Άθλος

Διαβάζουμε στις ειδήσεις ότι ένας Αμερικανός οδοντίατρος, δεινός τοξότης και προφανώς γνήσιος ζηλωτής του Ρόμπιν Χουντ και του Γουλιέλμου Τέλλου, πήγε σαφάρι στην Αφρική, όπου με τη βοήθεια ντόπιων ‘ειδικών’ παρέσυρε με δόλωμα ένα αρσενικό λιοντάρι ονόματι Σέσιλ σε ανοικτό χώρο όπου και το σκότωσε με τόξο και βέλος, και στη συνέχεια μαζί με την παρέα του το έγδαρε και το αποκεφάλισε. Ακολούθησε η ανάλογη διεθνής κατακραυγή στα Μέσα και το ‘κράξιμο’ του οδοντιάτρου ακόμη και από τους πελάτες του, από τους οποίους αναγκάσθηκε να ζητήσει συγγνώμη (δεν ξέρω αν έγινε αποδεκτή ή πιστευτή). Λεπτομέρεια: ο οδοντίατρος είχε πληρώσει, ούτε λίγα ούτε πολλά, πενήντα χιλιάδες δολλάρια για την άδεια κυνηγίου μεγάλων ζώων. Με λίγα λόγια, νόμιμος κατά πάντα.
     Μέχρι τώρα ακούγαμε για δολοφόνους επί πληρωμή, τώρα φτάσαμε να αγοράζουμε την άδεια να σκοτώνουμε. Πέρα από το να δοξάσουμε τον οδοντίατρο για τον... Ηράκλειο άθλο του, ας μείνουμε σ’ ένα σχόλιο που έγινε από πολλούς αναγνώστες σε ξένες εφημερίδες. Αν ήταν άντρας, να αντιμετώπιζε το λιοντάρι επί ίσοις όροις, με γυμνά χέρια. Και τότε θα βλέπαμε τίνος το κεφάλι θα στόλιζε τον τοίχο με τα κυνηγετικά τρόπαια.

ΦοροαΠαλλΑγές

Για τον ΦΠΑ έχουμε γράψει πάλιν και πολλάκις. Παίρνω σήμερα αφορμή από χθεσινό άρθρο του Ν. Ορφανού, βουλευτή του ‘Ποταμιού’, στην Καθημερινή, με τίτλο ‘Η ματαιότητα του ΦΠΑ’. Απαριθμεί μια σειρά πρακτικά παραδείγματα που καταδεικνύουν, ευτυχώς ή δυστυχώς, την αλήθεια του τίτλου. Πουθενά δεν παρέχεται στους πολίτες οποιοδήποτε κίνητρο για είσπραξη και απόδοση του φόρου αυτού. Θα μπορούσε κανείς ίσως να επικαλεσθεί τον συνταγματικά προβλεπόμενο ‘πατριωτισμό των Ελλήνων’, αλλά είμαι σίγουρος ότι οι πάλαι ποτέ κραυγασταί του 1-1-4 δεν είχαν αυτό ακριβώς στο νου τους και οι απόγονοί τους δεν τον θυμούνται για φορολογική χρήση. Ακόμη και το περίφημο ‘φιλότιμο’ έχει τις εξαιρέσεις του: μπορεί όλοι να τσακώνονται για το ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό στην ταβέρνα, αλλά δεν παρατηρείται τέτοιος αυθόρμητος ζήλος για την καταβολή του κάθε είδους φόρου.
     Νομίζω ότι μια πτυχή του προβλήματος είναι ακριβώς το ότι κάθε αγορά τιμολογείται με ποσό ΧΧ + %ΦΠΑ. Ο φόρος φαίνεται (και πρακτικά είναι) χωριστός από την τιμή του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Έτσι δίνει την αίσθηση σε πωλητή και αγοραστή ότι μπορεί/πρέπει να αφαιρεθεί ή ότι είναι κάτι προαιρετικό. Γιατί όχι μία τιμή στάνταρ; Τόσα ευρώ, με απόδειξη, πάντα.
     Και ακόμη, να καθιερωθεί για όλα τα επαγγέλματα ένα μπλοκ που θα εκδίδεται με τη λιγότερη δυνατή γραφειοκρατία, που θα συνοδεύει τον επαγγελματία παντού, και που η χρήση του (και η απαίτησή της) θα γίνει συνείδηση, με τη σωστή διδασκαλία (από τις μικρές ηλικίες), το συνεχές παράδειγμα, την δίκαια φορολογική πολιτική, και την ποινή ως έσχατο μέσο σωφρονισμού για τους αδιόρθωτους. Πού θα πάει; Σε καμιά εικοσαριά χρόνια θα το μάθουμε το σύστημα.   

‘Ητοιμάσθην’

