‘Οι θεοί των εθνών δαιμόνια’

Ο σύγχρονος δυτικός, λογικοκρατούμενος κόσμος αρνείται (ή στην ηπιώτερη εκδοχή δυσκολεύεται) να δεχθεί την ύπαρξη Θεού, αγίων, αγγέλων και αοράτου κόσμου, διότι όλα αυτά υπερβαίνουν την θεοποιημένη λογική αντίληψή του. Ωστόσο δεν έχει κανένα πρόβλημα να γιορτάζει κάθε χρόνο τέτοια εποχή το Halloween, παγανιστική γιορτή που πήρε δήθεν ‘χριστιανική’ χροιά (εορτή των Αγίων Πάντων) και μετεξελίχθηκε σε ‘τιμή’ προς φαντάσματα, διαβόλους, μασκοφόρους και κολοκύθες με αναμμένα κεριά, κάτι που σερβίρεται ακόμη και στα παιδιά με τη μορφή αθώου παιχνιδιού. Ακόμη και η Google, εμβληματική εταιρεία της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας, αφιερώνει τη σημερινή μέρα στις… κολοκύθες και τους βρυκόλακες. Μέχρι εκεί λοιπόν φθάνουν τα όρια της λογικής. Κι αν ο δυτικός κόσμος έχει τέτοια τάση για τα ειδωλολατρικά και σατανιστικά παραμύθια, τι δουλειά έχουν αυτά στον ελληνικό Ορθόδοξο χώρο; Και αξίζει να παίρνουν πρωτοσέλιδη θέση στα δικά μας μέσα ενημέρωσης (π.χ. ΕΔΩ); Τη μία μέρα τιμούμε γιορτές του έθνους και της πίστης μας και την άλλη κάνουμε σπονδές στον διάβολο; Κάτι μας λέει ο απόστολος Παύλος γι’ αυτό, όταν γράφει στους Κορινθίους: «οὐ δύνασθε ποτήριον Κυρίου πίνειν καὶ ποτήριον δαιμονίων· οὐ δύνασθε τραπέζης Κυρίου μετέχειν καὶ τραπέζης δαιμονίων». Ας κάνουμε λοιπόν τις επιλογές μας, αποδεχόμενοι και τις συνέπειες.

Θεομητορική Σκέπη

"Παναγία Δέσποινα, τοῦ κόσμου βοήθεια, καὶ ἐλπὶς Χριστιανῶν, 

σὲ νῦν ἐκδυσωποῦμεν, καὶ σὲ παρακαλοῦμεν, ἀγαθή, 

ὑπὲρ ἡμῶν ἡμαρτηκότων καὶ ἀπεγνωσμένων, 

τόν Υἱόν σου καὶ Κύριον, ἵλεων ποιῆσαι Θεοτόκε· 

ἔχεις γὰρ τὸ δύνασθαι, τῇ μητρικῇ σου πρὸς αὐτὸν χρωμένῃ παρρησίᾳ. 

Πρόφθασον Ἄχραντε, πρόφθασον μεσίτευσον, 

καὶ ῥῦσαι τὸν λαόν σου τῆς ἐνεστώσης ἀπειλῆς· 

διὰ σπλάγχνα ἐλέους, μὴ παρίδῃς τοὺς ὑμνοῦντάς σε."

Από τους πιο ωραίους θεομητορικούς ύμνους το παραπάνω ιδιόμελο που ψάλλεται στον Εσπερινό του Αγ. Δημητρίου, πάντοτε επίκαιρο, ιδίως σε περιστάσεις δύσκολες και απειλητικές. Ας θυμόμαστε τη Σκέπη της στις μεγάλες ημέρες της ιστορίας μας. 

Πολιούχος

Ο Άγιος Δημήτριος ένθρονος και θριαμβευτής, σπάνια και πολύτιμη εικόνα του πολιούχου της Θεσσαλονίκης. Μόλις το 2015 αποκαλύφθηκε ότι πρόκειται για υπογεγραμμένο έργο του μεγάλου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco). Πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα γνωστά έργα της κρητικής περιόδου του ζωγράφου, και δημιουργήθηκε στο Ηράκλειο (Κάντια), πριν το 1567, πριν δηλαδή την μετοίκησή του στην Ιταλία. Ανήκει σε ιδιωτική συλλογή.

