'Μωραίνει Κύριος...'

Αντιγράφω την είδηση από το χθεσινό Βήμα (30/1/2010):

ΒΑΡΣΟΒΙΑ. Μηχάνημα αυτόματης αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων εγκατέστησε καθολικός ιερέας στην εκκλησία όπου λειτουργεί, στην πόλη Γριφάου Σλάσκι της Πολωνίας, για να ελέγχει τις παρουσίες των μαθητών Δημοτικού στην κυριακάτικη λειτουργία. Οι μαθητές θα αφήνουν τα αποτυπώματά τους για τρία χρόνια και, αν συγκεντρώσουν περισσότερους από 200 εκκλησιασμούς, δεν θα χρειάζεται να υποβληθούν σε γραπτή δοκιμασία πριν από την τελετή με την οποία γίνονται δεκτοί στους κόλπους της Εκκλησίας. Το μέτρο σημειώνει επιτυχία καθώς οι μαθητές προτιμούν το θρησκευτικό «φακέλωμα» από το διαγώνισμα.

Μήπως κάπου κάποιοι χάσανε το μέτρο; Χώρια που τα τρία χρόνια δεν βγάζουν 200 Κυριακές, ακόμη κι αν είναι δίσεκτα.

Χωρίς κουπιά και άρμενα...

Στη σχολή αλεξιπτωτιστών ο εκπαιδευτής προετοιμάζει τους μαθητές για το πρώτο τους άλμα στο κενό. Αφού τους εξηγεί πώς λειτουργεί το αλεξίπτωτο με τον στατικό ιμάντα (που ανοίγει με το άλμα, χωρίς κάποια ενέργεια του αλεξιπτωτιστή), ρωτάει για απορίες. Ο ανήσυχος του τμήματος σηκώνει το χέρι: «Αν δεν ανοίξει το αλεξίπτωτο, κ. εκπαιδευτά;» Απάντηση: «Γι’ αυτό έχετε κρεμασμένο μπροστά σας το εφεδρικό, που ανοίγει με τον κρίκο». «Κι αν δεν ανοίξει κι’ αυτό;» επιμένει ο ανήσυχος μαθητής. «Τότε παρακαλάτε τον Άγιο Σώστη για βοήθεια», είναι η ρεαλιστική απάντηση του εκπαιδευτή. Οι μαθητές επιβιβάζονται στο αεροπλάνο και την κατάλληλη ώρα πηδούν στο κενό. Καθώς το αεροπλάνο κάνει κύκλο για να προσγειωθεί, ο πιλότος βλέπει μπροστά του τον ανήσυχο μαθητή να κουνάει απεγνωσμένα τα χέρια σαν φτερά και να ξεφωνίζει: «Πώς τον είπατε τον άγιο;»

Δεν ξέρω γιατί, αλλά θυμήθηκα πρόσφατα το ανέκδοτο αυτό διαβάζοντας τις τακτικές αναλύσεις διαφόρων γνωστών και εγκύρων σχολιαστών για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Όπως λέει και λαϊκή παροιμία κράτους γνωστού για τη ναυτοσύνη του, «Χωρίς κουπιά και άρμενα, Άγιε Νικόλα βόηθα με».

Αφελείς ερωτήσεις

Μέσα στο δυσμενές οικονομικό κλίμα που βιώνουμε (το πήραμε άραγε είδηση;) θα περίμενε κανείς ότι θα γινόταν κάποια ιεράρχηση στις προτεραιότητες για νομοθετική, διοικητική και άλλη εργασία μέσα στο κράτος. Αποτελούν άραγε θέματα πρώτης ανάγκης η αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση (Καλλικράτης), η απόδοση ιθαγένειας στους μετανάστες, οι διάφορες εξεταστικές επιτροπές ή ο εκλογικός νόμος; Το γεγονός ότι επίκεινται οι δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές στο τέλος του 2010 να υποθέσω ότι αποτελεί απλή σύμπτωση (από αυτές που ονομάζουμε ‘σατανικές’;).
Ειδικά για τις εξεταστικές επιτροπές έχουμε ξαναγράψει. Το καινούργιο που μάθαμε είναι ότι θα κοστίσουν περίπου 1,7 εκατομμύρια ευρώ, απ’ αυτά που μας περισσεύουν, καθώς φαίνεται. Απορία: Έργο των βουλευτών δεν είναι, μεταξύ άλλων, να συμμετέχουν και σε επιτροπές που ορίζει η Βουλή; Γιατί θα πρέπει να πληρωθούν χωριστά για την άσκηση του συνήθους έργου τους;
Και μια τελευταία ρητορική ερώτηση: πόσες συνεχόμενες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα έχουν διεξαχθεί με τον ΙΔΙΟ εκλογικό νόμο, χωρίς αλλαγές ή τροποποιήσεις;

