλιστικών ελευθεριών, της ελευθεροτυπίας και του δικαιώματος των πολιτών στην ενημέρωση. Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να προχωρήσουν άμεσα στον εντοπισμό και τη σύλληψη των δραστών», καταλήγει η ανακοίνωση.
     Περίμενα να δω ανάλογη καταδικαστική ανακοίνωση και για τις πρόσφατες καταδρομικές επιδρομές και λεηλασίες στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αλλά εις μάτην. Εκεί, βλέπετε, βασιλεύει το άσυλο (γνωστή ‘θερμοκοιτίδα’ των κυβερνώντων και των δικών τους παιδιών) και, όπως έλεγαν για το παλιό Φαρ Ουέστ, εκεί δεν υπάρχει νόμος. Πρόταση: να κοστολογήσει το ΠΑΜΑΚ τις ζημιές και να στείλει το λογαριασμό στους συναρμόδιους υπουργούς Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη (αν και δεν επανορθώνεται ο κάθε είδους ‘βιασμός’ με μια χρηματική αποζημίωση). Και να βάλει λουκέτο για 10-15 μέρες (εργάσιμες, όχι στις γιορτές) σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Αντιθέσεις

Είναι μερικοί άνθρωποι που σε σκλαβώνουν με τον τρόπο της. Έχω ξαναγράψει για την κυρα-Βούλα, που εδώ και χρόνια (βλ. ΕΔΩ) συνεχίζει να έρχεται κάθε χρόνο παραμονές Χριστουγέννων από μία ώρα μακριά, βρέξει-χιονίσει, για να φέρει τα δώρα της: λικέρ και γλυκό (χειροποίητα) και ρόδι, και να ανταλλάξουμε ευχές. Έστω κι αν δεν είμαι πλέον ο βασικός της θεράπων. Κυρα-Βούλα, να είσαι πάντα καλά, και καλή δύναμη στα βάσανά σου!
     Η μέρα επεφύλασσε κι άλλη έκπληξη. Οι ευχές από τον παλιό μου δάσκαλο στην Ουαλία ήταν αναμενόμενες και ευπρόσδεκτες. Αυτό που με ξάφνιασε ήταν η παχιά μαύρη γραμμή που έσβηνε λες το εορταστικό γραμματόσημο με την παράσταση της Παναγίας με το Θείο Βρέφος. Δεν μοιάζει για ταχυδρομική σφραγίδα: πιο πολύ θυμίζει έναν μαρκαδόρο που μουντζουρώνει οργισμένα ή περιφρονητικά μια εικόνα που δεν του αρέσει. Άθεος; Μουσουλμάνος; Κάτι άλλο; Δεν γνωρίζω, και μπορεί να πέφτω κι έξω. Ωστόσο, σκέφτομαι να γράψω στα Βασιλικά Ταχυδρομεία της Αλβιόνος και να θέσω υπόψη τους το θέμα, που δεν προκαλεί απλώς φιλοτελική αγανάκτηση. Μάλλον επαληθεύει εκείνο το «οὐκ ἦν αὐτοῖς τόπος» που λέγαμε προχθές.

Προεόρτια

Προ καιρού διάβασα στη Guardian ότι εν όψει των εορταστικών εκδηλώσεων των Χριστουγέννων υπάρχει τεράστια ζήτηση για καινούργια ‘κάλαντα’ και συναφή άσματα (carols). Όπως το έθεσε κάποιος, πρόκειται για μια «ακμάζουσα βιομηχανία» και ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιασθεί κάπου 300 τέτοια τραγούδια. Μαζί και με όλα τα άλλα στολίδια και σχετικά διακοσμητικά και πανηγυρικά είδη, που έκαναν κι εδώ την εμφάνισή τους από τον Σεπτέμβριο, είναι κι αυτό ένα δείγμα της εμπορευματοποίησης των Χριστουγέννων, που μόνο Χριστό δεν θυμίζουν. Οτιδήποτε πουλάει είναι ευπρόσδεκτο με ανοικτές αγκάλες, ενώ για τον «Μεγάλο Αναμενόμενο του δύστυχου χαμένου ανθρώπου» (κατά τον Γ. Βερίτη) δεν φαίνεται να υπάρχει «τόπος εν τω καταλύματι». 

     Μια και σήμερα αρχίζει επίσημα η εκκλησιαστική προεόρτια περίοδος, ας την τιμήσουμε με τη φωνή και τους λόγους του Αγ. Ρωμανού του Μελωδού:

«Δεῦτε οἱ πιστοί ὑπαντήσωμεν τῷ Κτίστῃ,
ἥκοντι εἰς γῆν ἐκ Παρθένου ἀνατεῖλαι· 
ἁγνείᾳ λαμπρυνθῶμεν, ἀρεταῖς ἀπαστράψωμεν, 
τρόμῳ καὶ χαρᾷ ἑτοιμασθῶμεν, 
Χριστόν ἰδέσθαι βρεφωθέντα νοὸς ὄμμασιν, 
ἡμᾶς θεοῦντα τοὺς βροτούς ἄκρᾳ ἀγαθότητι».

Εξαγγελίες

Αυτές τις μέρες πήρε το αυτί μου στο ραδιόφωνο κάτι για συνεδρίαση αγροτικών επιτροπών και εξαγγελία κινητοποιήσεων και αποκλεισμών εθνικών δρόμων για τον επόμενο μήνα. Θα μου πείτε: «τι δη καινόν ή ξένον;» (για να θυμηθούμε τον Λογιώτατο της ‘Βαβυλωνίας’). Θα απαντούσα ότι και μόνη η πρόδρομη ανακοίνωση αποτελεί κάτι νέο. Τρέφω κάθε σεβασμό προς τον μόχθο των αγροτών και το ψωμί που με τη φροντίδα τους έχουμε στο τραπέζι μας. Αυτό που δεν μπορώ να σεβασθώ είναι ο αυταρχισμός των συνδικαλιστών που βάσει προγράμματος καταλύουν κάθε έννοια νομιμότητος γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τα δικαιώματα και τις ανάγκες όλων των υπολοίπων συμπολιτών τους. Αναρωτιέμαι πώς σκοπεύει να αντιδράσει το επίσημο κράτος σ’ αυτή τη ‘διαφήμιση’, ωστόσο δέχομαι με απόλυτη κατανόηση τα ειρωνικά χαμόγελα που μπορεί να προκαλέσει η απορία μου αυτή.
     Κάνοντας λόγο για πρόδρομη ανακοίνωση θυμήθηκα τα συνέδριά μας, που συνήθως εξαγγέλλονται πολλούς μήνες πριν, ώστε να υποβληθούν εγκαίρως οι εργασίες που θα παρουσιασθούν. Συνειρμικά σκέφθηκα ότι οι κάθε είδους ‘κινητοποιήσεις’ για τους επαγγελματίες συνδικαλιστές είναι ‘ακαδημαϊκά προσόντα’ που καταγράφονται στο βιογραφικό τους, όπως οι διοργανώσεις συνεδρίων και άλλων επιστημονικών εκδηλώσεων από τους πανεπιστημιακούς. Κάτι πρέπει να έχουν και οι αγροτοπατέρες να προβάλουν. Πού ξέρεις; Μια μέρα μπορεί να χρειασθεί να περάσουν από αξιολόγηση.

«Μωραίνει Κύριος»

Αν δεν πληροφορηθήκατε το τελευταίο επινόημα του σεβαστού υπουργείου παιδείας (χωρίς κεφαλαία, παρακαλώ, να μη δημιουργούμε ψευδαισθήσεις), διαβάστε το παρακάτω απόσπασμα της πρόσφατης εγκυκλίου που αφορά την δράση ‘Η τσάντα στο σχολείο’:

«Με τη συγκεκριμένη δράση καθιερώνεται η παραμονή της σχολικής τσάντας των μαθητών/τριών του Δημοτικού Σχολείου για τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο το μήνα, στο σχολείο. Η τσάντα των μαθητών/τριών παραμένει στο σχολείο την Παρασκευή, πριν από το Σαββατοκύριακο που έχει αποφασιστεί από τον Σύλλογο Διδασκόντων του σχολείου, έως την Δευτέρα. Επισημαίνεται, ότι η παραμονή της τσάντας στο σχολείο δεν αποτελεί μια συμβολική παρέμβαση, αλλά επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες να μην ασχολούνται με την προετοιμασία μαθημάτων κατά τη διάρκεια αυτού του Σαββατοκύριακου».

Αυτό ήταν! Βρήκαμε επιτέλους ποιο ήταν το βασικό πρόβλημα της παιδείας μας και χωρίς καθυστέρηση βρήκαμε και τον τρόπο να το λύσουμε! Τέτοια υψηλή παιδαγωγική καιρό είχαμε να δούμε και να θαυμάσουμε. Μόνο πρακτικό συμπέρασμα: «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι». Και μη χειρότερα.

Κοινωνία

Οι Πράξεις των Αποστόλων περιγράφοντας την πρώτη εκκλησία υπογραμμίζουν ότι η ζωή της ήταν η διδαχή των Αποστόλων, η κοινωνία, η κλάση του άρτου (Ευχαριστία) και οι προσευχές. Από τις εκδηλώσεις αυτές οι τρεις μπορούν να χαρακτηρισθούν ως καθαρά λειτουργικές. Η κοινωνία έχει την έννοια της συντροφικότητας, της κοινής ζωής στις διάφορες εκφάνσεις της. Πώς και τη θυμήθηκα τώρα; Την αφορμή μου έδωσε μια πρόσφατη εόρτια σύναξη στο σπίτι παλιού φίλου. Όλοι έχουμε κάνει φιλίες και φίλους στη ζωή μας, σε διάφορες φάσεις, σε ποικίλους χώρους και υπό άλλες συνθήκες και περιστάσεις. Ωστόσο οι ‘παλιοί’ τείνουν να μένουν: η αναστροφή μαζί τους μας κινεί ιδιαίτερα συναισθήματα, αναμνήσεις, συνδέσμους, που οδηγούν σε ιστορίες, ανέκδοτα, περιπέτειες και ‘κατορθώματα’, στιγμές νοσταλγικές, εμπειρίες από εκδρομές, συναυλίες, κατασκηνώσεις, κοινές εκδηλώσεις κάθε είδους. Η παλιά παρέα ανταλλάσσει τα νέα της, δίνει πληροφορίες για συνομηλίκους που πάσχουν, θυμάται κάποιους που αναχώρησαν από τον κόσμο αυτό. Τι κάνει ο καθένας μας σήμερα; Οι περισσότεροι εν ενεργεία, κάποιοι έχουν περάσει στη σύνταξη. Οι μνήμες έρχονται φυσικά και αβίαστα με τη συζήτηση. Πώς ήμασταν και πώς είμαστε; Τότε μας απασχολούσε κυρίως το άμεσο μέλλον και η οικογενειακή αποκατάστασή μας: πολλοί (οι περισσότεροι;) δέθηκαν ισόβια με μέλη της ίδιας συντροφιάς, κάποιοι έκαναν ‘εισαγωγές’ νέων μελών, πλουτίζοντας έτσι τον κύκλο. Τώρα μας απασχολεί περισσότερο το μέλλον των παιδιών, των ανιψιών, των εγγονών, αλλά και το δικό μας στην επερχόμενη τρίτη ηλικία και μέσα στην αβεβαιότητα της γενικής κρίσης. Τι επιφυλάσσει η επιούσα για όλους μας; Διαπιστώνουμε με ικανοποίηση ότι σε γενικές γραμμές δεν έχουμε αλλάξει. Μπορεί κάπου να στρογγυλέψαμε τους νεανικούς μας τρόπους, να αποκτήσαμε έναν φλοιό ωριμότητας μαζί με τα γκρίζα μαλλιά, ωστόσο τα ιδιώματα του καθενός, εκείνα που καθόριζαν το προσωπικό του στίγμα, μένουν στη θέση τους, συμβάλλοντας έτσι στον σύνδεσμο που διατηρούμε μετά από σαράντα και πλέον χρόνια. Χωρίζουμε μετά από δυο ώρες, με τη σκέψη ότι πρέπει να δίνουμε περισσότερο χρόνο – και ψυχική διάθεση – σ’ αυτή την κοινωνία που τόσο μας ‘γεμίζει’ και μας αναπαύει όλους. Εις το επανιδείν. «Να μας έχει ο Θεός γερούς, πάντα ν’ ανταμώνουμε».