[Με ευχαριστίες στον συμφοιτητή μου Χαρ. Ανδρ. που μου την έστειλε]

Βαρδάρης

Το άκουσμά του ξεκίνησε από χθες βράδυ. Τέντες, παραθυρόφυλλα και φυτά στις γλάστρες άρχισαν να σείονται ‘ροιζηδόν’ (θορυβωδώς) στο πέρασμά του. Το πρωινό ξύπνημα μας αποκάλυψε τα ορατά δείγματα της παρουσίας του: η σημαία είχε γίνει κόμπος στο κοντάρι της, το τραπεζομάντηλο του μπαλκονιού είχε πάει περίπατο, οι πλαστικές καρέκλες φαίνονταν να κάνουν… γυμναστικές επιδείξεις, μια γλάστρα είχε αναποδογυρίσει, τα λουλούδια ανέμιζαν και φυλλορροούσαν κατά βούλησιν, φύλλα και άλλα σκουπίδια είχαν πιάσει τις γωνίες. Και η θερμοκρασία είχε πέσει αρκετούς βαθμούς. Βαρδάρης, ο πρώτος της φετινής σαιζόν. Ο περιστασιακός επισκέπτης μας από τη χώρα των Σκοπίων, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να έχει υιοθετήσει το όνομά του – όπως το είχε στην προ του Τίτο εποχή – και να μας απαλλάξει από ένα σωρό αχρείαστα διπλωματικά και άλλα επεισόδια και παίγνια. Ο συνεπής καθαριστής της ατμόσφαιρας της Θεσσαλονίκης. Δεν μας πειράζει να τον αποκαλούμε με το σλαβικό του όνομα για να τον ξεχωρίζουμε από τον ποταμό Αξιό, κατά μήκος του οποίου κατεβαίνει (δεν θα μπορούσαμε άλλωστε να λέμε ότι φυσάει… Αξιός!). Μεσημέρι πλέον, και ήδη η έντασή του έχει κοπάσει. Αφήνοντάς μας την ηλιόλουστη ψύχρα, υπενθύμιση ότι βαδίζουμε προς τον χειμώνα. Με το καλό να μας έρθει κι αυτός.

Υποψίες

Διάβασα ένα πρόσφατο άρθρο της Τ. Καραϊσκάκη στην Καθημερινή με τίτλο ‘Οι θεωρίες συνωμοσίας βλάπτουν’. Το άρθρο επικεντρώνεται κυρίως σε θεωρίες που βασίζονται σε ψευδεπίγραφα δήθεν ‘επιστημονικά’ δεδομένα για να στηρίξουν απόψεις όπως το αντιεμβολιαστικό κίνημα ή η αμφισβήτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ωστόσο υπάρχουν κι εκείνες οι θεωρίες συνωμοσίας που γεννώνται από την γενικευμένη καχυποψία που δημιουργούν τα κάθε είδους συμφεροντολογικά παιχνίδια που βλέπουμε κάθε μέρα γύρω μας, σε κάθε επίπεδο, από το προσωπικό μέχρι το διακρατικό ή το γεωστρατηγικό. Αυτά συχνά διαπλέκονται μεταξύ τους, με τη βοήθεια διαφόρων καλοθελητών δημοσιογράφων, αναλυτών και άλλων ‘σοφών’ που πλέκουν δίκτυα αντάξια της φαντασίας ενός Dan Brown. Συχνά είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς πού τελειώνει η αλήθεια και αρχίζει η εικασία, η φαντασία ή το σκόπιμο ψεύδος. Έπειτα, υπάρχει η τάση του ανθρώπου να αποδέχεται πολύ πιο εύκολα αυτό που αποσείει την ευθύνη από πάνω του, αυτό που δεν έχει κόστος ή άλλες συνέπειες για τη ζωή του. Αν κάποιοι άλλοι ή κάτι άλλο φταίει για μια κατάσταση, εγώ δεν χρειάζεται να κάνω τίποτε: είμαι αθώος και συνεχίζω να ζω και να συμπεριφέρομαι όπως πριν. Αν μάλιστα μπορώ να απαιτήσω και αποζημίωση από τους ‘άλλους’ για τα όσα δεινά μου επισωρεύουν, ακόμη καλύτερα. Όταν συνυπάρξουν οι παράγοντες αυτοί, οι ρίζες για τη δημιουργία ενός ‘κινήματος’ έχουν χωθεί βαθιά στη γη.