Οι θεσμοί και το ‘πάπλωμα’

Τα δυο μεγάλα κόμματα δήλωσαν σήμερα την στήριξή τους στην επανεκλογή του τρέχοντος Προέδρου της δημοκρατίας (θα μου επιτρέψετε να μην τη γράφω με κεφαλαίο Δ). Που πήγαν λοιπόν όλες εκείνες οι πολιτικές μανούβρες που είχε προαναγγείλει η τότε αξιωματική αντιπολίτευση γύρω από την εκλογή Προέδρου, με σκοπό να υφαρπάσει την καρέκλα της εξουσίας; Τελικά ο θεσμός του Προέδρου έμεινε ανέγγιχτος, μια και ‘ο καυγάς ήταν για το πάπλωμα’. Τα πολιτικά κόμματα όμως έδειξαν έμπρακτα ότι, προκειμένου να αρπάξουμε το ζητούμενο, κάθε μέσο είναι θεμιτό, ακόμη και ο εκβιασμός. Αυτό ακριβώς που κάνουν, καθημερινά και με συνέπειες από απλώς δυσάρεστες μέχρι σχεδόν τραγικές (όπως το παραλίγο σιδηροδρομικό δυστύχημα στον Προμαχώνα), μια οι αγρότες, μια οι λιμενεργάτες, και μια όποιοι άλλοι ‘δημοκράτες’. Δεν έχουμε βέβαια την πολυτέλεια της χαιρεκακίας, αλλά τα μαθήματα που διδάσκει κανείς στους πολίτες τα βρίσκει μπροστά του.

Σημείωση: Αξίζει να μη περάσει απαρατήρητη η παραίνεση του Κ. Παπούλια για τη διατήρηση της μητρικής γλώσσας προς τους νέους της ελληνικής διασποράς που τον επισκέφθηκαν προ ημερών: «Και θέλω το “Χριστός Ανέστη” να το ψέλνετε ελληνικά», τους είπε μεταξύ άλλων. Και μόνο σαν φράση, λέει πολλά.

Η ζωή είναι ωραία

Ο ΠΑΟΚ κατίσχυσε του Ολυμπιακού στο ‘Καραϊσκάκη’ (παρετυμολογώντας θα έλεγα ότι ίσως από εκεί βγαίνει η έκφραση «τον έσκισε»). Το British Medical Journal δημοσίευσε ένα άρθρο μου που είχε προηγουμένως απορριφθεί από δυο εξειδικευμένα πνευμονολογικά περιοδικά (με την κακία τους θα μείνουν!). Μια άρρωστη που είχα να δω έξι χρόνια ήρθε ξανά στο ιατρείο σε καλή κατάσταση, στα ογδόντα πλέον. Έξω πέφτουν οι πρώτες χιονονιφάδες μέσα στην πόλη. Α, όλα κι όλα! Η ζωή μπορεί να είναι ωραία, ακόμη και στην Ελλάδα του 2010, ακόμη και με αγροτικά μπλόκα, spread και διεθνείς οίκους αξιολόγησης.

Καλό Τριώδιο!

Δανείζομαι την ωραία εικόνα από τις 'Ακτίνες', για να ευχηθώ για το Τριώδιο που ανοίγει σήμερα στο εκκλησιαστικό έτος, και να παραπέμψω στο μεστό κείμενο του κ. Δ. Ματσκίδη που την συνοδεύει. Καλή ανάγνωση!

Αληθινά σενάρια

Υπάρχει και τηλεόραση που παιδαγωγεί, που ενημερώνει με υγιή τρόπο και για αξιόλογα θέματα, που ανοίγει μάτια και ορίζοντες προς το καλό. Σ’ αυτήν κατατάσσεται δικαιωματικά η εκπομπή του Νίκου Ασλανίδη «Αληθινά σενάρια» (ΕΤ3), που φέτος γιορτάζει δέκα χρόνια συνεχούς προβολής. Αν περιμένετε ‘είδωλα’, ‘σταρ’ και σκανδαλοθηρία, δεν θα τα βρείτε εδώ. Σαν τον Διογένη με το φανάρι του, η εκπομπή αναζητάει ανθρώπους προσφοράς, μαχητές, θετικά πρότυπα ζωής, αξίες, τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει η Μαριάννα Τζιαντζή στην Καθημερινή, παραθέτοντας χαρακτηριστικά παραδείγματα. Όπως τον τυφλό ψαρά στη Χίο, γύρω στα 80, με το ένα χέρι ακρωτηριασμένο στο ύψος του καρπού, που ανοίγεται με τη βάρκα του στα ανοιχτά, τραβώντας ο ίδιος κουπί και ψαρεύει. Πώς προσανατολίζεται; Με το χάδι του ανέμου στο πρόσωπό του («όταν φυσάει βοριάς, πρέπει να γυρίσω το πρόσωπο δεξιά»), με τον ήχο των κυμάτων που σκάνε στα βράχια της ακτής, ενώ τα ψάρια που πιάνει τα μοιράζει στους συγχωριανούς του. Ή την υπεραιωνόβια γιαγιά που το σπιτάκι της ήταν πλάι στον Έβρο, στα ελληνοτουρκικά σύνορα και σε όλη της τη ζωή μαγείρευε αφιλοκερδώς για τα φανταράκια που φυλούσαν σκοπιά. Ή τις ορθόδοξες ιεραποστολικές προσπάθειες στην Αφρική. Ή άγνωστους ασκητές και λαϊκούς τεχνίτες που διασώζουν καθένας μια παράδοση, με την αγάπη και το μεράκι του γνήσιου ερασιτέχνη. Να τα εκατοστήσουν τα Αληθινά Σενάρια!