Φοροανέκδοτα

Διαβάζοντας προχθές τις προβλεπόμενες φορολογικές επιβαρύνσεις για τον επόμενο χρόνο έφερα στο νου μου τις τιμές κατανάλωσης καυσίμου των αυτοκινήτων. Άσχετο, ε; Ας το κάνω λιανά. Διαβάζεις στις διαφημίσεις και τις παρουσιάσεις νέων μοντέλων για την εκπληκτική οικονομία που έχει το Τάδε Τουτού: με 4,5 λίτρα βενζίνη κάνεις 100 χιλιόμετρα, με ένα γέμισμα πας και γυρίζεις Θεσσαλονίκη-Αθήνα. Εντυπωσιάζεσαι, το συγκρίνεις με το δικό σου που καίει 10-12 λίτρα στα 100, τρέχεις να το πάρεις. Και διαπιστώνεις ότι σε συνθήκες πραγματικής οδήγησης σου καίει 7-8 λίτρα, ενώ τα 4,5 ήταν απλώς ένα θεωρητικό κατασκεύασμα σε υπολογιστή, που διατυμπανίζεται «διαφημιστικῇ ἀδείᾳ» (πολύ πιο χαλαρή της ποιητικής…).
     Και περνούμε στο φορολογικό πεδίο. Διαβάζουμε ότι το προσεχές έτος οι εκτιμώμενοι άμεσοι φόροι (για τους έμμεσους ας μη μιλήσουμε, μην πάθουμε και τίποτε, γιορτές που έρχονται) μαζί με τις ασφαλιστικές εισφορές θα αποτελούν το 40-45% του εισοδήματος των ελευθέρων επαγγελματιών, στους οποίους ως γνωστόν δεν αναγνωρίζεται αφορολόγητο όριο. Αν αυτό δεν αποτελεί το πλέον σύντομο και μαύρο ανέκδοτο, τότε κάτι έχω χάσει. Διότι αθροίζοντας τις άμεσες φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις που έχω πληρώσει μέσα στο τρέχον έτος, βρίσκω ότι αποτελούν το 63% του ακαθάριστου εισοδήματος που έχω καταγράψει μέσα στην ίδια χρονική περίοδο (δεν πιστεύω να θέλετε αναλυτικά στοιχεία). Αν αυτό ως δια μαγείας πέσει στο 45% τον επόμενο χρόνο, θα αποτελέσει ‘σημείον μέγα’, το οποίο δεν περιμένω, αφού ήδη έχουν εξαγγελθεί περικοπές ιατρικών δαπανών και άλλων ελαφρύνσεων και αύξηση της προείσπραξης φόρου. Κατά τα άλλα, τον Αύγουστο θα βγούμε από το μνημόνιο. Το άλλο με τον Τοτό το ξέρετε; 

«Ἐὰν μὴ Κύριος...»

Χρησιμοποίησα ξανά τον παραπάνω τίτλο προ μηνών, τότε για τους τυφώνες στη Φλόριντα. Τώρα εδώ και εβδομάδες, η Καλιφόρνια, η πιο πλούσια πολιτεία των ΗΠΑ, βρίσκεται στο έλεος τεράστιων δασικών πυρκαγιών που κινούνται με μεγάλες ταχύτητες και καταβροχθίζουν στο διάβα τους αμέτρητες εκτάσεις, τόσο δασικές όσο και κατοικημένες. Πολλοί οι λόγοι: κλιματική αλλαγή, υπερθέρμανση και μεγάλη και παρατεταμένη ξηρασία, με τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου (καύσεις--> αυξημένη παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα--> μεγαλύτερη υπερθέρμανση) είναι οι κυριώτεροι. Πέρα από την φυσική συμπάθεια για κάθε ανθρώπινη τραγωδία, όπου και από όποια αιτία κι αν αυτή συμβαίνει, το γεγονός θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψη για το τόσο άδηλο και άγνωστο μέλλον όλων μας. Το έχουμε ξαναγράψει, μας το διδάσκει ο Λόγος του Θεού: «ὅταν λέγωσιν, εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια, τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐφίσταται ὄλεθρος, ὥσπερ ἡ ὠδὶν τῇ ἐν γαστρὶ ἐχούσῃ, καὶ οὐ μὴ ἐκφύγωσιν». Όχι διότι είναι κακός ή εκδικητικός ο Θεός, αλλά διότι αυτή είναι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε. Το είδαμε και στις δικές μας πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες. Για να σκεφτόμαστε και το ψαλμικό: «ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων». Όσα μέτρα κι αν πάρουμε, όσα μέσα κι αν διαθέτουμε, θα είναι μηδενικά αν δεν βάλουμε μπροστά τον «Ἕνα οὗτινος ἐστι χρεία».

Κακοφωνία

Χθεσινές οι δυο ειδήσεις, αλλά θα απασχολήσουν τα Μέσα στο προσεχές διάστημα. Στη δική μας γειτονιά οι δηλώσεις του ‘σουλτάνου’ περί αναθεωρήσεως και επικαιροποιήσεως της Συνθήκης της Λωζάνης την παραμονή της άφιξής του στην Αθήνα δικαιώνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την επιφυλακτικότητα που πρέπει κανείς να διατηρεί απέναντι σε έναν τέτοιο επισκέπτη. Θυμίζουν κάτι από παλιά ελληνική ταινία: ο ιδιοκτήτης του σπιτιού επισκέπτεται τον νοικάρη του για να πιουν καφέ στα πλαίσια τάχα της καλής γειτονίας τους, αλλά σπεύδει να αναγγείλει ότι πρέπει να ξαναδούν το συμβόλαιο και να κάνουν αναδρομική αύξηση στο νοίκι. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ο πρόεδρος ανακηρύσσει μονομερώς και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη κανενός άλλου κράτους την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, εν γνώσει του ότι κάτι τέτοιο μόνο ως σταθεροποιητική κίνηση δεν μπορεί να ερμηνευθεί. Δυστυχώς ζούμε σε μια εποχή που οι κλασικές απόψεις περί διπλωματίας, περί τηρήσεως κάποιων στοιχειωδών κανόνων συνομιλίας, έστω και προσχημάτων πολιτικής ευγενείας, έχουν κι αυτές αναθεωρηθεί ριζικά από sui generis προσωπικότητες, που επιμένουν να παίζουν το δικό τους βιολί μέσα στην παγκόσμια συναυλία, αδιαφορώντας για το πόσο φάλτσα μπορεί να ακούγονται. Το ζητούμενο βέβαια είναι να μην παρασύρουν ολόκληρη την ‘ορχήστρα’ στη δική τους κακόηχη χασμωδία, οδηγώντας έτσι τον κόσμο σε πανδαιμόνιο. Ο Θεός να μας φυλάξει.

Νταηλίκι

Ως γνωστόν δεν υπάρχουν πιο... δημοκράτες από τους κομμουνιστές. Μια ζωή φωνάζουν για «απλή ανόθευτη αναλογική» και άλλες τέτοιες γνήσιες εκλογικές διαδικασίες, που δεν παραποιούν τη λαϊκή βούληση και δεν υπόκεινται σε στρεβλώσεις με μπόνους και άλλου είδους ενισχύσεις που σκαρφίζονται τα αστικά κόμματα για να κρατούν για λογαριασμό τους την καρέκλα. Άλλωστε, όσες φορές και οπουδήποτε στον κόσμο οι κομμουνιστές πήραν εξουσία, φρόντιζαν να τη διατηρούν με εκλογικά ποσοστά που ξεπερνούσαν το 90% ή, ακόμη απλούστερα, καταργώντας τελείως τις εκλογές (με τέτοια θα ασχολούμαστε;). Έτσι, η κυβερνητική τροπολογία (κατά λογική προαπαίτηση των ‘θεσμών’) για αύξηση της απαιτούμενης απαρτίας κατά τις γενικές συνελεύσεις πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων στο 50% συν 1 σε περίπτωση συζήτησης και λήψης απόφασης κήρυξης απεργίας, όπου μάλιστα θα απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον του 1/2 των οικονομικά τακτοποιημένων μελών, έναντι του 1/3 ή ακόμη και του 1/5 που κατά περίπτωση προβλέπεται μέχρι τώρα, συνάντησε την προβλεπόμενη αντίδραση του ΚΚΕ, του ΠΑΜΕ και των λοιπών δημοκρατικών δυνάμεων, που θέλουν να ισχύει το προσφιλές τους δόγμα: πέντε-δέκα φωνακλάδες να επιβάλλουν με το «έτσι θέλω» τη γνώμη τους και να αποφασίζουν για λογαριασμό όλων των άλλων. Με το πληρεξούσιο του νταή και τη μεθοδολογία που οι ίδιοι καταδικάζουν στα «μορφώματα» της ακροδεξιάς. Βλέπετε, στο ιδεολογικό φάσμα όσο πηγαίνει κανείς προς τα αριστερά, κάποια στιγμή συναντά αυτούς που έρχονται από την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση κραδαίνοντας διαφορετικού χρώματος μπαντιέρες.

Έπαινοι

"Μπράβο σας! Εύγε! Συγχαρητήρια που κάνατε όλα όσα σας παραγγείλαμε, δίκαια και άδικα, νόμιμα και παράνομα, λογικά και παράλογα. Εσείς που τα είχατε διαγράψει όλα, που είχατε σχίσει μνημόνια, που είχατε καταργήσει τα πάντα." Πλήθος τα εγκώμια των Ευρωπαίων στο χθεσινό Eurogroup. Καλώς ορίσατε, παιδιά της κυβέρνησης, στον υπαρκτό ρεαλισμό. Ελπίζουμε μόνο να θυμάστε τη βασική αυτή αρχή και όταν κάποτε θα κάθεστε στην άλλη μεριά του κοινοβουλευτικού φράχτη. Εκεί απ' όπου φωνασκούσατε τόσα χρόνια.