Δεν έχω καμία σχέση με τον προαπελθόντα υπουργό οικονομικών (όπως δεν είχα και με κανεναν από τους προκατόχους του), κι ούτε σκοπεύω να τον δικαιολογήσω. Ωστόσο, με αφορμή όλη την παραφιλολογία που ανέδειξε τις τελευταίες μέρες η ‘Καθημερινή’ για Σχέδιο Β και υποκλοπή των ΑΦΜ και παράλληλο τραπεζικό σύστημα και άλλα καινά δαιμόνια οικονομικής φαντασίας, σκέφτηκα να παίξω για λίγο τον ‘συνήγορο του διαβόλου’.
     Υπάρχει λοιπόν στην αγγλική (ακούστηκε μεταξύ άλλων πρόσφατα) κάτι που λέγεται contingency planning, και σε απλά ελληνικά μεταφράζεται ‘να σχεδιάζεις για κάθε πιθανό ενδεχόμενο’. Θεωρείται βασική αρετή και υποχρέωση κάθε καλού μάνατζερ. Όπως στο σκάκι ο καλός παίκτης πρέπει να σκέφτεται προκαταβολικά τις αντιδράσεις του σε κάθε πιθανή κίνηση του αντιπάλου, έτσι και στην οικονομική διαχείριση θα πρέπει κανείς να είναι προετοιμασμένος για απίθανες καταστάσεις, ώστε να μη πιαστεί στον ύπνο. Αυτό δεν είναι ούτε κακό ούτε αξιόμεμπτο. Φυσικά έχει τεράστια διαφορά η προετοιμασία και η πρόβλεψη από την συνειδητή επιδίωξη ενός σχεδίου, όταν μάλιστα φανερά και προφορικά διαπραγματεύεσαι το αντίθετο.
     Δεν είμαι μέσα στο μυαλό του Βαρουφάκη και δεν μπορώ να ξέρω τις πραγματικές του επιδιώξεις, αν και του καταλογίζω μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τον χαμένο χρόνο της δήθεν διαπραγμάτευσης και για την απώλεια εμπιστοσύνης προς τη χώρα μας εκ μέρους των ξένων. Ωστόσο, η βασική αρετή του contingency planning φαίνεται ότι είναι γενικά άγνωστη στην ελληνική μας νοοτροπία: πιθανώς θεωρούμε ότι είναι κακοτυχία ή ‘γκαντεμιά’ να σκεφτόμαστε το χειρότερο ενδεχόμενο, κι έτσι δεν ακολουθούμε τη συμβουλή του Ψαλμωδού: ‘Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην’. Το βλέπουμε άλλωστε στο πώς αντιμετωπίζουμε τους ετοιμοθανάτους καρκινοπαθείς μας: προτιμούμε να κρυβόμαστε πίσω από μάταιες χημειοθεραπείες παρά να προσπαθούμε να δούμε το επερχόμενο τέλος στις αληθινές του διαστάσεις και να το κάνουμε όσο γίνεται ‘ανώδυνο, ανεπαίσχυντο και ειρηνικό’. Ο φόβος μας; Μην τύχει και καταλάβει ο άρρωστος ότι πεθαίνει.
     Από αλλού ξεκίνησα κι αλλού βρέθηκα. Μάλλον θα πρέπει να το ξαναδούμε το θέμα. 

Χρηματιστήριο

Όπως μας δίδασκαν οι αρχαίοι ημών, ‘ουδέν κακόν αμιγές καλού’. Η μοναδική ίσως θετική παρενέργεια των κεφαλαιακών ελέγχων (ελληνιστί capital controls, όπως τους μάθαμε επ’ εσχάτων) ήταν ότι έκλεισε εδώ και εβδομάδες το χρηματιστήριο αξιών Αθηνών. Μας έλειψε; Χάσαμε τίποτε σημαντικό και δεν το γνωρίζαμε; Αν μη τι άλλο, απαλλαγήκαμε από εκείνες τις αγχωμένες ωριαίες αναφορές για το πού κινείται ο δείκτης, πόσες μετοχές έχουν θετικό και πόσες αρνητικό πρόσημο, αν παίρνει το επάνω του το ‘μαγαζί’ ή κάνει ‘διορθωτικές κινήσεις’ για τα υψηλά κέρδη που είχε χθες. Μια επίσημη ρουλέτα που στην όχι πολύ μακρινή εποχή των παχειών αγελάδων είχε οδηγήσει στην άνθιση περιέργων 'εταιρειών λήψης και διαβίβασης εντολών' (θυμάστε όλες εκείνες τις ΕΛΔΕ;), σε διασπάθιση των αποταμιευμένων καταθέσεων όχι μόνο απλών ανθρώπων αλλά και δημοσίων ταμείων, τελικά σε απώλειες τεραστίων περιουσιών, ακόμη και σε αυτοκτονίες. Ένας προάγγελος της κρίσης που θα ακολουθούσε, στον οποίο δεν δώσαμε απολύτως καμιά σημασία, μέχρι που ένα πρωί ξυπνήσαμε με τα κεφάλια κάτω από την επιφάνεια του νερού, και ψάχναμε απεγνωσμένα για το καλαμάκι που δίνει αέρα με το δελτίο για να ανασάνουμε. Λάθος χρόνος: ψάχνουμε, και θα ψάχνουμε για πολύ καιρό ακόμη.
     Γιατί τα θυμήθηκα τώρα όλα αυτά; Διότι άκουσα στο ραδιόφωνο ότι ενδέχεται να ξανανοίξει το χρηματιστήριο, ίσως και αύριο. Γιατί τόση βιασύνη; Καλά δεν είναι κλειστός τόσο καιρό ο ναός του Μαμωνά;

Γλώσσα

Είχα τις μέρες αυτές την ευκαιρία να παρακολουθήσω τις λεκτικές επιδόσεις μιας δίχρονης μικρανιψιάς μας. Κάθε τόσο ξεστομίζει καινούργιες λέξεις, άλλοτε σχετικές και άλλοτε άσχετες με την περίσταση, που όσο πάνε βρίσκουν την κανονική τους θέση μέσα στον λόγο. Αφορμή ενθουσιασμού για το ακροατήριο, αφορμή σκέψης και θαυμασμού αν κοιτάξουμε λίγο βαθύτερα. Άρθρωση, σύνδεση λέξεων, επανάληψη, σχηματισμός προτάσεων, αλλά και επένδυσή τους με τα ανάλογα συναισθήματα. Πώς όλα αυτά τα φαινόμενα λαμβάνουν χώρα και εξελίσσονται μέσα σε μέρες ή εβδομάδες, μπροστά στα μάτια μας! Πώς ο εγκέφαλος, αυτή η μάζα από κύτταρα που έχουμε αναλύσει λεπτομερώς και διεξοδικά ως προς τη μοριακή σύσταση και τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες, σχηματίζει προοδευτικά τα δισεκατομμύρια των συνάψεων που αντιπροσωπεύουν γνώση, σκέψη, συλλογισμό, συναίσθημα, που εκδηλώνονται στη συνέχεια με ποικίλες εξωτερικές εκφάνσεις, ενώ σε μεγάλο βαθμό παραμένουν αφανή! Αρκούν άραγε μόνο οι συνάψεις των εγκεφαλικών κυττάρων για τη θαυμαστή λειτουργία της γλώσσας, του λόγου, με τη στενή ή ευρύτερη έννοια; Και γιατί μόνο ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα αυτή; (Παρεμπιπτόντως, αν σκεφθούμε ότι η εξέλιξη του λόγου στα παιδιά, όπως έγραψα παραπάνω, είναι υπόθεση ημερών, εβδομάδων ή μηνών, λογικά θα περιμέναμε και κάποιο άλλο πλάσμα να αρχίσει να μιλάει στις μερικές χιλιάδες χρόνια της καταγεγραμμένης ιστορίας). Μήπως η ειδοποιός διαφορά είναι το Πνεύμα; Ερωτήματα που ή τα προσπερνούμε αναπάντητα ή θα πρέπει να μας κινούν σε δοξολογία του Δημιουργού.