Συνάντηση με την Ιστορία

Δεν έχουμε όλοι την εμπειρία της άμεσης επαφής με την Ιστορία του τόπου όπου ζούμε. Και δεν εννοώ να την γνωρίσουμε στα μουσεία ή τους αρχαιολογικούς χώρους, όπου η παρουσία της είναι ήδη τεκμηριωμένη. Άλλο είναι αυτό, και άλλο είναι να σε ξαφνιάζει καθώς αναδύεται αναπάντεχα μπροστά σου από τα έγκατα της γης, σε χρόνο ανύποπτο. Αυτή την 'αγαθή τύχη' είχε πριν μερικούς μήνες ο καθηγητής Νίκος Ψυχογυιός στην Κρήτη. Τις λεπτομέρειες εκθέτει στο ομώνυμο Ιστολόγιο (ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ) που θα πρέπει να διαβαστεί από όλους όσοι ενδιαφέρονται για τον τόπο αυτό, το παρελθόν του και τη συνέχεια στο παρόν και το μέλλον του. Πέρα από την επαινετική αναφορά, συνιστούμε μια αναλυτική επίσκεψη, προς γνώσιν και μίμησιν.

Ξενολαγνεύματα

Έχω γράψει παλαιότερα για τις συντομογραφίες που εφευρίσκουμε εμείς και έχουμε την απαίτηση να τις καταλαβαίνουν οι ξένοι μας. Τώρα κάνουμε και το αντίθετο. Έτσι διαβάζω π.χ. στην ιστοσελίδα της Καθημερινής για τον "CEO της τράπεζας". Έτσι μπράβο! Τώρα δεν απομένει παρά να ακούσω τον ΡΜ της χώρας να μου λέει ότι το GDP της GR αυξήθηκε και ότι το FO της σημειώνει διεθνείς διπλωματικές επιτυχίες. Και να αισθανθώ δυο φορές εθνικά υπερήφανος!

Σημείωση για όσους επιμένουν ελληνικά: CEO= διευθύνων σύμβουλος, ΡΜ= πρωθυπουργός, GDP= ακαθάριστο εθνικό προϊόν, GR= Ψωροκώσταινα, FO= υπουργείο εξωτερικών.

Λογικές προκλήσεις

Θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά για τους τρόπους με τους οποίους τα ασφαλιστικά ταμεία (νομίζουν ότι) κάνουν οικονομίες στις δαπάνες υγείας. Ας περιοριστούμε σ’ ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που σίγουρα ‘πετάει το γάντι’ στην κοινή λογική. Αν λοιπόν κάποιος ασφαλισμένος του Δημοσίου (ΟΠΑΔ) νοσηλεύεται σε κλινική, την ημέρα του εξιτηρίου δεν επιτρέπεται να γίνει καμία παρακλινική εξέταση, διότι το ταμείο δεν θα την πληρώσει. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Εισάγεται κάποιος π.χ. με πνευμονία, και μετά τις αντίστοιχες μέρες νοσηλείας έρχεται η ώρα να πάει στο σπίτι του. Πριν υπογράψει το εξιτήριο ο θεράπων ζητάει μια ακτινογραφία και μια γενική αίματος προκειμένου να έχει την εικόνα της εξόδου (ή και να αποφασίσει ενδεχόμενη παράταση της νοσηλείας). Οι εξετάσεις αυτές όμως ΔΕΝ επιτρέπεται να φέρουν την ίδια ημερομηνία με το εξιτήριο. Συνεπώς οι λύσεις είναι δύο, οι εξής τρεις: 1) στις εξετάσεις να αναγραφεί η ημερομηνία της προηγούμενης μέρας (= ιατρικό ατόπημα, περίπου σαν να δίνεις ψεύτικο αποτέλεσμα), 2) οι εξετάσεις να γίνουν την ημέρα εξόδου, αλλά να χρεωθούν στον ασφαλισμένο ως μη καλυπτόμενες από το ταμείο (= τεχνικά σωστό, αλλά ο ασφαλισμένος θα έχει κάθε δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί και ο ταμίας δεν έχει καμιά όρεξη να τσακώνεται), 3) το εξιτήριο να εκδοθεί την επόμενη μέρα, επιβαρύνοντας το ταμείο με μία ακόμη μέρα νοσηλείας χωρίς λόγο. Μπορεί κανείς να μαντέψει ποια είναι η λύση που συνήθως επιλέγεται; Δεν θα ήταν απλούστερο (και πιο οικονομικό) να καλύπτεται η εξέταση χωρίς τη δέσμευση της ημερομηνίας; Ίσως όμως μια τέτοια επιλογή να είναι υπερβολικά απλή για τους γραφειοκράτες της υγείας.