Τεμενάδες

Πολύς λόγος για την επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα, και δεν μπορούμε κι εμείς να την αγνοήσουμε. Σαφώς και θέλουμε την ειρηνική συνύπαρξη και την καλή γειτονία με όλους, ιδιαίτερα τους έγγιστα ημών. Ωστόσο, διατηρούμε ακόμη το δικαίωμα της γνώμης και της επιφυλακτικότητος. Λοιπόν, οι ιδιαιτερότητες της επίσκεψης αυτής είναι πολλές. Η χώρα που εκπροσωπεί και κυβερνά περιφρονεί και παραβιάζει μια σειρά από κανόνες και συμβάσεις του διεθνούς δικαίου στα πλαίσια των διεκδικήσεών της που αφορούν πρωτίστως και κυρίως μέρη της ελληνικής επικράτειας. Ο ίδιος έχει καταφέρει να αναδειχθεί σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα πρόσωπα της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής, με τις κάθε άλλο παρά δημοκρατικές πρακτικές του στο εσωτερικό (εκλεγμένος ων) και τις κάθε άλλο παρά συνετές εξωτερικές του κινήσεις. Έχει τσακωθεί πρακτικά με όλους, εκμεταλλεύεται όμως το στρατηγικό πλεονέκτημα της γεωγραφικής θέσης της χώρας του για να απαιτεί απ' όλους όσα τον συμφέρουν. Πονηρός; Σαν αλεπού, που βέβαια διατρέχει πάντα τον κίνδυνο να πιαστεί από τα τέσσερα, κατά την παροιμία. Με δεδομένη την διαρκή προκλητικότητά του, κάνουμε καλά που τον δεχόμαστε και τον προσκαλούμε; Ας το σκεφθούμε λίγο. Κι ακόμη, ας πούμε ότι μια επίσκεψη στην πρωτεύουσα είναι το μίνιμουμ που υπαγορεύει το πρωτόκολο. Στη Θράκη γιατί να τον πάμε; Επειδή το ζήτησε; Εκείνος μπορεί να ζητάει ό,τι θέλει, εμείς όμως δεν έχουμε υποχρέωση να του κάνουμε τα χατίρια (νάτο και το τούρκικό μου!). Γιατί να τον ενθαρρύνουμε να μιλάει για ‘τουρκική μειονότητα’; Μήπως κάποιος πρέπει να πει με τρόπο στον πολυχρονεμένο -- πάντα με διπλωματικό τρόπο! -- ότι υπάρχουν και μπλε γραμμές; Εκτός κι αν περιοριζόμαστε στις (ξεθωριασμένες) κόκκινες.

Θείος Γρηγόρης

Αν η φιλοσοφία, κατά τους αρχαίους, είναι μελέτη θανάτου, τότε σίγουρα δεν υπάρχει καλύτερο ‘βοήθημα’ για τη μελέτη αυτή από την Ορθόδοξη νεκρώσιμη ακολουθία. Κι όταν αυτή ψάλλεται ορθά, χωρίς συντμήσεις και βιασύνες, αφήνει την πιο ουσιαστική ανάμνηση του γεγονότος της εκδημίας ενός ανθρώπου και λειτουργεί ως αντίδοτο στη φυσική λύπη της απώλειας του προσφιλούς.
     Την εμπειρία αυτή ζήσαμε σήμερα στους Αγίους Αποστόλους με αφορμή τον τελευταίο ασπασμό στον θείο Γρηγόρη που έφυγε χθες, στα 92 του χρόνια, μετά από μακροχρόνια δοκιμασία ασθενείας και ανημπορίας. Παραθέτω τον σύντομο χαιρετισμό που μας έστειλαν από την Αμερική τα αδέλφια μας (και που εκφράζει τα συναισθήματα όλων μας), καθώς και κάποιες προσωπικές μου μνήμες. Ο Θεός να τον αναπαύσει!

Αγαπημένε μας Θείε Γρηγόρη,
Την ώρα που πετάς για τα ουράνια, δέξου από μας τ’ ανήψια σου τον τελευταίο χαιρετισμό. Με μάτια βουρκωμένα σε βλέπουμε να μας φεύγεις για κει που πραγματικά ανήκεις. Μας έφευγες σιγά-σιγά, όλα αυτά τα τελευταία μαρτυρικά χρόνια. Τώρα ήρθε η στιγμή για το οριστικό αντίο.
Θα μας λείψεις, αλλά το ξέρουμε, θάσαι όμορφα εκεί  με όλους τους αγαπημένους σου, τον αδερφό σου, τους γονείς σου, κι όλους αυτούς που έφυγαν πριν από σένα.
Θα μας λείψει το φωτεινό σου χαμόγελο, εκείνο το σφύριγμά σου το κλέφτικο όταν μας καλούσες να πάμε εκδρομή, κι εμείς τρέχαμε να βγούμε μαζί σου για το Χορτιάτη, την Περαία, τη Ραψάνη, κι όπου αλλού μας ήθελες να μας ταξιδέψεις, γιατί ξέραμε ότι θα περάσουμε καλά.
Ήσουν αρχοντικός, έδινες απλόχερα, μας έδωσες την καρδιά σου. Μας έκανες να νιώθουμε όμορφα. Μας μιλούσες χωρίς να μιλάς πολύ. Μας μιλούσε η καρδιά σου. Κι εμείς απολαμβάναμε.
Τώρα, μετά τα βάσανα και τον πόνο των τελευταίων χρόνων, ήρθε ο καιρός να χαρείς κι εσύ την αιώνια χαρά που σου έχει ετοιμάσει ο Κύριος των όλων.
Σε χαιρετούμε, κι ευχόμαστε καλή αντάμωση
Τα ανήψια σου

[Χορτιάτης 7/5/1961]

