Πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια

Οι λέξεις μας απασχολούν συχνά, μια και η γραφή, αυτή η τόσο πλούσια και θεραπευτική απασχόληση, μ’ αυτές δουλεύει. Μας αρέσουν ως εργαλείο έκφρασης, μας συναρπάζουν με την ποικιλία, την πολυμορφία και τις λεπτές αποχρώσεις που ξεχωρίζουν φαινομενικά συνώνυμους όρους, μας προβληματίζουν καμιά φορά ως προς την προέλευση και τα νοήματά τους. Συχνά τις χρησιμοποιούμε χωρίς να πολυσκεφτόμαστε τι ακριβώς λέμε, επαναλαμβάνοντας, αντιγράφοντας και πιθηκίζοντας ό,τι ακούσαμε από άλλους. Και βέβαια, κατά περίπτωση τις βάζουμε ως εκθαμβωτικό προπέτασμα για να συγκαλύψουμε σκοπούς που, αν τους λέγαμε με το όνομά τους, θα προκαλούσαν αντίδραση ή θα μας δημιουργούσαν νομικά προβλήματα. Οι λέξεις είναι Ελβετικοί σουγιάδες, πολυεργαλεία για κάθε χρήση: κόβουν ψωμί και κεφάλια με την ίδια ευκολία, ευλογούν και προσεύχονται και καταδικάζουν και αφορίζουν εξίσου αποτελεσματικά.

     Πρόχειρο παράδειγμα, το επίθετο του παραπάνω τίτλου. Ακούγοντας κανείς το ‘παν’ σκέφτεται ένα σύνολο, ή τουλάχιστον τη μεγάλη πλειονότητα. Το δε ‘εκπαιδευτικός’ παραπέμπει στη διαδικασία της μετάδοσης γνώσεων και την καλλιέργεια επιστημών, τεχνών και τρόπου ζωής. Θα περίμενε συνεπώς να περιλαμβάνει το προσδιοριζόμενο ‘συλλαλητήριο’ ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα και να ζητάει την βελτίωση της παιδευτικής αυτής διαδικασίας. Στην πράξη τι είναι, συνήθως; Μια σύναξη μερικών εκατοντάδων ανθρώπων με σκοπό την ακύρωση κάθε προσπάθειας εξωραϊσμού ή προστασίας της διαδικασίας της εκπαίδευσης και τη διαιώνιση ενός καθεστώτος ανευθυνότητας, αργοσχολίας και ασυλίας για κάθε είδους έκνομη πράξη, με την ανοχή και την οικονομική επιβάρυνση του κράτους. Απ’ όσο ξέρουμε, το σύνολο εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων στη χώρα μας είναι πολλές εκατοντάδες χιλιάδες, και συνεπώς η έννοια του ‘παντός’ απουσιάζει, ενώ οι συλλαλούντες γενικά δεν είναι οι καλύτεροι του είδους από πλευράς ακαδημαϊκών επιδόσεων (εκείνοι έχουν πιο σοβαρές εκπαιδευτικές ασχολίες). Θα αποδέχονταν άραγε όλοι αυτοί οι συνωστισμένοι ένα δημοψήφισμα με συμμετοχή όλης (υποχρεωτικά) της ακαδημαϊκής κοινότητας για τις μεταρρυθμίσεις; Επιτρέψτε μου να χαμογελάσω συγκαταβατικά.

     Κι έτσι, κάθε φορά που ακούμε τον μεγαλόστομο χαρακτηρισμό ‘πανεκπαιδευτικός’ (όπως χθες) ξέρουμε τι ακριβώς να περιμένουμε. Στη χώρα που ζούμε το πολίτευμα είναι λόγω μεν δημοκρατία, έργω δε καταδυνάστευση των πολλών από τους φωνακλάδες ολίγους, που επιδιώκουν να διατηρήσουν τα άνομα προνόμιά τους εις βάρος του συνόλου.   