Κινητοποιήσεις

Με όσο σεβασμό μπορεί να έχει κανείς για τον μόχθο των άλλων (και ιδίως εκείνων χάρη στους οποίους τρώμε ψωμί όλοι μας), δεν μπορώ να αναγνωρίσω σε κανέναν, όσο συμπαθής κι αν είναι, το δικαίωμα να παρεμποδίζει τη ζωή και τη λειτουργία του κράτους (δηλαδή των συμπολιτών του) με "κινητοποιήσεις" προκειμένου να διεκδικήσει τα όποια αιτήματά του. Σήμερα είναι οι αγρότες, αύριο οι υπάλληλοι, την άλλη οι εκπαιδευτικοί (και οι εκπαιδευόμενοι...) και πάει λέγοντας. Μήπως, με δεδομένη την τρέχουσα δύσκολη οικονομική συγκυρία, θα πρέπει να σκεφθεί η κυβέρνηση να εφαρμόσει κατά γράμμα τον νόμο περί παρακώλυσης συγκοινωνιών; Δεν χρειάζεται καν να νομοθετήσει.

Υ.Γ. Παραπέμπω στη σημερινή "συνηγορία" του Χρ. Γιανναρά (Καθημερινή 17/1/2010) κατά των κινητοποιήσεων. Ένα μικρό απόσπασμα:
"Από χρόνο σε χρόνο γίνεται πιο φανερή, αλλά και πιο αυτονόητη η κυριαρχία του νόμου της ζούγκλας: το δίκιο του ισχυρότερου, η καταξίωση του εκβιαστή, η αποτελεσματικότητα της θρασύτητας. Νόμος είναι ο τσαμπουκάς του διαδηλωτή, το εμπεδωμένουν τα σκολιαρόπαιδα οργανωμένα σε «μαθητικό κίνημα» (!) πριν ακόμη ξετρίψουν στην ανάγνωση και στη γραφή. Η «κατάληψη», ο αποκλεισμός των δρόμων είναι στο σημερινό Ελλαδιστάν η αυτονόητη μορφή «λαϊκής πάλης», δηλαδή ο κτηνώδης εγωισμός των αδίστακτων που εξουσιάζουν βασανίζοντας τους πολλούς".

Μίκης-Θάλεια, σημειώσατε 1

Δεν μπορώ να μη παραπέμψω στην τελευταία μακροσκελή επιστολή-απάντηση του Μίκη Θεοδωράκη προς την κ. Θάλεια Δραγώνα, που του διαμαρτυρήθηκε για... συκοφαντική δυσφήμισή της. Ολόκληρη μπορείτε να τη βρείτε στο 'Ρεσάλτο'. Εδώ ας σημειώσω μόνο τις τελευταίες παραγράφους του συνθέτη:

"Και γιατί δεν ρωτάτε και μας (όσους επιζήσαμε), που περάσαμε μέσα από το καμίνι της ξένης κατοχής, να σας πούμε από πού αντλούσαμε τη δύναμη και το θάρρος να αναμετρηθούμε ίσος προς ίσον με την τερατώδη Χιτλερική μηχανή θανάτου; Μονάχα με την σκέψη ότι στο βάθος είμαστε ανώτεροι από αυτούς! (Εξ άλλου σ’ αυτό μας βοηθούσε η μετατροπή των εχθρών μας σε μια συμπαγή μάζα αιμοδιψών βαρβάρων). Γιατί; Γιατί ανήκαμε σε ένα Έθνος πολύ ανώτερο απ’ αυτούς στον πνευματικό και πολιτισμικό κυρίως χώρο από τον Αισχύλο και τον Πλάτωνα έως τον Σολομό, τον Παλαμά και τον Καβάφη. Και όσοι είμαστε μορφωμένοι, το ηθικό μας ανάστημα έπαιρνε συνειδητά δύναμη απ’ αυτούς. Όσο για τους αμόρφωτους αλλά γενναίους, αντλούσαν δύναμη όπως οι αγωνιστές του ΄21 από τα «μάρμαρα». Αν όλα αυτά είναι «παραμύθια», τότε ό,τι υπήρξε θετικό και ξεχωριστό ως τώρα, ας πούμε ότι ήταν και είναι «παραμύθι». Τότε για ποιον λόγο θέλετε να το κατεδαφίσετε; Δεν ξέρετε ότι έτσι σκοτώνετε την ψυχή μας; Χάρη στην οποία είσθε κι εσείς σήμερα ελεύθερη;