Προσωπικές αναμνήσεις
Από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας, τα πρόσωπα που έχουμε στο κάδρο της ζωής μας δίπλα στους γονείς είναι οι θείοι μας Γρηγόρης και Άννα. Ας αφιερώσουμε τον λόγο στον πρώτο που αναχώρησε χθες από τον κόσμο αυτό πλήρης ημερών (κόντευε τα 92), αφήνοντας πίσω μαζί με τη θεία Άννα κι ένα πλήθος αναμνήσεων. Καθόλου παράξενο: μεγαλώσαμε τόσο μέσα στο σπίτι τους όσο και στο δικό μας. Μας φρόντισαν και οι δυο με πολλή αγάπη, σαν τα παιδιά που εκείνοι δεν είχαν, πλούσιοι σε συναισθήματα και απλόχεροι στο μοίρασμά τους.
     Ο θείος Γρηγόρης έλεγε αυτοσαρκαζόμενος: «Εγώ τις τάξεις του Γυμνασίου τις έκανα από δυο φορές, για να μάθω τα γράμματα καλύτερα». Αφήνοντας τις λόγιες και πνευματικές ενασχολήσεις στον αδελφό του (τον πατέρα μας), ο ίδιος απέκτησε την πρακτική σοφία και πείρα της καθημερινής ζωής στον εμπορικό κόσμο του Βαρδαρίου όπου έζησε και εργάσθηκε όλη τη ζωή του. Υπεραναπλήρωνε τον τόπο του πατέρα μας εκεί όπου εκείνος, λόγω της ιερατικής του ιδιότητος, δεν μπορούσε να μας συνοδεύει. Μας πήγαινε εκδρομές για πεζοπορία στον Χορτιάτη, για σουβλάκια στο δάσος Κουρί, για θαλασσινά μπάνια (μετά σχετικού γεύματος) στην Περαία, καμιά φορά στον κινηματογράφο. Μας φιλοξενούσε τις ελεύθερες ώρες μας στο μαγαζί, εξασφαλίζοντάς μας παιχνίδια εκ των ιδίων, Μίκι Μάους και σοκολάτες από το απέναντι περίπτερο του κυρ-Γιάννη και μπουγάτσα με κιμά από το διπλανό μπουγατσατζίδικο. Σχεδόν τίποτε από αυτά δεν έχει μείνει, ούτε τα καταστήματα ούτε οι άνθρωποι: ήταν από τους τελευταίους της εποχής του. Όταν λίγο μεγαλώσαμε, τον βοηθούσαμε περιστασιακά στις πωλήσεις (εκεί περιορίσθηκε η ενασχόλησή μου με το εμπόριο), στο τύλιγμα πακέτων, στο ξεφόρτωμα πιατικών και ποτηριών  και στο καθάρισμα του υπογείου από τα νερά όταν πλημμύριζε από καμιά νεροποντή.
     Ήταν άνθρωπος με μεγάλη θέληση, αλλά και πειθαρχία στη ζωή του. Ήταν ο μόνος που κάπνιζε στο οικογενειακό μας περιβάλλον, αλλά μια μέρα – θα ήμουν κάπου στα δώδεκα – τον είδα χωρίς τσιγάρο. «Τι έγινε;» τον ρωτάω. «Άσε», μου λέει, «εγώ κάποτε ανέβαινα τα σκαλιά της οικοδομής τέσσερα-τέσσερα, τώρα άρχισα να ξεφυσάω. Τέρμα το κάπνισμα!». Αυτό ήταν, και για τα υπόλοιπα πενήντα χρόνια της ζωής του δεν το άγγιξε ούτε μια φορά, με αποτέλεσμα να μπορεί να εργάζεται ακούραστα σχεδόν μέχρι τα ογδόντα. Παρόλο που ζούσε και δούλευε μέσα στον κόσμο του Βαρδαρίου, δεν τον άκουσα ποτέ να χυδαιολογεί ή να βωμολοχεί. Όταν πέθανε η γιαγιά Μαρίκα (η μητέρα του), έκλεισε την τηλεόραση (που ήταν προσφιλής βραδινή ασχολία του) για σαράντα μέρες. Μάταια εμείς καθόμασταν στη γωνιά του σαλονιού περιμένοντας μήπως κάνει κάποια εξαίρεση· εκείνος διάβαζε την εφημερίδα του χωρίς να μας δίνει σημασία. Έφτανε έντεκα, το παίρναμε απόφαση και πηγαίναμε για ύπνο. Τι  θυμάται ο άνθρωπος…
     Όταν φτάσαμε σε νόμιμη ηλικία, έκανε σε όλους μας δώρο τα μαθήματα και το δίπλωμα οδήγησης, και μας δίδαξε στην πράξη (να είναι καλά εκείνο το λευκό Πεζώ 404 και ο διάδοχός του, το χρυσαφί 304) όσα δεν μαθαίναμε από τους επαγγελματίες εκπαιδευτές. «Είναι εύκολο να πατάς το γκάζι», έλεγε. «Να πηγαίνεις σιγά και με υπομονή είναι το δύσκολο». Επαναλάμβανε το μάθημα («Σταμάτα εδώ! Ξεκίνα! Σταμάτα ξανά!») μέχρι να το εμπεδώσουμε. Το παλιό Πεζώ ασφαλώς θα είχε να διηγηθεί πολλά τέτοια διδάγματα.
     Στην παιδεία του ήταν καμιά φορά τραχύς αλλά αποτελεσματικός. Κάποτε μικροί στο αμπέλι της Περαίας ο Γιάννης κι εγώ τσακωνόμασταν με ‘μήλο της έριδος’ ένα αυτοκινητάκι Matchbox (ακριβό παιχνίδι: τριάντα ολόκληρες δραχμές έκανε την εποχή εκείνη). Μια παρατήρηση, δεύτερη παρατήρηση, την τρίτη φορά μας το παίρνει από τα χέρια και το εκσφενδονίζει με την καθόλου μικρή δύναμή του (νέος είχε ασχοληθεί και με την πυγμαχία) δυο χωράφια πιο μακριά. Οι δυο μας λουφάξαμε κατακόκκινοι από ντροπή και από φόβο, μια και το επόμενο παιδαγωγικό βήμα ασφαλώς θα ήταν επώδυνο για τα… οπίσθιά μας.
     Είχαμε διαφορετικά ενδιαφέροντα, ιδίως στη μουσική. Όταν έπιανα στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου κλασική μουσική, περίμενε λίγα δευτερόλεπτα και με ρωτούσε: «Αντώνη, πού σκοτώνουν άνθρωπο;» Ήταν το σήμα για να αλλάξω σταθμό σε κάτι πιο ‘ελληνικό’. Ωστόσο, κάποτε που είχα συνδρομή στην αγγλική έκδοση του National Geographic, έπιανε και φυλλομετρούσε κάθε μήνα προσεκτικά το τεύχος απολαμβάνοντας τις εικόνες του (δεν διάβαζε αγγλικά) και ρωτώντας με για σχετικές εξηγήσεις.
     Όταν έφτασε σε ηλικία σύνταξης, άλλαξε τρόπο ζωής. Αφήνοντας το καυσαέριο του Βαρδάρη και τις εμπορικές σκοτούρες, επιδόθηκε ολοκληρωτικά στο χόμπι του, την αγροτική ζωή. Περνούσε πολλούς μήνες στο κτήμα της Ραψάνης καλλιεργώντας και φροντίζοντας τις αμυγδαλιές και τα λοιπά οπωροφόρα του, ανεβοκατεβαίνοντας στα δέντρα από το πρωί ως το βράδυ, πάντα ακάματος. Γύριζε στην πόλη με το αυτοκίνητο γεμάτο προϊόντα – φρούτα, λαχανικά, ακόμη και λουλούδια, ανάλογα με την εποχή – για διανομή στις οικογένειές μας. Ξεχειμώνιαζε στη Θεσσαλονίκη και ξανάρχιζε πάλι. Η φιλοξενία στο κτήμα ήταν δεδομένη, και περνούσαμε από εκεί κάθε φορά που δινόταν ευκαιρία, απολαμβάνοντας και τον περίφημο χαλβά του με τα καβουρντισμένα αμύγδαλα («Αμύγδαλα με χαλβά, όχι το αντίθετο», όπως έλεγε). Κάποτε καταγινόταν και με το χειροποίητο κοκορέτσι (έπλενε σχολαστικά και ετοίμαζε τα έντερα και τα εντόσθια και το τύλιγε μόνος του), προς τέρψιν ημών των συνδαιτυμόνων, αλλά αυτό ανήκει στο πολύ μακρινό παρελθόν.
     Το πιο δύσκολο για έναν φύσει δραστήριο άνθρωπο είναι η αναγκαστική απραξία. Ο θείος Γρηγόρης πέρασε και τη δοκιμασία αυτή με άριστα. Μετά από ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο πριν δεκαπέντε χρόνια οι δυνάμεις και η ενεργητικότητά του έπεσαν κατακόρυφα. Προσπάθησε να συνεχίσει με άλλο ρυθμό για κάποιο διάστημα, αλλά η κινητικότητα μειωνόταν συνεχώς, και πέρασε τα τελευταία αρκετά χρόνια κατάκοιτος, πλήρως εξαρτημένος από τη στοργική φροντίδα της θείας Άννας, και αποζητώντας τις δικές μας επισκέψεις και την παρέα μας. Όταν τον βρίσκαμε ξύπνιο, τον παρακινούσαμε: «Θείε Γρηγόρη, να λύσουμε ένα σταυρόλεξο;» Πολλές φορές ανταποκρινόταν και έβρισκε τουλάχιστον τις μισές απαντήσεις απ’ έξω, χωρίς να βλέπει το περιοδικό, γνωστικό κατάλοιπο της μακρόχρονης ενασχόλησής του με το διανοητικό αυτό παίγνιο. Άλλοτε πιο νωθρός, ήθελε περισσότερο να κοιμάται. Πέρα από τις φυσικές αντιδράσεις στους πόνους και το μούδιασμα της ακινησίας, δεν γόγγυσε ούτε παραπονέθηκε ποτέ. «Υπομονής στύλος γέγονε», κάνοντας τον ‘κανόνα’ του καθηλωμένος στο κρεβάτι, ζητώντας μόνο κάθε τόσο μια εντριβή ή κάποια άλλη μικροπεριποίηση. Μέχρι που έσβησε χθες σε μια στιγμή, χωρίς πρόσθετα βάσανα και ταλαιπωρίες, σε επαφή με τα αγαπημένα του πρόσωπα μέχρι το τέλος.
     Υπάρχουν στον κόσμο άνθρωποι θεωρητικοί και πρακτικοί. Ο θείος Γρηγόρης αναπλήρωσε όσα του έλειπαν σε μελέτη και προσευχή με τις πρακτικές αρετές της υπομονής, της καρτερίας, της αυστηρής πειθαρχίας στη ζωή του. Είθε ο Θεός να ανταμείψει την αγάπη, την προσφορά και τις καλοσύνες του (όσες ξέρουμε και όσες πιθανώτατα δεν ξέρουμε). Θείε Γρηγόρη, σ’ ευχαριστούμε για όσα μας έδωσες, και να μας συγχωρείς για όσα δεν σου ανταποδώσαμε όπως έπρεπε. Καλή ανάπαυση στον Παράδεισο!

Βλήματα

[Σκίτσο του Ηλ. Μακρή, Καθημερινή 25/11/2017]

Η πιο λιτή και ακριβής γραφική απεικόνιση της τρέχουσας ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας. Σχόλια δεν χρειάζονται. Ο Μακρής τα λέει όλα. Ωστόσο, θα μπορούσε κανείς να σημειώσει ότι τα βλήματα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ζημιά είτε τα πουλάμε σε άλλους είτε τα κρατούμε για απόθεμα...

Άγιος Ιάκωβος

Μετά τους αγίους γέροντες Πορφύριο και Παΐσιο, σήμερα ανακηρύχθηκε και επίσημα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μέλος του χορού των αγίων ο Γέρων Ιάκωβος Τσαλίκης της Μονής του Οσίου Δαυίδ στην Εύβοια, με ημερομηνία εορτασμού της μνήμης του την 22α Νοεμβρίου. Όπως μας λέγει η Αποκάλυψη, «ὁ νικῶν, ποιήσω αὐτὸν στῦλον ἐν τῷ ναῷ τοῦ Θεοῦ μου, καὶ ἔξω οὐ μὴ ἐξέλθῃ ἔτι». Νικητής και ο άγιος γέρων, και στύλος στο ναό του Θεού, και είθε να εύχεται για όλους μας και για την πατρίδα μας.

Ο βίος του βρίσκεται ΕΔΩ, ενώ οι φωτογραφίες είναι από παλαιότερη επίσκεψη στη Μονή.

 

 

Ποδήλατα

 

Οι εικόνες που βρήκα σήμερα στη Guardian δεν αποτελούν κάποιο έργο σύγχρονης ζωγραφικής ή αφηρημένης γλυπτικής. Δεν βρήκατε ακόμη τι είναι; Πρόκειται για ένα νεκροταφείο ποδηλάτων σε πόλη της Κίνας (για να εκτιμήσετε το μέγεθος του σωρού, προσέξτε τους γερανούς και τα τριαξονικά φορτηγά που κουβαλούν τα ‘νεκρά’ ποδήλατα). Οι εταιρείες ενοικίασης ποδηλάτων στη χώρα αυτή έχουν κατακλύσει τους δρόμους με δίκυκλα. Όταν μια από αυτές πρόσφατα χρεωκόπησε, αναδείχθηκε το μεγάλο θέμα του τεράστιου αριθμού ποδηλάτων στους δρόμους σε σύγκριση με την ζήτηση. Για παράδειγμα, στη Σαγκάη υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο ενοικιαζόμενα ποδήλατα, και σε πολλές πόλεις ο αριθμός των ποδηλάτων στα πεζοδρόμια κάνει την κυκλοφορία των πεζών αδύνατη. Ακόμη μια ένδειξη ότι όταν χάνεται το μέτρο, σε οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα, οι συνέπειες είναι χαοτικές. Άραγε τα ανακυκλώνουν τα περισσεύματα ή μήπως τα προορίζουν για εξαγωγή;

Μιθριδατισμός

Στα σημερινά Φωτογραφήματα της Καθημερινής [απ' όπου δανείζομαι την εικόνα] βλέπω μια εξάχρονη μικρή (θα μπορούσε να είναι η εγγονή μου) να ποζάρει χαμογελαστή δίπλα σ’ ένα σκοτωμένο ελάφι, με το τουφέκι της ακουμπισμένο πάνω του. Σε μια ηλικία που τα κορίτσια όλου του κόσμου μαθαίνουν να παίζουν με τις κούκλες τους, η μικρή έχει το δικαίωμα, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Τέξας, να χρησιμοποιεί όπλο και να σκοτώνει ζώα. Το συνοδευτικό σχόλιο μας λέει ότι ο πατέρας της την έπαιρνε στο κυνήγι από τριών ετών. Αφελής απορία μου: θα την έπαιρνε μαζί του με την ίδια άνεση και ανεμελιά στο σφαγείο της πόλης, βάζοντάς της μάλιστα να σφάζει κι ένα ζώο κάθε τόσο, έτσι για να μαθαίνει; Από την άλλη, υποψιάζομαι ότι, αν επρόκειτο να πάει σε κάποια κηδεία, θα την άφηνε στο σπίτι για να μην της προκαλέσει ψυχικά τραύματα η θέα του νεκρού. Δεν αποτελεί μια ιδιάζουσα μορφή κακοποίησης ανηλίκου η έκθεση στα όπλα και ο εθισμός στην ένοπλη βία σε τέτοια ηλικία; Κι αν στα έξι η μικρή είναι περήφανη που σκοτώνει ελάφια, στα πόσα χρόνια θα αρχίσει να πυροβολεί ανθρώπους;