Παράδεισοι

 Κατά καιρούς έρχεται στη δημοσιότητα κάποια είδηση για τον πλούτο και τους πλούσιους, και μόλις χθες άκουγα πόσοι και ποιοι βγήκαν πλουσιότεροι το 2020 εν μέσω πανδημίας. Πέρα από το να υπογραμμίζουν τις αβυσσαλέες ανισότητες που υπάρχουν στα ανθρώπινα συστήματα, τι άλλο εξυπηρετούν τέτοια δημοσιεύματα;

     Διάβασα στη χθεσινή Guardian ότι τα Βρετανικά Νησιά της Παρθένου στην Καραϊβική βγάζουν πάνω από το μισό δημόσιο εισόδημά τους από τον οικονομικό τομέα. Τι σημαίνει αυτό, μας το εξηγεί παρακάτω η είδηση. Κάπου 400 χιλιάδες εξωχώριες (offshore) εταιρείες είναι δηλωμένες στον φορολογικό παράδεισο των νησιών αυτών. Θεωρούνται ‘μαύρα κουτιά’: είναι εντελώς ανώνυμα, οι ιδιοκτήτες τους δεν φαίνονται πουθενά, και δεν έχουν υποχρέωση να δημοσιεύουν ισολογισμούς ή να πληρώνουν φόρους. Τι άλλο να επιθυμήσουν όσοι δεν θέλουν αδιάκριτα βλέμματα και χέρια να σπιλώνουν τα κέρδη τους, που βέβαια συνήθως δεν έχουν καμία σχέση με έντιμο μόχθο και ιδρώτα; Μπορεί οι εταιρείες αυτές να δραστηριοποιούνται και να κερδίζουν οπουδήποτε στον κόσμο (μόνο στο Λονδίνο κατέχουν ακίνητα αξίας δισεκατομμυρίων λιρών), αλλά κανείς δεν μπορεί να τις φορολογήσει στον τόπο ‘εργασίας’ τους, αφού έχει προβλέψει για όλα αυτά ο «ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου», ο Μαμωνάς, και έχει θεσμοθετήσει την ύπαρξη τέτοιων ‘παραδείσων’ για την εξασφάλισή τους. Μέχρι τον τάφο, όπου περιμένει το ταμείο εξόδου και αποδίδεται και «τὸ ἔσχατον λεπτόν», χωρίς να μπορεί να κρυφτεί τίποτε.

     Γεννάται βέβαια το φυσικό και εύλογο ερώτημα, σε ανθρώπινο επίπεδο: γιατί η παγκόσμια κοινότητα επιτρέπει ή ανέχεται την ύπαρξη τέτοιων οικονομικών καταφυγίων, ενώ ξέρει πολύ καλά ότι θα μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα της υδρογείου με μια μόνο φορολογική επίσκεψη εκεί; Η απάντηση αφήνεται στη φαντασία των αναγνωστών. 

Βάνδαλοι

 Ο όρος κάποτε ήταν όνομα μιας Γερμανικής φυλής που λεηλάτησε τη Ρώμη το 455 μ.Χ. Στη συνέχεια πέρασε στην κοινή γλώσσα ως γενικός προσδιορισμός ανθρώπων που καταστρέφουν από σαδισμό, χάριν της καταστροφής, χωρίς να αποκομίζουν ή να προσδοκούν κάποιο όφελος από την εκδήλωση της μανίας τους. Πρόσφατο δείγμα γραφής του 'αθλήματος' αυτού η λεηλασία του Ωδείου Athenaeum της πρωτεύουσας. Όπως διαβάζουμε, δεν έμεινε τίποτε ακέραιο από το όργιο της επέλασης των βανδάλων.
     Η Ελλάδα έχει γνωρίσει διάφορα είδη και διαβαθμίσεις βανδαλισμών τις τελευταίες δεκαετίες. Πολλά από αυτά έχουν αποκτήσει ‘θεσμικό’ χαρακτήρα, κάτι σαν εθιμικό δίκαιο, και επαναλαμβάνονται περιοδικά σε τακτές ημερομηνίες. Καλά θα ήταν να μην είχαμε αρχίσει ποτέ. Διότι δυστυχώς από τη στιγμή που ως κοινωνία αποδεχόμαστε κάποιας μορφής βανδαλισμό ως ανεκτή πράξη, ο ολισθηρός κατήφορος έχει αρχίσει, και ο πάτος πάντα μετακινείται προς τα κάτω. Χωρίς γυρισμό.