     Καθώς γράφω τις σκέψεις αυτές, ακούω στο διπλανό σπίτι να φλυαρούν ανέμελα τρία παιδιά, από 3 έως 6 ετών. Η φλυαρία τους είναι στα ρωσικά. Άλλη πτυχή του ίδιου μυστηρίου αυτή η διαφοροποίηση των γλωσσών. Ακόμη και η Βαβέλ (που την χρησιμοποιούμε πάντα με την αρνητική έννοια της σύγχυσης) αποτελεί ένα θαύμα.

Διαβήτης

Υποτίθεται ότι όταν κανείς βρίσκεται σε διακοπές έχει την ευκαιρία να χαλαρώνει και να ασχολείται με άλλα, πιο ευχάριστα θέματα, αλλά να που η επικαιρότητα άλλα επιτάσσει. Θα έρθω σ’ αυτήν δια της πλαγίας οδού, για να μη ξεχνώ και την ιατρική ιδιότητα.
     Ο διαβήτης είναι το κλασικό παράδειγμα μιας αρρώστιας που αλλάζει για πάντα τη ζωή του πάσχοντος. Όχι απλώς την αλλάζει, αλλά γίνεται ο κύριος ρυθμιστικός παράγων της. Από τη στιγμή που θα διαγνωσθεί, τα πάντα—γεύματα, δραστηριότητα, ωράρια και ποσότητα και είδος φαγητού, άσκηση—αναθεωρούνται ριζικά. Τίποτε δεν μένει ανεπηρέαστο, τίποτε δεν είναι όπως πριν. Χώρια οι συχνές ενέσεις ινσουλίνης και τα τρυπήματα κάθε τόσο για έλεγχο του σακχάρου, οι κρίσεις υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας, η αστάθεια και οι απρόοπτες διακυμάνσεις, η γενική αβεβαιότητα. Γρήγορα μαθαίνει κανείς ότι όλα αυτά θα είναι πλέον στο ημερήσιο πρόγραμμα εφ’ όρου ζωής, μέχρι το τέλος. Η αμέλεια ή η χαλάρωση των κανόνων θα έχει σοβαρές και δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες. Από την άλλη μεριά, η συμμόρφωση στο πρόγραμμα υπόσχεται να εξασφαλίσει μια πλήρη, ολοκληρωμένη και κατά τα άλλα φυσιολογική ζωή.
     Φαντασθήτε τώρα έναν ασθενή που στο άκουσμα της διάγνωσης επαναστατεί: «Τι είναι αυτά; Τι διαβήτης και κουραφέξαλα; Επινόηση των γιατρών είναι, για να έχουν τους αρρώστους στο χέρι και να τους αρμέγουν. Δεν έχω τίποτε! Θα το ξεπεράσω μόνος μου. Θα κάνω μονομερή διαγραφή του σακχάρου! Πού ακούστηκε ότι εγώ, ένας γνήσιος αριστερός, θα δεχθώ να ζήσω μια ζωή με περιορισμούς διατροφής και ενέσεις; Σε μνημόνιο θα με βάλουν;»
     Σταματώ εδώ, μια και ξεστόμισα την κακιά λέξη. Ώρα για ελεύθερη σκέψη, και για κάποιες συγκρίσεις, τηρουμένων των αναλογιών.

Φόρος Πλεονάζουσας Αδικίας

Ξημέρωσε κι αυτή η εικοστή Ιουλίου, που θα πρέπει να καταγραφεί από τον ιστορικό του μέλλοντος (εκτός από το άνοιγμα των τραπεζών) και ως ‘ημέρα του ΦΠΑ’, με τραγελαφικά παρεπόμενα, όπως π.χ. ότι το μοσχάρι σε όλες του τις παραλλαγές θα έχει επιβάρυνση 23% ενώ το χοιρινό μόνο 13% [διαβάστε ΕΔΩ τον πλήρη κατάλογο της Ανοησίας--εναλλακτική ερμηνεία για το Α]. Και πάνω που έλεγα να αρχίσω τη δίαιτα του μόσχου του σιτευτού... Να μου το θυμάστε: το συγκεκριμένο μέτρο έχει σκοπό να πλήξει κυρίως Εβραίους και Μουσουλμάνους (που αποφεύγουν το χοιρινό), ενώ ευνοεί του ινδουιστές που σέβονται τα βοοειδή και προτιμούν το γουρουνόπουλο, όταν το βρίσκουν.
     Για να σοβαρευτούμε λιγάκι. Η κοινή λογική λέει ότι έναν δίκαιο και προσιτό φόρο τον αποδέχονται πολύ ευκολότερα και τον πληρώνουν περισσότεροι, ενώ έναν φόρο που είναι κατάφωρα και ανόητος και άδικος και δυσανάλογα δυσβάστακτος στην υπάρχουσα οικονομική συγκυρία θα προσπαθήσουν να τον αποφύγουν όσοι μπορούν με κάθε τρόπο (προς Θεού, δεν τους επαινώ γι’ αυτό, αλλά μπαίνω στη θέση τους). Αν π.χ. το κράτος θέσπιζε έναν γενικό ΦΠΑ της τάξης του 10%, θα κάναμε ολόκληρη συζήτηση για δύο ή τρεις ζώνες ή δεν ξέρω τι άλλο; Θα τον πληρώναμε χωρίς πολλές διαμαρτυρίες. Υποπτεύομαι ότι τελικά θα εισέπραττε περισσότερα χρήματα με τον τρόπο αυτό παρά με το σημερινό καθεστώς. Υπό τον όρο βέβαια ότι παράλληλα θα επέβαλλε και το μέτρο της γενικής χορήγησης αποδείξεων, από όλους και για όλα και με την απλούστερη δυνατή διαδικασία. Τυχόν διαπιστωμένη παράβαση θα επέσυρε την ποινή του άμεσου διπλασιασμού του ΦΠΑ για όλη την κοινωνία. Έτσι η ευθύνη της καταβολής του φόρου από τον καθένα θα γινόταν υπόθεση όλων. Με ανάλογη καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης και επαρκή ενημέρωση του κοινού, ένα τέτοιο μέτρο θα απέδιδε με τον χρόνο πολύ περισσότερα.  
     Βάζουμε στοίχημα;