Προτεραιότητες

Είναι φορές που σκέφτεται κανείς τι να γράψει. Δεν λείπουν βέβαια οι αφορμές, κάθε άλλο. Έτσι εκκρεμούν για σχολιασμό το πολιτικό αδιέξοδο στη Γερμανία (δυο μήνες μετά τις εκλογές δεν έχει ακόμη σχηματισθεί κυβέρνηση – άρα δεν είμαστε μόνο εμείς που έχουμε τέτοιες κακές συνήθειες), τα βλήματα που πουλήσαμε στους Σαουδάραβες (τα πιο μεγάλα τα έχουμε κρατήσει για... εγχώρια χρήση), η γνώμη ενός Ιρλανδού καθολικού ιερέα ότι πρέπει να καταργήσουμε τη λέξη ‘Χριστούγεννα’ αφού την έχουν κλέψει και διαστρεβλώσει οι δυνάμεις της αγοράς, τα κορυφαία πρόστιμα της τροχαίας στη Νορβηγία (ανάλογα με το εισόδημα του παραβάτη) και μερικά ακόμη. Τι να πιάσει και τι να αφήσει κανείς;
      Κι εκεί που ρίχνω κορώνα-γράμματα για να διαλέξω θέμα, παρεμβαίνει το κινητό μου και μου λύνει τα χέρια. Βραδινό μήνυμα: «Στο εξής το ιατρείο μου δεν θα λειτουργεί λόγω της συνταξιοδότησής μου. Ευχαριστώ πολύ για την μέχρι τώρα καλή συνεργασία που είχατε μαζί μου. Καλά Χριστούγεννα». Υπογραφή: η οδοντίατρός μου. Μένω για λίγο άφωνος· θυμάμαι τη μέρα που είχα βρει αναπάντεχα κλειστό το κουρείο που με περιποιόταν τακτικά. Μου έρχεται ξαφνικό, μετά από 23 χρόνια καλής εξυπηρέτησης, να χρειάζεται να αναζητήσουμε οικογενειακώς αλλού φροντίδα για τα δόντια μας, πάνω που (προϊούσης της ηλικίας) αναμένεται να αρχίσουν να μας ταλαιπωρούν περισσότερο. Την παίρνω στο τηλέφωνο. «Μαρία, προς τίνα απελευσόμεθα;» της λέω μισοεπιτιμητικά. Συζητούμε για λίγο τα γεγονότα και τις προοπτικές, υποσχόμαστε να βλεπόμαστε κοινωνικά μια και θα υπάρχει (;) διαθέσιμος χρόνος. Για τη συνέχεια θα δούμε. Σε κάθε περίπτωση, Μαρία, σ’ ευχαριστούμε θερμά για την όλη σου βοήθεια και ευχόμαστε η καινούργια φάση στη ζωή σου να είναι δημιουργική και καρποφόρα.

Ανυπαρξία

Συμβαίνει κάθε τόσο στις καθημερινές ψηφιακές μας περιπλανήσεις να ακολουθούμε κάποιον σύνδεσμο που μας βγάζει στο κενό, σε σελίδες που δεν υπάρχουν πλέον ή σε μηνύματα σφάλματος. Μικρό το κακό, δεν χάνουμε και τίποτε. Ωστόσο, ένα τέτοιο μήνυμα που συνάντησα προ καιρού ήταν αναπάντεχα αυστηρό. Το μεταφράζω από το αγγλικό πρωτότυπο: 

Περιοχή 404

Ανύπαρκτη Περιοχή

Απαγορευμένη περιοχή. Δεν επιτρέπεται να προχωρήσετε παραπέρα.

Η περιοχή αυτή δεν υπάρχει. Δεν βρεθήκατε ποτέ εδώ. Φύγετε τώρα.

     Το μήνυμα έχει έναν παράδοξο, απειλητικό, σχεδόν μεταφυσικό αέρα. Θυμίζει ευφάνταστη ταινία μυστηρίου, ένα είδος θρίλερ. Μοιάζει μ’ έναν εφιάλτη, στα μισά του οποίου ξυπνάς καταϊδρωμένος και φωνάζεις με αγωνία: «Είναι αλήθεια; Πού βρίσκομαι; Τι μου συμβαίνει;». Κι ύστερα διαπιστώνεις ότι δεν έγινε απολύτως τίποτε, ότι όλο αυτό ήταν απλώς ένα όνειρο.   

     Ευτυχώς.

Ευχαριστώ

Προς το τέλος η φωνή της σχεδόν δεν ακουγόταν. Έπρεπε να σκύβουμε κοντά της, να βγάζουμε για λίγο τη θορυβώδη μάσκα υψηλής παροχής οξυγόνου και να προσπαθούμε να διαβάσουμε και τα χείλη της, για να καταλάβουμε τι μας έλεγε. Μετά από τρεις εβδομάδες δύσπνοιας, με το οξυγόνο της να πέφτει κατακόρυφα μόλις μειώναμε την παροχή, με μια απελπιστική αξονική τομογραφία θώρακος, και με διαρκή επιδείνωση παρά την εφαρμογή κάθε είδους θεραπείας που μπορούσαμε να σκεφτούμε, ήταν φανερό ότι ο ορίζοντας έκλεινε. Οι δυνάμεις της μειώνονταν συνεχώς, δεν μπορούσε πλέον να φάει ή να πιεί ή να μιλήσει. Πόσο θα άντεχε η καρδιά της ογδοντάχρονης γυναίκας; Οι συζητήσεις με τα παιδιά της γίνονταν όλο και πιο ρεαλιστικές ως προς τις προοπτικές βελτίωσης: δεν υπήρχαν. Μετά από τρεις εβδομάδες τους είπα ότι σε περίπτωση ανακοπής δεν πρόκειται να επιχειρήσουμε ανάνηψη, ότι δεν θα είχε νόημα, αφού η διασωλήνωση και η εντατική απλώς θα παρέτειναν τη διαδικασία του θανάτου. «Συμφωνούμε απόλυτα», ήταν η απάντηση. Συνεχίσαμε να δίνουμε τις ανώφελες θεραπείες μας, περιμένοντας το τέλος. Το τηλεφώνημα ήρθε χθες το απόγευμα, λίγες μόνο ώρες μετά την τελευταία εκείνη συνομιλία: έσβησε ήσυχα στο κρεβάτι της.

     Υπάρχουν άρρωστοι που μας αφήνουν κάποιες ιδιαίτερες αναμνήσεις από το πέρασμά τους. Λίγες απ’ αυτές μπορούν να συγκριθούν με την ανοικτή παλάμη της ηλικιωμένης γυναίκας που ακουμπούσε με έμφαση στην καρδιά της μετά από κάθε μας επίσκεψη, ακόμη κι όταν έβλεπε ότι δεν έχουμε να της προσφέρουμε τίποτε ουσιαστικό, ακόμη κι όταν δεν έβγαινε η φωνή, ακόμη και την τελευταία μέρα: ένα σιωπηλό «ευχαριστώ» μια ψυχής γεμάτης ευγνωμοσύνη.

     Τώρα πλέον επιτέλους αναπνέει ελεύθερα, και είμαι σίγουρος ότι δοξολογεί, ψάλλει και εύχεται. Όπως είχε μάθει να κάνει πάντα.

Αυθαίρετα

Ο Michael Crichton (μακαρίτης πλέον), γιατρός και συγγραφέας πολλών μπεστ-σέλερ (όπως το πολύ γνωστό Jurassic Park), γράφει σε κάποιο βιβλίο του ότι σε περιόδους κρίσεις σχεδόν όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν στιγμές εξαιρετικής ιδιοφυΐας όσο και στιγμές ανεξήγητης ανοησίας. Και όλες τις ενδιάμεσες βαθμίδες, θα πρόσθετα. Δεν προτίθεμαι να ταξινομήσω τις δημόσιες ‘στιγμές’ που κατέγραψα στον απόηχο της χθεσινής καταστροφής. Ωστόσο, ακούγοντας ότι η περιφερειάρχισσα Αττικής πρόκειται να καταθέσει μήνυση κατά παντός υπευθύνου για τις καταστροφές, θυμήθηκα τον βασιλιά Ξέρξη, που όταν η θαλασσοταραχή του χάλασε τη γέφυρα, από την οποία σκόπευε να περάσει από την Ασία στην Ευρώπη, διέταξε να μαστιγώσουν τον Ελλήσποντο. Δεν ξέρω αν η εν λόγω κυρία σκοπεύει να φραγγελώσει τα σύννεφα, το βουνό της λάσπης που κατέβηκε στα χαμηλά ή το δελτίο καιρού. Αν όμως έχει στο νου της το παράνομο μπάζωμα ποταμών και ρεμάτων, προφανώς αγνοεί ότι τα κάθε είδους αυθαίρετα κτίσματα στην Ελλάδα ποτέ δεν γκρεμίζονται, συνήθως για πολιτικούς λόγους, τους οποίους συμμερίζεται και η δική της παράταξη. Οι όποιες κατά καιρούς εξαγγελίες περί κατεδαφίσεων ακούγονται ως σύντομα ανέκδοτα, και συνήθως υποχωρούν με την καταβολή ενός σχετικού ‘αυθαιρετόσημου’, που καλύπτει τις άμεσες ανάγκες των ταμείων σε ρευστό. Για νά ’χουμε καλό ρώτημα, όσο δεν έβρεχε δεν την πείραζαν τα μπαζωμένα ρέματα ή αγνοούσε την ύπαρξή τους;

     Μια και ο λόγος περί αυθαιρεσιών, ας καταθέσω και μια ακόμη αυθαίρετη σκέψη. Μαζί με την απόλυτα ορθή κήρυξη εθνικού πένθους για τους χαμένους συνανθρώπους μας, μπορούμε να προχωρήσουμε και στην κατάργηση του εθνικού ονείδους των κάθε λογής καταλήψεων, ανούσιων εορτασμών (όπως ο αυριανός) και άλλων ευκαιριών για δημόσιο μπάχαλο; Ήδη το δύσμοιρο το Μετσόβιο έχει γίνει άντρο όχι μόνο ημετέρων αλλά και εισαγομένων αλητών από κάθε γωνιά της Ευρώπης. Σε ποιον θα καταλογισθεί το κόστος αποκατάστασης των ζημιών που θα προξενήσουν; Μπορούμε, εις μνημόσυνον των θυμάτων της πλημμύρας, να βγάλουμε την ατιμωρησία από τη ζωή του κράτους; Με άλλα λόγια, μπορούμε να γίνουμε μια στοιχειωδώς φυσιολογική χώρα;

     Ξέρω, πολύ αυθαίρετα σκέφτομαι...