 

[Η φωτογραφία από την Καθημερινή]

Παρ...ενοχλητικά

 Εδώ και πάνω από ένα έτος το σκάνδαλο ‘MeToo’ (αφορούσε σεξουαλική κακοποίηση διαφόρων γυναικών ηθοποιών και άλλων από επώνυμο κινηματογραφικό παραγωγό στις ΗΠΑ) κυριαρχούσε στα Μέσα. Εδώ και λίγες μέρες μάθαμε από τις αποκαλύψεις που έκανε η χρυσή Ολυμπιονίκης της ιστιοπλοΐας Σοφία Μπεκατώρου ότι παρόμοια πράγματα συμβαίνουν στον ελληνικό αθλητικό χώρο, ενώ ακολούθησε και σωρεία καταγγελιών για ανάλογες υποθέσεις σε πανεπιστήμια. Αυτό που ο λαός λέει ότι συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες προφανώς ισχύει για πολλές και διάφορες δραστηριότητες και για λογής-λογής ‘οικογένειες’. Μακάρι οι καταγγελίες αυτές, που ασφαλώς είναι ιδιαίτερα επώδυνες για τα θύματα, να γίνουν αφορμή να εξυγιανθούν οι διάφοροι χώροι από τέτοια φαινόμενα και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη που πάντα κλονίζεται σοβαρά από αυτά. Και να βρεθούν τρόποι ώστε τα θύματα να μη τραυματίζονται δυο φορές στην προσπάθειά τους να δικαιωθούν.

     Ας ρίξουμε όμως και μια ματιά σε κάποιες άλλες διαστάσεις του φαινομένου. Πρώτα-πρώτα, ο εκλεπτυσμένος όρος ‘παρενόχληση’ ακούγεται σχεδόν σαν ευφημισμός (ή τουλάχιστον υποκοριστικό) όταν μπορεί να υποδηλώνει όλες τις διαβαθμίσεις από λεκτικά πειράγματα ή χειρονομίες μέχρι τον κατ’ εξακολούθηση βιασμό. Φαντάζομαι ότι προσπαθεί να αποδώσει στα ελληνικά τον αγγλικό όρο harassment, που σημαίνει οποιαδήποτε μορφή άσκησης ανεπιθύμητης… ενόχλησης προς κάποιον (πρακτικά συνώνυμο του bullying αλλά με πιο σοβαρές προεκτάσεις). Δεν είναι εύκολο να βρεθεί μια πιο κατάλληλη ελληνική λέξη, ίσως όμως η κακοποίηση να είναι πιο σωστή. Ωστόσο, καλό είναι να μη μας αποκοιμίζει η 'αθωότητα' του όρου που κατά περίπτωση συγκαλύπτει ή ‘ξεθωριάζει’ σοβαρές εγκληματικές πράξεις, με αποτέλεσμα να πέφτουν στα μαλακά οι τυχόν ένοχοι.

     Έπειτα, ας σκεφθούμε την κοινωνική μας υποκρισία. Ανεχόμαστε, εν ονόματι της ‘απελευθέρωσης’, να καλλιεργείται και να προάγεται και να καταναλώνεται γύρω μας ευκαίρως-ακαίρως το σεξ ως θέαμα, ως μέσο διαφήμισης, ως πεζογραφία, ως θέμα καθημερινής συζήτησης και χυδαιολογίας με μορφή ‘ανεκδότων’, χωρίς να μας απασχολεί καθόλου ότι όλα αυτά υποβιβάζουν και εξευτελίζουν και στοχοποιούν συνήθως τις γυναίκες. Όταν ο εξευτελισμός μεταφέρεται από το θέαμα και τον λόγο στην πράξη, εξανιστάμεθα και ρίχνουμε στο εξώτερο πυρ τον εκάστοτε συγκεκριμένο δράστη, και ξαναγυρίζουμε στα ίδια. Μέχρι το επόμενο συμβάν. Είμαστε άραγε αμέτοχοι ως κοινωνία στα εγκλήματα αυτά;