     Υπάρχει λύση στο δίλημμα; Νομίζω ότι ανθρωπίνως είναι πολύ δύσκολο να ξεριζώσεις την υποψία άπαξ και γεννηθεί. Άρα καταρχήν θα πρέπει, όσο περνάει από το χέρι μας, να μη δημιουργούμε υποψίες ή αμφιβολίες με τις δικές μας ενέργειες. Ο καθένας μας θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να πείθει τους άλλους για τις καλές του προθέσεις, για τα ειλικρινή του αισθήματα και την αγαθή προαίρεσή του, για το ότι δεν προσπαθεί να προωθήσει το δικό του συμφέρον εις βάρος τους. Και από εκεί και πέρα να εφαρμόζει τον λόγο του Κυρίου «γίνεσθε φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις καὶ ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί»: να είστε ακέραιοι, αλλά και να βλέπετε τι γίνεται γύρω σας και να μη συμπεριφέρεσθε «μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ' ὡς σοφοί». Και να θυμάται και τον λόγο του Δαβίδ: «ἀποκάλυψον πρὸς Κύριον τὴν ὁδόν σου καὶ ἔλπισον ἐπ᾿ αὐτόν, καὶ αὐτὸς ποιήσει, καὶ ἐξοίσει ὡς φῶς τὴν δικαιοσύνην σου καὶ τὸ κρῖμά σου ὡς μεσημβρίαν» [Ψ. 36: 5-6]. Η αλήθεια δεν μπορεί να μείνει κρυμμένη για πάντα, και η αποκάλυψή της, όταν γίνει, θα είναι τόσο εντυπωσιακή που δεν θα αφήνει κανένα περιθώριο άρνησης και αμφισβήτησης.

Δημογραφία

Τελευταία στην Ελλάδα παρατηρείται μια ολοένα αυξανόμενη ανησυχία για το δημογραφικό. Ενδεικτικό είναι το σημερινό κύριο άρθρο της Καθημερινής που λέει: «Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έκθεσης της Επιστημονικής Επιτροπής για το Δημογραφικό, ο μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδας θα μειωθεί από 800.000 έως 2,5 εκατ. άτομα μέχρι το 2050. Η έκθεση, που οδηγεί στο αβίαστο συμπέρασμα ότι το έθνος βαίνει προς εξαφάνιση, κατατέθηκε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής».

     Ώστε έτσι, ε; Ξαφνικά μας έπιασε σύγκρυο στη σκέψη ότι ως έθνος βαδίζουμε προς τη μοίρα των... δεινοσαύρων; Ας σκεφθούμε λίγο ρεαλιστικά. Με τα τρέχοντα ποσοστά ανεργίας, με το αφορολόγητο όριο εισοδήματος να τείνει στο μηδέν, με την καταλήστευση της πολύτεκνης οικογένειας και την υπερφορολόγηση των πάντων, με τον τεράστιο αριθμό των εκτρώσεων, και με την συνεχή αλλοίωση της φυλετικής συστάσεως του πληθυσμού (το ‘ουδέν μονιμώτερον του προσωρινού’ φαίνεται να ισχύει και για τον εισαγόμενο πληθυσμό της χώρας), η μείωση του Ελληνικού πληθυσμού (όχι του πληθυσμού της Ελλάδος) θα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Κάποια στιγμή θα πρέπει επιτέλους να αρχίσουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους (χωρίς καθόλου ρατσιστική πρόθεση) και όχι να προσποιούμαστε ότι ‘πέφτουμε από τα σύννεφα’ με τα πορίσματα των επιτροπών. Και βέβαια δεν πιστεύει κανείς ότι τέτοια προβλήματα λύνονται με επιτροπές ή με εκλεγμένα θεσμικά όργανα.

Συγκυβέρνηση

Αυτό που λένε "όλα του γάμου δύσκολα" ζει αυτές τις μέρες το ανώτατο πολιτικό κλιμάκιο της χώρας, αλλά το σπουδαιότερο είναι η ενότητα στη συμπόρευση...