Θεομηνία

Πρωτοφανής η σημερινή καταστροφική πλημμύρα στη Δυτική Αττική, τόσο σε όγκο νερού και λάσπης όσο και σε ζημιές και ανθρώπινα θύματα, με εικόνες που μέχρι τώρα είχαμε συνδέσει με Πακιστάν και Μπανγκλαντές και Νότιο Αμερική. Το ίδιο και η αντίστοιχη στη Σύμη προχθές. Μικρός και απόμακρος τόπος η μία, κεντρικός και πολυάνθρωπος η άλλη, ανάλογο και το μέγεθος της καταστροφής σε κάθε περίπτωση. Πέρα από τις συνηθισμένες συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή και τις ανθρώπινες παρεμβάσεις σε χειμάρρους και ρέματα (που έχουν κι αυτές τη θέση και τη σημασία τους), ας σκεφθούμε και πόσο αδύναμοι είμαστε μπροστά σε φαινόμενα που τα ονομάζουμε δυνάμεις της φύσεως, χωρίς να υπολογίζουμε τον ‘οικοδεσπότη’ Θεό. «Οὐ φοβηθησόμεθα ἐν τῷ ταράσσεσθαι τὴν γῆν καὶ μετατίθεσθαι ὄρη ἐν καρδίαις θαλασσῶν», λέει ο Δαβίδ στον 45ο Ψαλμό, με μια προϋπόθεση: ότι «ὁ Θεὸς ἡμῶν καταφυγὴ καὶ δύναμις, βοηθὸς ἐν θλίψεσι ταῖς εὑρούσαις ἡμᾶς σφόδρα», ότι θα αναγνωρίζουμε την παρουσία του Θεού και θα αποδεχόμαστε το θέλημά του και θα συμμορφώνουμε τη ζωή μας προς αυτό, και θα σκεφτόμαστε ότι «ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην» θα είναι όλοι οι σχεδιασμοί και οι πολιτικές προστασίες και τα αντιπλημμυρικά μας έργα. Ας ευχηθούμε καλή δύναμη και ανακούφιση σε όλους τους πληγέντες (θα μπορούσαμε να είμαστε στη θέση τους), και είθε να μη θρηνήσουμε άλλα θύματα.

     Μια και θυμήθηκα τη Σύμη, να και μερικές εικόνες από παλαιότερη επίσκεψη στο νησί του Πανορμίτη.

 

 

 

 

 

 

 

Αβέρωφ

Ντροπή θα ήταν, ενώ έχω επισκεφθεί τη ναυαρχίδα ‘Victory’ του Νέλσονα στο Portsmouth και το πλοίο-μουσείο ‘Vasa’ στη Στοκχόλμη, να περιφρονήσω το Θ/Κ [Θωρακισμένο Καταδρομικό] ‘Γ. Αβέρωφ’ που βρίσκεται δεμένο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης τον καιρό αυτό. Το γνώριζα από πολύ μικρός: ο μακαρίτης ο νουνός μου είχε ένα μοντέλο του πάνω στον μπουφέ του σαλονιού του. Σήμερα, επωφελούμενος και του καλού καιρού, βρίσκομαι στο λιμάνι. Η ουρά για την είσοδο στο πλοίο θυμίζει εκείνη που συνήθως παρατηρείται στον τάφο του Αγίου Παϊσίου: άλλου είδους προσκύνημα εδώ, τηρουμένων των αναλογιών. Η τεράστια σημαία που κυματίζει στην πρύμνα του είναι, μαζί με εκείνη της Ακρόπολης, η μεγαλύτερη στην Ελλάδα. Μετά από αναμονή 45 λεπτών μπαίνω με την τελευταία ομάδα επισκεπτών: μόλις που προλάβαμε. Η ξενάγηση αρχίζει από το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου (είναι το μόνο πολεμικό σκάφος μας που διαθέτει ναό και είχε πάντα στο πλήρωμά του, όσο ήταν σε ενεργό υπηρεσία, και ιερέα). Από εκεί και πέρα, παίρνουμε μια ιδέα για τη ναυτική ζωή, πάντα σε χώρους περιορισμένους, με συνθήκες καθημερινής διαμονής και εργασίας πάντα δύσκολες, αλλά και για την ιστορική σύνδεση του πλοίου με όλες τις μεγάλες πολεμικές περιπέτειες του Ελληνισμού στον 20ό αιώνα και τον θρυλικό ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη. Με μόνο δύο νεκρούς ναυτικούς σε όλη την ιστορία του, και συνοδευμένο από γεγονότα που μόνο ως θαύματα μπορούν να χαρακτηρισθούν, το θωρηκτό ‘Αβέρωφ’ αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο που αποζημιώνει τον επισκέπτη για τον κόπο του. Όσο θα βρίσκεται κοντά μας, αξίζει ένα προσκύνημα.
     Λεπτομέρειες για την ιστορία του μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος στη σχετική ιστοσελίδα, ενώ στο YouTube υπάρχει αναλυτική ξενάγηση μιας ώρας από τον σημερινό κυβερνήτη του. Προσθέτω κι εγώ κάποιες σημερινές φωτογραφίες.

 

 

 

 

 

 

Εκδημίες

Ημέρα ιερατικών αποχαιρετισμών η χθεσινή. Σχεδόν τυχαία, από ασθενή στο ιατρείο, πληροφορήθηκα προχθές το απόγευμα την εκδημία του π. Βασιλείου, ενώ χθες τα ξημερώματα έσβησε και ο π. Ανδρέας, που τον είχα εισαγάγει στην κλινική το προηγούμενο βράδυ. Άνθρωποι μεγάλης ιερατικής προσφοράς και οι δύο, αλλά και ιδιαίτερα δημιουργικοί στις ενορίες τους, άφησαν πίσω τους περικαλλείς ναούς στα δυο άκρα της πόλης, τον Άγιο Φώτιο ο πρώτος, την Αγ. Παρασκευή της Μενεμένης ο δεύτερος, που σχεδίασαν, ανήγειραν εκ βάθρων και καλλώπισαν με προσωπική έμπνευση, εργασία και επιστασία. Ήρθε η ώρα «ἵνα ἀναπαύσωνται ἐκ τῶν κόπων αὐτῶν· τὰ δὲ ἔργα αὐτῶν ἀκολουθεῖ μετ᾿ αὐτῶν». Οι ασθένειες που σφράγισαν τα έσχατά τους αποτέλεσαν την τελευταία δοκιμασία πριν από την έξοδο. Ο πρώτος κηδεύθηκε χθες στον Άγιο Ελευθέριο, ο δέυτερος σήμερα στην Αγ. Παρασκευή. Τιμήθηκαν πρεπόντως από τον κλήρο και τον λαό των ενοριών που διακόνησαν, και πιστεύουμε και ευχόμαστε να έχουν την θέση τους και δίπλα στο άνω θυσιαστήριο. Είθε να έχουμε κι εμείς τις ευχές τους!
     Στο σβήσιμο της ημέρας πληροφορήθηκα μέσα από το διαδίκτυο ότι σήμερα έφυγε από τον παρόντα κόσμο και ο σεβάσμιος Μητροπολίτης Πενταπόλεως Ιγνάτιος Μαδενλίδης, πρώην Κεντρώας Αφρικής. Τον είχα πρωτογνωρίσει ως μαθητής Γυμνασίου, όταν ως αρχιμανδρίτης στη Λάρισα μας εξομολογούσε τα καλοκαίρια στην κατασκήνωση της Σκοτίνας. Αργότερα διακόνησε επί πολλά χρόνια την Ορθόδοξη Ιεραποστολή στο Κογκό (μια φορά διασώθηκε από αεροπορικό δυστύχημα με πολλά θύματα στην Αφρική), μέχρι την παραίτησή του το 2010 για λόγους υγείας, οπότε και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας του έδωσε τον τιμητικό τίτλο της Επισκοπής του Αγίου Νεκταρίου. «Απευθείας διάδοχός του», μου είπε όταν τον συνάντησα πριν μερικά χρόνια – δεν είχε μεσολαβήσει άλλος. Σήμερα ο εορταζόμενος Άγιος κάλεσε τον διάδοχό του να «εισέλθη εις την χαράν του Κυρίου του». Ας είναι αιωνία και η δική του μνήμη.

Οκτώβρης

Δεν πρέπει να χαθεί τέτοια ευκαιρία. Η ΕΡΤ σήμερα το πρωί μας πληροφόρησε ότι σαν σήμερα (με το παλιό ημερολόγιο που ίσχυε τότε) πριν εκατό χρόνια ξεκίνησε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Χάσαμε τίποτε που δεν το θυμηθήκαμε μόνοι μας; Και βέβαια! Λησμονήσαμε ότι ήταν η αρχή ενός από τα μεγαλύτερα κοινωνικά  ’πειράματα’ στην ιστορία. Μια προσπάθεια να μετασχηματισθεί ιδεολογικά ένας ολόκληρος κόσμος, με την βίαιη καταστολή κάθε αντίθετης άποψης, την απηνή καταδίωξη της Χριστιανικής θρησκείας, τις μαζικές εκτελέσεις, τα ’ψυχιατρεία’ και τα γκουλάγκ της Σιβηρίας. Δεν θα παραθέσουμε αριθμούς και στατιστικές, χωρίς να τις αγνοούμε. Ας στρέψουμε όμως τη σκέψη μας στους χιλιάδες μάρτυρες που δημιούργησε ο ερυθρός ολοκληρωτισμός στον αιώνα που πέρασε, τόσο στην τότε Σοβιετική Ένωση όσο και στους δορυφόρους της: αιωνία ας είναι η μνήμη τους. Και ας αναλογισθούμε ότι «μιᾷ ὥρᾳ ἠρημώθη» τόσο η μαρξιστική ιδεολογία όσο και ο επίγειος ’παράδεισός’ της: δεν χρειάσθηκαν παρά μερικά χρόνια για να γκρεμιστούν εκ βάθρων τα αγάλματα του Λένιν και των συντρόφων του, να καταρρεύσει το άθεο και απάνθρωπο καθεστώς και να ξανανοίξουν οι εκκλησίες και να αναθερμανθεί η πίστη που δεν είχε σβήσει ποτέ στον κατατρεγμένο ρωσικό λαό. Θαύμα; Αν δεν είναι αυτό, τότε τι είναι; Κι έτσι αποδεικνύεται και πάλι αληθινός ο πάντα επίκαιρος ο λόγος του Ιερού Χρυσοστόμου:

     «Οὐδὲν Ἐκκλησίας δυνατώτερον, ἄνθρωπε. Λῦσον τὸν πόλεμον, ἵνα μὴ καταλύσῃ σου τὴν δύναμιν· μὴ εἴσαγε πόλεμον εἰς οὐρανόν. Ἄνθρωπον ἐὰν πολεμῇς, ἢ ἐνίκησας, ἢ ἐνικήθης. Ἐκκλησίαν δὲ ἐὰν πολεμῇς, νικῆσαί σε ἀμήχανον· ὁ Θεὸς γάρ ἐστιν ὁ πάντων ἰσχυρότερος... Πόσοι τύραννοι ἠθέλησαν περιγενέσθαι τῆς Ἐκκλησίας; πόσα τήγανα; πόσοι κάμινοι, θηρίων ὀδόντες, ξίφη ἠκονημένα; καὶ οὐ περιεγένοντο. Ποῦ οἱ πολεμήσαντες; Σεσίγηνται καὶ λήθῃ παραδέδονται. Ποῦ δὲ ἡ Ἐκκλησία; Ὑπὲρ τὸν ἥλιον λάμπει. Τὰ ἐκείνων ἔσβεσται, τὰ ταύτης ἀθάνατα».