Όπως ασφαλώς καταλαβαίνετε, για μένα προσωπικά δεν υπάρχει καν ερώτημα «Τι είν’ η πατρίδα μας;». Για όλους όσους αφιέρωσαν το έργο και κυρίως τη ζωή τους ολόκληρη σ’ αυτή την πατρίδα -και είναι χιλιάδες, εκατομμύρια Έλληνες, επώνυμοι ή ανώνυμοι, νεκροί ή ζωντανοί, δεν υπάρχουν τέτοια ερωτήματα, γιατί αυτοί οι ίδιοι είναι η πατρίδα…

Γι’ αυτό σας παρακαλώ και εύχομαι να λάβετε σοβαρά υπ’ όψιν την μαρτυρία ενός ελεύθερου Έλληνα και να σταματήσετε αυτή την εκστρατεία, που μόνο δεινά μπορεί να φέρει στον ήδη δοκιμαζόμενο λαό μας".

Μπαλώματα και τσόντες

Αυτή την ελληνική πατέντα τη γνωρίζαμε από χρόνια, και νομίζω ότι κακώς μέχρι τώρα δεν της δώσαμε την προσοχή που αξίζει. Ο λόγος για το κοινοβουλευτικό ‘έθιμο’ να προσαρτούμε άσχετες τροπολογίες σε βολικά νομοθετήματα (δηλ. όπου τύχει). Με πιο πρόσφατο παράδειγμα το μπόλιασμα τροπολογίας για τη φορολόγηση γονικών παροχών και δωρεών σε νόμο για τα δάση της Αττικής. Η πλούσια ελληνική γλώσσα διαθέτει ποικιλία ευστόχων χαρακτηρισμών για την πρακτική αυτή. Έτσι ο όρος ‘μπάλωμα’ αποδίδει την προχειρότητα τέτοιων ντροπολογιών, ενώ η ‘τσόντα’ παραπέμπει ευθέως στην κινηματογραφική έννοια του (συνήθως ακαταλλήλου για όλους, και όχι μόνο για ανηλίκους) περιεχομένου τους.

Ο άνθρωπος από την Αυστραλία

Ο κυρ-Παναγιώτης εγκαταστάθηκε στην Αυστραλία τη χρονιά που εγώ γεννήθηκα, πριν μισό αιώνα και κάτι. Εργάσθηκε σκληρά, πρόκοψε, έκανε παιδιά και εγγόνια, και ήρθε στην Ελλάδα για να ξαναδεί τους τόπους των προγόνων του και να απολαύσει τις μακρές θερινές διακοπές που δίνουν στην εξωτική αυτή χώρα. Μετά από δυο σχεδόν μήνες περιπλάνηση στην Κρήτη, την Πελοπόννησο, τα νησιά, άρχισε να λαχανιάζει. Μέσα σε δυο-τρεις εβδομάδες η δύσπνοια περίσσεψε, σε σημείο που τον ανάγκασε να πάει σε γιατρό. Κι εκεί διασταυρώθηκαν οι δρόμοι μας. Με καμάρι μου μίλησε για τις σαρανταδυό ελληνικές εκκλησίες της Μελβούρνης με τα ισάριθμα σχολεία, και για το γεγονός ότι όλη του η οικογένεια μιλάει άπταιστα ελληνικά. Ο ίδιος και η γυναίκα του δεν είχαν ούτε ίχνος ξένης προφοράς. Δυστυχώς η εικόνα ήταν δυσοίωνη: η μια πλευρά του θώρακα γεμάτη υγρό, συνολικά σχεδόν τέσσερα λίτρα, όπως έδειξαν οι απανωτές παρακεντήσεις που του έκανα. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τη υποψία της κακοήθειας. Μοιραστήκαμε την είδηση για την άσχημη έκπληξη που του είχε επιφυλάξει ο γυρισμός στην πατρική γη, κι αρχίσαμε τις διαδικασίες για την επιστροφή, ώστε να κάνει χημειοθεραπεία κοντά στους δικούς του. Με σφιγμένη την καρδιά αγκαλιαστήκαμε πριν φύγει, ξέροντας (χωρίς να το λέμε με λόγια) ότι δεν πρόκειται να ανταμώσουμε ξανά στον κόσμο αυτό. Επί πέντε ημέρες περίμενα νέα του, αγωνιώντας για το πώς θα έφτανε, διότι το υγρό συσσωρευόταν πολύ γρήγορα. Κάποια στιγμή ήρθε το τηλεφώνημα: μετά από δύσκολο ταξίδι, λόγω της δύσπνοιας, μεταφέρθηκε από το αεροδρόμιο κατευθείαν στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο. Ανάσανα από ανακούφιση: δόξα τω Θεώ! Ελπίζω να κερδίσει κάτι, μια παράταση, ένα υπόλοιπο ζωής.