 και η ομοφωνία!

Μέχρι πότε άραγε;

 [Σκίτσα του Ηλ. Μακρή, Καθημερινή 18/10 και 19/10/18 αντίστοιχα]

Γλωσσικοί μύθοι

Κάθε τόσο (ξανα)εμφανίζεται στο Διαδίκτυο ένα μήνυμα ή ένα δημοσίευμα για κάποια σύγχρονη ξένη λέξη που έχει, δήθεν, ελληνική προέλευση και ρίζα και φθάνει μέχρι τον Όμηρο και τους δασκάλους του. Γνωστά παραδείγματα συχνής παρετυμολογίας το debate (τάχα και δίβατον!) και το computer (να μην επαναλάβω τα όσα απολύτως ανόητα έχουν γραφεί για την καταγωγή του). Ας βάλουμε όμως τα πράγματα στη θέση τους.
     Η ευρεία χρήση της ελληνικής γλώσσας ως πηγής νέων ονομάτων και όρων για ποικίλες έννοιες και καταστάσεις και σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα (π.χ. ιατρική, βιολογία, φυσική, τεχνολογία κτλ.) είναι πασίγνωστη. Οι ξένοι επιστήμονες που δημιουργούν τους αντίστοιχους όρους συχνά γνωρίζουν τη γλώσσα μας πολύ καλύτερα από εμάς, ή συμβουλεύονται ανθρώπους που ξέρουν τι λένε και τι γράφουν. Έτσι, πολλοί μπορεί να έχουν δει σε αγγλικά κείμενα τη λέξη kudos, λιγότεροι όμως ξέρουν ότι είναι το ομηρικό κύδος (δόξα) και χρησιμοποιείται ως επιδοκιμασία («Μπράβο!»). Πριν μερικά χρόνια εξάλλου ανακαλύφθηκε ένα άγνωστο ως τότε μικρόβιο που προκαλεί μια σπάνια πάθηση του εντέρου που λέγεται νόσος του Whipple. Επειδή η νόσος προκαλεί δυσαπορρόφηση τροφών, το ονόμασαν Tropheryma whipplei. Πόσοι εξ ημών γνωρίζουν ότι το δεύτερο συνθετικό «έρυμα» σημαίνει φράγμα ή εμπόδιο στη γλώσσα των προγόνων μας; (εγώ πάντως όχι). Και όμως το νέο μικρόβιο ονομάσθηκε ‘φράγμα της τροφής’. Δεν είναι βέβαια πάντα επιτυχείς οι όροι και οι συνδυασμοί που προκύπτουν, ούτε χρησιμοποιούνται πάντα με σωστή έννοια (π.χ. λένε anodyne και εννοούν ‘παυσίπονο’). Ωστόσο, η αναφορά στην ελληνική είναι συνεχής και γενικά θεωρείται ότι προσδίδει κύρος στο οριζόμενο.
     Τούτων ούτως εχόντων, η ελληνική γλώσσα έχει αρκετά ερείσματα και αρκετό παγκόσμιο κύδος ώστε να μη χρειάζεται την ψευδοετυμολογία των συγχρόνων ‘Λογιωτάτων’ («άγε μοι και νηφοκοκκόζωμον, ον οι βάρβαροι καφέ καλούσιν», λέγει θέλοντας να παραγγείλει έναν καφέ στη θρυλική ‘Βαβυλωνία’). Τέτοια γλωσσικά παραμύθια απλώς ξεσκεπάζουν την άγνοιά μας. Καλύτερα να μαθαίνουμε σωστά τα όντως ελληνικά, παρά να εφευρίσκουμε ανοησίες. Έλα όμως που οι τελευταίες πάντα τραβούν περισσότερο το ενδιαφέρον! Όπως και η κάθε είδους μυθολογία.