     Κοντά στις παρενοχλήσεις ακούσαμε και για οικονομικά σκάνδαλα σε αθλητικές ομοσπονδίες που επιδοτούνται αδρά από την πολιτεία ή από άλλους φορείς. Αλήθεια, τι ακριβώς είναι οι περίφημοι ‘παράγοντες’ που εμπλέκονται στα σωματεία αυτά που διαχειρίζονται σοβαρά χρηματικά ποσά; Και ποιος ελέγχει τις διάφορες αθλητικές ομοσπονδίες για τη χρήση των χρημάτων αυτών, αλλά και για την εν γένει χρηστή λειτουργία τους;

     Τέλος, αν κρίνουμε από τα πολλά και ποικίλα άρθρα που εμφανίσθηκαν τόσο γρήγορα στον τύπο, προφανώς δεν είναι λίγοι οι δημοσιογράφοι και άλλοι που κάτι γνώριζαν ή υποπτεύονταν για τα δρώμενα, είτε τα οικονομικά είτε τις ‘παρενοχλήσεις’. Αφελής ερώτηση: Γιατί τόσο καιρό δεν ανακινούσαν το θέμα, όπως έχουν κάνει κατά καιρούς για άλλα σκάνδαλα, με ή χωρίς εισαγωγικά;

Ενότητα

 «Οι ιεράρχες μετρούν τις δυνάμεις τους» είναι ο τίτλος που διαβάζω στην Καθημερινή. Το άρθρο υπογράφεται από δημοσιογράφο που ασχολείται με τα του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι αναφορές του έχουν να κάνουν με το πώς φέρθηκε η Εκκλησία (η ιεραρχία της) στην πρόσφατη αντιπαράθεσή της με την πολιτεία για το άνοιγμα ή όχι των ναών τα Θεοφάνεια, ποιος κέρδισε και ποιος έχασε, αν υπάρχουν ‘δελφίνοι’ ιεράρχες που επιδιώκουν αρχιεπισκοπικό αξίωμα κ.ο.κ.

     Από την πρώτη του μέρα το ιστολόγιο άφησε ‘εκτός ύλης’ τα διοικητικά θέματα της Εκκλησίας. Όχι από έλλειψη ενδιαφέροντος, αλλά διότι υπάρχει πάντα ο πειρασμός να κατακρίνει κανείς πρόσωπα και καταστάσεις κι έτσι να «τύψει τὴν ἀσθενοῦσαν συνείδησιν τῶν ἀδελφῶν», όπως θα έλεγε ο Απόστολος Παύλος και ακούσια να κάνει ζημιά σε άλλους. Ένα γενικό σχόλιο όμως δεν βλάπτει.

     Αυτό που θα ήθελε ο σύγχρονος Έλληνας Χριστιανός θα ήταν μια κοινή αρχιερατική φωνή και γραμμή πλεύσεως, που να απηχεί την Ορθόδοξη αντίληψη για τα θέματα της πίστεως και της ζωής των πιστών και που να μη δημιουργεί σύγχυση και ταραχή στον κόσμο, ούτε να δίνει στους κοσμικούς λαβές για κακόβουλα σχόλια και εικασίες. Οι αντιρρήσεις και οι διαφορετικές γνώμες καλό είναι συζητούνται σε αρμόδιο επίπεδο, και η δημόσια γνώμη που τελικά θα εκφέρεται να είναι σταθερή και σύμφωνη με την παράδοση, αλλά και με τις επιταγές του Συντάγματος που αναγνωρίζει στην Ορθόδοξη Εκκλησία συγκεκριμένο ρόλο και κύρος στη χώρα. Αυτό δεν αποτελεί άσκηση εξουσίας, όπως ερμηνεύεται από κοσμική πλευρά, αλλά εκπλήρωση της αποστολής της Εκκλησίας και προάσπιση της πίστεως και των πιστών.