ΥΓ. Τα παραπάνω γράφτηκαν τον Σεπτέμβριο. Μια όψιμη Χριστουγεννιάτικη κάρτα μου έφερε τα τελευταία νέα. Ο κυρ-Παναγιώτης δεν πρόλαβε καν να αρχίσει χημειοθεραπεία. Η αρρώστια του ήταν ιδιαίτερα επιθετική, με αποτέλεσμα να του κλείσει τα μάτια οριστικά μόλις ένα μήνα μετά την επιστροφή στο σπίτι του. Αφού πρόλαβε να δει ξανά την πατρίδα. ‘Ως τω Κυρίω έδοξε, ούτω και εγένετο’.

Αυτογνωσία

Κάθε τόσο κάποιος σκέφτεται πράγματα που δεν έχει διανοηθεί (προφανώς...) κανένας άλλος. Αναφέρομαι στην πρόταση του κ. Α. Οικονομίδη (ΒΗΜΑ 9/1/2010) να συσταθεί επιτροπή που θα ορίσει την χρονική στιγμή έναρξης της ιστορίας του ανθρώπου. Αν ο κ. Οικονομίδης (που πρωτίστως φαίνεται να έχει κάποιο πρόβλημα με τη χρονολόγηση προ Χριστού και μετά Χριστόν) θεωρεί ότι είναι ο πρώτος που του πέρασε αυτή η έμπνευση, ας του αναγνωρίσουμε την πρωτιά, και ας περιορισθούμε, μαζί με πλήθος άλλων επιστημόνων (και του τρέχοντος αιώνος) να ομολογούμε το Σωκρατικό «έν οίδα ότι ουδέν οίδα» μπροστά στο άπειρο που καθημερινά λίγο-λίγο μας αποκαλύπτεται. Όσο για τα ταξίδια μας στο διάστημα, η μέχρι τώρα έκτασή τους ισοδυναμεί (ως κλάσμα των πραγματικών διαστάσεων του Σύμπαντος) περίπου με τα πρώτα βήματα ενός βρέφους έξω από την κούνια του σε σύγκριση με ολόκληρη την υδρόγειο σφαίρα. Λίγη αυτογνωσία και μετριοφροσύνη δεν βλάπτει, ιδίως εμάς τους επιστήμονες.

[Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑ 9/1/2010]

Πρωτόγνωρα και δυσάρεστα συναισθήματα

Τα Μέσα μας πληροφορούν σήμερα για τις ενέργειες των ειδικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που από χθες ελέγχουν το λεγόμενο πρόγραμμα σταθερότητος και ανάπτυξης, καθώς και τις αντιδράσεις βουλευτών, υπουργών και άλλων στην κριτική που δέχθηκαν. «Όλη αυτή η κατάσταση μάς προκαλεί πρωτόγνωρα και ιδιαίτερα δυσάρεστα συναισθήματα» τόνιζε χθες στο 'Βήμα' υπουργός που πέρασε από το «κόσκινο» του κλιμακίου της ΕΕ (σίγουρα η κριτική πάντα τσούζει). Και οι δημοσιογραφικές αντιδράσεις; «Ποιοί είναι αυτοί οι δημόσιοι υπάλληλοι που θα κάνουν συστάσεις σε εκλεγμένα στελέχη μιας κυβέρνησης;» αναρωτήθηκε ραδιοφωνικός παρουσιαστής το πρωί. Χωρίς όμως να σκεφθεί ότι άλλη η αρμοδιότητα ενός ‘εκλεγμένου’ και άλλη ενός τεχνοκράτη. Η ‘εκλογή’ δεν σε κάνει ειδικό σε ένα θέμα, απλώς σου δίνει την εντολή της νόμιμης (και σύννομης) διαχείρισης ενός τομέα ευθύνης. Ούτε η ιδιότητα του ‘δημοσίου υπαλλήλου’ σημαίνει σε όλες τις χώρες και περιπτώσεις ένα πρόσωπο περιορισμένης ευθύνης που πίνει καφέ και χτυπάει σφραγίδες σ’ ένα γραφείο. Ο επαγγελματίας (professional) υπάλληλος ξέρει τους κανόνες της εργασίας του και εκτελεί τις εντολές που του δίνονται: ούτε λιγότερα ούτε περισσότερα. Ούτε μίζα θα δεχθεί από μας για να δώσει διαφορετική εκτίμηση, ούτε bonus από τους εντολείς του αν αποκομίσει περισσότερο όφελος για την ΕΕ. «Ήταν ευγενικοί, αλλά πολύ σοβαροί και αμείλικτοι σε όλες τις περιπτώσεις που διαπίστωναν ασάφειες και αοριστίες», μας λέει πάλι το 'Βήμα'. Που σημαίνει σοβαρότητα στη δουλειά, και όχι 'εκπτώσεις' του τύπου «Εντάξει μωρέ, πάνω-κάτω θα τα βρούμε». Θα καταλάβουμε άραγε επιτέλους αυτή την ουσιαστική διαφορά μεταξύ υπαλλήλου και ‘υπαλλήλου’;