Η φάρσα της τέχνης

Αν δεν το μάθατε την περασμένη εβδομάδα, δική μου η παράλειψη, αλλά τώρα μπορούμε να δούμε το γεγονός ολοκληρωμένο. Ένας ‘καλλιτέχνης’ (απαραίτητα τα εισαγωγικά) που αποκρύπτει την ταυτότητά του πίσω από το παρατσούκλι Banksy, ζωγράφισε έναν πίνακα με τίτλο ‘Κορίτσι με μπαλόνι’ και τον έδωσε στον οίκο Sotheby για δημοπρασία. Πόσα θα δίνατε εσείς για ένα ζωγραφισμένο κορίτσι με ένα κόκκινο μπαλόνι (ξέρετε, αυτά που ζωγραφίζουν όλα τα νήπια στον παιδικό); Ρητορικό το ερώτημα, μια και ο ‘πίνακας’ έφτασε να κατακυρωθεί σε ανώνυμη ‘συλλέκτρια’ (συχνά τα εισαγωγικά σήμερα, αλλά απολύτως δικαιολογημένα) για το ποσό του 1,04 εκατομμυρίου στερλινών. Από εκεί και πέρα αρχίζει το θρίλερ. Διότι μόλις έπεσε το σφυρί του δημοπράτη για τρίτη φορά και έκλεισε τυπικά η διαδικασία, το κοινό που παρακολουθούσε το θέαμα είδε με κατάπληξη τον πίνακα να εξαφανίζεται μέσα στο κάδρο του και να σχίζεται σε λωρίδες. Ο καλλιτέχνης-φαρσέρ είχε ενσωματώσει στην κορνίζα έναν καταστροφέα εγγράφων (shredder) που μετατρέπει το χαρτί σε σερπαντίνες!
     Τέλος της παράστασης; Ναι, αλλά όχι και του πίνακα. Η ανώνυμη συλλέκτρια δήλωσε ότι θα καταβάλει το τίμημα της αγοράς (προφανώς έχει πρωτογενές πλεόνασμα σε λίρες), μια και τα κουρέλια του χαρτιού αποτελούν ένα νέο ‘έργο τέχνης’ που ο φαρσέρ ονόμασε «Η αγάπη είναι στον σκουπιδοτενεκέ» και που θα εκτίθεται στο κοινό, με το ανάλογο τίμημα βεβαίως. Μάλιστα οι ‘ειδικοί’ θεωρούν ότι η αξία του ‘πίνακα’ διπλασιάσθηκε με το τέχνασμα του Banksy.
     Μετά από τα παραπάνω, αν είχατε την οποιαδήποτε γνώμη για τη σύγχρονη ‘τέχνη’ και για το πώς δημιουργούνται τεχνητές ‘υπεραξίες’ σε έναν κόσμο σε κρίση, ίσως είναι καιρός να την αναθεωρήσετε. Εναλλακτικά, συμβουλευθείτε ψυχίατρο.