Ενημέρωση

Η ‘υπεύθυνη και αντικειμενική ενημέρωση’ είναι κυρίαρχο σύνθημα στην εποχή μας, και βέβαια παραδοσιακά αποτελεί τον σκοπό της δημοσιογραφίας. Ωστόσο, έχει πάψει πλέον να αποτελεί τον κύριο σκοπό της. Το ζητούμενο είναι να ‘βγάλουμε είδηση’. Αν με την ‘είδηση’ εννοούμε να προκαλέσουμε αίσθηση, να βάλουμε λόγια στο στόμα του άλλου και να τα προβάλουμε στη συνέχεια ως ‘διαρροές’, μ’ ένα λόγο να ‘κατασκευάσουμε’ γεγονότα, τότε δεν απέχουμε πολύ από την έννοια του ηθικού αυτουργού: με το λέγε-λέγε οδηγούμε τα πράγματα εκεί που θέλουμε, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία και τη διαιώνιση των κρίσεων.

     Αυτή την αίσθηση αποκομίζει κανείς όλο και περισσότερο καθώς ακούει τις ερωτήσεις που υποβάλλονται σε υπουργούς, πρωθυπουργούς και άλλα πρόσωπα της πολιτικής επικαιρότητος. Θα γίνει ανασχηματισμός; Τι θα κάνετε με τους ανυπότακτους; Σχεδιάζετε διαγραφές; Θα πάμε σε εκλογές και πότε; Θα βγούμε από το ευρώ; Και πάει λέγοντας. Και αλίμονο στον ανακρινόμενο που δεν θυμάται τί είπε στον καθένα από τους περίεργους ανακριτές. Η όποια λεκτική ‘τρίχα’ του γίνεται τριχιά και περνιέται σαν θηλειά στο λαιμό του. Κάθε λέξη του, συχνά απομονωμένη από το σύνολο του λόγου, μεταδίδεται με τα σύγχρονα μέσα στις τέσσερεις γωνίες του σύμπαντος και γίνεται ηλεκτρονική επιδημία, που προσβάλλει πρωτίστως την αλήθεια. Η μολυσμένη αυτή αλήθεια μπορεί να προκαλεί πάμπολλα θύματα, αλλά ποιος νοιάζεται; Η 'ενημέρωση' πάνω απ' όλα.

     Γιατί συμβαίνει αυτό; Έχω τη θεωρία μου. Όπως ο ιατρικός υπερπληθυσμός δημιουργεί τεχνητή νοσηρότητα (αύξηση περιττών εξετάσεων και συνταγών και δεύτερων γνωμών), έτσι και ο δημοσιογραφικός υπερπληθυσμός δημιουργεί τεχνητή ‘επικαιρότητα’: όλοι από κάπου πρέπει να βγάλουν ‘ψωμί’. Και αν λάβουμε υπόψη ότι τα ιδιωτικά Μέσα εξυπηρετούν επιχειρήσεις με συμφέροντα δισεκατομμυρίων που παίζονται πάνω σε μια είδηση ή ‘είδηση’, τότε δεν απέχουμε πολύ από το να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το σύστημα της διαπλοκής. Και να το αντιμετωπίσουμε με την ανάλογη καχυποψία.

Γρίφος

Για να γελάσουμε και λίγο: δεν σας θυμίζει ο παραπάνω τον νυν υπουργό Οικονομικών; (αγνοήστε το πούρο, είναι παραπλανητικό στοιχείο). Κατά τα άλλα, η κόμμωση, το ύφος, το βλέμμα, μόλις είδα τον Ευκλείδη, αυτόν έφερα στο νου μου.

      Λοιπόν, πρόκειται για τον (μακαρίτη εδώ και πολλά χρόνια) αμερικανό ηθοποιό Πήτερ Φωλκ, που έγινε γνωστός στο τηλεοπτικό κοινό υποδυόμενος τον υπαστυνόμο Κολόμπο, έναν ντετέκτιβ που δεν σου γέμιζε το μάτι για έξυπνος καθώς ήταν ασουλούπωτος, κακοντυμένος, φαινομενικά βραδύς στη σκέψη. Στο σχετικό σήριαλ είχε πάντα απέναντί του αντιπάλους αετονύχηδες, πετυχημένους, υπεροπτικούς, που πίστευαν ότι είχαν διαπράξει το τέλειο έγκλημα και έβλεπαν με ειρωνεία τις προσπάθειες του αστυνομικού να διαλευκάνει το μυστήριο. Όταν τελικά βρίσκονταν αντιμέτωποι με τα πειστήρια της ενοχής τους (που ο Κολόμπο είχε συγκεντρώσει με υπομονή και παρατηρητικότητα και όχι λίγη επαγωγική σκέψη), τότε συνειδητοποιούσαν, πολύ αργά όμως, ότι τα φαινόμενα είχαν εξαπατήσει τους ίδιους. Μια από τις καλές αμερικανικές σειρές.
     Για σύγκριση, παραθέτω και ανάλογη φωτογραφία του υπουργού. Δεν γνωρίζω βέβαια αν έχει τις φανταστικές ιδιότητες του τηλεοπτικού ντετέκτιβ. 

Όσιος Παΐσιος

 

[Οι φωτογραφίες από την ευλόγηση των κολύβων προς τιμήν του Αγίου 

στη Μονή του Αγ. Αρσενίου.]