Ψηφιακές ευκολίες και μεταφυσική

Πολλά πράγµατα έχουν γίνει τόσο πολύ µέρος της καθηµερινής πραγµατικότητας που τα δεχόµαστε αποκλειστικά και µόνο ως ‘ευκολίες’, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Ωστόσο...
Μια πρόσφατη αθώα εµπειρία τράβηξε την κουρτίνα και µου έδειξε κάτι που δεν µε είχε ιδιαίτερα απασχολήσει ως τώρα. Φυλλοµετρώντας online ένα από τα ιατρικά περιοδικά που παρακολουθώ σκέφθηκα ότι έπρεπε να ανανεώσω τη συνδροµή µου, µια και µπήκε καινούργιος χρόνος. Αναζήτησα τις υπηρεσίες συνδροµητών, βρήκα το ανάλογο ποσό και ζήτησα να πληρώσω µε την πιστωτική κάρτα µου. Συμπλήρωσα τα στοιχεία, πάτησα ‘Αποστολή’, και... το κινητό µου τηλέφωνο που παρακολουθούσε σιωπηλό τη συναλλαγή σήμανε Νέο Μήνυµα. Τι έλεγε; Χρέωση κάρτας αρ. ΧΧΧ με το ποσό ΨΨ για λογαριασµό Δείνα (ο οργανισμός που εκδίδει το περιοδικό).
Οµολογώ ότι καταρχήν έτριψα τα χέρια µου από χαρά για την άνεση µε την οποία γίνονται κάποιες εργασίες χάρη στην τεχνoλογία. Εκεί που κάποτε έπρεπε να εγκρίνεις έµβασµα εξωτερικού για τη συνδροµή του περιοδικού (πληρώνοντας και την ανάλογη προµήθεια) ή να στείλεις τραπεζική επιταγή, τώρα με δυο κλικ έκανες τη δουλειά σου χωρίς να κουνηθείς από την καρέκλα, µε άµεση επιβεβαίωση. Αυτή ήταν η πλευρά της ευκολίας.
Από την άλλη όµως, η άµεση ειδοποίηση µέσω του κινητού για µια ηλεκτρονική συναλλαγή από τον υπoλoγιστή δείχνει ανάγλυφα, και µε τρόπο που ανασηκώνει τις τρίχες στον αυχένα µας, πόσο ‘ανοιχτό βιβλίo’ είναι οι εργασίες που κάνουµε µε τα τεχνολογικά εργαλεία που απλουστεύουν και διευκολύνουν τη ζωή µας. Και πόσο έκθετοι είµαστε σε κάθε είδους εκµετάλλευση αν παραδοθούµε ανεπιφύλακτα στη µαγεία της ταχύτητας και της αίσθησης ισχύος που αυτή δηµιουργεί.
Το πράγµα έχει και µεταφυσική διάσταση. Η διδασκαλία της εκκλησίας ότι ο Θεός είναι παντογνώστης και ότι ‘ουκ έστι κτίσις αφανής ενώπιον αυτού’ και ότι ‘γινώσκει τα πάντα προ γενέσεως αυτών’ µας ενοχλεί και τη θεωρούµε παραβίαση της προσωπικής ελευθερίας. Ακριβώς για τον λόγο αυτό προτιµούµε να την αγνοούµε ή να την θεωρούµε περίπου μυθική. Ίσως η εµπειρία της ανθρώπινης ‘παντογνωσίας’ όπως αυτή εκφράζεται µε τους υπολογιστές, τα κινητά και τα διάφορα δίκτυα µπορεί να µας δώσει (τηρουµένων των αναλογιών) µια ελάχιστη γεύση της αόρατης, αλλά όχι ανύπαρκτης Πραγµατικότητας.