Κράτος και πολίτες

Συζητώντας με φίλο επαγγελματία που η συνέχιση της εργασίας του (και συνεπώς το εισόδημά του) εξαρτάται και από οικονομικές ρυθμίσεις και αποφάσεις του δημοσίου, ακούω τη συνηθισμένη πλέον φράση: «Όποιος έχει να κάνει με το κράτος την έχει βάψει», ή κάποια λεκτική παραλλαγή της. Όχι για πρώτη φορά, θαυμάζω αυτή την περίεργη αμφιθυμική σχέση των Ελλήνων πολιτών με το κράτος τους.
     Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, σε δημόσιες τοποθετήσεις, σε άρθρα, ιστοσελίδες, επιστολές στον Τύπο, με κάθε μέσον και τρόπο, έχουμε ο καθένας μας να καταμαρτυρήσουμε τα μύρια όσα κατά του κράτους. Έτσι κάνει το δημόσιο, αλλιώς οι υπηρεσίες, διαφορετικά οι υπάλληλοι, οι κλητήρες, οι σύμβουλοι, οι βουλευτές, οι υπουργοί, και πάει λέγοντας. Άχρηστοι, ανίκανοι, αργόσχολοι, ανάξιοι, είναι μερικά από τα πιο κόσμια επίθετα που χρησιμοποιούμε για να στολίζουμε τους διαφόρους εκπροσώπους του κράτους, σε όποια θέση και με όποια ιδιότητα τους συναντούμε στο δρόμο μας. Συχνά ίσως δικαιολογημένα (βλέπετε, το κράτος έχει την τάση να προκαλεί τέτοιες αντιδράσεις από τους πολίτες του), πολλές φορές όμως αδικώντας έτσι τους εντίμους, συνεπείς, ευσυνειδήτους, σκληρά εργαζομένους και μη αναγνωριζομένους δημοσίους Λειτουργούς (με κεφαλαίο και με διαφορετικό όνομα, για να ξεχωρίζουν από τους άλλους).
     Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Από την άλλη, το ίδιο κράτος/δημόσιο είναι το καταφύγιο και η εσχάτη βαθμίδα αναφοράς όλων ημών των πολιτών του. Περιμένουμε από αυτό να μας περιθάλπει (από την κούνια μέχρι τον τάφο), να μας (εξ)ασφαλίζει, να μας μορφώνει δια βίου, να μας γηροκομεί και να μας συνταξιοδοτεί (κατά προτίμηση χωρίς να βάζουμε το χέρι στην τσέπη γι’ αυτό). Περιμένουμε να μας αποζημιώνει για κάθε βλάβη που παθαίνουμε από λοιμό, λιμό και καταποντισμό, άσχετα από τη δική μας ευθύνη για τη ζημία. Περιμένουμε πρωτίστως να μας ‘τακτοποιεί’ και να μας διορίζει, είτε από την κύρια είσοδο είτε από κάποιο παραπόρτι. Αν δεν το κάνει με τη σημερινή εκλεγμένη εκδοχή του, έχουμε πάντα τη δυνατότητα και την απειλή να το επιδιώξουμε από την επόμενη μορφή του με την ψήφο μας. Για να παραφράσω έναν στίχο των Ψαλμών, «ἐὰν μὴ χορτασθῶμεν, καὶ γογγύσωμεν» [Ψ. 58].
     Δεν ξέρω αν μπορούν να συμβιβασθούν αυτές οι δυο απόψεις και αντιλήψεις. Φαίνεται ότι, σύμφωνα με τη λαϊκή παροιμία, «τα καλά του Γιάννη τα θέλουμε, τον Γιάννη δεν τον θέλουμε». Έχοντας ζήσει για αρκετά χρόνια εκτός συνόρων, νομίζω ότι ένα διαφορετικό κράτος το αποτελούν διαφορετικοί πολίτες. Με άλλη παιδεία και άλλο τρόπο του ‘πολιτεύεσθαι’, με προσωπική και συλλογική συναίσθηση ευθύνης για τον ρόλο που ο καθένας καλείται να διαδραματίσει μέσα στο σύνολο. Αν αυτά υπάρχουν, οι παροχές του κράτους δεν θα αποτελούν πλέον προϊόν εκβιαστικής απαίτησης ψηφοφόρων, αλλά αυτονόητη εκπλήρωση φυσικής υποχρέωσης του συνόλου απέναντι στα μέλη του.

Σκηνές

Είναι κάτι σκηνές που σε βάζουν σε σκέψεις. 

     Στις τακτικές διαδρομές μου προς και από το ιατρείο κάθε απόγευμα και βράδυ οδοιπορώ σε δρόμους στενούς, στα σύγχρονα ‘φαράγγια της Σαμαριάς’ που αποτελούν τις πόλεις μας. Δυο σειρές σταθμευμένα αυτοκίνητα -- είμαι κι εγώ ένοχος για το καθημερινό αυτό αδίκημα -- και ίσα-ίσα χώρος για ένα ακόμη όχημα (ανάλογα και με το μέγεθος) να περάσει ανάμεσά τους σε απόσταση παρολίγον εκδοράς. Τα πεζοδρόμια υποτυπώδη έως ανύπαρκτα, τα μπαλκόνια το ίδιο. Η θέα;