Απουσία

Επιστρέφοντας από την ετήσια εκπαιδευτική μου υποχρέωση στη Λάρισα, και έχοντας εκούσια στερηθεί κάθε επαφή με την τρέχουσα επικαιρότητα, ψάχνω να βρω αν έχασα κάτι ωραίο, μεγάλο κι αληθινό τις μέρες αυτές. Και να που βρίσκω όχι ένα αλλά δύο αριστουργήματα, και μάλιστα ιατρικού ενδιαφέροντος .
     Το πρώτο το μεταφέρω ευφυώς σχολιασμένο από τον Στ. Φασουλή (Τα Νέα). Δικές μου προσθήκες περιττεύουν:
     «Έχω μείνει speechless, που έλεγε η φίλη μου Ιοκάστη σε στιγμή μεγάλου παροξυσμού. Είδα τον Τσακαλώτο με τα μάτια μου, σε απευθείας σύνδεση με τον ναό της Δημοκρατίας να βάλλει κατά της αντιπολίτευσης ως εξής:
     «Έχετε βάλει τόσο χαμηλά το πήχη» (έτσι ακριβώς ΤΟ πήχη, γιατί στο μυαλό του αγγλοθρεμμένου ο πήχης είναι ουδέτερο και άκλιτο, ο πήχη, του πήχη, οι πήχη, των πήχη) «ώστε και μια φυματική σαρανταποδαρούσα» (είναι γνωστό τοις πάσι τα ράντζα στο Σωτηρία είναι τίγκα στη σαρανταποδαρούσα) «με μηνίσκο στα 25 από τα σαράντα πόδια της» (στο ΚΑΤ δεκάδες στο γύψο) «φορτωμένη με τα ψώνια απ' το LIDL» (όπα και η τοποθέτηση προϊόντος) «να μπορέσει να το πηδήξει» (το πήχη πάντα).
     Ποιο μυαλό μπορεί να σκεφτεί, όχι να το εκφέρει μόνο να διανοηθεί, ένα τέτοιο τερατούργημα; Έχουμε ακούσει κι έχουμε δει τα τέρατα σ' αυτό το πολυπαθές μέγαρο αλλά τέτοιο λεκτικό γιγανταιώρημα... πρεμιέρα είχε χθες. Μα τι στόμα είναι αυτό; Τι στόμα εντομοκτόνο;»
     Το δεύτερο ανήκει στον υφυπουργό ‘μας’ (ημών των υγειονομικών) Πολάchη (προσπαθώ να αποδώσω το κρητικό accent) που απεφάνθη ότι «το 20% των ιατρών τιμά στο ακέραιο το λειτούργημα. Το 60% θα πάρουν χρήματα αν τους τα δώσεις και το 20% δεν θα αγγίξουν τον ασθενή αν δεν πάρουν χρήματα». Ούτε λίγο ούτε πολύ, σχεδόν όλους τους βγάζει δωρολήπτες. Και έρχεται ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών και «εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για τις δηλώσεις». Μάλιστα. Σε τόσο αυστηρό τόνο. Να προσέλθει τη Δευτέρα με τον κηδεμόνα του ο υφυπουργός.
     Έχοντας γελάσει επαρκώς με το πρώτο, αρκούμαι στο να καταγράψω τη θλίψη μου για το δεύτερο. Δεν άλλαξαν τελικά και πολλά όσο έλειπα.  

[Το πρώτο θέμα με το πενάκι του Ηλ. Μακρή (Καθημερινή 5/11/2017)]

 

Ρεκόρ

Διαβάζω στην προχθεσινή Καθημερινή ότι εν όψει της άφιξης στην Ελλάδα του iPhone-X έχει ήδη καταγραφεί ρεκόρ παραγγελιών (κάπου 7500 χιλιάδες μόνο στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, χώρια στα δίκτυα της κινητής τηλεφωνίας). Όπως επίσης διαβάζω, η τιμή του θα είναι ακριβότερη από εκείνη στις ΗΠΑ, κάπου 1200 με 1300 ευρώ. Οψόμεθα.
     Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που εν μέσω κρίσης τόσο πολλοί Έλληνες φαίνεται να ιεραρχούν τις προτεραιότητές τους με τρόπο κάπως, ας το πω κομψά, ανορθόδοξο. Με δεδομένη την ευρεία διάδοση της κινητής τηλεφωνίας, προφανώς οι καινούργιες παραγγελίες δεν γίνονται από ανθρώπους που επιθυμούν να αποκτήσουν το πρώτο τους smartphone. Τους περισσεύουν άραγε τόσα ώστε να μεταπηδούν με ευκολία στο νεώτερο και πιο ακριβό μοντέλο της αγοράς; Ας αφήσω το ‘ηθικό’ επιχείρημα της πρόκλησης προς εκείνους τους συμπολίτες μας που τρέφονται στα κάθε είδους συσσίτια ή προσπαθούν να καλύψουν άλλες στοιχειώδεις ανάγκες από το συρρικνωμένο εισόδημά τους. Μήπως, από καθαρά δημοσιονομική σκοπιά, θα πρέπει να γίνεται κάποιος έλεγχος ‘πόθεν έσχες’ σε όλους αυτούς τους υποψήφιους αγοραστές; Δικαιολογεί το δηλωμένο εισόδημά τους τέτοιες... μικροσπατάλες; Τι θα είχαν να μας πουν επ’ αυτού οι περίφημοι ‘θεσμοί’; Ή μήπως δεν αγγίζουμε οτιδήποτε αυξάνει τον τζίρο των μητρικών εταιρειών; Μια υπόθεση κάνω.

Σχετικότητες

Έχουμε ασχοληθεί κατά καιρούς με τα παλαβά των διαφόρων δημοπρασιών ανά τον κόσμο. Φαίνεται λοιπόν ότι όριο στην παλαβομάρα δεν υπάρχει, όπως και στο σύμπαν, σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του Αϊνστάιν, ο οποίος εμπλέκεται στο τελευταίο ‘ρεκόρ’ στον χώρο αυτό. Διαβάζω λοιπόν ότι ένα ιδιόγραφο σημείωμα του μεγάλου επιστήμονα, γραμμένο στα γερμανικά σε επιστολόχαρτο ενός ξενοδοχείου του Τόκιο, πουλήθηκε πρόσφατα σε ανώνυμο συλλέκτη για 1.560.000 δολάρια. Η τιμή εκκίνησης των προσφορών ήταν 2000 δολάρια. Όπως αναγράφει η είδηση, το σημείωμα γράφτηκε και δόθηκε ως φιλοδώρημα σε γκρουμ του ξενοδοχείου, ο οποίος, σύμφωνα με τα τότε κρατούντα έθιμα στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, αρνήθηκε να πάρει χρηματικό πουρμπουάρ. Τι έγραφε το ακριβό μπιλιετάκι; «Μια ήσυχη και ταπεινή ζωή φέρνει περισσότερη χαρά από ένα κυνήγι επιτυχίας που συνδέεται με συνεχή ανησυχία». Ένα δεύτερο ιδιόχειρο σημείωμα του ίδιου που έγραφε, απλώς, «Όπου υπάρχει θέληση, βρίσκεται ο τρόπος», ‘έπιασε’ μόνο 240.000 δολάρια στην ίδια δημοπρασία. Προφανώς και στις δημοπρασίες όλα είναι σχετικά. 

Απόδραση

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της επιστημονικής μας εταιρείας μας έδωσε πρόσφατα το έναυσμα και την ευκαιρία για έξοδο προς την Ανατολική Μακεδονία. Έτσι φθάσαμε το Σάββατο στη Δράμα αφού κάναμε μια πρώτη προσκυνηματική ανάβαση στην Εικοσιφοίνισσα. Ο μεσημβρινός περίπατος στο πάρκο της Αγίας Βαρβάρας με το εξαιρετικό γεύμα, και με τη βοήθεια του πολύ καλού, σχεδόν θερινού καιρού, μας προετοίμασε για το υπόλοιπο της ημέρας. Μια δόση επιστήμης το απόγευμα, μάθημα για την ανακουφιστική φροντίδα το βραδάκι, και δείπνο στο ξενοδοχείο με παρέα συναδέλφων. Νυκτερινός περίπατος για την πέψη, ύπνος και πρωινή αναχώρηση για τους Ταξιάρχες, για να λειτουργηθούμε στο μοναστήρι της Σίψας, όπου ο τάφος και το λείψανο του Αγ. Γεωργίου Καρσλίδη. Πολύς κόσμος, αλλά γενική ησυχία και τάξη. «Ξέρετε, διαβάζουμε το βιβλίο του π. Κωνσταντίνου στην τράπεζα», μας λέει μια μοναχή, προσφέροντάς μας μια ιδιαίτερη ικανοποίηση. Αφού πήραμε τον καφέ μας κατευθυνθήκαμε προς την άλλη πλευρά του νομού για να επισκεφθούμε το σπήλαιο του Αγγίτη, το μοναδικό ποτάμιο σπήλαιο στα Βαλκάνια, με εντυπωσιακούς σταλακτίτες και άλλες ομορφιές. Ο ξεναγός μας πρόθυμος να μας πληροφορήσει για όσα βλέπουμε στον επισκέψιμο χώρο και όσα – περισσότερα – δεν βλέπουμε στο υπόλοιπο, πολύ εκτεταμένο μέρος του σπηλαίου. Ο τόπος είναι ιδανικός για νόστιμο παραποτάμιο γεύμα και λίγο ύπνο στο αυτοκίνητο. Δεν σου κάνει καρδιά να φύγεις, αλλά συνεχίζουμε κάνοντας τον γύρο του Μενοικίου όρους για να βγούμε στην Αλιστράτη, να συνεχίσουμε προς Μπάφρα (για σπιτικό καφέ και γλυκό) και Πρώτη Σερρών και να ανηφορίσουμε προς τον τελευταίο μας σταθμό, το πανέμορφο μοναστήρι της Ανάληψης. Η ηγουμένη Ανυσία, παλαιά γνωστή, μας περιποιείται και μας γεμίζει δώρα. Υποσχόμαστε να ξανάρθουμε, και αναχωρούμε για επιστροφή, με το επαναλαμβανόμενο ερώτημα στο μυαλό μας: σε ποια άλλη χώρα μπορεί κανείς να απολαμβάνει πνευματική και υλική τροφοδοσία, φυσικό περιβάλλον και ανθρώπινη παρουσία σε τέτοιους συνδυασμούς; Δόξα τω Θεώ!  