     Βέβαια τροφή των δημοσιογράφων είναι η σύγκρουση: αν αυτή δεν υπάρχει, πρέπει να την παρουσιάζουν ως υπόνοια, υπαινιγμό, υπονοούμενο, για να έχουν να λένε και να γράφουν. Η ομόνοια και η συμφωνία δεν παράγει ειδήσεις άξιες λόγου. Εκ διαμέτρου αντίθετο είναι το πνεύμα της Εκκλησίας, όπου το «ἵνα ὦσιν ἓν» του Κυρίου πρέπει να είναι κυρίαρχο σύνθημα και κανόνας τόσο για την εσωτερική της ζωή όσο και για τη δημόσια εικόνα της. Δελφίνοι και επίδοξοι διάδοχοι, φατρίες και παρατάξεις, παρατρεχάμενοι και παρακοιμώμενοι ανήκουν στα «σχήματα τοῦ κόσμου τούτου» και δεν έχουν καμία θέση στον εκκλησιαστικό χώρο. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να αποθαρρύνονται και να στηλιτεύονται όσοι εκούσια ή ακούσια, είτε εκ των έξω είτε εκ των έσω, υποσκάπτουν με λόγια και έργα την ενότητα και το πνευματικό κύρος της Εκκλησίας.       

Παιδέματα

 Το πρόσφατο συμβάν είναι πασίγνωστο. Δυο νεαροί ξυλοκόπησαν ανελέητα και τραυμάτισαν έναν σταθμάρχη του Μετρό όταν τους έκανε παρατήρηση αφενός γιατί έβαζαν τα πόδια τους πάνω στα καθίσματα και αφετέρου γιατί δεν φορούσαν μάσκες, όπως έπρεπε. Οι συνήγοροί τους λένε ότι μετάνιωσαν για την πράξη τους, αλλά βέβαια δεν περιμέναμε ότι θα έλεγαν και τίποτε διαφορετικό. Συνηθισμένο γεγονός; Ας δούμε τα πράγματα λίγο ευρύτερα.
     Εδώ και μερικές δεκαετίες έχουμε σαν κοινωνία εθισθεί σε βίαια επεισόδια. Βανδαλισμοί δημοσίων κτιρίων, σπασίματα βιτρινών, πυρπολήσεις κάδων και αυτοκινήτων, πετροπόλεμοι, μολότωφ και τα συναφή έχουν αποκτήσει εθιμικό χαρακτήρα, σε σημείο που να μη μας προκαλούν αντιδράσεις. Η πορεία των πραγμάτων είναι δεδομένη: ενίοτε κάποιοι παραπέμπονται (οι περισσότεροι μένουν ασύλληπτοι), οι ομοϊδεάτες τους σπεύδουν να συμπαρασταθούν με την απειλή νέων επεισοδίων, διατυπώνονται αμφιβολίες, τελικά δεν μπαίνει κανένας μέσα, και βέβαια για αποκατάσταση των ζημιών ούτε λόγος. Πρέπει να γίνει κάτι ιδιαίτερα απεχθές για να ταρακουνηθούμε λίγο.
     Σίγουρα πολλοί παράγοντες έχουν συντελέσει στη δημιουργία του κλίματος αυτού. Ας εστιάσουμε σε δυο από αυτούς. Ο ένας είναι η απουσία κάθε είδους τιμωρίας από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η τιμωρία, αντίθετα με όσα πρεσβεύουν οι σύγχρονοι παιδαγωγοί, έχει σκοπό να αποτρέψει κακές συμπεριφορές και έχει νόημα και αξία όταν εφαρμόζεται στην κατάλληλη ηλικία. Τα μικρά δένδρα τα δένουμε με πασσάλους ώστε να πάρουν την κατεύθυνση που πρέπει και να στερεωθούν σ’ αυτήν. Αν ένα δένδρο μεγαλώσει στραβά, δεν μπορούμε πλέον να το ισιώσουμε. Αν κανείς έχει ανδρωθεί χωρίς να έχει τιμωρηθεί ποτέ για οποιαδήποτε ενέργειά του, τότε δεν θέλει και πολύ για να φτάσει σε πράξεις σαν κι αυτές που όλοι μετά βδελυγμίας καταδικάζουμε, χωρίς να πολυσκεφτόμαστε τα αίτια.  
     Ο άλλος παράγων είναι η έννοια της ιεραρχίας και του σεβασμού της. Κι αυτός σχετίζεται άμεσα με την παιδεία. Από τη στιγμή που μπαίνουμε στην κοινωνική ζωή ως μικροί μαθητές, μαθαίνουμε (ή τουλάχιστον θα πρέπει να μαθαίνουμε) ότι υπάρχει μια κλίμακα ιδιοτήτων και αξιωμάτων, με κάποιες βαθμίδες. Υπάρχουν γονείς, δάσκαλοι, διευθυντές, διοικητές, προϊστάμενοι, όργανα τάξεως, δημόσιοι λειτουργοί, υπεύθυνοι σε κάθε χώρο ή μορφή εργασίας, όχι φυσικά για να ασκούν αυθαίρετα εξουσία στους ‘από κάτω‘, αλλά για να επιβλέπουν και να εφαρμόζουν τους κανόνες λειτουργίας του συγκεκριμένου χώρου, μικρού ή μεγάλου. Η ισοπέδωση των βαθμίδων που έχει συστηματικά καλλιεργηθεί εδώ και δεκαετίες, σε συνδυασμό με την ατιμωρησία που προαναφέραμε, έχει σε μεγάλο βαθμό διαβρώσει το οικοδόμημα της κοινωνίας. Σχεδόν κανένας ανώτερος δεν τολμά να απευθύνει παρατήρηση σε κατώτερο, γιατί μπορεί να βρει τον μπελά του. Και η αναστροφή του κλίματος αυτού δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.   
     Θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά πάνω στο θέμα, αλλά ας κλείσουμε με μια υποθετική ερώτηση: τι θα γινόταν άραγε αν δυο αστυνομικοί είχαν ξυλοκοπήσει κάποιον που έσπαζε ή έκαιγε; Ούτε να το σκέφτομαι δεν θέλω.