Η των υδάτων φύσις

"Σήμερον αι νεφέλαι υετόν δικαιοσύνης τη ανθρωπότητι ουρανόθεν δροσίζουσι..."


"Σήμερον γη και θάλασσα την του κόσμου χαράν εμερίσαντο, και ο κόσμος ευφροσύνης πεπλήρωται"
(Σωφρονίου Ιεροσολύμων, από την Ευχή του Μεγάλου Αγιασμού)

Το λάδι στο καντήλι

Κάθε φορά που άνοιγα το ηλεκτρονικό αρχείο του ιατρείου με χαιρετούσε το όνομα Ιγνάτιος Π. Ήταν ο πρώτος ασθενής που είχα δει με την έναρξη της επαγγελματικής μου δραστηριότητας, πριν δεκαπέντε χρόνια. Ήταν ήδη ηλικιωμένος τότε, και ένας παλαιότερος συνάδελφος μου είχε ζητήσει να τον επισκεφθώ στο σπίτι, προσθέτοντας ότι είχε και ιστορικό γαστρεκτομής για καρκίνο. Η πάθησή του ήταν μια πνευμονία σε αποδρομή, και του έδωσα μόνο ένα ραντεβού για επανέλεγχο, το οποίο δεν κράτησε ποτέ. Από τότε, κάθε φορά που άνοιγα το αρχείο έβλεπα πρώτο το όνομά του και αναρωτιόμουν αν βρίσκεται ακόμη στη ζωή.

Μέχρι σήμερα, οπότε στην οθόνη ενός άλλου υπολογιστή είδα το όνομα Ιγνάτιος Π. Λες να είναι ο ίδιος; Κοίταξα την ηλικία: 91 ετών. Μου ταίριαζε. Η διεύθυνση του σπιτιού είχε αλλάξει, αλλά αυτό δεν σήμαινε πολλά πράγματα. Προηγούμενο ιστορικό; Γαστρεκτομή πριν ΧΧ χρόνια. Εδώ σταματούν οι συμπτώσεις, σκέφθηκα. Ο ασθενής δικαιούται μια αναγνωριστική ‘καλημέρα’. Πήγα και τον βρήκα. Διαυγής διανοητικά και ευδιάθετος, θυμήθηκε τη συνάντησή μας όταν του είπα ποιος με είχε στείλει να τον δω. Ποια χαρά είναι μεγαλύτερη, του γιατρού που βρίσκει έναν παλιό ασθενή ή του ασθενούς όταν τον θυμάται ένας παλιός του γιατρός; Συζητήσαμε λίγο για το τωρινό του πρόβλημα. Του υποσχέθηκα ότι θα τον βλέπω όσες μέρες θα νοσηλεύεται. Κι έφυγα, συλλογιζόμενος (για άλλη μια φορά) αυτό που λαϊκά λέμε: «Αν είναι καλό το λάδι στο καντήλι...».

Του χρόνου μας αρχή καλή

Να μια πρωτότυπη ευχή που διάβασα παραμονή Πρωτοχρονιάς στο ιστολόγιο της ‘Αχτίδας’ (βλέπε διπλανή στήλη: "Έγινα 50! Ε, και;"), και την απευθύνω με τη σειρά μου σε όλους:

Σας δίνω μόνο δυο ευχές για το καινούργιο χρόνο
πάμπλουτοι νάστε στη χαρά και πάμφτωχοι στον πόνο!

Αν ήταν να την τροποποιήσω λίγο, θα έλεγα: άνθρωποι νάστε στη χαρά και άρχοντες στον πόνο. Ο πόνος και η χαρά είναι δεδομένα της καθημερινής ζωής όλων μας. Τη χαρά να τη ζούμε μετρημένα, όχι εξωφρενικά, τον πόνο να τον υπομένουμε αρχοντικά, με υπόδειγμα τον Ιώβ που θύμιζε στη γυναίκα του: «Ει τα αγαθά εδεξάμεθα εκ χειρός Κυρίου, τα κακά ουχ υποίσομεν;».
Όσο κι αν οι εξωτερικές περιστάσεις δεν δικαιολογούν κάποια ιδιαίτερη αισιοδοξία, εύχομαι καλή χρονιά, γεμάτη ευλογίες. Έχει και για φέτος ο Θεός, όπως είχε πάντα. Αρκεί να Τον αφήνουμε να χωράει στη ζωή μας. Ας μη ξεχνούμε ότι ζούμε στο 2010 μ.Χ. Που σημαίνει όχι μόνο ‘μετά Χριστόν’, όπως λέγαμε προχθές, αλλά και ‘μετά Χριστού’.