     Κι εδώ έρχονται οι σκηνές. Η μία τακτική, σχεδόν καθημερινή. Ένας εξώστης σε ύψος πρώτου ορόφου, το πολύ τρία μέτρα μήκος και ένα πλάτος. Μια-δυο καρέκλες μετά βίας χωρούν. Ένα ηλικιωμένο ανδρόγυνο, πότε και οι δυο μαζί, πότε ένας από τους δύο, κάθονται και κοιτάζουν... τι; Τα πενήντα, άντε εκατό μέτρα στενού και βρώμικου δρόμου προς τις τρεις κατευθύνσεις (η οικοδομή βρίσκεται στην κορυφή μιας γωνίας σχήματος Τ). Γάτες και σκύλους που απολαμβάνουν το φαγητό ή το κυνηγητό τους γύρω ή και μέσα στους κάδους των απορριμμάτων. Μηχανάκια που μαρσάρουν και αυτοκίνητα που ελίσσονται αναζητώντας μια θέση στάθμευσης ή πέφτουν αχόρταγα στο πρώτο κενό που βρίσκουν. Πεζούς να περνοδιαβαίνουν, συνήθως με τα κινητά στο αυτί. Κάθε μέρα, κάθε εσπέρα το ίδιο σκηνικό. Ο ίδιος ορίζοντας. Παραλλαγές στο ίδιο θέμα. Μια ζωή.

     Η δεύτερη σκηνή, που έδωσε και την άμεση αφορμή για την κατάθεση αυτή, ήταν καινούργια και απροσδόκητη. Καθώς βάδιζα ένα σούρουπο προς το αυτοκίνητο άκουσα από ψηλά τον βόμβο ενός αεροπλάνου που κατέβαινε προς το ‘Μακεδονία’. Το μάτι μου πήρε μια κίνηση κάπου πιο χαμηλά. Στο στενό μπαλκόνι ενός μεσοπατώματος, πιο μικρό από το προηγούμενο, εμφανίσθηκαν στη στιγμή δυο πιτσιρίκια, τριών-τεσσάρων ετών το πολύ. Με τα φανελάκια τους (έκανε ακόμη ζέστη), με τα στόματα πασαλειμμένα από το βραδινό φαγητό, γραπώθηκαν στα σκονισμένα κάγκελα και σήκωσαν τα βλέμματα προς τον θόρυβο. Έξι ορόφους πιο ψηλά μόλις φαινόταν μια λωρίδα μισοσκότεινου ουρανού. Ακόμη κι αν ήταν καταμεσήμερο, το πλάτος της δεν θα επέτρεπε στα παιδικά μάτια να πιάσουν το φευγαλέο πέρασμα του σιδερένιου πουλιού στον αιθέρα. Κάτι μουρμούρισαν στη δική τους παιδική διάλεκτο, κι έμειναν εκεί να χαζεύουν απογοητευμένα το δυσδιάκριτο στερέωμα.

     Μπήκα στο αυτοκίνητο και απομακρύνθηκα συλλογισμένος. Πόσο δύσκολο είναι να ονειρεύεσαι μέσα στον στενό ορίζοντα που δημιουργούν τα σύγχρονα ‘φαράγγια’ ανάμεσα στις πολυκατοικίες! Κι όμως, πάντα κάτι μας τραβάει να κοιτάμε ψηλά.

Απόηχος

Δεν σχολιάσαμε εγκαίρως το δημοψήφισμα των Σκοπίων (άλλο θέμα πήρε προτεραιότητα). Όπως κάθε ανάλογη διαδικασία, το αποτέλεσμα είχε σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τον τρόπο που τέθηκε το ερώτημα. Από εκεί και πέρα, ο κόσμος αντέδρασε ανάλογα με το πώς το κατάλαβε, αλλά και με τη συναισθηματική χροιά που έδωσε στο ζήτημα. Τόσο αυτοί που προσήλθαν και υπερψήφισαν τη συμφωνία των Πρεσπών όσο και εκείνοι (οι περισσότεροι) που απέσχαν από την ψηφοφορία θεώρησαν ότι δίνουν το δικό τους μήνυμα και νόημα στην ενέργειά τους. Πόσο θα μετρήσει; Κύριος οίδε. Διότι οι ιθύνοντες δεν φαίνεται να υπολογίζουν το μεγάλο ποσοστό της αποχής, που ακυρώνει συνταγματικά το δημοψήφισμα, και σπεύδουν να προωθήσουν τη συμφωνία. Από κοντά και οι ποικίλοι ηθικοί αυτουργοί του εξωτερικού, που συμβουλεύουν, παρακινούν και ενθαρρύνουν τον Ζόραν Ζάεφ να κάνει την κωλοτούμπα, κατ’ απομίμησιν του πρώτου διδάξαντος, ενώ ακούγονται και φήμες ότι συζητιέται ακόμη και βραβείο Νόμπελ ειρήνης (φαντάζομαι με εξειδίκευση στις... ασκήσεις εδάφους).