     Ας είναι οι παραπάνω σκέψεις ένα 'φιλολογικό' μνημόσυνο σε γονείς και δασκάλους που δεν δίστασαν να μας παιδαγωγήσουν και με τη βέργα τότε που τη χρειαζόμασταν.

Πειθαρχικά

 Έτριψα λίγο τα μάτια μου, όσο επιτρέπει η δέουσα προσοχή. Ξαναδιάβασα τον τίτλο, δεν είχα κάνει λάθος: Πειθαρχικό και ποινικό παράπτωμα οι καταλήψεις στα ΑΕΙ. Προχώρησα στο κείμενο της είδησης: αυτό προβλέπει νομοσχέδιο που κατατίθεται από το υπουργείο Παιδείας. Περιλαμβάνει στην ίδια κατηγορία τη διακοπή συνεδριάσεων συλλογικών οργάνων, την αφισορύπανση, την εκούσια παρεμπόδιση της εύρυθμης λειτουργίας του ιδρύματος, των μαθημάτων και της ερευνητικής δραστηριότητας, την καταστροφή περιουσίας, καθώς και την αντιγραφή και τη λογοκλοπή. Με μια κουβέντα, όσα είχαν φτάσει εδώ και δεκαετίες να θεωρούνται ‘ακαδημαϊκές ελευθερίες’ και ‘κατακτημένα δικαιώματα’ των κομματικών παρατάξεων και κάθε άλλου που θεωρούσε τα πανεπιστήμια ξέφραγο αμπέλι ή τσιφλίκι του παππού του. Καλά και άγια όλα αυτά επί χάρτου. Δεν απομένει παρά να εφαρμοσθούν στην πράξη, και βέβαια όχι μόνο στα πανεπιστήμια. Τα κάθε είδους σχολεία και άλλα δημόσια κτίρια δεν είναι χώροι ασκήσεων επαναστατικής αυθαιρεσίας. Αν κάποια στιγμή σημειωθεί η ιστορική αυτή αλλαγή, θα έχουμε απαλλαγεί από μια σοβαρή ενδημική νόσο της μεταπολίτευσης, που διαχρονικά μας έχει στοιχίσει ίσως περισσότερα από την Covid-19.

Μετά...