 Παναγία Εικοσιφοίνισσα

 Πάρκο Αγ. Βαρβάρας

 Η είσοδος της μονής της Σίψας

 Ένα... θύμα της φωτιάς

 Οι πηγές του Αγγίτη

 Το σπήλαιο του Αγγίτη (Μααρά)

 Η εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής στο σπήλαιο

Η μονή της Αναλήψεως στην Πρώτη Σερρών

Φεγγαράκι

Το διάστημα έχει τελευταία την τιμητική του. Ανακαλύψεις επί ανακαλύψεων, τεράστιες «μαύρες τρύπες» που μέχρι τώρα δεν ξέραμε ότι υπάρχουν (χάναμε τίποτε;), ταξίδια στην άκρη του ηλιακού συστήματος, θεωρίες και εικασίες για την ύπαρξη ή όχι νερού στους δορυφόρους του Κρόνου, ολικές εκλείψεις ηλίου, ακόμη και «καλωσορίσματα» για εξωγήινους είδαμε και ακούσαμε τους τελευταίους μήνες. Καλή είναι η επιστημονική περιέργεια, χρήσιμη μέχρι ένα σημείο, καθώς μπορεί να έχει και απτά αποτελέσματα για μας τους επί γης. Η φαντασιοκοπία όμως είναι σε κάθε περίπτωση υπερβολή και αγγίζει την αρχαία «ύβριν», όταν ισχυρίζεται ότι θα φτάσει στην πρώτη αρχή του σύμπαντος, στην πρώτη στιγμή της δημιουργίας.
     Ωστόσο, φαίνεται ότι το ενδιαφέρον για τον εκτός γης κόσμο έχει και άλλα κίνητρα. Διαβάζω π.χ. στην προχθεσινή Guardian ότι Ιάπωνες αστρονόμοι ανακάλυψαν μια τεράστια σπηλιά, μήκους 50 χιλιομέτρων και πλάτους 100 μέτρων, κάτω από την επιφάνεια της Σελήνης, που θα μπορούσε να αποτελέσει βάση αστροναυτών για την εξερεύνηση του δορυφόρου μας. Με αφορμή την ανακάλυψη αυτή, η εφημερίδα μας πληροφορεί ακόμη ότι ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα, εκτός από την Ιαπωνία, σχεδιάζουν/φιλοδοξούν να εγκαταστήσουν ανθρώπους στη Σελήνη μέχρι το 2030 (ή άλλοι μέχρι το 2036). Έχοντας λύσει όλα τα πεζά επίγεια προβλήματά τους, οι μεγάλοι του κόσμου μεταφέρουν τον ανταγωνισμό για την υπεροχή τους στο «λαμπρό φεγγαράκι» των παιδικών μας χρόνων. Τι τους φταίει το καημένο;

Κέρδος

Στα πλαίσια της πρόσφατης επίσκεψης του πρωθυπουργού Α. Τσίπρα στον Λευκό Οίκο άκουσα στο ραδιόφωνο τις επίσημες δηλώσεις των δυο ηγετών. Αυτό που μου έμεινε είναι ότι ο πρόεδρος Τραμπ έκανε θετική αναφορά (ξανά και ξανά) κυρίως στο ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που δαπανά τόσο υψηλό ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της (του γνωστού ΑΕΠ) σε εξοπλισμούς, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό χιλιάδες θέσεις εργασίας σε αμερικανούς πολίτες. Με άλλα λόγια, «Μπράβο σας που ξοδεύεστε και χρεώνεστε εσείς για να έχουμε δουλειές εμείς». Κατά τα άλλα, ούτε κουβέντα για όσα τυχόν περιμέναμε. Καλές και καρποφόρες οι επαφές με μεγάλους και ισχυρούς στον κόσμο, ιδίως για κείνους...
      Κι ένα χαρακτηριστικό υστερόγραφο. Μετά τις κοινές δηλώσεις των δύο ηγετών, η πρώτη ερώτηση δημοσιογράφου προς τον πρόεδρο είχε να κάνει με την κατάργηση ή όχι του Obamacare (της υγειονομικής κάλυψης των ανασφάλιστων Αμερικανών που είχε εισαγάγει ο προκάτοχός του), και όχι με την παρουσία ενός ξένου πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο. Τόσο τους ενδιέφερε το ζήτημα (ή το πρόσωπο).

Υπάρχουν!

Μπορεί η ‘ιδιωτεία’ να είναι αρχαία ελληνική λέξη που δηλώνει αυτόν που αποκαλούμε – ειρωνικά, όχι ευαγγελικά – «πτωχὸν τῷ πνεύματι». Ωστόσο δεν αποτελεί ελληνικό προνόμιο: τη διεκδικούν ως νοοτροπία, και μάλιστα με αξιώσεις, πολλοί ανά την υφήλιο. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα από τους Αντίποδες φιλοξένησε προ 2 εβδομάδων η Guardian. Είδε το φως, έλεγε η είδηση, το πρώτο χαλάκι εισόδου (ξέρετε, εκείνο που γράφει Welcome και χρησιμεύει για να ξελασπώνουμε τα υποδήματά μας) για εξωγήινους. Το χαλάκι παρουσιάσθηκε επίσημα στο 68ο Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο στην Αυστραλία και είναι σχεδιασμένο από τον πειραματικό φιλόσοφο Jonathon Keats και τη διαστημική αρχαιολόγο Alice Gorman. Το ακλόνητο επιχείρημά των δύο ‘δημιουργών’: Ίσως δεν έχουμε συναντήσει ακόμη εξωγήινους διότι, απλούστατα, δεν τους προσκαλέσαμε!
     Δεν ξέρω πόσο θα ‘πιάσει’ το διαστημικό χαλάκι σαν εμπορικό είδος ή αν θα αποφέρει τους καρπούς που προσδοκούν οι σχεδιαστές του. Ωστόσο θα αποτολμήσω μια φιλική πρόταση. Αν τυχόν το βάλετε στην πόρτα σας, να κοιτάζετε πάντα από το ‘ματάκι’ ποιος χτυπάει το κουδούνι: ποτέ δεν ξέρετε τι μπορεί να σας περιμένει από την άλλη μεριά. Όσο για τους εξωγήινους (ούφο τους λέμε συνήθως), μη ψάχνετε στ’ άστρα: ζουν ανάμεσά μας.
     Για όσους θέλουν να το δουν και να αποκρυπτογραφήσουν τον συμβολισμο του, ιδού η σχετική φωτογραφία:

Επικοινωνία

Έχοντας γράψει και επιμεληθεί δυο εκδόσεις ενός βιβλίου για την επικοινωνία γιατρού-αρρώστου, θεωρώ ότι ξέρω κάποια πράγματα για το θέμα. Και να που βρίσκομαι μπροστά σε μια από τις δύσκολες εκείνες περιπτώσεις που καθόλου δεν σκέφθηκα να περιλάβω στο βιβλίο. Τι κάνεις όταν ο ασθενής και ο συνοδός του, άνθρωποι από ένα απόμακρο ορεινό χωριό, δεν έχουν όχι το μορφωτικό υπόβαθρο αλλά ούτε καν την στοιχειώδη φυσική αντιληπτική ικανότητα για να καταλάβουν όσα πρέπει να τους μεταδώσεις; Όσο κι αν απλουστεύω τη γλώσσα, όσο κι αν χρησιμοποιώ πρακτικά παραδείγματα, δεν πιάνουμε επαφή. Είναι σαν να μιλάω με ανθρώπους άλλης φυλής και γλώσσας. Τι θα κάνουμε όταν πάρουμε στα χέρια μας τα αποτελέσματα της βιοψίας, που υποπτεύομαι ότι θα είναι δυσοίωνα; Ελπίζω τότε να υπάρχει κάποιος άλλος συνοδός, με περισσότερη αντίληψη. Και πώς μπορείς να τους υποδείξεις κάτι τέτοιο χωρίς να τους προσβάλεις;
     Βέβαια καθόλου δεν φταίνε οι άνθρωποι ούτε για την χαμηλή νοημοσύνη ούτε για την έλλειψη παιδείας τους, και μόνο η γλώσσα της αγάπης και του ενδιαφέροντος μπορεί και γεφυρώνει το χάσμα. Ωστόσο, σαν προέκταση της εμπειρίας αυτής, συλλογίσθηκα (κι ας μη θεωρηθεί ‘ρατσιστική’ η σκέψη μου) ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα π.χ. με έναν καθηγητή πανεπιστημίου ή οποιονδήποτε άλλο μορφωμένο ή φυσικώς νοήμονα πολίτη της χώρας. Προς Θεού, δεν αρνούμαι ούτε αμφισβητώ τα δικαιώματά τους. Απλώς αναρωτιέμαι πόσο καταλαβαίνουν και με τι κριτήρια συναλλάσσονται με το δημόσιο και με τους άλλους ανθρώπους, κάνουν τις δουλειές τους, ψηφίζουν σε εκλογές ή συμμετέχουν σε άλλες ενέργειες που έχουν αντίκτυπο σε όλους μας. Στις δημοκρατίες έχουν άραγε όλες οι ψήφοι το ίδιο ‘ειδικό βάρος’, είναι όλες προϊόν έλλογης σκέψης; Και υπάρχει τρόπος να ξεπερασθεί ή να διορθωθεί μια τέτοια κατάσταση; Δεν θα επιχειρήσω να δώσω απάντηση. Κύριος οίδε.
     Κι ύστερα σκέφτομαι ότι στις σύγχρονες δημοκρατίες ακόμη και οι φυσικώς νοήμονες και οι μορφωμένοι δεν αποφασίζουν ούτε ψηφίζουν πάντα και υποχρεωτικά με λογικά κριτήρια. Άλλωστε φροντίζει γι’ αυτό το ‘μιντιακό σύστημα’ και οι επικοινωνιολόγοι των κομμάτων. Γι’ αυτό πληρώνονται.

Πετάει, πετάει...

Χωρίς σχόλια...

[Σκίτσο του Α. Πετρουλάκη, Καθημερινή 13/10/2017]

Κίνητρα

Εδώ και μέρες τα ΜΜΕ μας θυμίζουν κάθε τόσο ότι από την προσεχή φορολογική δήλωση και στο εξής παύει να ισχύει και η τελευταία φοροαπαλλαγή, εκείνη για ιατροφαρμακευτικές δαπάνες. Σε απλά ελληνικά: ξεχάστε τις αποδείξεις από γιατρούς, οδοντιάτρους και κλινικές, δεν πρόκειται να σας χρειαστούν σε τίποτε απολύτως. Αυτό είναι το μήνυμα προς τους ασθενείς, ενώ προς τους αντίστοιχους επαγγελματίες είναι το ακριβώς αντίθετο: μην τυχόν και δεν κόψετε αποδείξεις, μαύρο φίδι που σας έφαγε! Ο παραλογισμός στο απόγειό του, με διπλή σφραγίδα, εγχώρια και ξένη. Μόνο κίνητρο για τη συμπεριφορά των πολιτών η απειλή της τιμωρίας. Πουθενά ενθάρρυνση, πουθενά επιβράβευση.
     Βέβαια σε μια πολιτισμένη, ευνομούμενη, τέλος πάντων κανονική κοινωνία, ο κάθε επαγγελματίας θα έκοβε την πρέπουσα απόδειξη, ανεξάρτητα από την χρηστικότητά της για τον αποδέκτη. Όταν όμως έχει φτάσει Οκτώβριος και τα επαγγελματικά έσοδα από την αρχή του έτους (ακόμη και σε καλές περιπτώσεις) μόλις έχουν φτάσει να καλύπτουν τις έως τώρα φορολογικές και ασφαλιστικές δαπάνες, μπορούμε να μιλούμε για πολιτισμένη, ευνομούμενη, τέλος πάντων κανονική κοινωνία; Για μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού το δίλημμα είναι ανάμεσα στην επιβίωση και την εξόφληση χρεών προς το δημόσιο. Με το δεδομένο αυτό και απορρίπτοντας μετά χλευαστικού γέλωτος τις μεγαλόστομες επίσημες εξαγγελίες περί πλεονασμάτων και άλλων πρασίνων ίππων, ποιος νομίζετε ότι θα είναι ο χαμένος;