Για πρώτη φορά εορτάσθηκε προχθές επίσημα η μνήμη του Οσίου Παϊσίου μετά την αγιοκατάταξή του. Είναι ολοφάνερη η ιδιαίτερη σχέση και αγάπη των νεοελλήνων προς τον άγιο αυτό, και βέβαια εξηγείται από το γεγονός ότι τον νιώθουμε τόσο κοντά μας. Πάμπολλοι είναι εκείνοι που τον γνώρισαν προσωπικά, πήραν τις ευχές και τις συμβουλές του, επισκέφθηκαν το καλύβι του, είδαν με τα μάτια τους τον λιτό, ασκητικό, ‘αφαιρετικό’ τρόπο του βίου του. Ενός βίου που θα φαινόταν ‘αβίωτος’ στα μάτια του σύγχρονου κόσμου, που έμαθε στις ανέσεις, το lifestyle, την αναρρίχηση με κάθε μέσο, την πολιτική ορθότητα, την κερδοσκοπία, που συνήθισε να εκτιμά το έχειν και το φαίνεσθαι και όχι το όντως ‘είναι’. Αυτός ο παράδοξος τρόπος είναι ο τρόπος της Ανατολής, η οποία δεν είναι γεωγραφικός αλλά πνευματικός χώρος. Δεν είναι για όλους (μόνο για κείνους ‘οις δέδοται’), αλλά υπάρχει ως κανόνας, με τον οποίο πολλοί επιλέγουν να μετρήσουν τη δική τους ζωή. Και να ελπίζουν ότι Εκείνος που ανέδειξε και εδόξασε τον Όσιο μπορεί να δώσει κάτι από τη χάρη του σε καθέναν που την επιζητεί. Είθε να μεσιτεύει για την Ελλάδα και τους Έλληνες ο Όσιος Παΐσιος! 

     

Και μετά...

Κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται χαιρέκακος διότι ο πρωθυπουργός «διάλεξε την κακή κι όχι την καταστροφική επιλογή» (δικά του λόγια). Κανείς δεν έχει την ψευδαίσθηση ότι όλα τελείωσαν, αντίθετα τώρα αρχίζουν. Οι ‘εταίροι’ μας έδειξαν απλώς το βουνό που θέλουν να ανεβούμε, τρέχοντας ξυπόλητοι και από τις πέτρες. Την όποια τελική μορφή της πορείας θα τη βαδίσουμε όλοι μαζί, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης. Το ίδιο πικρό ποτήρι θα πίνουμε στο ορατό μέλλον.
     Ωστόσο, αποτελεί μια κάποιου είδους νομοτέλεια το γεγονός ότι καλείται η αριστερά να υιοθετήσει και να εφαρμόσει μέτρα που κατήγγελλε επί μήνες και χρόνια, αντιδρώντας σε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης και εξορθολογισμού του κράτους και εξωθώντας την τελική διαπραγμάτευση σε σημείο που η πρόταση Γιούνκερ (που δημοκρατικά απορρίψαμε δια δημοψηφίσματος προ εβδομάδος) να φαντάζει σαν κουτί με βελγικά σοκολατάκια. Αν διαθέταμε μια φανταστική χρονομηχανή και μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω για να διορθώσουμε τις κινήσεις μας, τι φαντάζεστε ότι θα επέλεγαν να κάνουν (ή να μην κάνουν) οι νυν κρατούντες; 
     Το ερώτημα βέβαια ισχύει και για όλους τους προηγούμενους. Διότι αν από τον Μάιο του 2010 (την μετά Καστελόριζο εποχή) είχαν γίνει όσα τότε έπρεπε (κι έχουμε γράψει σχετικά κατά καιρούς στη στήλη αυτή), αμφιβάλλει κανείς ότι τώρα θα ήμασταν σε πολύ καλύτερη μοίρα; Για άλλη μια φορά, το ‘καλύτερο’ αποδεικνύεται εχθρός του ‘καλού’ (σε εισαγωγικά, για να μην παρεξηγηθώ).

Το δίλημμα

Σχεδόν 24 ώρες διάσκεψη κορυφής, και τι δίλημμα προκύπτει;
     Ή να δεχθούμε να αναλάβουν τη διαχείρισή μας Γερμανοί και άλλοι τεχνοκράτες με την προοπτική να γίνουμε ίσως κάποια στιγμή στοιχειωδώς πολιτισμένο κράτος.
     Ή, κλείνοντας οριστικά την Ευρωπαϊκή μας παρένθεση, να συνεχίσουμε να ζούμε ως ανεξάρτητοι και ξιππασμένοι ζορμπάδες υπό την ηγεσία λαοπλάνων πολιτικών και αργόσχολων συνδικαλιστών.
     Υπάρχει άραγε τρίτη επιλογή; Νομίζω ότι σε απλά ελληνικά τη λένε θαύμα. Μπορούμε να το ευχόμαστε, όχι όμως να το εγγυηθούμε ή να το επιλέξουμε.   
     Βλέπετε, παντού παρεισφρέει η λέξη ‘πίστη’. Ή θα πρέπει να μας πιστέψουν οι άλλοι ότι θα κάνουμε όσα λέμε, ή θα πρέπει εμείς να πιστέψουμε κάπου αλλού, εκτός από την καπατσοσύνη και τη μαγκιά μας.
     Πάντως, σύμφωνα με τον Αρχιμήδη και τις αρχές της Φυσικής, η κινητική κατάσταση ενός συστήματος δεν μπορεί να αλλάξει μέσα από το ίδιο το σύστημα. Χρειάζεται έξωθεν (ή Άνωθεν) επίδραση.