 Η πρόθεση «μετά» μπορεί να συντάσσεται είτε με γενική είτε με αιτιατική. Δεν σημαίνει το ίδιο πράγμα στις δύο περιπτώσεις. Όταν π.χ. λέμε κάτι «μετά λόγου γνώσεως» σημαίνει ότι έχουμε γνώση του θέματος για το οποίο μιλάμε: η πρόθεση με γενική σημαίνει «μαζί με». Όταν όμως λέμε «μετά Χριστόν», η έννοια είναι χρονική: η πρόθεση με αιτιατική σημαίνει ότι κάτι έρχεται έπειτα από κάτι άλλο. Και οι δυο συντάξεις έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία ελληνική, αλλά χρησιμοποιούνται και στη νέα. Συχνά όμως μπερδεύονται στον προφορικό λόγο, μερικές φορές και στον γραπτό. Έτσι, όταν διαβάζω για τη «μοναδική μετά πανδημίας ταινία» αναρωτιέμαι αν η ταινία πάει χέρι χέρι με την πανδημία ή παρουσιάστηκε ύστερα από την εκδήλωσή της. Μπορεί να καταλαβαίνουμε το νόημα από τα συμφραζόμενα, αλλά η ορθή σύνταξη είναι «μετά πανδημίαν».

[Δημοσιεύθηκε σήμερα στην Καθημερινή]

Ψέματα

 Την εποχή της αλήστου μνήμης Σοβιετίας κυκλοφορούσε το εξής ανέκδοτο: «Στα σοβιετικά μέσα ενημέρωσης οι ειδήσεις χωρίζονται σε αληθινές, πιθανές και ψευδείς. Στις αληθινές ανήκει η αναγγελία της ακριβούς ώρας και στις πιθανές η πρόγνωση του καιρού».
     Τώρα βέβαια τα πράγματα έχουν βελτιωθεί. Δεν χρειάζεται ούτε να ανατρέξουμε στο παρελθόν ούτε να ταξιδέψουμε εκτός συνόρων (άλλωστε δεν το επιτρέπουν οι περιστάσεις). Για τα ψέματα φροντίζουν τα ‘δημοκρατικά’ μέσα της σύγχρονης ‘διαφώτισης’, όπως προοδευτικές εφημερίδες, κανάλια και διαδίκτυο, που έσπευσαν να αναδείξουν εικόνες και φιλμ αρχείου (παλαιοτέρων ετών) για να προβάλουν θορυβωδώς την δήθεν απειθαρχία της Εκκλησίας στα μέτρα κατά τον εορτασμό των Θεοφανείων.  
     Επειδή συλλογικά έχουμε πάθει ένα είδος ανοσίας ή μιθριδατισμού στο ψέμα (του αλλάξαμε και όνομα, το βαφτίσαμε fake news επί το ευγενέστερον, και το καταπίνουμε αμάσητο), και οι πολιτικοί θεσμοί και εξουσίες μπορεί να το επισημαίνουν σε κάποιες περιπτώσεις (όταν εξυπηρετεί δικούς τους σκοπούς) αλλά δεν κάνουν τίποτε για να το περιστείλουν, θα άξιζε τον κόπο να ασκηθεί εκ μέρους της Εκκλησίας μια ποινική δίωξη στα Μέσα εκείνα που έκαναν τις σχετικές προβολές. Η διεκδίκηση αποζημίωσης μερικών εκατομμυρίων ευρώ για ηθική βλάβη θα ‘έτσουζε’ περισσότερο από πολλές δηλώσεις διαμαρτυρίας, που δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Και όποιος θέλει ας το ξανακάνει.