     Μια ακόμη σκέψη. Είδαμε όλον αυτό τον καιρό τον Δυτικό κόσμο (Ευρώπη, ΝΑΤΟ, ΗΠΑ) να χρησιμοποιεί κάθε μέσο (επισκέψεις επί επισκέψεων) και κάθε διαθέσιμο πρόσωπο (ακόμη και πρώην προέδρους και άλλους πολιτικούς) για να προωθήσει προς το συμφέρον την έκβαση του δημοψηφίσματος (και να μην έχετε αμφιβολία ότι, αν τυχόν αποφασίζαμε κι εμείς να κάνουμε δημοψήφισμα για το θέμα, θα έκανε και σε μας την τιμή ο πρώην πρόεδρος να μας απευθύνει γραπτό μήνυμα ένθερμης υποστήριξης). Το ίδιο βλέπουμε και τώρα για την επόμενη φάση. Και όμως, όλοι αυτοί οι, ασφαλώς αγνών και ειλικρινών προθέσεων, διεθνείς χειραγωγοί κατηγορούν τη Ρωσία για ανάμιξη στο θέμα της συμφωνίας! Υπάρχει λοιπόν και υπερθετικός βαθμός στην υποκρισία.  
      Εδώ που τα λέμε, ποσώς τους ενδιαφέρει τους ΗΠΑτικούς και άλλους Δυτικούς πώς θα λέγεται η βορείως των συνόρων μας χώρα. Σημασία έχει να παραμείνει προσδεδεμένη στο δικό τους γεωστρατηγικό άρμα και όχι σε καμιά τσαρική άμαξα. Από εκεί και πέρα, αν θα λέγεται ‘Βόρεια Μακεδονία’ ή ‘Άκρα Νοτιοανατολική Λαπωνία’, για κείνους θα είναι ένα και το αυτό. Κι ας λένε ό,τι θέλουν οι εντόπιοι.

Μνήμη μαέστρου

Το πρώτο ξημέρωμα του Οκτώβρη στέρησε τον μουσικό κόσμο της Ελλάδος από μια προσωπικότητα με μεγάλη προσφορά στα χορωδιακά πράγματα, τον Αντώνη Κοντογεωργίου. Πολλοί έγραψαν ήδη και θα γράψουν πολλά για το καλλιτεχνικό έργο του. Εγώ ας τον θυμηθώ σαν υπαρχηγό στην κατασκήνωση του Πανοράματος το 1967, όταν μας έπαιζε ακορντεόν και μας μάθαινε τραγούδια στην τραπεζαρία. Αυτή ήταν η πρώτη εικόνα, που τη συνόδευσαν οι συναυλίες της τότε χορωδίας των Χριστιανικών Μαθητικών Ομάδων (ΧΜΟ), που ο ίδιος την ανέβασε στην πραγματικά ‘χρυσή εποχή’ της. Προσωπικά, λίγο τον έζησα από κοντά, μια και εντάχθηκα στη χορωδία μετά το δικό του πέρασμα, αλλά η κληρονομιά του συνεχίσθηκε για πολλά χρόνια. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πάρα πολλά παιδιά και νέοι γνώρισαν και αγάπησαν τη χορωδιακή μουσική από το παράδειγμα και τη διδασκαλία του. Ο ίδιος πάντα θυμόταν τις ‘ρίζες’ αυτές και ‘ουκ επαισχύνετο’ να αναφέρει τη χορωδία των ΧΜΟ όποτε μιλούσε για την πορεία της σταδιοδρομίας του, ακόμη και ως διεθνώς καταξιωμένος πλέον δημιουργός και διευθυντής της χορωδίας της ΕΡΤ. Σήμερα μετετέθη στον άλλο κόσμο. Ο Θεός να τον αναπαύσει.  

     Αξίζει να ακούσετε τον ίδιο να περιγράφει τη διαδρομή του [ΕΔΩ] και να τον δείτε σε πρόβα της χορωδίας της ΕΡΤ [ΕΔΩ].