Ἐν αἰθρίᾳ

Είχαμε πρωτογνωρισθεί πριν δυόμισι χρόνια. Συγγενής κάποιου γνωστού, χρόνιος καπνιστής αλλά χωρίς προβλήματα υγείας, είχε παρουσιάσει μια αόριστη καταβολή δυνάμεων και λίγο πυρετό. Δεν ήταν τύπος που ανησυχούσε εύκολα. Αγρότης, άνθρωπος της δουλειάς, από κείνους που δεν εγκαταλείπουν εύκολα τα κτήματα για να πάνε στο γιατρό. Ένας βασικός λόγος για να πάρει κανείς στα σοβαρά τα ενοχλήματά του. Δεν είχε ιδιαίτερα ευρήματα στην εξέταση, αλλά η ακτινογραφία του έδειξε μια ανώμαλη σκιά, που στον καπνιστή έπρεπε να θεωρηθεί καρκίνος μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες, και η βιοψία ευτυχώς μας διέψευσε. Εικόνα χρόνιας φλεγμονής, θα μπορούσε να είναι αναζωπύρωση μιας παλιάς εστίας φυματίωσης. Αρχίσαμε θεραπεία, και το αποτέλεσμα ήταν θετικό και γρήγορο. Τα ενοχλήματα υποχώρησαν, η όρεξη βελτιώθηκε, έβαλε βάρος, ξαναγύρισε στις εργασίες του χωρίς δυσκολία. Κοντά στα άλλα έκοψε και το κάπνισμα εντελώς. Δεν είχε προβλήματα με τα φάρμακα, έκανε τις εξετάσεις του, ερχόταν τακτικά στα ραντεβού του και ολοκλήρωσε με επιτυχία τη θεραπεία, βελτιώνοντας σημαντικά και την ακτινογραφική του εικόνα. Τέλος καλό, δόξα τω Θεώ. «Έλα σε έξι μήνες να σε δούμε».

     Οι έξι μήνες έφτασαν τους δεκατέσσερεις. Όταν είσαι γερός και ακμαίος και δουλεύεις από το πρωί ως το βράδυ στα εβδομήντα σου, το τελευταίο πράγμα που σε απασχολεί είναι το τσεκάπ. Χώρια που χρειάζεται μιάμιση ώρα ταξίδι για να πας στο γιατρό, που σημαίνει μισή μέρα χαμένη. Ωστόσο, τις προάλλες με πήρε η κόρη του στο τηλέφωνο κι έκλεισε ραντεβού. Και τώρα τον έχω μπροστά μου. Ένας ξερόβηχας τον ενοχλεί τελευταία, τίποτε άλλο. «Κρυολόγησα στα θερμοκήπια» είναι η δική του εξήγηση, λογική και πολύ πιθανή. Τι πιο εύκολο από το να πάρει μερικές μέρες αντιβίωση μια και τα υπόλοιπα ευρήματά του είναι τελείως φυσιολογικά; Πιο πολύ επειδή το είχα σημειωμένο στον φάκελό του παρά από πραγματική υπόνοια, του ζητώ να βγάλει και μια ακτινογραφία. Τα παλιά ευρήματα είναι αμετάβλητα, υπάρχει όμως μια νέα σκιά στην άλλη πλευρά. Καθόλου ευκαταφρόνητη, κάπου πέντε εκατοστά σε μέγεθος. Αλλαγή σελίδας, καινούργια αρχή.

     Το επεισόδιο με βάζει σε σκέψεις. Μου φέρνει στο νου τον παλιό κανόνα που μας προειδοποιεί για την παγίδα της ‘γνωστής διάγνωσης’. Το γεγονός ότι ένας άρρωστος έχει περάσει ένα δεδομένο πρόβλημα, δεν σημαίνει ότι αποκλείεται να παρουσιάσει κάτι εντελώς διαφορετικό κάποια στιγμή. Η απουσία της κακοήθειας στο παρελθόν δεν προσφέρει ‘ανοσία’ από τον καρκίνο και στο μέλλον. Το «Ξέρουμε τι έχεις» μπορεί να αποδειχθεί απατηλό: ξέρουμε μόνο τι είχες την προηγούμενη φορά. Αν μείνουμε σ’ εκείνο και αγνοήσουμε το καινούργιο σύμπτωμα—καθόλου δύσκολο μέσα στην καθημερινή ρουτίνα—μπορεί να χάσουμε όχι μόνο τη νέα διάγνωση, αλλά ενδεχομένως και τη δυνατότητα θεραπείας. Κι αυτό το ‘κάτι’ που έφτασε σε τέτοιο μέγεθος μέσα σε ένα χρόνο δεν έδειχνε να έχει καλές διαθέσεις.

     Μισή ώρα αργότερα η αξονική μας φανερώνει την έκταση του προβλήματος. Εκτός από την ορατή μάζα, μια απειλητική συνοδεία από λεμφαδένες σε διάφορες θέσεις διώχνει τον θωρακοχειρουργό από τις εναλλακτικές λύσεις. Το θέμα είναι καθαρά ογκολογικό, καθώς η χημειοθεραπεία φαίνεται να αποτελεί μονόδρομο. Με τους γνωστούς περιορισμούς και επιφυλάξεις για την πρόγνωση. Πώς το λέει το αποστολικό ρητό; ‘Ὅταν λέγωσιν, εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια, τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐφίσταται ὄλεθρος’. Σε απλά ελληνικά, κεραυνός εν αἰθρίᾳ. Κάτι που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα μας.

     Μετά τη βιοψία ο άρρωστος με αποχαιρετά με ένα δάκρυ στο μάτι. «Γιατρέ, προχθές είχαμε κηδεία—η αδελφή μου», μου λέει. Πώς έρχονται κάποιες φορές τα πράγματα…

Διαπραγμάτευση

Διαβάζοντας κάτι άλλο το απόγευμα βρήκα μπροστά μου την ευαγγελική διήγηση για τον Ιησού Χριστό και την Χαναναία γυναίκα. Εκείνη παρακαλεί να της γιατρέψει τη δαιμονισμένη κόρη της, ο Κύριος προσποιείται τον αδιάφορο δοκιμάζοντας την πίστη της, και τελικά της λέει, σχεδόν περιφρονητικά θα έλεγε κανείς: «Δεν είναι καλό να παίρνεις το ψωμί από τα παιδιά σου και να το πετάς στα σκυλάκια».
     Εδώ στάθηκα. Κάτι μου θύμισε η φράση αυτή, κάτι που ακούμε πολύ συχνά τους τελευταίους μήνες: ότι οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι πληρώνουν για τα χρέη των Ελλήνων. Οι ηγέτες της Ευρωζώνης δεν χάνουν ευκαιρία να μας το θυμίζουν, και εν μέρει (μόνο) έχουν δίκαιο, ότι μας πληρώνουν με λεφτά που παίρνουν από «τα δικά τους παιδιά».
     Όμως πρέπει να δούμε και τη συνέχεια. Πώς απάντησε η Χαναναία; Όχι με αυθάδεια, όχι με εγωισμό, όχι με προκλητικό ύφος, αλλά με τον πιο ταπεινό τρόπο: «Και τα σκυλάκια τρώνε από τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι των αφεντικών». Με το να κατεβάσει τον εαυτό της στο επίπεδο του σκύλου περνάει τη δοκιμασία και κερδίζει όχι μόνο τον έπαινο του Κυρίου («ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις! ») αλλά και την εκπλήρωση του αιτήματός της («γενηθήτω σοι ὡς θέλεις»). Και το θαύμα γίνεται.
     Χρειάζεται σχόλιο η διαπραγμάτευση αυτή;

