Ἐν αἰθρίᾳ

Είχαμε πρωτογνωρισθεί πριν δυόμισι χρόνια. Συγγενής κάποιου γνωστού, χρόνιος καπνιστής αλλά χωρίς προβλήματα υγείας, είχε παρουσιάσει μια αόριστη καταβολή δυνάμεων και λίγο πυρετό. Δεν ήταν τύπος που ανησυχούσε εύκολα. Αγρότης, άνθρωπος της δουλειάς, από κείνους που δεν εγκαταλείπουν εύκολα τα κτήματα για να πάνε στο γιατρό. Ένας βασικός λόγος για να πάρει κανείς στα σοβαρά τα ενοχλήματά του. Δεν είχε ιδιαίτερα ευρήματα στην εξέταση, αλλά η ακτινογραφία του έδειξε μια ανώμαλη σκιά, που στον καπνιστή έπρεπε να θεωρηθεί καρκίνος μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες, και η βιοψία ευτυχώς μας διέψευσε. Εικόνα χρόνιας φλεγμονής, θα μπορούσε να είναι αναζωπύρωση μιας παλιάς εστίας φυματίωσης. Αρχίσαμε θεραπεία, και το αποτέλεσμα ήταν θετικό και γρήγορο. Τα ενοχλήματα υποχώρησαν, η όρεξη βελτιώθηκε, έβαλε βάρος, ξαναγύρισε στις εργασίες του χωρίς δυσκολία. Κοντά στα άλλα έκοψε και το κάπνισμα εντελώς. Δεν είχε προβλήματα με τα φάρμακα, έκανε τις εξετάσεις του, ερχόταν τακτικά στα ραντεβού του και ολοκλήρωσε με επιτυχία τη θεραπεία, βελτιώνοντας σημαντικά και την ακτινογραφική του εικόνα. Τέλος καλό, δόξα τω Θεώ. «Έλα σε έξι μήνες να σε δούμε».

     Οι έξι μήνες έφτασαν τους δεκατέσσερεις. Όταν είσαι γερός και ακμαίος και δουλεύεις από το πρωί ως το βράδυ στα εβδομήντα σου, το τελευταίο πράγμα που σε απασχολεί είναι το τσεκάπ. Χώρια που χρειάζεται μιάμιση ώρα ταξίδι για να πας στο γιατρό, που σημαίνει μισή μέρα χαμένη. Ωστόσο, τις προάλλες με πήρε η κόρη του στο τηλέφωνο κι έκλεισε ραντεβού. Και τώρα τον έχω μπροστά μου. Ένας ξερόβηχας τον ενοχλεί τελευταία, τίποτε άλλο. «Κρυολόγησα στα θερμοκήπια» είναι η δική του εξήγηση, λογική και πολύ πιθανή. Τι πιο εύκολο από το να πάρει μερικές μέρες αντιβίωση μια και τα υπόλοιπα ευρήματά του είναι τελείως φυσιολογικά; Πιο πολύ επειδή το είχα σημειωμένο στον φάκελό του παρά από πραγματική υπόνοια, του ζητώ να βγάλει και μια ακτινογραφία. Τα παλιά ευρήματα είναι αμετάβλητα, υπάρχει όμως μια νέα σκιά στην άλλη πλευρά. Καθόλου ευκαταφρόνητη, κάπου πέντε εκατοστά σε μέγεθος. Αλλαγή σελίδας, καινούργια αρχή.

     Το επεισόδιο με βάζει σε σκέψεις. Μου φέρνει στο νου τον παλιό κανόνα που μας προειδοποιεί για την παγίδα της ‘γνωστής διάγνωσης’. Το γεγονός ότι ένας άρρωστος έχει περάσει ένα δεδομένο πρόβλημα, δεν σημαίνει ότι αποκλείεται να παρουσιάσει κάτι εντελώς διαφορετικό κάποια στιγμή. Η απουσία της κακοήθειας στο παρελθόν δεν προσφέρει ‘ανοσία’ από τον καρκίνο και στο μέλλον. Το «Ξέρουμε τι έχεις» μπορεί να αποδειχθεί απατηλό: ξέρουμε μόνο τι είχες την προηγούμενη φορά. Αν μείνουμε σ’ εκείνο και αγνοήσουμε το καινούργιο σύμπτωμα—καθόλου δύσκολο μέσα στην καθημερινή ρουτίνα—μπορεί να χάσουμε όχι μόνο τη νέα διάγνωση, αλλά ενδεχομένως και τη δυνατότητα θεραπείας. Κι αυτό το ‘κάτι’ που έφτασε σε τέτοιο μέγεθος μέσα σε ένα χρόνο δεν έδειχνε να έχει καλές διαθέσεις.

     Μισή ώρα αργότερα η αξονική μας φανερώνει την έκταση του προβλήματος. Εκτός από την ορατή μάζα, μια απειλητική συνοδεία από λεμφαδένες σε διάφορες θέσεις διώχνει τον θωρακοχειρουργό από τις εναλλακτικές λύσεις. Το θέμα είναι καθαρά ογκολογικό, καθώς η χημειοθεραπεία φαίνεται να αποτελεί μονόδρομο. Με τους γνωστούς περιορισμούς και επιφυλάξεις για την πρόγνωση. Πώς το λέει το αποστολικό ρητό; ‘Ὅταν λέγωσιν, εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια, τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐφίσταται ὄλεθρος’. Σε απλά ελληνικά, κεραυνός εν αἰθρίᾳ. Κάτι που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα μας.

     Μετά τη βιοψία ο άρρωστος με αποχαιρετά με ένα δάκρυ στο μάτι. «Γιατρέ, προχθές είχαμε κηδεία—η αδελφή μου», μου λέει. Πώς έρχονται κάποιες φορές τα πράγματα…