Αποτίμηση

 Η αυστηροποίηση των περιοριστικών μέτρων την τελευταία στιγμή, που οδήγησε στην πρόσφατη αντιπαράθεση Εκκλησίας και πολιτείας για τον εορτασμό των Θεοφανείων, δεν μπορεί να περάσει ασχολίαστη.
     Αλήθεια, πίστεψε κανείς σοβαρά ότι μετά από δυο μήνες γενικευμένων απαγορεύσεων και εγκλεισμών (που άργησαν πολύ να δείξουν ουσιαστικό αποτέλεσμα), η μία εβδομάδα εντατικοποίησης θα ήταν εκείνη που θα βελτίωνε τόσο την κατάσταση ώστε να επιτρέψει να ανοίξουν τα σχολεία, όπως ελέχθη; Ή, αντίστροφα, οι μερικές ώρες (ούτε καν μία ημέρα) του εορτασμού των Θεοφανείων (με τους όρους που είχαν ήδη συμφωνηθεί προηγουμένως) θα κατέστρεφε το επιδημιολογικό προφίλ της χώρας; Τα επιχειρήματα είναι αστεία και μόνο να τα σκέφτεται κανείς.
     Ας γυρίσουμε λίγο πίσω. Αν οι εκκλησιαστικές συνάξεις αποτελούσαν ιδιαίτερους χώρους υπερμετάδοσης, τότε γιατί δεν είχαμε κατακόρυφη αύξηση νοσηρότητας το καλοκαίρι, όταν από τον Μάιο κι έπειτα ήταν πρακτικά ελεύθερη η πρόσβαση στους ναούς, ενώ δεν είχε ακόμη αρχίσει ο τουρισμός; Και επιτέλους, όσοι αρρώστησαν από τον Οκτώβριο και μετά μόνο σε εκκλησία πήγαν; Δεν είχαν άλλες κοινωνικές επαφές (που δεν μπορούν να ελεγχθούν με την ίδια ευκολία και ακρίβεια όπως οι χώροι λατρείας);
     Ερμηνεία δική μου, αν θέλετε χαρακτηρίστε την αυθαίρετη: η κυβέρνηση θέλησε να αποφύγει την αρνητική κριτική εκ μέρους του συνόλου της αντιπολίτευσης ότι μεροληπτεί υπέρ της Εκκλησίας. Όσο για την εφαρμογή του νόμου απ’ όλους, που την επικαλούνται τα κόμματα όταν τους βολεύει, ας κοιτάξουν πρώτα τα του οίκου τους. Δεν χρειάζεται καν να βγουν από το κοινοβούλιο: και μόνο οι πελατειακές τροπολογίες που ψηφίζουν  κάθε τόσο είναι αρκετές ως... τεκμήρια νομιμότητας.
     Είναι γνωστό, το έχουμε ξαναπεί, ότι με την επιλεκτική χρήση στοιχείων μπορούμε να αποδείξουμε ό,τι θέλουμε: αυτό άλλωστε κάνουν τακτικά οι πολιτικοί όλων των αποχρώσεων για να προβάλλουν το έργο τους ή να υποβαθμίζουν τους αντιπάλους τους. Είναι ντροπή όμως καταξιωμένοι επιστήμονες να εφαρμόζουν την ίδια μεροληπτική τακτική για να υποστηρίξουν τις αντιεκκλησιαστικές θέσεις τους, με τελείως άκομψο και υβριστικό τρόπο.
     Αν το κράτος και τα όργανά του είχαν επιδείξει τον ανάλογο σεβασμό στο θρησκευτικό αίσθημα του κόσμου και δεν φαινόταν ότι εκβιάζουν μια κατάσταση, δεν θα υπήρχαν οι ακραίες εκδηλώσεις κάποιων. Αυτό φάνηκε εκεί όπου υπήρξε διακριτική αντιμετώπιση της προσέλευσης του κόσμου για τη λήψη του αγιασμού: δεν παρατηρήθηκαν ούτε έκτροπα ούτε παραβίαση των κανόνων. Πώς να το κάνουμε; Όχι μόνο στη Φυσική, αλλά και στην κοινωνία, η δράση γεννά ανάλογη αντίδραση. Αν η μία είναι υπερβολική, αργά ή γρήγορα και η άλλη θα φτάσει στο ίδιο μέτρο. Είναι τόσο δύσκολο να το καταλάβουν αυτό οι υπεύθυνοι;

     Θα ήταν παράλειψη βέβαια να μην επισημάνουμε και τον ρόλο των Μέσων Μαζικής Εξαθλίωσης, που επιστράτευσαν βίντεο του 2015 (!) για να ‘αποδείξουν’ δήθεν συνωστισμό τα Θεοφάνεια στη Νάξο. Όπως όμως θα έλεγε ο Απόστολος Παύλος, «ἡ ἄνοια αὐτῶν ἔκδηλος ἐγένετο πᾶσιν» [βλ. Β’ Τιμ. 3:9].