Φιλελληνικά και άλλα

Δεν γνωρίζω τον Βρετανό πρέσβυ στην Αθήνα Τζων Κίτμερ. Ωστόσο τις τελευταίες μέρες τον ‘συνάντησα’ σε δημοσιεύματα δυο φορές, και μου έκανε θετική εντύπωση και στις δύο, γι’ αυτό και σημειώνω τις λεπτομέρειες. Έτσι σήμερα διαβάζω ότι έκανε δημόσια έκκληση και προς τις δυο πλευρές να προσπαθήσουν για μια συμφωνία που θα εκτονώνει την κρίση, εκδηλώνοντας τα φιλελληνικά του αισθήματα και παροτρύνοντας τους συμπολίτες του να έρθουν για τις διακοπές τους στην Ελλάδα. Είπε μεταξύ άλλων: «Ταξιδεύω στην Ελλάδα εδώ και τριάντα χρόνια, τα τελευταία δυόμισι χρόνια έχω το προνόμιο να μένω εδώ, και ξέρω πολύ καλά ότι η Ελλάδα είναι φιλόξενη χώρα και οι Έλληνες θα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια να καλωσορίζουν τους επισκέπτες τους ακόμα και κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες... Από πλευράς μας, έχουμε κάνει τον απαραίτητο σχεδιασμό ώστε οι Βρετανοί πολίτες που επισκέπτονται την Ελλάδα να είναι καλά προετοιμασμένοι και να κάνουν τις διακοπές τους χωρίς καμία ανησυχία».
     Ακόμη περισσότερη εντύπωση όμως μου έκανε το μήνυμά του στο Twitter την ημέρα του δημοψηφίσματος: «Είμαστε στα χέρια του Θεού και των Ελλήνων ψηφοφόρων. Θα πάω το πρωί εκκλησία για τον έναν και αργότερα στο τηλεοπτικό στούντιο για τους άλλους», έγραψε. Ξέρετε πολλούς δικούς μας πολιτικούς ή διπλωμάτες που να ομολογούν δημόσια ότι εκκλησιάζονται και ότι από τον Θεό περιμένουν βοήθεια;

Επόμενη μέρα

«Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ιδίως για το μέλλον», φέρεται νά είπε ο Μαρκ Τουαίν. Έτσι λοιπόν, διαψεύδοντας τους κάθε λογής προβλέπτες, το δημοψήφισμα έβγαλε 61,3% ΟΧΙ και 38,7% ΝΑΙ και ανήκει πλέον στο ιστορικό παρελθόν. Οι άμεσες συνέπειές του (ως παράπλευρα οφέλη θα τις χαρακτήριζα) είναι ότι απεχώρησαν («διότι θα βοηθήσουν με την απουσία τους») ο Α. Σαμαράς από την ηγεσία της Ν. Δημοκρατίας και ο Γ. Βαρουφάκης από το Υπουργείο Οικονομικών. Ουδείς αναντικατάστατος. Όπως όμως ρωτούσε η παλιά διαφήμιση του Χρυσού Οδηγού, και τώρα τι κάνουμε;
     Ως μόνη λύση θα έβλεπα την εθνική (υπερκομματική) διαπραγμάτευση προς τα έξω και την εθνική (υπερκομματική) ανασυγκρότηση προς τα έσω. Η μία χωρίς την άλλη δεν γίνεται. Αν κάτι πρέπει να αλλάξει στη χώρα, δεν θα είναι επειδή το θέλησε η αριστερά ή το πρότεινε η δεξιά, αλλά επειδή είναι αντικειμενικά στρεβλό. Όπως κάθε σπίτι και κάθε νοικοκύρης μαθαίνει να κάνει το κουμάντο του διαφορετικά απ’ ό,τι πριν, έτσι και ως σύνολο οφείλουμε να μάθουμε νέο τρόπο του ‘δημοσίως πολιτεύεσθαι’, απλούστατα διότι δεν γίνεται αλλιώς. Τα όποια μέτρα--ασφαλιστικά, φορολογικά, μισθολογικά--πρέπει να έχουν συναίνεση και πρέπει βέβαια να είναι δίκαια προς όλους. Καλώς ή κακώς, τα ‘κεκτημένα’ προηγουμένων εποχών δεν ισχύουν πλέον. Κι όσο για τα προνόμια και τις ειδικές μεταχειρίσεις της μιας ή της άλλης ομάδας, σίγουρα θα συνιστούν βάναυση προσβολή του δημοσίου αισθήματος αν συνεχίσουν να υπάρχουν ή να διεκδικούνται.
     Εντελώς ουδέτερα θα έλεγα ότι αν ο Αλέξης Τσίπρας καταφέρει να κάνει σοβαρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση αγνοώντας στενές κομματικές γραμμές και παρωχημένες νοοτροπίες, θα έχει εξασφαλισμένη μια σημαντική θέση στην ιστορία και στις εντυπώσεις των Ελλήνων, ακόμη κι εκείνων που δεν τον ψήφισαν.

Ομόνοια

Ναι; Όχι; Ίσως; Δεν γνωρίζω/δεν απαντώ; Άκυρο; Λευκό; Αποχή; Ελάτε τώρα, την κολοκυθιά παίζουμε; Πιστεύει κανείς ότι θα έχουν καμιά ουσιαστική διαφορά οι επιλογές αυτές ως προς το τελικό αποτέλεσμα; Σε σφίξιμο της ζώνης θα οδηγήσουν σε κάθε περίπτωση. Το χέρι πάλι απλωμένο θα το έχουμε. Υπό το πρίσμα αυτό, ποια η σκοπιμότητα του δημοψηφίσματος, πέρα από το πέταγμα της μπάλας στις κερκίδες; Απάντηση: η ‘δημοκρατική’ αραίωση της ευθύνης, ώστε να μπορεί αύριο ο ‘ηγέτης’ να λέει στον κόσμο: «Εγώ; Όλοι αυτοί!»
     Για τον λόγο αυτό, και επειδή όλοι αρμενίζουμε με την ίδια φελούκα, με σπασμένα ξάρτια και τσακισμένα κουπιά, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της Δευτέρας, να μην ξεχάσουμε ότι ΟΛΟΙ είμαστε Έλληνες, χωρίς διαβαθμίσεις φιλοπατρίας και ελληνικότητας (όπως θα ήθελαν ίσως κάποιοι). Δεν χρειάζονται ούτε ζητωκραυγές (για ποιο πράγμα άλλωστε να πανηγυρίσουμε;) ούτε αλληλοκατηγορίες ούτε φατριασμοί. Ό,τι ψήφισε καθένας, γι’ αυτό που νόμιζε καλύτερο το ψήφισε (και ποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι γνωρίζει με βεβαιότητα το καλύτερο;). Ίσως μάλιστα, αν ξεχάσουμε τελείως το δημοκρατικό αυτό ιντερμέτζο και καταπιαστούμε με την ουσία των πραγμάτων, ίσως λέω, να προχωρήσουμε σε ανόρθωση μια ώρα αρχύτερα. Άμποτε.
     Δυο συμβουλές για σήμερα και για καθε μέρα. Η μία του Προφήτη Δαβίδ: «Μὴ πεποίθατε ἐπ᾿ ἄρχοντας, ἐπὶ υἱοὺς ἀνθρώπων, οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία». Η δεύτερη από τον Αδελφόθεο Ιάκωβο: «ἐὰν ὁ Κύριος θελήσῃ, καὶ ζήσομεν καὶ ποιήσομεν τοῦτο ἢ ἐκεῖνο».
     Δεν αντέχω όμως να μην σας σερβίρω και το ‘μεζεδάκι’ που άκουσα στο ραδιόφωνο από κάποια δημοσιογράφο: «Δεν πρόκειται να μας καθημάξει κανείς». Τι να... πρωτοθαμάξουμε στο ρήμα αυτό;

Αναβάπτιση

Απόδραση ήταν η πρώτη λέξη που μου ήλθε σαν ιδέα για τον τίτλο. Φυγή από την άθλια (με όλες τις σημασίες) επικαιρότητα, ανάβαση λίγο ψηλότερα, τοπογραφικά και μεταφορικά, προσπάθεια για ανάταση ψυχική. Μια παρέα παλαιών κατασκηνωτών αφήσαμε τον κάμπο και βρεθήκαμε πρωί-πρωί στης Ελαφίνας τα βουνά, σαν άλλοτε. Αρχίσαμε με Θεία Λειτουργία στην Αγία Παρασκευή και τρισάγιο για τους εκδημήσαντας φίλους, ομαδάρχες, πνευματικούς πατέρες και ευεργέτες της κατασκήνωσης. Ακολούθησε κοινό πρόγευμα, διάλογος, πορεία στο δάσος και γεύμα, όπου συνέβαλαν καθοριστικά οι αποφασισμένοι ‘ψήστες’ της συντροφιάς. Διαβάσαμε την επίκαιρη προσευχή του Πατριάρχη Γενναδίου ως μεσημβρινό ανάγνωσμα και μετά τη σχετική ανάπαυση ψάλαμε την Παράκληση στο προσευχητάρι. Με τις μπαταρίες φορτισμένες και με την ευχή να έχουμε παρόμοιες ευκαιρίες στο δύσκολο μέλλον που έρχεται, αναχωρήσαμε για την πόλη. Τελικά δεν χρειάζεται πολλά για να αναβαπτισθεί ο άνθρωπος... Δόξα τω Θεώ! 

 

 

 

 

Αθωότητα

Ενώ παρκάρω το μεσημέρι μπροστά στο σπίτι, ακούω ένα ζωηρό «Γειά!». Στρέφω προς τα εκεί και βλέπω να βγαίνει από την εξώπορτα και να απομακρύνεται τρέχοντας και κουνώντας μου ζωηρά το χέρι ο δεκάχρονος μικρός του έκτου. Το ανοιχτό ραδιόφωνο συνεχίζει τη συνηθισμένη ‘ενημέρωση’, αλλά το μυαλό μου δεν είναι εκεί. Για μια στιγμή βρίσκεται στα παιδιά που μπορούν να βιώνουν ακόμη την φυσική τους αθωότητα πριν κληθούν να πληρώσουν ακριβά τις επιλογές και τις αυθαιρεσίες των προηγουμένων γενεών, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας. Πριν μόλις δυο εβδομάδες είχα ρωτήσει τον μικρό συγκάτοικο πώς θα περάσει το καλοκαίρι του. Τι θα μπορέσει να πραγματοποιήσει απ’ όλα όσα με τόσο ενθουσιασμό μου περιέγραψε τότε;  

Φρουτοφαγία

Από διαιτολογική ιστοσελίδα:

Επικροτείται ασυζητητί!

Κοινή Προσευχή

Έχοντας ακούσει πάμπολλα επιχειρήματα για το τι ακριβώς ‘παίζεται’ (τρόπος του λέγειν) στο δημοψήφισμα της προσεχούς Κυριακής, και ξέροντας ότι μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, ότι καμιά απάντηση δεν θα έχει εύπεπτες συνέπειες και ότι αναγκαστικά θα επιλέξουμε το ‘μη χείρον’ (όπως άλλωστε γίνεται με τα περισσότερα πολιτικά πράγματα), σας προτείνω να διαβάσετε την Έκκληση για Κοινή Προσευχή για το Δημοψήφισμα και να την εφαρμόσετε, ‘έκαστος κατά την ιδίαν δύναμιν’. Και ο Θεός γνωρίζει τι μας πρέπει και τι μας χρειάζεται.